De 24-jarige Hanna heeft een half jaar geleden de diagnose MS (RRMS)
gekregen. Vorige week is ze klinisch opgenomen geweest in het
ziekenhuis in verband met een schub. De neuroloog heeft haar een
verwijzing meegegeven voor de fysiotherapeut in de 1e lijn. De verwijzing
is kort en luidt: “Graag begeleiding voor gangproblemen en ervaren
vermoeidheid voor Hanna.”
Patiënt:
De 24-jarige Hanna heeft een half jaar geleden de diagnose MS (RRMS)
gekregen. Destijds voelde ze tintelingen in haar linker been. Vorige week
is ze klinisch opgenomen geweest in het ziekenhuis in verband met een
schub. Na 500 meter moet ze stoppen met lopen, omdat ze door haar
benen zakt. Met name haar linker been. Ook heeft ze moeite met het
houden van haar balans. Ze is buitenshuis een stok gaan gebruiken op
advies van de fysiotherapeut uit het ziekenhuis. Wel vindt ze het nog knap
lastig om te lopen met een stok. Ze heeft geen instructie hierover gehad
van de fysiotherapeut in het ziekenhuis. Ook vindt ze het vervelend om als
24-jarige buiten te lopen met een stok. Ze merkt wel dat anderen nu aan
haar zien dat ze ‘ziek’ is en merkt dat ze dat er meer begrip is uit haar
omgeving.
Hanna woont samen met haar vriend in een klein appartement op de
eerste verdieping van een flat (zonder lift). Sinds ze de diagnose MS heeft
gekregen sport ze niet meer. Voorheen deed ze aan fitness en paardrijden.
Ze werkt nog 20 uur in de week als caissière bij de supermarkt om de
hoek. Met vriendinnen ging ze graag uit, maar door haar vermoeidheid
zegt ze bijna altijd af.
Hanna maakt zich zorgen om de toekomst. Ze wil graag met haar vriend
een kind. Maar heeft ook gelezen dat een zwangerschap klachten kan
verergeren.
Hanna heeft een verwijzing van de neuroloog meegekregen uit het
ziekenhuis voor een fysiotherapeut in de eerste lijn. De verwijzing is kort
en luidt: ‘Graag begeleiding voor gangproblemen en ervaren vermoeidheid
voor Hanna”.
,Inhoudsopgave
Voorbereidingen:........................................................................................... 3
Aantekeningen les:........................................................................................8
Les 1:.............................................................................................................................. 8
Les 2:............................................................................................................................ 10
Les 3:............................................................................................................................ 14
Les 4............................................................................................................................. 16
Onderbouwingen diagnostisch en therapeutisch proces MS............................18
Skills:.......................................................................................................... 22
Aantekeningen internet:...............................................................................34
Leestaken:................................................................................................... 37
Leerboek klinische neurologie:.....................................................................................37
Kennisclip start module revalidatie sws........................................................................49
Kennisclip week 1 RPS formulier...................................................................................50
Kennisclip week 1 MS.................................................................................................... 50
Richtlijn MS................................................................................................................... 57
Filmpjes MS patiënten:.................................................................................................. 66
Filmpje raamwerk klinimetrie:......................................................................................67
Kennisclip 2 inhoudelijke inleiding motorisch leren.......................................................68
Kennisclip 3: raamwerk voor motorisch leren...............................................................70
Extra informatie en filmpjes over motorisch leren (raamwerk motorisch leren)...........71
Rehabilitation for people with multiple sclerosis: an overview of Cochrane Reviews
(Review)........................................................................................................................ 74
Application of motor learning in neurorehabilitation: a framework for health-care
professionals................................................................................................................. 76
How Does Attention Affect Motor Skill Learning and Performance YouTube video........88
Motor Learning in People with Multiple Sclerosis: A Systematic Review and Meta-
Analysis........................................................................................................................ 88
2
,Voorbereidingen:
* Welke vroege hypotheses (moment 1 MFH document) kan je formuleren op basis van
deze verwijzing? (Bedenk er minimaal 10 en probeer deze gelijkmatig te verdelen over
de verschillende categorieën van het ICF)
Stoornis in functie:
o Er is sprake van verminderde spierkracht OE
o Er is sprake van verminderde functionele capaciteit
o Er is sprake van een verminderde balans
o Er is sprake van een verminderde sensibiliteit
o Er is sprake van vermoeidheid
Activiteiten:
o Er is sprake van een gangprobleem – verminderde
loopvaardigheid/loopsnelheid
o Er is sprake van moeite met traplopen
Participatie:
o Er is sprake van een verminderde participatie (school, werk,
sociaal leven)
Extern/sociaal:
o Woning: trap??
o Hulpmiddelen?
o Sociale contacten: hulp/acceptatie?
