Situering en conceptueel kader
Eind- - Situeren, definiëren en kaderen van de concepten
competentie zelfmanagement en patiëntenparticipatie in hun historische,
maatschappelijke en internationale context
- Kritisch reflecteren over beide concepten
Zelfmanagement – inleiding
Inleiding - Groot deel (44%) van het budget van gezondheidszorg
uitgaven gaat naar patiënten met minstens één chronische
ziekte
- 60% van 65+’ers hebben minstens één chronische ziekte
- Gebruik van selfmanagement in Pubmed ↑ doorgeen de
jaren
- Een pt met een chronische ziekte staat er gemiddeld 5.000u
alleen voor
- Veel gezondheidsmonitoring vandaag (apps,...)
- Verklaring Alma Ata: patiënten hebben het recht en de plicht
om betrokken te zijn met de eigen gezondheidszorg
Verschillende - Chronic care model hoe de zorg voor een chronisch zieke
modellen patiënt organiseren
- Dahlgren en whitehead zelfmanagement heeft te maken
met arbeidsomstandigheden, buurt, leefstijl-factoren,...
Patiëntenparticipatie – inleiding
Inleiding - Ook steeds meer in Pubmed aanwezig
- Bij ons nog geen vervolging bij het schaden van de
patiëntenrechten
- Emancipatorische beweging mensen zijn mondiger, laten
zich niet doen, paternalistische arts wordt vanaf gestapt
- Zkh’en en accrediteringsnormen veel criteria waar je als zkh
aan moet voldoen
Gezondheids - Heeft met geletterdheid te maken in welke mate ben jij als
- individu in staat om informatie te verwerven
vaardighede Weet waar je moet zoeken, hoe je informatie verwerft en
n (health hoe je aan de slag kan gaan om die informatie te
literacy) gebruiken
- 40% vd volwassenen heeft beperkte health literacy
- Hoe ga je hiermee om:
Bij de psychiatrie nemen ze een IQ test af
Teach-back methode pt moet de gegeven informatie
herhalen om te testen of ze het wel allemaal juist begrepen
hebben
Brochure ondersteboven geven iemand die er gewoon
naar kijkt zonder het om te draaien begrijpt er niet veel van
“kzal dat thuis op mijn gemak doen” vaak signaal dat ze
het eigenlijk niet begrepen hebben
Niet komen opdagen naar consultaties
Mensen die heel veel vragen stellen die er eigenlijk niet toe
doen OF mensen die juist helemaal geen vragen stellen
Zorg voor Van probleemgeoriënteerde zorg naar doel-georiënteerde zorg
ouderen - Wat wil de patiënt nog doen en op welke manier kunnen de
taken hierbij toe bijdragen
Definiëring - Een chronische ziekte is niet goed te behandelen zonder (soms
zelf- intense en veeleisende) inspanningen van de patiënt
,management - De inspanningen die de patiënt moet leveren worden vaak
aangeduid met de term zelfmanagement vb. Gewicht en RR
thuis nemen
- Zelfmanagement is als concept de opvolger van
therapietrouw
Van 1. Patient compliance
compliance The extent to which a person’s behavior (taking
naar medications, following recommended diet,…) coincides with
adherence medical or health advice
naar zelf- 2. Adherence (therapietrouwheid)
management The extent to which a person’s behavior (vb’en hierboven)
corresponds with agreed recommendations from a
healthcare provider
3. Zelfmanagement
The ability to manage one or more chronic conditions and to
integrate them in day-to-day life with the aim of achieving
optimal quality of life (vb. Symptoms, treatment, physical
consequences,…)
Van - Van autoritair, paternalistische arts/hulpverlener gestuurd
compliance concept
naar zelf- - Via adherence: trouw aan een overeengekomen regime
management - Naar concept dat de eigen levensdoelen + autonomie vd pt
recht doet
Pt heeft het recht te bepalen waaraan hij voorrang geeft
Hulpverlener weet niet “zonder meer” wat goed is voor de
pt
Omdat naast objectieve gegevens ook levensdoelen en
voorkeuren een rol spelen
Definiëring - Het geheel van inspanningen die een persoon levert om de
zelf- eisen van de ziekte zo goed mogelijk in overeenstemming te
management brengen met de eisen van het leven, om een optimale kwaliteit
van leven te bereiken of behouden
Therapeutisch reminge wordt aangepast aan de situatie van
het moment en de doelen van de patiënt = adequaat
zelfmanagement
3 types zelf- 1. Medical management
management Dealing with limitations and symptoms, treatment,…
Vb medicijnen, fysieke activiteit, rookstop
2. Role management
Giving meaning to life and fulfilling different social roles
Maintaining relationships with significant others and
healthcare professionals
3. Emotional management
Dealing with uncertainties, seeking emotional balance,
maintaining positive self-image
Vb. Omgaan met angsten en onzekerheid
Definiëring - Antecedenten informatie, educatie, positieve attitude,
patiënten- faciliterend management en ondersteunende zorgomgeving
participatie - Attributen beslissingen nemen, actieve betrokkenheid in
activiteiten, partnership
- Consequenties geïnformeerde patiënten, kwaliteit van zorg
Hoe: communicatie, cultuur van participatie, betrokkenheid in
planning, beheer en evaluatie van het nemen van gedeelde
beslissingen
, - = het benutten van de unieke ervaringsdeskundigheid van
patiënten met als doel de kwaliteit van de zorg te verhogen
Individuele Betreft de mogelijkheden en rechten van de patiënt om betrokken te
patiënten- zijn bij en invloed te hebben op de beslissingen omtrent zijn zorg. Hij
participatie doet dit via een dialoog die afgestemd is op zijn voorkeuren en
mogelijkheden. Daarbij wordt zijn ervaringskennis gecombineerd met
de kennis van de professional.
