samenvatting psychopathologie ontwikkelingspsychologie

Psychologie: 6 studiepunten

9 DE COGNITIEVE ONTWIKKELING IN DE PEUTER- EN KLEUTERTIJD

9.1 DE INTELLECTUELE ONTWIKKELING

Peuters en Kleuters

 Hoge creativiteit en verbeeldingskracht
 Steeds meer genuanceerd taalgebruik
 Redeneren gaat vooruit

Verklaring: verschillende theorieën

9.1.1 PIAGETS STADIUM VAN PREOPERATIONEEL DENKEN

Stappen in het preoperationeel stadium (van 2-7 jaar)

 Gebruik van symbolische denken groeit
o Symboolegbruik: het vermogen om een symbool, woord of object te gebruiken
om iets weer te geven of te vervangen op het moment dat deze fysiek niet
aanwezig is
 Bv. een banaan als telefoon of geweer gebruiken
 Het vermogen om te redeneren ontstaan
o Operaties: georganiseerde, logische, formele mentale processen
 Het gebuik van begrippen neemt toe

DE RELATIE TUSSEN TAAL EN GEDACHTEN

 Onlosmakelijk verbonden
 Taal vloeit voort uit cognitieve vooruitgang

Symboolgebruik = de kern van complexer taalgebruik

 Symbolisch denken verloopt sneller dan het denken in het sensomotorisch stadium
 Kunnen denken over het heden en over de toekomst

CENTRATIE: WAT JE ZIET IS WAT JE DENKT

 Het onvermogen van het jong kind om zich op meer dan één aspect van de stimulus
te concentreren
 Focus op opvallende elementen leidt tot onnauwkeurigheden in het denken
 Visueel beeld domineert het denken

CONSERVATIE: LEREN DAT UITERLIJKE SHIJN BEDRIEGT

 Het inzicht dat kwantiteit niet gerelateerd is aan de opstelling en de uiterlijke
verschijningsvorm van objecten
 Verandering in één dimensie is niet noodzakelijk verandering in een andere dimensie
 Neiging tot centratie weerhoudt kleuters van focus op de essentie

1

,= bv. 2 glazen met de zelfde hoeveelheid zijn gelijk. Vanaf je het ene glas overkapt in een
langer glas, gaat het kind denken dat in het langer glas meer drinken zit.

ONVOLLEDIG BEGRIP VAN TRANSFORMATIE

 Kleuters zien enkel een toestand en geen transformatie
 Transformatie: het proceswaarbij de ene toestand verandert in de andere




EGOCENTRISME: HET ONVERMOGEN OM ZICH TE VERPLAATSEN IN ANDERE

 Ander fysiek perspectief
 Andere gedachten, gevoelens of standpunten
 Niet bewust van effect van hun gedrag op anderen

HET ONTSTAAN VAN INTUÏTIEF DENKEN

 Vorm van denken waarbij peuters en kleuters gretig kennis over de wereld
verwerven en primitief redeneren
 Voorbereiding op geavanceerdere vormen van redeneren
o Functionaliteit: actief, gebeurtenissen en resultaten zijn gerelateerd
o Identiteit: zaken blijven hetzelfde ongeacht verandering van vorm, omvang of
uiterlijk

9.1.2 DE INFORMATIEVERWREKINGSTHEORIE VAN COGNITIEVE ONTWIKKELING

Informatieverwerkingtheorie: gericht op veranderingen in de mentale programma’s die
kinderen gebruiken om problemen te benaderen

HET BEGRIP VAN GETALLEN IN DE PEUTER- EN KLEUTERTIJD

 Kleuters hebben een buitengewoon goed ontwikkeld begrip van getallen
 Kunnen tellen op een systematische en consequente manier

HET GEHEUGEN: HERINNERINGEN AAN HET VERLEDEN

Autobiografisch geheugen: herinneringen van specifieke gebeurtenissen uit ons eigen leven

Scripts: algemene weegave in het geheugen van gebeurtenissen en de volgorde waarin ze
optreden (bv. in een chique restau weet je dat je moet reserveren, je uw plek krijgt,…)

Het geheugen van peuters en kleuters

 Nauwkeurigheid autobiografisch geheugen neemt gaandeweg toe na het 3e
levensjaar

2

, o Waardering vd gebeurtenis
o Scripts die steeds uitbereiden
 Valkuilen
o Gevoelig voor suggestie
 Je zegt dat iets is gebeurt, zij gaan dit aannemen ookal herinneren ze
zich dit niet.
o Oorzakelijke verbanden worden gesimplificeerd
o Minder nauwkeurig binnen scripts

9.1.3 VYGOTSKY’S VISIE OP COGNITIEVE ONTWIKKELING: OOG VOOR DE ROL VAN
CULTUUR

Volgens Lev Vygotsky staat de sociale en culturele wereld van kinderen centraal bij hun
cognitieve ontwikkeling.

 Cognitieve ontwikkeling is een resultaat van sociale interacties waarin kinderen leren
door geleide participatie
o De ouder/leerkracht/andere zorgt dat leren kan plaats vinden
 Kinderen zijn leerlingen die cognitieve strategieën aanleren van volwassenen en
leeftijsdgenoten
 Aard van deze samenwerking wordt bepaald door cultuur en maatschappij

Dit staat haaks op de benadering van Piaget, die keek naar de individuele prestaties

DE ZONDE VAN NAASTE ONTWIKKELING EN SCAFFOLDING: BEGINSELEN VAN COGNITIEVE
ONTWIKKELING

Zone van naaste ontwikkeling

 Het niveau waarop een kind een taak bijna, maar niet helemaal zelfstandig kan
begrijpen of uitvoeren
 Cognitieve vaardigheden verbeteren door nieuwe info te geven binnen de zone van
naaste ontwikkeling

3 soorten taken:

 Taken die het kind al kan
 Taken die nog te moeilijk zijn
 Taken die kinderen kunnen leren onder begeleiding

 bij een kind met een klein beetje hulp zal de uitvoering beter zijn.

Scaffolding

 De ondersteuning bij leren en probleemoplossing die zelfstandigheid en groei
bevordert
 Helpend bij het oplossen van een probleem, maar ook bij de cognitieve ontwikkeling
 Het gaat om het aanbieden van een passend aanknopingspunt



3

, 9.2 TAAL ONTWIKKELING


9.2.1 LIGNUÏSTISCHE VOORUITGANG IN DE PEUTER- EN KLEUTERTIJD

Taalontwikkeling bij peuters en kleuters

 Op 2 à 3 jarige leeftijd elke maand een verdubbeling van syntaxis (= combineren van
woorden tot zinnen)
 Woordenschat neemt toe via fast mapping (= nieuwe woorden meteen koppelen aan
de betekenis
 Meestal gramaticaal correcte constructies

9.2.2 EGOCENTRISCH TAALGEBRUIK

Evolutie van egocentrishc taalgebruik tot sociaal taalgebruik

 Egocentrisch taalgebruik = gesproken taal die niet bedoeld is voor anderen
 Sociaal taalgebruik taalgebruik gericht op anderen om begripen te worden
o Nood aan pragmatiek

9.2.3 ARMOEDE EN TAALONTWIKKELING

Onderzoek van Hart en Risley

 Taal waaraan kinderen thuis worden blootgesteld heeft een grote impact op hun
cognitieve vaardigheden
 Hangt af vh economisch niveau van het gezin
o Aantal woorden, de variatie in woorden en de soort taal
 is anders naar kindere van rijke gezinnen dan arme gezinnen.


4