Persoonlijk:
o Er is sprake van angst, onzekerheid, moeite met acceptatie
* Welke kennis heb je hiervoor nodig van anatomie, pathofysiologie, psychologie en
epidemiologie?
* Je hebt uitgewerkt hoe het komt dat bij patiënten met gezondheidsproblemen als
gevolg van MS bepaalde klachten kunnen ontstaan en of en hoe ze hiervan kunnen
herstellen. Zorg dat je dit zo hebt voorbereid dat je dit aan je klasgenoten kan
presenteren.
Op basis van pathofysiologie uitleggen hoe het komt dat deze klachten
veroorzaakt worden – visus - dubbelzien, nystagmus of vlekken & gehoor
(Cor)
3
,Herstel MS:
Demyelinisatie
Bij MS is er demyelinisatie. Wat er gebeurd is dat het immuunsysteem de
myelineschede aanvalt met ontstekingsreacties waardoor het signaal wat
wordt gegeven door het CZS veel langzamer wordt doorgegeven in de
zenuwuitlopers. Het gevolg hiervan is dat spieren en zintuigen hier
slechter of niet kunnen worden aangetuurd wat beperkingen geeft in het
gebruik van de spier of zintuig. Dit kan ook voorkomen diep in de
hersenstam waardoor functies verslechteren en met name het zicht kan
hierdoor worden belemmerd. Hoe deze schade zich kan uiten in het
Visuele zintuig en het gehoor gaat... uitleggen.
Remyelinisatie
Na demyelinisatie vindt er ook weer tot bepaalde mate herstel plaats. Dit
heet remyelinisatie. Tijdens het herstel wordt er weer meer myeline en
ijzer aangemaakt om de berschermlaag(myelineschede) meer aan te
vullen. Waardoor het in een bepaalde tijd beter kan gaan met de
prikkelgeleiding van de zenuwuitlopers waardoor klachten zullen
verminderen maar niet weggaan wat we bijvoorbeeld zien bij de relapsing
remitting multiple sclerose.
Visusstoornissen slide
Algemeen
o Bij ongeveer een kwart voor de patiënten begint MS met een
neuritis optica/retrobulbaris (oogzenuw ontsteking).
Definitie: snel progressieve visusstoornis van 1 of soms
beide ogen gepaard met pijn bij bewegen van het oog en
bij druk op de oogbol
Kenmerkend: een in uren tot dagen optredende
visusdaling aan 1 oog, vaak is ook het kleurenzien
gestoord, dat oog is ook enigszins pijnlijk, vooral bij
oogbewegingen.
De prognose is gunstig.
Occipitaal: visuele centrum. In dit gedeelte van de
hersenschors wordt de visuele informatie verwerkt ->
informatie uit de ogen komt hier binnen en wordt
verwerkt
4
, o Verklaring visus symptomen is afhankelijk van waar in het
brein de MS haarden (ontstekingen myeline) zich bevinden
Als de visus is aangedaan betekent dit dat er een
ontsteking zal zitten meer richting de hersenstam –
dubbelzien, wazig zien.
De soort visusstoornissen die kunnen voorkomen zijn bv:
Vlekken
o Blinde vlekken in gezichtsveld worden ook wel scotomen
genoemd.
o Worden veroorzaakt door de beschadiging van de oogzenuw of
andere delen van het visuele systeem.
Dubbel zien
o Ook wel Diplopie genoemd.
o Is hierbij sprake van een hersenstamstoornis.
o
Nystagmus = het ritmisch heen en weer bewegingen van de ogen.
o De hersenstam zorgt ervoor dat de oogbewegingen worden
gecoördineerd. Zodra de coördinatie minder wordt kan dit
ervoor zorgen dat ogen ritmisch heen en weer gaan bewegen.
o Dus hierbij is ook de hersenstam aangedaan.
Gehoor: er kan sprake zijn van aantasting van de Nervus Cochlearis. Deze
tak van de achste hersenzenuw Vestibulocochlearis verbindt de
trilhaarcellen met de hersenen. Aangezien deze zenuw gemyeliniseerd is
kan het aangetast worden als een patiënt lijdt aan MS. Echter kan de
oorzaak ook in de hersenstam zitten.
