Aantekeningen gedragswetenscahppen
Contents
H2 Biologische benadering..........................................................................................................................2
Aantekeningen hoorcollege 1:.................................................................................................................2
Aantekeningen werkgroep 1:...................................................................................................................5
H3 Behavioristische benadering..................................................................................................................6
Aantekeningen hoorcollege 2:.................................................................................................................6
Aantekeningen werkgroep 2:...................................................................................................................8
H4 Cognitieve benadering...........................................................................................................................9
Aantekeningen hoorcollege 3:.................................................................................................................9
Aantekeningen werkgroep 3:.................................................................................................................11
H5 De psychodynamische benadering.......................................................................................................11
Aantekeningen hoorcollege 4................................................................................................................11
Aantekeningen werkgroep 4..................................................................................................................14
1
,H2 Biologische benadering
Aantekeningen hoorcollege 1:
Wat is gedragswetenschap? Focus op psychologische wetenschap,
Wetenschap van gedrag en mentaal functioneren Denken, voelen en handelen (cognitie, affect, gedrag)
1. Verklaringen voor gedrag
Hoe komt gedrag tot stand?
Hoe autonoom is gedrag van het individu?
Individu – samenleving (agency – structure)
Biologie – omgeving (nature – nurture)
Samenspel tussen individu en samenleving
Samenspel tussen biologie en omgeving
2. Uiteenlopende mensbeelden
Uitgangspunt: Inzicht in het menselijk handelen vereist inzicht in menselijke aard De basale kenmerken
en processen van het menselijk organisme
Mensbeelden - Filosofische, levensbeschouwelijke of religieuze overtuigingen
- Sociaalwetenschappelijke theorieën en onderzoeksbevindingen
Mensbeelden worden gevormd door en vormen onze observaties Samenspel van perceptie en ervaring
Schemata – gestructureerde informatie en sturende denkpatronen.
Cognitieve schema’s
Cognitief raamwerk (denkkader) - Organisatie van kennis
Expertise opbouwen is het ontwikkelen van schema’s om informatie te
plaatsen in betekenisvolle patronen
Uiteenlopende mensbeelden
“De mens wordt bepaald door biologische (genetische) factoren en de omgeving doet er weinig toe.”
“Mensen zijn in essentie egoïstisch, puur uit op eigenbelang en op zoek naar macht en dominantie.”
“Wat mensen denken, voelen en doen is helemaal het resultaat van omstandigheden en cultuur.”
“Mensen streven van nature het goede na, het komt door de omgeving dat mensen soms slechte dingen
doen.”
“Mensen zijn rationele wezens, probleemoplossers met verstand die kosten en baten afwegen.”
Mensbeeld in psychologische benaderingen:
2
, Onvolledige mensbeelden
Alle mensbeelden hebben een kern van waarheid, maar ze leggen allemaal de nadruk op één bepaald
kenmerk, en zijn daarmee eenzijdig (en vaak tegenstrijdig: òf-òf)
3. Biologisch-adaptieve mensbeeld
(1) Evolutionair perspectief (3) Adaptieve vermogens (2) Samenspel natuur-cultuur
Evolutionair perspectief
Kenmerken en eigenschappen hangen samen met genen die overerven.
Er is altijd genetische variatie en er zijn voortdurend genetische mutaties.
Overerving van genetische variatie heeft invloed op kenmerken/eigenschappen.
Behoud van variatie indien grotere kans op overleving in specifieke omgeving.
Geleidelijk proces van verandering in de. soort als aanpassing aan omgeving.
Evolutie en de mens
Menselijke soort is uitvloeisel van zeer langzaam en zeer langdurig proces van verandering.
Menselijke soort deelt heel veel met andere diersoorten (evolutie bouwt voort op wat er al is)
Menselijke soort heeft eigen, relatief unieke eigenschappen en adaptatieprincipes (evolutie creëert
nieuwe)
Evolutionaire psychologie Drievoudig brein – Paul McLean
Paul McLean Psychologische eigenschappen als biologische aanpassingen
aan uitdagingen in de omgeving Eigenschappen die in alle culturen
voorkomen
Bijvoorbeeld: Afleiden emoties van anderen Onderscheid (niet)verwanten
Samenwerking met anderen
Seksuele partnerselectie
Genen overgedragen door seksuele reproductie Wie kiezen mensen als seksuele partner? Bijvoorbeeld:
Reproductieve strategieën (Buss, 2017)
- Verschil in voorkeur voor aantal en duur seksuele relaties
Brede acceptatie van huwelijk (Buss & Schmidt, 1993)
- Belang van samenwerking ouders voor nageslacht
Gewenste kenmerken van partner (Buss et al., 1990)
- Mannen: aantrekkelijkheid; Vrouwen: potentiële bijdrage
Seksuele jaloezie (Buss, 1989)
- Vrouwen: emotionele ontrouw vanwege grotere investering
- Mannen: seksuele ontrouw vanwege onzeker vaderschap
[Evolotionary psychology] is a way of thinking about psychology that can be applied to any topic within
it. Maar: Posthoc verklaringen en theoretische inconsistenties Reductionistisch en deterministisch
perspectief Continuering van natuur-cultuur tegenstelling Rechtvaardiging van bestaande sociale
verhoudingen
3
Contents
H2 Biologische benadering..........................................................................................................................2
Aantekeningen hoorcollege 1:.................................................................................................................2
Aantekeningen werkgroep 1:...................................................................................................................5
H3 Behavioristische benadering..................................................................................................................6
Aantekeningen hoorcollege 2:.................................................................................................................6
Aantekeningen werkgroep 2:...................................................................................................................8
H4 Cognitieve benadering...........................................................................................................................9
Aantekeningen hoorcollege 3:.................................................................................................................9
Aantekeningen werkgroep 3:.................................................................................................................11
H5 De psychodynamische benadering.......................................................................................................11
Aantekeningen hoorcollege 4................................................................................................................11
Aantekeningen werkgroep 4..................................................................................................................14
1
,H2 Biologische benadering
Aantekeningen hoorcollege 1:
Wat is gedragswetenschap? Focus op psychologische wetenschap,
Wetenschap van gedrag en mentaal functioneren Denken, voelen en handelen (cognitie, affect, gedrag)
1. Verklaringen voor gedrag
Hoe komt gedrag tot stand?
