College aantekeningen Rechtsvergelijking

RECHTSVERGELIJKING

Examen: 6 open vragen
Zie voorbeeldexamen Toledo

Niet bezighouden met data: Prof gaat nooit vragen wanneer iets gebeurd is.

Exotische talen: begrippen tussen haakjes
 Niet kennen
 FR, ENG en DU: begrippen die niet tussen haakjes staan, moet je wel kennen


Les 1 – 23/09/2024 – België........................................................................................................2
Les 2 – 30/09/2024 – Inleiding....................................................................................................7
Les 3 – 07/10/2024 – Inleiding..................................................................................................11
Les 4 – 21/10/2024 – Inleiding..................................................................................................17
Les 5 – 28/10/2024 – Nederland..............................................................................................24
Les 6 – 04/11/2024 – Frankrijk.................................................................................................32
Les 7 – 18/11/2024 – Duitsland................................................................................................43
Les 8 – 25/11/2024 – Verenigd Koninkrijk................................................................................52
Les 9 – 02/12/2024 – Verenigde Staten van Amerika..............................................................63
Les 10 – 03/12/2024 – China....................................................................................................70
Les 11 – 10/12/2024 – Rusland.................................................................................................78
Les 12 – 16/12/2024 – Japan + Islamitische recht + Vergelijking personen-en familierecht...86




1

,Les 1 – 23/09/2024 – België
BELGIË

Historisch kader

Franse periode: 1794-1795-1796
 Jaren na Franse revolutie
 Verworvenheden van Franse revolutie worden naar Zuidelijke Nederlanden gebracht

Napoleon wordt centrale figuur: eerst als consul, daarna als keizer
 1804: Napoleontische codificaties in onze streken

Frankrijk introduceert wetboeken, juridisch systeem met Napoleontische codificaties
 Frankrijk introduceert een bestuurlijk apparaat
 Indeling in gemeenten en provincies de dag van vandaag is gevolg van toen

1815-1830: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
 Hier: dominante Franse burgerij die van bestuur in Nederland niets moest weten
 Veel politieke frustraties
 Economisch zeer relevante tijd

1830: onafhankelijkheid
 Constitutionele monarchie
 Taalvrijheid
 Frans wel enige officiële taal voor wetgeving
 Verzet bij Vlaamse beweging
 Cijnskiesstelsel: minderheid van 2% had alles te zeggen
 Enkel zij gingen stemmen
 Vlaamse beweging die ijvert voor medebestuur
 1898: gelijkheidswet
o Wetgeving wordt zowel in het Nederlands & Frans officieel
uitgevaardigd
o Enkel Nederlands in wetgeving
 Niet in bestuur, rechtspraak en hoger onderwijs (nog exclusief
Franstalig)
 1962
o Taalwetten
o Legden taalgrens vast en verdeelde het land in 4 taalgebieden en 1
tweetalig taalgebied

Strijd van Vlaamse bevolking om eerst medebestuur te krijgen, gaat op bepaald moment een
andere richting uit
 Vanaf 20ste eeuw: positie van Nederlandstaligen in ons land aanzienlijk verbeterd
 1918: algemeen enkelvoudig stemrecht
 1968: Leuven Vlaams
 Taalgrenzen worden vastgelegd

2

,  Verankering territorialiteitsbeginsel: in elk taalgebied is de taal van het gebied
de bestuurstaal
 Vanaf 1970: van eenheidsstaat naar federatie met 2 soorten deelstaten
(gemeenschappen & gewesten)

Open economie

Stichtend lid van EU, VN & NAVO
 Hoofdstad van NAVO en EU: Brussel

Vroege jaren ’60: onafhankelijkheid van Congo, Rwanda & Burundi

Staatsstructuur en rechtsbronnen

Constitutionele parlementaire monarchie
 Monarchie: Belgisch staatshoofd is koning
 Parlementair: Koning heeft niks te zeggen, omdat de macht bij het parlement ligt
 Constitutioneel: Macht van parlement en koning zijn constitutioneel beperkt

Grondwet: hoogste interne norm
 Kan gewijzigd worden in 2 étappes: artikel 195 GW
 In elk van beide kamers: dubbele tweederdemeerderheid vereist
 Aanwezigheid minstens 2/3 van de leden
 Goedkeuring door minstens 2/3 van de stemmen
 EXAMENVRAAG: Vergelijk eens de grote modellen van hoe grondwetten gewijzigd
kunnen worden

Federale wetgevende macht
 Parlement = Kamer + Senaat
 Bicameraal parlement
 Koning & kamer: altijd
o Koning: onschendbaar
 Ministers zijn verantwoordelijk
 Eigenlijke bestuur van de staat: regering
o Kamer: om de 5 jaar rechtstreeks verkozen
 Senaat: soms
o Samengesteld op basis van vertegenwoordigers uit
deelstaatparlementen
 Formele wetten: gestemd in parlement & bekrachtigd door Koning
 Maakt bijzondere meerderheidswetten voor communautair gevoelige materies




Federale regering

3

,  Maximaal 15 ministers en aantal staatssecretarissen
 Evenveel Franstalige als Nederlandstalige ministers
 Kan bij verordening algemeen bindende gedragsregels opleggen
 Koninklijke besluiten
o Verordenende maatregel van de gehele regering
 Ministeriële besluiten
o Verordenende maatregel van een individuele minister
 Voert federale beleid en zorgt voor toepassing en naleving van formele wetten
 Uitvoerende macht

Deelstaatparlementen
 Monocameraal
 Om de 5 jaar rechtstreeks verkozen
 Vlaamse Gemeenschap + Vlaams Gewest
 1 Vlaams Parlement & 1 Vlaamse Regering voor gemeenschap & gewest
 Vaardigen regelgeving uit
 Parlementaire normen = decreten
o Uitzondering: Brussels Hoofdstedelijk Gewest = ordonnanties
 In andere landen: ook decreten & ordonnanties, maar die termen betekenen
dan iets helemaal anders
 België: decreten en ordonnanties zijn beslissingen van de wetgevende macht
van de deelstaten
 Frankrijk: decreet is beslissing van President

Ons land is gedecentraliseerd: territoriaal gedecentraliseerde besturen
 Lokale besturen
 Provincies
o Intermediair beleidsniveau tussen deelstatelijke en gemeentelijke
niveau
o Provincieraad
 Volksvertegenswoordigende orgaan
 Om de 6 jaar rechtstreeks verkozen
o Provinciegouverneur
 Vertegenwoordiger van het centrale gezag
 Van rechtswege voorzitter van de deputatie
 Gemeenten
o Laagste bestuursniveau
o Gemeenteraad
 Rechtstreeks verkozen voor 6 jaar
o College
 Uitvoerende orgaan
 Voorgezeten door bemeester
 Vanuit Vlaanderen: druk om gemeenten groter te maken (fusies van gemeenten)
 Antennes voor lokaal beleid
 Gemeentes en provincies maken lokale verordeningen
 Gemeenteregelingen verschillen van elkaar
 Rechtsvergelijking tussen verschillende gemeenten mogelijk

4