5
,*Bereid je voor op het doen van een fysiotherapeutisch lichamelijk onderzoek bij iemand met
MS. Oriënteer je hierbij op verschillende meetinstrumenten die er zijn om balans te
onderzoeken. Gebruik hierbij www.meetinstrumentenindezorg.nl en Rehab Measures
www.sralab.org/rehabilitation-measures/database
DGI, Minibest, SPPB, Poma B, BBS
*Lees het artikel van Monjezi, S., Negahban, H., Tajali, S.,
Yadollahpour, N. & Nastaran Majdinasab, N. (2017) in grote lijnen
door. Het artikel is beschikbaar via
https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/0269215516639735.
Om de effecten van dual-taske balanstraining op posturale prestaties bij
patiënten met multiple sclerose te onderzoeken in vergelijking met single-
task balance training.
Deze pilotstudie toonde niet meer voordelen aan het volgen van training
met dubbele taak dan training met één taak.
*Bestudeer het cochrane beoordelingsformulier dat passend is bij
de studie van Monjezi et al. De cochrane beoordelingsformulieren
zijn te vinden via
https://netherlands.cochrane.org/beoordelingsformulieren-en-
andere-downloads
De studie is een: a double-blind, randomized controlled pilot trial
https://netherlands.cochrane.org/sites/netherlands.cochrane.org/files/
uploads/4.4_rct_checklist.pdf
*Schrijf de fysiotherapeutische diagnose af en neem deze mee.
Verwijzing neuroloog: ‘Graag begeleiding voor gangproblemen en ervaren
vermoeidheid voor Hanna”.
Mevrouw van 24 jaar oud, half jaar geleden MS (RRMS) gediagnosticeerd.
Zij ervaarde destijds tintelingen in haar linkerbeen, er is nu geen sprake
van verminderde sensibiliteit. Ze is vorige week klinisch opgenomen
geweest in het ziekenhuis in verband met een schub na het lopen van
500m waarna ze door haar benen zakte. Er is sprake van lichte
krachtsvermindering in haar linkerbeen t.o.v. het rechterbeen (MRC: 4/5).
6
,Sinds de diagnose sport mevrouw niet meer (fitness en paardrijden) en
werkt nog 20 uur in de week als caissière bij de supermarkt. Mevrouw ging
voorheen graag uit, maar tegenwoordig zegt ze bijna altijd af in verband
met vermoeidheid (MFIS: 54/84). Ze woont samen met haar partner in een
klein appartement op de eerste verdieping van een flat waar geen lift
aanwezig, dit kan mogelijk een probleem vormen voor haar functionele
mobiliteit.
Er is sprake van een verminderde balans (DGI: 16/24). Mevrouw loopt
buitenshuis met een stok op advies van fysiotherapeut uit het ziekenhuis,
maar heeft hier verder geen instructie over gehad. Mevrouw geeft aan het
lopen met stok lastig te vinden en het als vervelend te ervaren gezien
haar leeftijd. Ze merkt wel dat anderen nu aan haar zien dat ze ‘ziek’ is en
merkt dat ze dat er meer begrip is uit haar omgeving.
Mevrouw maakt zich erg veel zorgen om de toekomst, ze heeft een
kinderwens maar heeft gelezen dat de zwangerschap de klachten kan
verergeren. Deze zorgen kunnen van invloed zijn op haar herstel en een
andere zorgprofessional zou hierbij verder kunnen helpen.
Mevrouw gebruikt geen medicatie en er is geen sprake van andere
gezondheidsaandoeningen.
Er is sprake van een indicatie voor fysiotherapie vanwege het onvermogen
om dit zelfstandig aan te pakken
Prognose: verbetering van de kracht, balans… 8-12 weken
Hulpvraag: mevrouw wilt graag zonder stok kunnen lopen en verminderde
vermoeidheid ervaren tijdens haar ADL
*Werk een behandelplan (moment 5 MFH document) uit dat
passend is bij de aangeleverde fysiotherapeutische diagnose. Let
daarbij op de volgende onderdelen:
- Welk hoofddoel geldt (SMART)?
- Hoe kunnen de herstel belemmerende determinanten beïnvloed
worden door fysiotherapeutische zorgverlening en hoe dient er
aanspraak gemaakt te worden op het zelfmanagement?
- Wat zijn subdoelen die behaald zouden moeten worden om tot
het hoofddoel te komen (SMART)?
- Waarmee en hoe kun je bepalen of het gestelde doel behaald is?
- Welke interventies zijn geschikt om de doelen te behalen?
