lOMoARcPSD|9638328
Samenvatting waarnemen en bewegen
Hoofdstuk 1: introductie in perceptie
Het perceptuele proces bestaat uit 7 stappen:
1. Je krijgt een stimulus uit de omgeving.
2. Het licht vanaf de stimulus komt in je oog terecht en het wordt getransformeerd. Dit wordt het
principe van transformatie genoemd.
3. Er vindt een proces plaats in de sensorische receptoren van het oog. Licht wordt omgezet in
elektrische energie door visueel pigment. Dit wordt transductie genoemd.
4. Neuraal proces. Elektrische signalen van elk zintuig komen in de hersenen het eerste in de primairy
receiving area aan. Voor zicht is de occipitale lobe het belangrijkst.
5. Perceptie, je bent je bewust van dat je iets waarneemt.
6. Herkenning. Het plaatsen van een object in een bepaalde categorie.
7. Je onderneemt actie. Hieronder valt het uitvoeren van een motorische taak met het object dat is
waargenomen.
Principle of representation: Alles wat een persoon waarneemt is niet gebaseerd op direct contact
met een stimulus maar op een representatie van stimuli die zijn gevormd door de receptoren en
activiteit in het neurale systeem van de persoon.
Visuele form agnosia: Het niet kunnen herkennen van objecten.
In het perceptuele proces is ook onze kennis van belang. Kennis kan onze perceptie namelijk
beïnvloeden.
bottum-up processing: er vormt zich een beeld op de retina en dit wordt via neurale processen
doorgegeven aan de hersenen.
top-down processing: Dit wordt ook wel een op kennis gebaseerd proces genoemd. Je gebruikt de
kennis die je over een bepaald onderwerp hebt om ergens iets in te herkennen.
Er zijn 2 verschillende studies die onderzoek doen naar perceptie:
- Psychofysische benadering
o De relatie tussen de stimulus en de respons wordt
gemeten
o Oblique effect: We zijn beter in staat horizontale en
verticale lijnen waar te nemen dan schuine lijnen.
- Fysiologische benadering:
o Meet de relatie tussen de stimulus en de fysiologische
respons en daarnaast de gedrag respons.
o Cognitieve invloeden op perceptie: de manier waarop
mensen denken over wat ze zien (herinneringen, verwachtingen) -> man/rat
experiment.
Het meten van perceptie:
Absolute drempel: minimale stimulus intensiteit waarbij je nog iets waarneemt.
Er zijn verschillende manieren om deze drempel te meten. De volgende methodes behoren tot de
klassieke psychofysische methoden
- Method of limits: Er worden stimuli met oplopende intensiteit gegeven. Je moet aangeven
vanaf wanneer je de stimulus waarneemt. Ook worden er stimuli met aflopende intensiteit
Gedownload door S. Eltingh ()
, lOMoARcPSD|9638328
gegeven. Je moet aangeven wanneer je de stimulus niet meer waarneemt. Dit wordt een
aantal keer herhaald en het gemiddelde van het omslagpunt wordt gezien als de absolute
drempel.
- Method of adjustment: Werkt hetzelfde als de method of limits, maar nu mag de
proefpersoon zelf de stimuli versterken of verzwakken in plaats van de experiment leider.
- Method of constant stimuli: stimuli met verschillende intensiteit worden in een willekeurige
volgorde gegeven. De proefpersoon moet steeds aangeven of er wel of geen stimuli wordt
waargenomen. De intensiteit waarbij de stimuli 50% van de tijd wordt waargenomen wordt in
dit geval gezien als de absolute drempel.
Naast de absolute drempel bestaat ook de verschil drempel. Dit is het minimale verschil in intensiteit
van een stimulus waarbij de stimuli als verschillend worden waargenomen. Dit wordt weergegeven in
een percentage. Voor gewicht is dit 2% en dit wordt ook wel de Weber fractie genoemd. Omdat dit
hetzelfde als de standaard is wordt het ook Webers wet genoemd.
Magnitude estimation: een techniek om intensiteit te schalen. Een proefpersoon moet verschillende
waardes aan verschillende lichtintensiteiten geven. Als het licht dubbel zo fel is moet de waarde
dubbel zo hoog zijn.
Er kunnen 3 verschillende scenario’s ontstaan:
- Response compression: de intensiteit van de stimulus wordt
verdubbeld, maar de stimulus wordt niet 2x zo zwaar
waargenomen. (licht)
- Response expansion: de intensiteit van de stimulus wordt
minder dan verdubbeld, maar wordt toch meer dan
verdubbeld waargenomen. (elektrische schok)
- Als de intensiteit van de stimulus wordt verdubbeld wordt
het ook dubbel zo sterk waargenomen. (lengte van een touw)
Hieruit kunnen functies worden opgesteld. -> Power functions.