Hoe autonoom is gedrag van het individu?
Individu – samenleving (agency – structure)
Biologie – omgeving (nature – nurture)
Samenspel tussen individu en samenleving
Samenspel tussen biologie en omgeving
2. Uiteenlopende mensbeelden
Uitgangspunt: Inzicht in het menselijk handelen vereist inzicht in menselijke aard De basale kenmerken
en processen van het menselijk organisme
Mensbeelden - Filosofische, levensbeschouwelijke of religieuze overtuigingen
- Sociaalwetenschappelijke theorieën en onderzoeksbevindingen
Mensbeelden worden gevormd door en vormen onze observaties Samenspel van perceptie en ervaring
Schemata – gestructureerde informatie en sturende denkpatronen.
Cognitieve schema’s
Cognitief raamwerk (denkkader) - Organisatie van kennis
Expertise opbouwen is het ontwikkelen van schema’s om informatie te
plaatsen in betekenisvolle patronen
Uiteenlopende mensbeelden
“De mens wordt bepaald door biologische (genetische) factoren en de omgeving doet er weinig toe.”
“Mensen zijn in essentie egoïstisch, puur uit op eigenbelang en op zoek naar macht en dominantie.”
“Wat mensen denken, voelen en doen is helemaal het resultaat van omstandigheden en cultuur.”
“Mensen streven van nature het goede na, het komt door de omgeving dat mensen soms slechte dingen
doen.”
“Mensen zijn rationele wezens, probleemoplossers met verstand die kosten en baten afwegen.”
Mensbeeld in psychologische benaderingen:
2
, Onvolledige mensbeelden
Alle mensbeelden hebben een kern van waarheid, maar ze leggen allemaal de nadruk op één bepaald
kenmerk, en zijn daarmee eenzijdig (en vaak tegenstrijdig: òf-òf)
3. Biologisch-adaptieve mensbeeld
(1) Evolutionair perspectief (3) Adaptieve vermogens (2) Samenspel natuur-cultuur
Evolutionair perspectief
Kenmerken en eigenschappen hangen samen met genen die overerven.
Er is altijd genetische variatie en er zijn voortdurend genetische mutaties.
Overerving van genetische variatie heeft invloed op kenmerken/eigenschappen.
Behoud van variatie indien grotere kans op overleving in specifieke omgeving.
Geleidelijk proces van verandering in de. soort als aanpassing aan omgeving.
Evolutie en de mens
Menselijke soort is uitvloeisel van zeer langzaam en zeer langdurig proces van verandering.
Menselijke soort deelt heel veel met andere diersoorten (evolutie bouwt voort op wat er al is)
Menselijke soort heeft eigen, relatief unieke eigenschappen en adaptatieprincipes (evolutie creëert
nieuwe)
Evolutionaire psychologie Drievoudig brein – Paul McLean
Paul McLean Psychologische eigenschappen als biologische aanpassingen
aan uitdagingen in de omgeving Eigenschappen die in alle culturen
voorkomen
Bijvoorbeeld: Afleiden emoties van anderen Onderscheid (niet)verwanten
Samenwerking met anderen
Seksuele partnerselectie
Genen overgedragen door seksuele reproductie Wie kiezen mensen als seksuele partner? Bijvoorbeeld:
Reproductieve strategieën (Buss, 2017)
- Verschil in voorkeur voor aantal en duur seksuele relaties
Brede acceptatie van huwelijk (Buss & Schmidt, 1993)
- Belang van samenwerking ouders voor nageslacht
Gewenste kenmerken van partner (Buss et al., 1990)
- Mannen: aantrekkelijkheid; Vrouwen: potentiële bijdrage
Seksuele jaloezie (Buss, 1989)
- Vrouwen: emotionele ontrouw vanwege grotere investering
- Mannen: seksuele ontrouw vanwege onzeker vaderschap
[Evolotionary psychology] is a way of thinking about psychology that can be applied to any topic within
it. Maar: Posthoc verklaringen en theoretische inconsistenties Reductionistisch en deterministisch
perspectief Continuering van natuur-cultuur tegenstelling Rechtvaardiging van bestaande sociale
verhoudingen
3