- Hoe weeg je de verschillende pijlers van EBP?
Hoofddoel:
- Mevrouw heeft binnen…. weken een geoptimaliseerd
gangpatroon ( toename
spierkrachtuithoudingsvermogen/dynamische balans) en
ervaart verminderde vermoeidheidsklachten (afname score
MFIS) waardoor ze haar ADL gedurende de dag vol kan houden
middels oefentherapie/energiemanagement
Subdoelen:
- Mevrouw weet binnen … weken hoe ze veilig en zelfstandig
met een wandelstok kan lopen middels informeren/instructie
en oefentherapie
7
, - Mevrouw heeft binnen …. weken een toegenomen
spierkrachtuithoudingsvermogen waardoor ze niet na 500 M
door haar benen zakt en het traplopen vol kan houden middels
spierkracht training/functionele oefentherapie
- Mevrouw heeft binnen ….. weken een verbeterde dynamische
balans (toename DGI), wat zorgt voor een verbeterd
gangpatroon
- Mevrouw heeft binnen 3 weken een verbeterd
energiemanagement/ actievere leefstijl (beweeggedrag)
waardoor zei minder vermoeidheid ervaart (afname MFIS)
Doelen meetbaar: wanneer is het goed genoeg bij een test qua
verandering van de score
Aantekeningen les:
Les 1:
RRMS: meest voorkomende
Maakt uit voor prognose en voor je doelen als fysio – welke vorm van MS
er is
Vroege hypotheses:
F:
- Sensibiliteit
- Conditie
- Visus – dubbelzien, nystagmus of vlekken (vetigo)
- Kracht
- Balans
- Spasticiteit
- Coordinatieproblemen
- Dysarthrie
- Vermoeidheid
- Mictie (blaas/darm)
A:
- Lopen, fietsen, sporten, traplopen
- Transfers
- Wassen/aankleden
P:
- Werk
- Sociale omgang familie
- Sport
8
,P:
- Depressie
- Cognitieve stoornissen
E:
-
Opdracht voor donderdag: op basis van pathofysiologie uitleggen hoe het
komt dat deze klachten veroorzaakt worden – visus
Prognose: soort MS is van invloed hierop
Toets: op basis van motorisch leren een nieuwe vaardigheid aanleren
Meetinstrumenten volgens Raamwerk klinimetrie
- DGI voor balans
- EMNSA (sensibiliteit)
- Multiple Sclerosis Impact Scale (ADL)
- Modified Fatigue Impact Scale à MFIS (vermoeidheid)
- Handheld dynamometer à HHD (kracht) of MRC è Evt motricity index
- Ganganalyse
- Activiteit testen: traplopen à evt met PSK in beeld brengen
Onderzoeksdoelstellingen:
1. Ik weet of er sprake is van verminderde balans. Middels de DGI.
2. Ik weet of er sprake is van verminderde sensibiliteit. Middels de EMNSA.
3. Ik weet wat voor impact MS heeft op de ADL activiteiten. Middels MSIS.
9
, 4. Ik weet wat voor rol de vermoeidheid speelt in mevrouw haar leven.
Middels MFIS.
5. Ik weet of er sprake is van verminderde spierkracht. Middels HHD of
MRC.
6. Ik weet of er sprake is van een afwijkend looppatroon. Middels
Ganganalyse.
7. Ik weet of er sprake is van hinder bij het traplopen. Middels PSK en
observatie traplopen.
Les 2:
*Dysarthrie:
Betekenis:
- Letterlijk: moeitlijk kunnen articuleren
- Vaak gevolg van hersenletsel zoals bij MS
- Verlamming of verminderde coordinatie of aansturing van de spieren
om spraak te besturen
Kenmerken:
- Nasale spraak
- Verandering in spreektempo
- Eentonige spraak
- Te hoog of te laag stemgeluid
- Oppervlakkige en krachtloze ademhaling
- Ongewild herhalen van lettergrepen, woorddelen of zinsdelen
- Haperende spraak of juist teveel overlap in de uitgesproken woorden
*Kracht en balans
Basale keren:
- Procedurele activiteiten, automatische en bewuste motoriek
Tractus corticospinalis lateralis:
- Axonen en motorneuronen in de primaire motorische corex
MS:
- Demyelinisatie -> sclerose – basale kern en tractus
- Beschadigde zenuwbanen
- Verstoorde aansturing
Spierzwakte (parese) en balansverstoring
*Coordinatie
Schade aan het cerebellum:
- Zorgt voor balans, coordinatie en fijne motoriek
10
gekregen. Vorige week is ze klinisch opgenomen geweest in het
ziekenhuis in verband met een schub. De neuroloog heeft haar een
verwijzing meegegeven voor de fysiotherapeut in de 1e lijn. De verwijzing
is kort en luidt: “Graag begeleiding voor gangproblemen en ervaren
vermoeidheid voor Hanna.”
