I W at is fi losofi e?
kenmerken , deeldomeinen, geschiedenis
Ambrose Bierce (Americiaanse satiricus):
Filosofie= “een stelsel van vele wegen die nergens naar niets leiden”=>
heel moeilijk om de essentie van filosofie weer te geven
Filosofen houden zich bezig met onmogelijle vragen
Wat is filosofie? Is een dubbele vraag 2 manieren te interpreteren
- positieve definitie: filosofie is… hier starten we mee
- negatieve definitie: filosofie verzschilt van … (aangrenzende kennisdomeinen)
1.Drie kenmerken: attitude, methodologie, domein
Veelheid van definities van filosofie ( inhoudelijke verschillen)
Britse filosoof Nigel Warburton (2010): de beoefenaars zijn het zelfs niet eens
over de vraag waarover het gaat…
1.1 attitude
Etymologie: filosofie= liefde voor wijsheid
Aristotels: - àlle mensen verlangen naar wijsheid…
Dan komt de vraag: “ Wat is wijsheid” …levenswijsheid?
Maar …levenswijs zijn niet alleen filosofen…
!kritische kracht van filosofie: filosofie = ‘ kritisch denken’: we moeten
ons niet neerleggen bij de status quo!
Houden zich bezig met dingen die anderen vanzelfsprekend vinden:
-ergeren zich aan banaliteiten waar het gewone leven op rust,
- autoriteiten (personen, anderen filosofen, wetenschappers,
zintuigen, cognitieve vermogens…) worden uitgedaagd, uitspraken
in twijfel getrokken
Vb: optische illusie: Müller-Lyer: ( twee horizontale lijnen, <>, ><)
als onze zintuigen onbetrouwbaar zijn; is onze kennis dat dan ook?
Vb:Descartes: hebben wij een lichaam van de geest zijn we zeker want we kunnen denken en
twijfelen, maar over een lichaam is hij niet zeker
Vb: een fysieke werkelijkheid bestaat niet
Vb: het doden v iemand is soms verrechtvaardigd
Maar… is kritisch denken een uniek filosofische bezigheid?
- Zijn wetenschappers minder kritisch?
1
, - Hedendaagse wetenschappers en filosofen: veel gemeenschappelijke
attitudes (kritisch én ruimdenkend, doen beroep op rationele
argumenten én laten zich niet misleiden door schijnbare
vanzelfsprekendheden)
geen unieke attitude
1.2 methoden
Filosofie gebruikt =/=e methodes: intuïtie, conceptuele analyse, gedachte-experimenten
Probleem: zowel filosofen als wetenschappers gebruiken een waaier van
methoden, geen enkele methode is uniek voor filosofie…
Eerste methode = intuïtie: een soort spontane, naïve overtuiging
Bv folk physics= een soort naïve fysica, bv aan kinderen vragen die niks van
fysica weten
( vb. het is fout om een onschuldig persoon te martelen)
Wat is een intuïtie?: (ook daarover niet eens)
o Sommigen: een (soort van) overtuiging (belief), maar niet alle
overtuigingen( bv. ik heb tandpijn) zijn intuïties
o Andere filosofen: een intuïtie is een mentale toestand waarbij
een bepaalde propositie of bewering waar lijkt te zijn of zich
voordoet als de waarheid,
zet druk op een persoon om een bewering te geloven
soort “gezond verstand”, (common sense) (mentale
toestanden die mijn handelingen beïnvloeden)
o Nog anderen: filosofische intuïties zijn a priori-intuïties (staan van
tevoren vast): waarbij geen ervaringen of observaties aan
voorafgaan
(cfr. Descartes: heldere en welonderscheiden ideeën (des idées claires
et distinctes), ideeën waaraan geen redelijk mens zou durven twijfelen
(bv het idee van volmaaktheid))
Filosofen die enkel gebruikmakennvan intuïties (fauteuilfilosofen) w
minder ernstig genomen + je moet ook toegeven dat veel intuïties
varialbel zijn (tussen/ binnen culturen, personen, groepen, context…)
Maar… ook hier: gebruik van a-priori-intuïties ook bij bv
wetenschappers die dat dan bevestigen, weerleggen of aanscherpen
door wetenschappelijk onderzoek
Tweede methode = conceptuele analyse
= de analyse van begrippen, bv verdringen, drift, soort, massa, kracht, liefde,
ziekte etc
Analyse = een proces waarbij een complex geheel uiteenvalt in
eenvoudigere delen
Volkspsychologie= allegaartje van concepten dat door de geschiedenis
heen aangepast & herschikt werd om tegenmoet te komen aan de
2
kenmerken , deeldomeinen, geschiedenis
Ambrose Bierce (Americiaanse satiricus):
Filosofie= “een stelsel van vele wegen die nergens naar niets leiden”=>
heel moeilijk om de essentie van filosofie weer te geven
Filosofen houden zich bezig met onmogelijle vragen
Wat is filosofie? Is een dubbele vraag 2 manieren te interpreteren
- positieve definitie: filosofie is… hier starten we mee
- negatieve definitie: filosofie verzschilt van … (aangrenzende kennisdomeinen)
1.Drie kenmerken: attitude, methodologie, domein
Veelheid van definities van filosofie ( inhoudelijke verschillen)
Britse filosoof Nigel Warburton (2010): de beoefenaars zijn het zelfs niet eens
over de vraag waarover het gaat…
1.1 attitude
Etymologie: filosofie= liefde voor wijsheid
Aristotels: - àlle mensen verlangen naar wijsheid…
Dan komt de vraag: “ Wat is wijsheid” …levenswijsheid?