P = KS^n (P= waargenomen omvang, K = constante, S= stimulus intensiteit, n = power)
Deze relatie wordt de Stevens’s power law genoemd. Als n kleiner is dan 1 vindt er response
compression plaats en als n groter is dan 1 vindt er response expansion plaats.
Phenomenological method: Een persoon moet beschrijven wat hij of zij waarneemt. Er zit nog een
verschil in het beschrijven en het herkennen van een object. Om een object te beschrijven hoef je het
niet te herkennen.
Visual search: een proefpersoon moet zo snel mogelijk een stimulus vinden tussen heel veel stimuli.
Bij de bovenstaande methodes kan er een probleem ontstaan door de manier waarop mensen
reageren. Mensen kunnen een verschillend respons criterium hebben.
signal detection theory: lost het probleem van verschillende respons criterium op.
Hoofdstuk 2: Het begin van perceptie
Het elektromagnetische spectrum wordt weergegeven in golflengtes. Zichtbaar licht zit tussen de
400 en 700 nm. Licht kan daarnaast worden beschreven als kleine energie pakketjes, fotonen
genaamd.
Gedownload door S. Eltingh ()
, lOMoARcPSD|9638328
Licht komt het oog binnen in de pupil en wordt vervormd door de cornea en lens. In het oog zitten
staafjes en kegeltjes die visuele pigmenten bevatten. (cornea 80% van de breking, lens 20% van de
breking). Verschil in vorm komt door ciliary muscels.
Accommodatie: het boller en dikker worden van de lens. Brengt het focus punt dichterbij.
Soms werkt de lens niet helemaal goed:
- Presbyopia: ouderdomsverziendheid
- Myopia: bijziendheid. Kan in 2 vormen voorkomen: refractieve myopia (de lens buigt het
licht te sterk) of axial myopia (de oogbal is te lang).
o LASIK: ogen laten laseren om weer goed te zien
- Hyperopia: verziendheid
Transductie vindt in het oog plaats in de staafjes en kegeltjes. Deze hebben allebei een outer
segement. Visueel pigment bestaat uit 2 delen: opsin en retinal. Als een lichtfoton wordt
geabsorbeerd gaat het retinal rechtop staan. -> isomerization.
Dark adaption: toename van gevoeligheid voor licht in het donker.
Op de fovea zitten alleen kegeltjes. Op de perifere retina zitten zowel kegeltjes als staafjes.
Macular degeneration: de fovea en een klein stukje daaromheen zijn verwoest door veroudering. Als
je ergens direct naar kijkt kun je het niet zien.
Retinitis pigmentosa: erfelijke ziekte. De staafjes en kegeltjes op de perifere retina worden
afgebroken. Je kunt alleen nog objecten waarnemen door er rechtstreeks naar te kijken. Soms lijdt
het zelfs tot complete blindheid.
blinde vlek: Hier zijn nooit receptoren aanwezig. Hier verlaten de zenuwen het oog.
Dark adaptation curve: Iemand naar een fixatie punt laten kijken en daarnaast een testlicht
weergeven zodat deze op de perifere retina valt. Na verloop van tijd kun je steeds zwakker licht zien.
Kegeltjes hebben een hogere lichtintensiteit nodig dan staafjes.
Door het licht op de fovea te laten vallen kan de adaptatie van alleen de kegeltjes worden gemeten.
Donker adaptatie van de staafjes kan alleen gemeten worden in een persoon zonder kegeltjes -> rod
monochromats.
rod-cone break: Het punt in de curve waar de staafjes de adaptatie van de kegeltjes overnemen.
visual pigment bleaching: Als visueel pigment wordt geactiveerd wordt het lichter van kleur. Ze zijn
dan niet langer zinvol om mee te zien. Ze moeten eerst terugkomen in de oude vorm -> visuele
pigment regeneratie. (kegeltjes 6 minuten, staafjes 30 minuten).
Detached retina: de regeneratie van de visuele pigmenten kan niet langer plaatsvinden. Hierdoor
wordt de persoon blind.
Door spectrale sensitiviteit curves te meten kunnen we achter de relatie tussen verschillende
golflengtes en sensitiviteit komen. Dit kan door monochromatisch licht te laten zien aan een
proefpersoon. De drempel is het laagst in het midden van het spectrum.
De sensitiviteit van kegeltjes kan worden gemeten door licht op de fovea te schijnen en de
sensitiviteit van de staafjes kan worden gemeten door het oog eerst te laten adapteren aan het
donker (zodat de kegeltjes zijn uitgeschakeld) en vervolgens licht op de perifere retina te schijnen.
Purkinje shift: tijdens donker adaptatie neem je voornamelijk korte golflengtes weer.
