Samenvatting Economie Integraal VWO
Hoofdstuk 8 Onderhandelen
§1 Onderhandelingsvoorwaarden
Marktvormen en marktmacht
Volledige mededinging: individuele marktpartijen hebben geen invloed op de prijs.
Monopolie: de enige aanbieder stelt de prijs vast. De vrager heeft geen invloed op de
prijs.
Oligopolie: weinig aanbieders, dus moeten ze rekening houden met elkaar bij het
vormen van de prijs.
Monopolistische concurrentie: de marktmacht schuilt in de uniekheid van het product.
Weinig vragers en aanbieders
Bij één of weinig vragers en aanbieders, wordt de prijs bepaald door onderhandelingen.
Onderhandeling: proces waarbij twee of meer partijen proberen om, na voorstellen en
tegenvoorstellen, tot een gezamenlijke overeenkomst te komen.
Ook gezinnen kunnen geconfronteerd worden met een situatie waar ruimte is voor
onderhandelingen over de prijs (bv: auto kopen).
Onderhandelingen kunnen ook gaan over de combinatie van producten (bv: keuken).
Als vragers makkelijk kunnen onderhandelen met verkopers, dan hebben we te maken met
weinig vragers en aanbieders. Als de verkoop niet doorgaat wordt het inkomen van de
verkopen beïnvloedt. Het aantal aanbieders is zo klein, dat ze elkaar rechtstreeks
concurreren.
Surplus
Een verkoper streeft naar een zo hoog mogelijk producentensurplus.
Verkoopbereidheid: Het verschil tussen de prijs die hij voor zijn product krijgt en de
prijs die hij er minimaal voor wil hebben.
De koper streeft naar een zo hoog mogelijke consumentensurplus. Hij wil zijn verschil tussen
de betalingsbereid en de prijs die hij betaalt maximaliseren.
Beroving
Als er bijvoorbeeld een keuken geplaatst moet worden, kan het zijn dat je deze bij de
plaatsing wil aanpassen. Dit kan, maar dan breek je het contract. Hierdoor kan de
aanpassing veel geld kosten. Dit kan voelen als oplichting, ook wel beroving.
Beroving: gebruik maken van de afhankelijkheid van de andere partij.
Relatiespecifieke investering: investering die het gevolg is van een tussen twee of meer
partijen afgesloten contract.
Opofferingskosten spelen ook een rol bij het breken van het contract. Als de prijs te hoog
wordt, kan de koper opzoek gaan naar een eigen oplossing.
Vaak wordt alles schriftelijk vastgelegd. Het kan ook zijn dat iets mondeling wordt
vastgelegd, alleen is het niet meer controleerbaar. Ook is de reputatie van de contracterende
partijen van belang. Er kan zo’n slechte reputatie ontstaan dat opdrachten achterwege
blijven.
Verzonken kosten
Verzonken kosten (sunk costs): kosten die niet kunnen worden terugverdiend.
1
, Vaak worden deze buiten schot gelaten, maar ze hebben wellicht invloed op het nemen van
beslissingen.
§2 Loonvorming
De arbeidsmarkt
Loon is de beloning voor de productiefactor arbeid. Daarom is een deel van de behaalde
winst het loon van de eigenaar van een eenmanszaak. Deze is niet in loondienst.
Beroepsbevolking: werkende en werklozen; personen tussen de 15 en 75 jaar die betaald
werk hebben of recent hebben gezocht naar werk en direct beschikbaar zijn.
Aanbod van arbeid op de arbeidsmarkt.
Werkloos: personen tussen de 15 en 65 jaar die geen betaald werk hebben, maar wel recent
naar werk hebben gezocht en daarvoor direct beschikbaar zijn.
Arbeidsmarkt: geheel van vraag naar en aanbod van arbeid.
Afgeleide vraag: vraag naar arbeid afkomstig van ondernemingen en overheid, vraag
naar producten die ondernemingen en overheid leveren.
Werkgelegenheid: totale vraag naar arbeid (werkende personen en vacatures).
o In personen.
o In arbeidsjaren.
Deeltijd: op jaarbasis worden minder uren gewerkt dan een voltijdbaan gemiddeld
bedraagt.
Arbeidsjaar: maatstaf voor het arbeidsvolume, dat wordt berekend door alle banen
(voltijd & deeltijd) om te rekenen naar voltijdbanen.
Deelmarkt: voor iedere beroepsgroep is een markt, binnen een beroepsgroep zijn er,
in uren gemeten, kleine en grote banen.
Loonvorming
Arbeidsovereenkomst: een afspraak waarbij de werknemer zich verplicht om gedurende een
bepaalde tijd in dienst van de werkgever tegen loon arbeid te verrichten.
Gezagsverhouding, loon, zekere tijd en arbeiden.
Verplichtingen werkgever en werknemer
De hoofdplicht van de werkgever is het op tijd uitbetalen van het loon, met uitzondering van
de tijd dat de arbeider de afgesproken arbeid niet heeft verricht.