Maar …levenswijs zijn niet alleen filosofen…
!kritische kracht van filosofie: filosofie = ‘ kritisch denken’: we moeten
ons niet neerleggen bij de status quo!
Houden zich bezig met dingen die anderen vanzelfsprekend vinden:
-ergeren zich aan banaliteiten waar het gewone leven op rust,
- autoriteiten (personen, anderen filosofen, wetenschappers,
zintuigen, cognitieve vermogens…) worden uitgedaagd, uitspraken
in twijfel getrokken
Vb: optische illusie: Müller-Lyer: ( twee horizontale lijnen, <>, ><)
als onze zintuigen onbetrouwbaar zijn; is onze kennis dat dan ook?
Vb:Descartes: hebben wij een lichaam van de geest zijn we zeker want we kunnen denken en
twijfelen, maar over een lichaam is hij niet zeker
Vb: een fysieke werkelijkheid bestaat niet
Vb: het doden v iemand is soms verrechtvaardigd
Maar… is kritisch denken een uniek filosofische bezigheid?
- Zijn wetenschappers minder kritisch?
1
, - Hedendaagse wetenschappers en filosofen: veel gemeenschappelijke
attitudes (kritisch én ruimdenkend, doen beroep op rationele
argumenten én laten zich niet misleiden door schijnbare
vanzelfsprekendheden)
geen unieke attitude
1.2 methoden
Filosofie gebruikt =/=e methodes: intuïtie, conceptuele analyse, gedachte-experimenten
Probleem: zowel filosofen als wetenschappers gebruiken een waaier van
methoden, geen enkele methode is uniek voor filosofie…
Eerste methode = intuïtie: een soort spontane, naïve overtuiging
Bv folk physics= een soort naïve fysica, bv aan kinderen vragen die niks van
fysica weten
( vb. het is fout om een onschuldig persoon te martelen)
Wat is een intuïtie?: (ook daarover niet eens)
o Sommigen: een (soort van) overtuiging (belief), maar niet alle
overtuigingen( bv. ik heb tandpijn) zijn intuïties
o Andere filosofen: een intuïtie is een mentale toestand waarbij
een bepaalde propositie of bewering waar lijkt te zijn of zich
voordoet als de waarheid,
zet druk op een persoon om een bewering te geloven
soort “gezond verstand”, (common sense) (mentale
toestanden die mijn handelingen beïnvloeden)
o Nog anderen: filosofische intuïties zijn a priori-intuïties (staan van
tevoren vast): waarbij geen ervaringen of observaties aan
voorafgaan
(cfr. Descartes: heldere en welonderscheiden ideeën (des idées claires
et distinctes), ideeën waaraan geen redelijk mens zou durven twijfelen
(bv het idee van volmaaktheid))
Filosofen die enkel gebruikmakennvan intuïties (fauteuilfilosofen) w
minder ernstig genomen + je moet ook toegeven dat veel intuïties
varialbel zijn (tussen/ binnen culturen, personen, groepen, context…)
Maar… ook hier: gebruik van a-priori-intuïties ook bij bv
wetenschappers die dat dan bevestigen, weerleggen of aanscherpen
door wetenschappelijk onderzoek
Tweede methode = conceptuele analyse
= de analyse van begrippen, bv verdringen, drift, soort, massa, kracht, liefde,
ziekte etc
Analyse = een proces waarbij een complex geheel uiteenvalt in
eenvoudigere delen
Volkspsychologie= allegaartje van concepten dat door de geschiedenis
heen aangepast & herschikt werd om tegenmoet te komen aan de
2