Gedownload door S. Eltingh ()
Samenvatting waarnemen en bewegen
Hoofdstuk 1: introductie in perceptie
Het perceptuele proces bestaat uit 7 stappen:
1. Je krijgt een stimulus uit de omgeving.
2. Het licht vanaf de stimulus komt in je oog terecht en het wordt getransformeerd. Dit wordt het
principe van transformatie genoemd.
3. Er vindt een proces plaats in de sensorische receptoren van het oog. Licht wordt omgezet in
elektrische energie door visueel pigment. Dit wordt transductie genoemd.
4. Neuraal proces. Elektrische signalen van elk zintuig komen in de hersenen het eerste in de primairy
receiving area aan. Voor zicht is de occipitale lobe het belangrijkst.
5. Perceptie, je bent je bewust van dat je iets waarneemt.
6. Herkenning. Het plaatsen van een object in een bepaalde categorie.
7. Je onderneemt actie. Hieronder valt het uitvoeren van een motorische taak met het object dat is
waargenomen.
Principle of representation: Alles wat een persoon waarneemt is niet gebaseerd op direct contact
met een stimulus maar op een representatie van stimuli die zijn gevormd door de receptoren en
activiteit in het neurale systeem van de persoon.
Visuele form agnosia: Het niet kunnen herkennen van objecten.
In het perceptuele proces is ook onze kennis van belang. Kennis kan onze perceptie namelijk
beïnvloeden.
bottum-up processing: er vormt zich een beeld op de retina en dit wordt via neurale processen
doorgegeven aan de hersenen.
top-down processing: Dit wordt ook wel een op kennis gebaseerd proces genoemd. Je gebruikt de
kennis die je over een bepaald onderwerp hebt om ergens iets in te herkennen.
Er zijn 2 verschillende studies die onderzoek doen naar perceptie:
- Psychofysische benadering
o De relatie tussen de stimulus en de respons wordt
gemeten
o Oblique effect: We zijn beter in staat horizontale en
verticale lijnen waar te nemen dan schuine lijnen.
- Fysiologische benadering:
o Meet de relatie tussen de stimulus en de fysiologische
respons en daarnaast de gedrag respons.
o Cognitieve invloeden op perceptie: de manier waarop
mensen denken over wat ze zien (herinneringen, verwachtingen) -> man/rat
experiment.
Het meten van perceptie:
Absolute drempel: minimale stimulus intensiteit waarbij je nog iets waarneemt.
Er zijn verschillende manieren om deze drempel te meten. De volgende methodes behoren tot de
klassieke psychofysische methoden
- Method of limits: Er worden stimuli met oplopende intensiteit gegeven. Je moet aangeven
vanaf wanneer je de stimulus waarneemt. Ook worden er stimuli met aflopende intensiteit
Gedownload door S. Eltingh ()
, lOMoARcPSD|9638328
gegeven. Je moet aangeven wanneer je de stimulus niet meer waarneemt. Dit wordt een
aantal keer herhaald en het gemiddelde van het omslagpunt wordt gezien als de absolute
drempel.
- Method of adjustment: Werkt hetzelfde als de method of limits, maar nu mag de
proefpersoon zelf de stimuli versterken of verzwakken in plaats van de experiment leider.
- Method of constant stimuli: stimuli met verschillende intensiteit worden in een willekeurige
volgorde gegeven. De proefpersoon moet steeds aangeven of er wel of geen stimuli wordt
waargenomen. De intensiteit waarbij de stimuli 50% van de tijd wordt waargenomen wordt in
dit geval gezien als de absolute drempel.
Naast de absolute drempel bestaat ook de verschil drempel. Dit is het minimale verschil in intensiteit
van een stimulus waarbij de stimuli als verschillend worden waargenomen. Dit wordt weergegeven in
een percentage. Voor gewicht is dit 2% en dit wordt ook wel de Weber fractie genoemd. Omdat dit
hetzelfde als de standaard is wordt het ook Webers wet genoemd.
Magnitude estimation: een techniek om intensiteit te schalen. Een proefpersoon moet verschillende
waardes aan verschillende lichtintensiteiten geven. Als het licht dubbel zo fel is moet de waarde
dubbel zo hoog zijn.
Er kunnen 3 verschillende scenario’s ontstaan:
- Response compression: de intensiteit van de stimulus wordt
verdubbeld, maar de stimulus wordt niet 2x zo zwaar
waargenomen. (licht)
- Response expansion: de intensiteit van de stimulus wordt
minder dan verdubbeld, maar wordt toch meer dan
verdubbeld waargenomen. (elektrische schok)
- Als de intensiteit van de stimulus wordt verdubbeld wordt
het ook dubbel zo sterk waargenomen. (lengte van een touw)
Hieruit kunnen functies worden opgesteld. -> Power functions.