Patiënt:
De 24-jarige Hanna heeft een half jaar geleden de diagnose MS (RRMS)
gekregen. Destijds voelde ze tintelingen in haar linker been. Vorige week
is ze klinisch opgenomen geweest in het ziekenhuis in verband met een
schub. Na 500 meter moet ze stoppen met lopen, omdat ze door haar
benen zakt. Met name haar linker been. Ook heeft ze moeite met het
houden van haar balans. Ze is buitenshuis een stok gaan gebruiken op
advies van de fysiotherapeut uit het ziekenhuis. Wel vindt ze het nog knap
lastig om te lopen met een stok. Ze heeft geen instructie hierover gehad
van de fysiotherapeut in het ziekenhuis. Ook vindt ze het vervelend om als
24-jarige buiten te lopen met een stok. Ze merkt wel dat anderen nu aan
haar zien dat ze ‘ziek’ is en merkt dat ze dat er meer begrip is uit haar
omgeving.
Hanna woont samen met haar vriend in een klein appartement op de
eerste verdieping van een flat (zonder lift). Sinds ze de diagnose MS heeft
gekregen sport ze niet meer. Voorheen deed ze aan fitness en paardrijden.
Ze werkt nog 20 uur in de week als caissière bij de supermarkt om de
hoek. Met vriendinnen ging ze graag uit, maar door haar vermoeidheid
zegt ze bijna altijd af.
Hanna maakt zich zorgen om de toekomst. Ze wil graag met haar vriend
een kind. Maar heeft ook gelezen dat een zwangerschap klachten kan
verergeren.
Hanna heeft een verwijzing van de neuroloog meegekregen uit het
ziekenhuis voor een fysiotherapeut in de eerste lijn. De verwijzing is kort
en luidt: ‘Graag begeleiding voor gangproblemen en ervaren vermoeidheid
voor Hanna”.
,Inhoudsopgave
Voorbereidingen:........................................................................................... 3
Aantekeningen les:........................................................................................8
Les 1:.............................................................................................................................. 8
Les 2:............................................................................................................................ 10
Les 3:............................................................................................................................ 14
Les 4............................................................................................................................. 16
Onderbouwingen diagnostisch en therapeutisch proces MS............................18
Skills:.......................................................................................................... 22
Aantekeningen internet:...............................................................................34
Leestaken:................................................................................................... 37
Leerboek klinische neurologie:.....................................................................................37
Kennisclip start module revalidatie sws........................................................................49
Kennisclip week 1 RPS formulier...................................................................................50
Kennisclip week 1 MS.................................................................................................... 50
Richtlijn MS................................................................................................................... 57
Filmpjes MS patiënten:.................................................................................................. 66
Filmpje raamwerk klinimetrie:......................................................................................67
Kennisclip 2 inhoudelijke inleiding motorisch leren.......................................................68
Kennisclip 3: raamwerk voor motorisch leren...............................................................70
Extra informatie en filmpjes over motorisch leren (raamwerk motorisch leren)...........71
Rehabilitation for people with multiple sclerosis: an overview of Cochrane Reviews
(Review)........................................................................................................................ 74
Application of motor learning in neurorehabilitation: a framework for health-care
professionals................................................................................................................. 76
How Does Attention Affect Motor Skill Learning and Performance YouTube video........88
Motor Learning in People with Multiple Sclerosis: A Systematic Review and Meta-
Analysis........................................................................................................................ 88
2
,Voorbereidingen:
* Welke vroege hypotheses (moment 1 MFH document) kan je formuleren op basis van
deze verwijzing? (Bedenk er minimaal 10 en probeer deze gelijkmatig te verdelen over
de verschillende categorieën van het ICF)
Stoornis in functie:
o Er is sprake van verminderde spierkracht OE
o Er is sprake van verminderde functionele capaciteit
o Er is sprake van een verminderde balans
o Er is sprake van een verminderde sensibiliteit
o Er is sprake van vermoeidheid
Activiteiten:
o Er is sprake van een gangprobleem – verminderde
loopvaardigheid/loopsnelheid
o Er is sprake van moeite met traplopen
Participatie:
o Er is sprake van een verminderde participatie (school, werk,
sociaal leven)
Extern/sociaal:
o Woning: trap??
o Hulpmiddelen?
o Sociale contacten: hulp/acceptatie?