Collectieve Is de bijdrage van patiënten en hun verenigingen in het vormgeven
patiënten- van de gezondheids- en welzijnszorg door middel van actieve
participatie betrokkenheid in verschillende activiteiten op het niveau van de
zorg, de zorgorganisatie en het zorgbeleid. Daarbij wordt hun
ervaringskennis gecombineerd met de kennis vd professionals.
Cascade Experiental expertise patient participatie patient-centeredness
patient empowerment
- Patient als partner patient zit nu in de zorgcirkel
Ervarings- - Professionele kennis vs ervaringskennis complementair +
deskundighei gelijkaardig
d - Ervaringskennis – ervaringsdeskundigheid proces van
verbreding, verdieping, verwerking – belang van opleiding,
traject
= expertise gebaseerd op iemands gedeelde, verbrede en verwerkte
ervaringen met het omgaan met zijn lichaam en aandoening, met
gezondheidszorgverleners en hun organisaties, met
maatschappelijke reacties en zijn relaties met lotgenoten. Doel =
ervaringen overbrengen op verschillende niveaus, om diensten te
coproduceren, patient empowerment en kwaliteit van leven te
faciliteren
Ladder van 1. Informeren – goed geinformeerd zonder zelf inbreng te hebben
participatie Vb. NHS choices your health your choices website die
voor liken ontwikkeld is die inspeelt op het informeren in
begrijpbare taal
NICE-guides worden vertaald van vakjargon naar
begrijpbare taal
2. Raadplegen – zorgverlener bepaald maar gaat op zoek naar de
mening pt
3. Adviseren – actief op zoek naar de mening en hierdoor afwijken
van besluit
4. Partnerschap – meebeslissen over zaken
5. Regie bij zorg – pt bepaalt eigen doelen en prioriteiten
Verschillende 1. Micro-niveau = interactie tussen patiënt(en) en zorgverleners
niveaus van mbt onderzoeken en behandeling
participatie Belang van goede informatie en betrokkenheid,
(!!!) ondersteuning via brochures, zorgpaden,...
Vb. Bedside shift reporting
2. Meso-niveau = focus op zorgafdeling of zorgorganisatie
Vb. Patiënten worden bij elke stap van een instelling
betrokken
Vb. Patiënten laten meehelpen om de handhygiëne te
bevragen
Welk soort pt’en durven dat te bevragen als ze zelf
kwetsbaar zijn
Pt’en worden er meer bewust van gemaakt dat HH niet
echt in orde is en hebben zo nog meer bezorgdheden
Verleggen van verantwoordelijkheid want eigenlijk moet
, je ervan kunnen uitgaan dat elke kwaliteitsvolle ZV dit
goed doet
Vb. Bedside shift reporting
3. Macro-niveau = focus op federaal of regionaal zorgbeleid
Artikel – Patient empowerment, patient participation and patient-
Castro centeredness in hospital care: a concept analysis based on a
literature review
- Objective: the absence of theoretical and conceptual clarity
has led to (1) poor understanding and communication among
researchers and (2) problems
in measurement and
comparison between studies
- Results: The antecedents,
attributes, consequences and
empirical referents of each
concept are determined. In
addition, similarities and
differences between the three concepts are identified and a
definition offered for each concept. Furthermore, the
interrelatedness between the key concepts is mapped, and
definitions are proposed.