2
Hoofdstuk 8 Onderhandelen
§1 Onderhandelingsvoorwaarden
Marktvormen en marktmacht
Volledige mededinging: individuele marktpartijen hebben geen invloed op de prijs.
Monopolie: de enige aanbieder stelt de prijs vast. De vrager heeft geen invloed op de
prijs.
Oligopolie: weinig aanbieders, dus moeten ze rekening houden met elkaar bij het
vormen van de prijs.
Monopolistische concurrentie: de marktmacht schuilt in de uniekheid van het product.
Weinig vragers en aanbieders
Bij één of weinig vragers en aanbieders, wordt de prijs bepaald door onderhandelingen.
Onderhandeling: proces waarbij twee of meer partijen proberen om, na voorstellen en
tegenvoorstellen, tot een gezamenlijke overeenkomst te komen.
Ook gezinnen kunnen geconfronteerd worden met een situatie waar ruimte is voor
onderhandelingen over de prijs (bv: auto kopen).
Onderhandelingen kunnen ook gaan over de combinatie van producten (bv: keuken).
Als vragers makkelijk kunnen onderhandelen met verkopers, dan hebben we te maken met
weinig vragers en aanbieders. Als de verkoop niet doorgaat wordt het inkomen van de
verkopen beïnvloedt. Het aantal aanbieders is zo klein, dat ze elkaar rechtstreeks
concurreren.
Surplus
Een verkoper streeft naar een zo hoog mogelijk producentensurplus.
Verkoopbereidheid: Het verschil tussen de prijs die hij voor zijn product krijgt en de
prijs die hij er minimaal voor wil hebben.
De koper streeft naar een zo hoog mogelijke consumentensurplus. Hij wil zijn verschil tussen
de betalingsbereid en de prijs die hij betaalt maximaliseren.
Beroving
Als er bijvoorbeeld een keuken geplaatst moet worden, kan het zijn dat je deze bij de
plaatsing wil aanpassen. Dit kan, maar dan breek je het contract. Hierdoor kan de
aanpassing veel geld kosten. Dit kan voelen als oplichting, ook wel beroving.
Beroving: gebruik maken van de afhankelijkheid van de andere partij.
Relatiespecifieke investering: investering die het gevolg is van een tussen twee of meer
partijen afgesloten contract.
Opofferingskosten spelen ook een rol bij het breken van het contract. Als de prijs te hoog
wordt, kan de koper opzoek gaan naar een eigen oplossing.
Vaak wordt alles schriftelijk vastgelegd. Het kan ook zijn dat iets mondeling wordt
vastgelegd, alleen is het niet meer controleerbaar. Ook is de reputatie van de contracterende
partijen van belang. Er kan zo’n slechte reputatie ontstaan dat opdrachten achterwege
blijven.
Verzonken kosten
Verzonken kosten (sunk costs): kosten die niet kunnen worden terugverdiend.
1
, Vaak worden deze buiten schot gelaten, maar ze hebben wellicht invloed op het nemen van
beslissingen.
§2 Loonvorming
De arbeidsmarkt
Loon is de beloning voor de productiefactor arbeid. Daarom is een deel van de behaalde
winst het loon van de eigenaar van een eenmanszaak. Deze is niet in loondienst.
Beroepsbevolking: werkende en werklozen; personen tussen de 15 en 75 jaar die betaald
werk hebben of recent hebben gezocht naar werk en direct beschikbaar zijn.
Aanbod van arbeid op de arbeidsmarkt.
Werkloos: personen tussen de 15 en 65 jaar die geen betaald werk hebben, maar wel recent
naar werk hebben gezocht en daarvoor direct beschikbaar zijn.
Arbeidsmarkt: geheel van vraag naar en aanbod van arbeid.
Afgeleide vraag: vraag naar arbeid afkomstig van ondernemingen en overheid, vraag
naar producten die ondernemingen en overheid leveren.
Werkgelegenheid: totale vraag naar arbeid (werkende personen en vacatures).
o In personen.
o In arbeidsjaren.
Deeltijd: op jaarbasis worden minder uren gewerkt dan een voltijdbaan gemiddeld
bedraagt.
Arbeidsjaar: maatstaf voor het arbeidsvolume, dat wordt berekend door alle banen
(voltijd & deeltijd) om te rekenen naar voltijdbanen.
Deelmarkt: voor iedere beroepsgroep is een markt, binnen een beroepsgroep zijn er,
in uren gemeten, kleine en grote banen.
Loonvorming
Arbeidsovereenkomst: een afspraak waarbij de werknemer zich verplicht om gedurende een
bepaalde tijd in dienst van de werkgever tegen loon arbeid te verrichten.
Gezagsverhouding, loon, zekere tijd en arbeiden.
Verplichtingen werkgever en werknemer
De hoofdplicht van de werkgever is het op tijd uitbetalen van het loon, met uitzondering van
de tijd dat de arbeider de afgesproken arbeid niet heeft verricht.
2