Persoonlijk:
o Er is sprake van angst, onzekerheid, moeite met acceptatie
* Welke kennis heb je hiervoor nodig van anatomie, pathofysiologie, psychologie en
epidemiologie?
* Je hebt uitgewerkt hoe het komt dat bij patiënten met gezondheidsproblemen als
gevolg van MS bepaalde klachten kunnen ontstaan en of en hoe ze hiervan kunnen
herstellen. Zorg dat je dit zo hebt voorbereid dat je dit aan je klasgenoten kan
presenteren.
Op basis van pathofysiologie uitleggen hoe het komt dat deze klachten
veroorzaakt worden – visus - dubbelzien, nystagmus of vlekken & gehoor
(Cor)
3
,Herstel MS:
Demyelinisatie
Bij MS is er demyelinisatie. Wat er gebeurd is dat het immuunsysteem de
myelineschede aanvalt met ontstekingsreacties waardoor het signaal wat
wordt gegeven door het CZS veel langzamer wordt doorgegeven in de
zenuwuitlopers. Het gevolg hiervan is dat spieren en zintuigen hier
slechter of niet kunnen worden aangetuurd wat beperkingen geeft in het
gebruik van de spier of zintuig. Dit kan ook voorkomen diep in de
hersenstam waardoor functies verslechteren en met name het zicht kan
hierdoor worden belemmerd. Hoe deze schade zich kan uiten in het
Visuele zintuig en het gehoor gaat... uitleggen.
Remyelinisatie
Na demyelinisatie vindt er ook weer tot bepaalde mate herstel plaats. Dit
heet remyelinisatie. Tijdens het herstel wordt er weer meer myeline en
ijzer aangemaakt om de berschermlaag(myelineschede) meer aan te
vullen. Waardoor het in een bepaalde tijd beter kan gaan met de
prikkelgeleiding van de zenuwuitlopers waardoor klachten zullen
verminderen maar niet weggaan wat we bijvoorbeeld zien bij de relapsing
remitting multiple sclerose.
Visusstoornissen slide
Algemeen
o Bij ongeveer een kwart voor de patiënten begint MS met een
neuritis optica/retrobulbaris (oogzenuw ontsteking).
Definitie: snel progressieve visusstoornis van 1 of soms
beide ogen gepaard met pijn bij bewegen van het oog en
bij druk op de oogbol
Kenmerkend: een in uren tot dagen optredende
visusdaling aan 1 oog, vaak is ook het kleurenzien
gestoord, dat oog is ook enigszins pijnlijk, vooral bij
oogbewegingen.
De prognose is gunstig.
Occipitaal: visuele centrum. In dit gedeelte van de
hersenschors wordt de visuele informatie verwerkt ->
informatie uit de ogen komt hier binnen en wordt
verwerkt
4
, o Verklaring visus symptomen is afhankelijk van waar in het
brein de MS haarden (ontstekingen myeline) zich bevinden
Als de visus is aangedaan betekent dit dat er een
ontsteking zal zitten meer richting de hersenstam –
dubbelzien, wazig zien.
De soort visusstoornissen die kunnen voorkomen zijn bv:
Vlekken
o Blinde vlekken in gezichtsveld worden ook wel scotomen
genoemd.
o Worden veroorzaakt door de beschadiging van de oogzenuw of
andere delen van het visuele systeem.
Dubbel zien
o Ook wel Diplopie genoemd.
o Is hierbij sprake van een hersenstamstoornis.
o
Nystagmus = het ritmisch heen en weer bewegingen van de ogen.
o De hersenstam zorgt ervoor dat de oogbewegingen worden
gecoördineerd. Zodra de coördinatie minder wordt kan dit
ervoor zorgen dat ogen ritmisch heen en weer gaan bewegen.
o Dus hierbij is ook de hersenstam aangedaan.
Gehoor: er kan sprake zijn van aantasting van de Nervus Cochlearis. Deze
tak van de achste hersenzenuw Vestibulocochlearis verbindt de
trilhaarcellen met de hersenen. Aangezien deze zenuw gemyeliniseerd is
kan het aangetast worden als een patiënt lijdt aan MS. Echter kan de
oorzaak ook in de hersenstam zitten.