- Conclusions: patient empowerment is a much broader concept
than just patient participation and patient-centeredness
Eind- - Situeren, definiëren en kaderen van de concepten
competentie zelfmanagement en patiëntenparticipatie in hun historische,
maatschappelijke en internationale context
- Kritisch reflecteren over beide concepten
Zelfmanagement – inleiding
Inleiding - Groot deel (44%) van het budget van gezondheidszorg
uitgaven gaat naar patiënten met minstens één chronische
ziekte
- 60% van 65+’ers hebben minstens één chronische ziekte
- Gebruik van selfmanagement in Pubmed ↑ doorgeen de
jaren
- Een pt met een chronische ziekte staat er gemiddeld 5.000u
alleen voor
- Veel gezondheidsmonitoring vandaag (apps,...)
- Verklaring Alma Ata: patiënten hebben het recht en de plicht
om betrokken te zijn met de eigen gezondheidszorg
Verschillende - Chronic care model hoe de zorg voor een chronisch zieke
modellen patiënt organiseren
- Dahlgren en whitehead zelfmanagement heeft te maken
met arbeidsomstandigheden, buurt, leefstijl-factoren,...
Patiëntenparticipatie – inleiding
Inleiding - Ook steeds meer in Pubmed aanwezig
- Bij ons nog geen vervolging bij het schaden van de
patiëntenrechten
- Emancipatorische beweging mensen zijn mondiger, laten
zich niet doen, paternalistische arts wordt vanaf gestapt
- Zkh’en en accrediteringsnormen veel criteria waar je als zkh
aan moet voldoen
Gezondheids - Heeft met geletterdheid te maken in welke mate ben jij als
- individu in staat om informatie te verwerven
vaardighede Weet waar je moet zoeken, hoe je informatie verwerft en
n (health hoe je aan de slag kan gaan om die informatie te
literacy) gebruiken
- 40% vd volwassenen heeft beperkte health literacy
- Hoe ga je hiermee om:
Bij de psychiatrie nemen ze een IQ test af
Teach-back methode pt moet de gegeven informatie
herhalen om te testen of ze het wel allemaal juist begrepen
hebben
Brochure ondersteboven geven iemand die er gewoon
naar kijkt zonder het om te draaien begrijpt er niet veel van
“kzal dat thuis op mijn gemak doen” vaak signaal dat ze
het eigenlijk niet begrepen hebben
Niet komen opdagen naar consultaties
Mensen die heel veel vragen stellen die er eigenlijk niet toe
doen OF mensen die juist helemaal geen vragen stellen
Zorg voor Van probleemgeoriënteerde zorg naar doel-georiënteerde zorg
ouderen - Wat wil de patiënt nog doen en op welke manier kunnen de
taken hierbij toe bijdragen
Definiëring - Een chronische ziekte is niet goed te behandelen zonder (soms
zelf- intense en veeleisende) inspanningen van de patiënt
,management - De inspanningen die de patiënt moet leveren worden vaak
aangeduid met de term zelfmanagement vb. Gewicht en RR
thuis nemen
- Zelfmanagement is als concept de opvolger van
therapietrouw
Van 1. Patient compliance
compliance The extent to which a person’s behavior (taking
naar medications, following recommended diet,…) coincides with
adherence medical or health advice
naar zelf- 2. Adherence (therapietrouwheid)
management The extent to which a person’s behavior (vb’en hierboven)
corresponds with agreed recommendations from a
healthcare provider
3. Zelfmanagement
The ability to manage one or more chronic conditions and to
integrate them in day-to-day life with the aim of achieving
optimal quality of life (vb. Symptoms, treatment, physical
consequences,…)
Van - Van autoritair, paternalistische arts/hulpverlener gestuurd
compliance concept
naar zelf- - Via adherence: trouw aan een overeengekomen regime
management - Naar concept dat de eigen levensdoelen + autonomie vd pt
recht doet
Pt heeft het recht te bepalen waaraan hij voorrang geeft
Hulpverlener weet niet “zonder meer” wat goed is voor de
pt
Omdat naast objectieve gegevens ook levensdoelen en
voorkeuren een rol spelen
Definiëring - Het geheel van inspanningen die een persoon levert om de
zelf- eisen van de ziekte zo goed mogelijk in overeenstemming te
management brengen met de eisen van het leven, om een optimale kwaliteit
van leven te bereiken of behouden
Therapeutisch reminge wordt aangepast aan de situatie van
het moment en de doelen van de patiënt = adequaat
zelfmanagement
3 types zelf- 1. Medical management
management Dealing with limitations and symptoms, treatment,…
Vb medicijnen, fysieke activiteit, rookstop
2. Role management
Giving meaning to life and fulfilling different social roles
Maintaining relationships with significant others and
healthcare professionals
3. Emotional management
Dealing with uncertainties, seeking emotional balance,
maintaining positive self-image
Vb. Omgaan met angsten en onzekerheid
Definiëring - Antecedenten informatie, educatie, positieve attitude,
patiënten- faciliterend management en ondersteunende zorgomgeving
participatie - Attributen beslissingen nemen, actieve betrokkenheid in
activiteiten, partnership
- Consequenties geïnformeerde patiënten, kwaliteit van zorg
Hoe: communicatie, cultuur van participatie, betrokkenheid in
planning, beheer en evaluatie van het nemen van gedeelde
beslissingen
, - = het benutten van de unieke ervaringsdeskundigheid van
patiënten met als doel de kwaliteit van de zorg te verhogen
Individuele Betreft de mogelijkheden en rechten van de patiënt om betrokken te
patiënten- zijn bij en invloed te hebben op de beslissingen omtrent zijn zorg. Hij
participatie doet dit via een dialoog die afgestemd is op zijn voorkeuren en
mogelijkheden. Daarbij wordt zijn ervaringskennis gecombineerd met
de kennis van de professional.