P = KS^n (P= waargenomen omvang, K = constante, S= stimulus intensiteit, n = power)
Deze relatie wordt de Stevens’s power law genoemd. Als n kleiner is dan 1 vindt er response
compression plaats en als n groter is dan 1 vindt er response expansion plaats.
Phenomenological method: Een persoon moet beschrijven wat hij of zij waarneemt. Er zit nog een
verschil in het beschrijven en het herkennen van een object. Om een object te beschrijven hoef je het
niet te herkennen.
Visual search: een proefpersoon moet zo snel mogelijk een stimulus vinden tussen heel veel stimuli.
Bij de bovenstaande methodes kan er een probleem ontstaan door de manier waarop mensen
reageren. Mensen kunnen een verschillend respons criterium hebben.
signal detection theory: lost het probleem van verschillende respons criterium op.
Hoofdstuk 2: Het begin van perceptie
Het elektromagnetische spectrum wordt weergegeven in golflengtes. Zichtbaar licht zit tussen de
400 en 700 nm. Licht kan daarnaast worden beschreven als kleine energie pakketjes, fotonen
genaamd.
Gedownload door S. Eltingh ()
, lOMoARcPSD|9638328
Licht komt het oog binnen in de pupil en wordt vervormd door de cornea en lens. In het oog zitten
staafjes en kegeltjes die visuele pigmenten bevatten. (cornea 80% van de breking, lens 20% van de
breking). Verschil in vorm komt door ciliary muscels.
Accommodatie: het boller en dikker worden van de lens. Brengt het focus punt dichterbij.
Soms werkt de lens niet helemaal goed:
- Presbyopia: ouderdomsverziendheid
- Myopia: bijziendheid. Kan in 2 vormen voorkomen: refractieve myopia (de lens buigt het
licht te sterk) of axial myopia (de oogbal is te lang).
o LASIK: ogen laten laseren om weer goed te zien
- Hyperopia: verziendheid
Transductie vindt in het oog plaats in de staafjes en kegeltjes. Deze hebben allebei een outer
segement. Visueel pigment bestaat uit 2 delen: opsin en retinal. Als een lichtfoton wordt
geabsorbeerd gaat het retinal rechtop staan. -> isomerization.
Dark adaption: toename van gevoeligheid voor licht in het donker.
Op de fovea zitten alleen kegeltjes. Op de perifere retina zitten zowel kegeltjes als staafjes.
Macular degeneration: de fovea en een klein stukje daaromheen zijn verwoest door veroudering. Als
je ergens direct naar kijkt kun je het niet zien.
Retinitis pigmentosa: erfelijke ziekte. De staafjes en kegeltjes op de perifere retina worden
afgebroken. Je kunt alleen nog objecten waarnemen door er rechtstreeks naar te kijken. Soms lijdt
het zelfs tot complete blindheid.
blinde vlek: Hier zijn nooit receptoren aanwezig. Hier verlaten de zenuwen het oog.
Dark adaptation curve: Iemand naar een fixatie punt laten kijken en daarnaast een testlicht
weergeven zodat deze op de perifere retina valt. Na verloop van tijd kun je steeds zwakker licht zien.
Kegeltjes hebben een hogere lichtintensiteit nodig dan staafjes.
Door het licht op de fovea te laten vallen kan de adaptatie van alleen de kegeltjes worden gemeten.
Donker adaptatie van de staafjes kan alleen gemeten worden in een persoon zonder kegeltjes -> rod
monochromats.
rod-cone break: Het punt in de curve waar de staafjes de adaptatie van de kegeltjes overnemen.
visual pigment bleaching: Als visueel pigment wordt geactiveerd wordt het lichter van kleur. Ze zijn
dan niet langer zinvol om mee te zien. Ze moeten eerst terugkomen in de oude vorm -> visuele
pigment regeneratie. (kegeltjes 6 minuten, staafjes 30 minuten).
Detached retina: de regeneratie van de visuele pigmenten kan niet langer plaatsvinden. Hierdoor
wordt de persoon blind.
Door spectrale sensitiviteit curves te meten kunnen we achter de relatie tussen verschillende
golflengtes en sensitiviteit komen. Dit kan door monochromatisch licht te laten zien aan een
proefpersoon. De drempel is het laagst in het midden van het spectrum.
De sensitiviteit van kegeltjes kan worden gemeten door licht op de fovea te schijnen en de
sensitiviteit van de staafjes kan worden gemeten door het oog eerst te laten adapteren aan het
donker (zodat de kegeltjes zijn uitgeschakeld) en vervolgens licht op de perifere retina te schijnen.
Purkinje shift: tijdens donker adaptatie neem je voornamelijk korte golflengtes weer.
Gedownload door S. Eltingh ()