5
,*Bereid je voor op het doen van een fysiotherapeutisch lichamelijk onderzoek bij iemand met
MS. Oriënteer je hierbij op verschillende meetinstrumenten die er zijn om balans te
onderzoeken. Gebruik hierbij www.meetinstrumentenindezorg.nl en Rehab Measures
www.sralab.org/rehabilitation-measures/database
DGI, Minibest, SPPB, Poma B, BBS
*Lees het artikel van Monjezi, S., Negahban, H., Tajali, S.,
Yadollahpour, N. & Nastaran Majdinasab, N. (2017) in grote lijnen
door. Het artikel is beschikbaar via
https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/0269215516639735.
Om de effecten van dual-taske balanstraining op posturale prestaties bij
patiënten met multiple sclerose te onderzoeken in vergelijking met single-
task balance training.
Deze pilotstudie toonde niet meer voordelen aan het volgen van training
met dubbele taak dan training met één taak.
*Bestudeer het cochrane beoordelingsformulier dat passend is bij
de studie van Monjezi et al. De cochrane beoordelingsformulieren
zijn te vinden via
https://netherlands.cochrane.org/beoordelingsformulieren-en-
andere-downloads
De studie is een: a double-blind, randomized controlled pilot trial
https://netherlands.cochrane.org/sites/netherlands.cochrane.org/files/
uploads/4.4_rct_checklist.pdf
*Schrijf de fysiotherapeutische diagnose af en neem deze mee.
Verwijzing neuroloog: ‘Graag begeleiding voor gangproblemen en ervaren
vermoeidheid voor Hanna”.
Mevrouw van 24 jaar oud, half jaar geleden MS (RRMS) gediagnosticeerd.
Zij ervaarde destijds tintelingen in haar linkerbeen, er is nu geen sprake
van verminderde sensibiliteit. Ze is vorige week klinisch opgenomen
geweest in het ziekenhuis in verband met een schub na het lopen van
500m waarna ze door haar benen zakte. Er is sprake van lichte
krachtsvermindering in haar linkerbeen t.o.v. het rechterbeen (MRC: 4/5).
6
,Sinds de diagnose sport mevrouw niet meer (fitness en paardrijden) en
werkt nog 20 uur in de week als caissière bij de supermarkt. Mevrouw ging
voorheen graag uit, maar tegenwoordig zegt ze bijna altijd af in verband
met vermoeidheid (MFIS: 54/84). Ze woont samen met haar partner in een
klein appartement op de eerste verdieping van een flat waar geen lift
aanwezig, dit kan mogelijk een probleem vormen voor haar functionele
mobiliteit.
Er is sprake van een verminderde balans (DGI: 16/24). Mevrouw loopt
buitenshuis met een stok op advies van fysiotherapeut uit het ziekenhuis,
maar heeft hier verder geen instructie over gehad. Mevrouw geeft aan het
lopen met stok lastig te vinden en het als vervelend te ervaren gezien
haar leeftijd. Ze merkt wel dat anderen nu aan haar zien dat ze ‘ziek’ is en
merkt dat ze dat er meer begrip is uit haar omgeving.
Mevrouw maakt zich erg veel zorgen om de toekomst, ze heeft een
kinderwens maar heeft gelezen dat de zwangerschap de klachten kan
verergeren. Deze zorgen kunnen van invloed zijn op haar herstel en een
andere zorgprofessional zou hierbij verder kunnen helpen.
Mevrouw gebruikt geen medicatie en er is geen sprake van andere
gezondheidsaandoeningen.
Er is sprake van een indicatie voor fysiotherapie vanwege het onvermogen
om dit zelfstandig aan te pakken
Prognose: verbetering van de kracht, balans… 8-12 weken
Hulpvraag: mevrouw wilt graag zonder stok kunnen lopen en verminderde
vermoeidheid ervaren tijdens haar ADL
*Werk een behandelplan (moment 5 MFH document) uit dat
passend is bij de aangeleverde fysiotherapeutische diagnose. Let
daarbij op de volgende onderdelen:
- Welk hoofddoel geldt (SMART)?
- Hoe kunnen de herstel belemmerende determinanten beïnvloed
worden door fysiotherapeutische zorgverlening en hoe dient er
aanspraak gemaakt te worden op het zelfmanagement?
- Wat zijn subdoelen die behaald zouden moeten worden om tot
het hoofddoel te komen (SMART)?
- Waarmee en hoe kun je bepalen of het gestelde doel behaald is?
- Welke interventies zijn geschikt om de doelen te behalen?
- Hoe weeg je de verschillende pijlers van EBP?