Collectieve Is de bijdrage van patiënten en hun verenigingen in het vormgeven
patiënten- van de gezondheids- en welzijnszorg door middel van actieve
participatie betrokkenheid in verschillende activiteiten op het niveau van de
zorg, de zorgorganisatie en het zorgbeleid. Daarbij wordt hun
ervaringskennis gecombineerd met de kennis vd professionals.
Cascade Experiental expertise patient participatie patient-centeredness
patient empowerment
- Patient als partner patient zit nu in de zorgcirkel
Ervarings- - Professionele kennis vs ervaringskennis complementair +
deskundighei gelijkaardig
d - Ervaringskennis – ervaringsdeskundigheid proces van
verbreding, verdieping, verwerking – belang van opleiding,
traject
= expertise gebaseerd op iemands gedeelde, verbrede en verwerkte
ervaringen met het omgaan met zijn lichaam en aandoening, met
gezondheidszorgverleners en hun organisaties, met
maatschappelijke reacties en zijn relaties met lotgenoten. Doel =
ervaringen overbrengen op verschillende niveaus, om diensten te
coproduceren, patient empowerment en kwaliteit van leven te
faciliteren
Ladder van 1. Informeren – goed geinformeerd zonder zelf inbreng te hebben
participatie Vb. NHS choices your health your choices website die
voor liken ontwikkeld is die inspeelt op het informeren in
begrijpbare taal
NICE-guides worden vertaald van vakjargon naar
begrijpbare taal
2. Raadplegen – zorgverlener bepaald maar gaat op zoek naar de
mening pt
3. Adviseren – actief op zoek naar de mening en hierdoor afwijken
van besluit
4. Partnerschap – meebeslissen over zaken
5. Regie bij zorg – pt bepaalt eigen doelen en prioriteiten
Verschillende 1. Micro-niveau = interactie tussen patiënt(en) en zorgverleners
niveaus van mbt onderzoeken en behandeling
participatie Belang van goede informatie en betrokkenheid,
(!!!) ondersteuning via brochures, zorgpaden,...
Vb. Bedside shift reporting
2. Meso-niveau = focus op zorgafdeling of zorgorganisatie
Vb. Patiënten worden bij elke stap van een instelling
betrokken
Vb. Patiënten laten meehelpen om de handhygiëne te
bevragen
Welk soort pt’en durven dat te bevragen als ze zelf
kwetsbaar zijn
Pt’en worden er meer bewust van gemaakt dat HH niet
echt in orde is en hebben zo nog meer bezorgdheden
Verleggen van verantwoordelijkheid want eigenlijk moet
, je ervan kunnen uitgaan dat elke kwaliteitsvolle ZV dit
goed doet
Vb. Bedside shift reporting
3. Macro-niveau = focus op federaal of regionaal zorgbeleid
Artikel – Patient empowerment, patient participation and patient-
Castro centeredness in hospital care: a concept analysis based on a
literature review
- Objective: the absence of theoretical and conceptual clarity
has led to (1) poor understanding and communication among
researchers and (2) problems
in measurement and
comparison between studies
- Results: The antecedents,
attributes, consequences and
empirical referents of each
concept are determined. In
addition, similarities and
differences between the three concepts are identified and a
definition offered for each concept. Furthermore, the
interrelatedness between the key concepts is mapped, and
definitions are proposed.
- Conclusions: patient empowerment is a much broader concept
than just patient participation and patient-centeredness