Hoofddoel:
- Mevrouw heeft binnen…. weken een geoptimaliseerd
gangpatroon ( toename
spierkrachtuithoudingsvermogen/dynamische balans) en
ervaart verminderde vermoeidheidsklachten (afname score
MFIS) waardoor ze haar ADL gedurende de dag vol kan houden
middels oefentherapie/energiemanagement
Subdoelen:
- Mevrouw weet binnen … weken hoe ze veilig en zelfstandig
met een wandelstok kan lopen middels informeren/instructie
en oefentherapie
7
, - Mevrouw heeft binnen …. weken een toegenomen
spierkrachtuithoudingsvermogen waardoor ze niet na 500 M
door haar benen zakt en het traplopen vol kan houden middels
spierkracht training/functionele oefentherapie
- Mevrouw heeft binnen ….. weken een verbeterde dynamische
balans (toename DGI), wat zorgt voor een verbeterd
gangpatroon
- Mevrouw heeft binnen 3 weken een verbeterd
energiemanagement/ actievere leefstijl (beweeggedrag)
waardoor zei minder vermoeidheid ervaart (afname MFIS)
Doelen meetbaar: wanneer is het goed genoeg bij een test qua
verandering van de score
Aantekeningen les:
Les 1:
RRMS: meest voorkomende
Maakt uit voor prognose en voor je doelen als fysio – welke vorm van MS
er is
Vroege hypotheses:
F:
- Sensibiliteit
- Conditie
- Visus – dubbelzien, nystagmus of vlekken (vetigo)
- Kracht
- Balans
- Spasticiteit
- Coordinatieproblemen
- Dysarthrie
- Vermoeidheid
- Mictie (blaas/darm)
A:
- Lopen, fietsen, sporten, traplopen
- Transfers
- Wassen/aankleden
P:
- Werk
- Sociale omgang familie
- Sport
8
,P:
- Depressie
- Cognitieve stoornissen
E:
-
Opdracht voor donderdag: op basis van pathofysiologie uitleggen hoe het
komt dat deze klachten veroorzaakt worden – visus
Prognose: soort MS is van invloed hierop
Toets: op basis van motorisch leren een nieuwe vaardigheid aanleren
Meetinstrumenten volgens Raamwerk klinimetrie
- DGI voor balans
- EMNSA (sensibiliteit)
- Multiple Sclerosis Impact Scale (ADL)
- Modified Fatigue Impact Scale à MFIS (vermoeidheid)
- Handheld dynamometer à HHD (kracht) of MRC è Evt motricity index
- Ganganalyse
- Activiteit testen: traplopen à evt met PSK in beeld brengen
Onderzoeksdoelstellingen:
1. Ik weet of er sprake is van verminderde balans. Middels de DGI.
2. Ik weet of er sprake is van verminderde sensibiliteit. Middels de EMNSA.
3. Ik weet wat voor impact MS heeft op de ADL activiteiten. Middels MSIS.
9
, 4. Ik weet wat voor rol de vermoeidheid speelt in mevrouw haar leven.
Middels MFIS.
5. Ik weet of er sprake is van verminderde spierkracht. Middels HHD of
MRC.
6. Ik weet of er sprake is van een afwijkend looppatroon. Middels
Ganganalyse.
7. Ik weet of er sprake is van hinder bij het traplopen. Middels PSK en
observatie traplopen.
Les 2:
*Dysarthrie:
Betekenis:
- Letterlijk: moeitlijk kunnen articuleren
- Vaak gevolg van hersenletsel zoals bij MS
- Verlamming of verminderde coordinatie of aansturing van de spieren
om spraak te besturen
Kenmerken:
- Nasale spraak
- Verandering in spreektempo
- Eentonige spraak
- Te hoog of te laag stemgeluid
- Oppervlakkige en krachtloze ademhaling
- Ongewild herhalen van lettergrepen, woorddelen of zinsdelen
- Haperende spraak of juist teveel overlap in de uitgesproken woorden
*Kracht en balans
Basale keren:
- Procedurele activiteiten, automatische en bewuste motoriek
Tractus corticospinalis lateralis:
- Axonen en motorneuronen in de primaire motorische corex
MS:
- Demyelinisatie -> sclerose – basale kern en tractus
- Beschadigde zenuwbanen
- Verstoorde aansturing
Spierzwakte (parese) en balansverstoring
*Coordinatie
Schade aan het cerebellum:
- Zorgt voor balans, coordinatie en fijne motoriek
10
