Bladsy 1 van 32
Lewensoriëntering
Graad 12
KWARTAAL 3
2025
Hulpbronne NSS: DBE/September 2021,
NSS: DBE/September 2022, NSS: DBE/September 2023 en NSS: DBE/September 2024.
DBE Hersieningspakket 2024.
LET WEL: Jy moet die notas van Kwartaal 1, 2 en 3 vir die Voorlopige Eksamen ook weer
leer. Indien jy nie die notas van Kwartaal 1 en 2 gekoop het nie, kontak
Sterkte. Juffrou Ansie
Inhoud
Ontwikkeling van die self in die samelewing 2
Verantwoordelikheid vir veilige en gesonde leefstyl 2
Lewenstylsiektes: 6
Leefstylsiektes en Fisiese Aktiwiteit 10
Ramp-/krisisreaksie 13
Loopbane en loopbaankeuses 14
Arbeidswette: 14
Regstellende aksie: 20
Werksetiek en die waarde van werk: 22
@Juffrou_Ansie
, Bladsy 2 van 32
Ontwikkeling van die self in die samelewing
Verantwoordelikheid vir veilige en gesonde leefstyl
Lees die uittreksel hieronder. (NSS: DBE/September 2022)
DIE BELANGRIKHEID VAN DIE ONDERSOEK VAN ANDER BESKOUINGS EN
INSIGTE
Die studie van die menslike lewensiklus bied 'n rykdom
van waarde vir ons persoonlike begrip van hierdie
steeds veranderende dissipline, wat hoofsaaklik
kinderjare, adolessensie en volwassenheid insluit.
Om oop te wees vir ander sienings en insigte is die
belangrikste eienskap wat ons dalk nodig het terwyl ons voortgaan om te leer en kennis
op te doen oor die menslike lewensiklus dwarsdeur ons lewens. Die mooi van die
ondersoek van ander sienings, insigte en tradisies wat verband hou met die menslike
lewensiklus, is dat dit ons toelaat om soveel nuwe dinge uit te vind en soveel nuwe
perspektiewe in te neem wat ons deur die lewe kan help.
Ons leef in 'n wêreld wat ons dwing om baie dinge wat ons deur ons lewens te wete
gekom het, te bevraagteken, en dit behoort natuurlik te wees om aan te neem dat nie
almal ons opvoeding deel nie. Dit mag ons selfs skok om te besef dat die mense wat ons
in ons leeftyd mag ontmoet, dalk in dinge glo of doen wat ons dalk nie verstaan nie. Van
geboorte af is ons alles geleer, wat ons tans weet, so om dinge vanuit ander se oogpunt
te sien, kan tyd, energie en verdraagsaamheid verg.
[Aangepas vanaf https://www.thoughtcatalog.com. Toegang verkry op 15 Februarie 2022.]
Die term menslike lewensiklus
Die stadiums van groei/verandering wat 'n menslike lewe van begin tot einde kenmerk. 'n
Persoon se groei/vordering deur die verskillende stadiums van ontwikkeling in 'n mens se
lewe.
Hoe 'n adolessent effektief 'n identiteitskrisis as deel van die lewensiklus kan hanteer.
Jy kon …
• kry duidelikheid binne jouself oor wat jy wel en nie wil hê nie.
• fokus op die dinge wat betekenis aan jou lewe gee.
• identifiseer/vind ondersteuningsnetwerke/neem deel aan verskillende aktiwiteite
om jouself beter te leer ken, bv.
familie/vriende/gemeenskap/kerk/ondersteuningsgroepe, ens.
• bly getrou aan jouself/aanvaar wie jy werklik is.
@Juffrou_Ansie
, Bladsy 3 van 32
Waarom dit belangrik is om kennis oor die menslike lewensiklus te hê.
Dit mag jou dalk help om…
• wees beter voorbereid/weet vooraf wat om te verwag gedurende elke fase van die
menslike lewensiklus, wat jou kan help om die verloop van die lewe te aanvaar.
• aanvaar die fisiese en/of emosionele veranderinge wat ons as mense moet
deurmaak, waardeur ons dit makliker maak om vrede te maak met die
onvermydelikheid van elke stadium van die lewe.
• kry 'n beter begrip van hoekom jy die lewe ervaar soos jy
dit doen, wat jou weer in staat kan stel om gepaste
maniere te vind om hierdie ervarings te hanteer.
Moontlike redes waarom die meeste mense verplig mag voel
om tradisionele praktyke te volg.
Mense mag dalk …
• wees bang om deur familie/eweknieë verwerp/uitgestoot te word/deur die
samelewing geoordeel te word/met 'n sekere groep mense geassosieer te wil word
en deur bloot by tradisies te hou, kan dit 'n manier wees om moontlike vyandigheid
teenoor hulle/onnodige konfliksituasies te vermy.
• voel dat dit hul plig is om die tradisies in hul kultuur godsdienstig te volg om te
verseker dat dit van geslag tot geslag oorgedra word.
• voel dat die bestaande tradisionele reëls hulle die leiding bied wat hulle nodig het
om volgens te leef, wat hulle veilig/seker kan laat voel in die lewensbesluite wat
hulle moet neem.
Die rol van die media in die bevordering van verdraagsaamheid vir verskillende
tradisionele praktyke en/of sienings.
Die media het die mag om…
• beïnvloed die samelewing/vorm die openbare mening oor wat sosiaal
moontlik/aanvaarbaar is en wat nie, en op hierdie manier kan hulle mense oorreed
om onbevooroordeeld te wees oor/ander tradisionele praktyke/beskouings te
verdra/respekteer.
• beweeg mense se denke om te aanvaar dat die werklikheid van ander van hulle s'n
verskil, waardeur hulle mense help om dinge op 'n ander manier te sien/nie ander
mense se regte te skend nie.
• fokus mense se aandag op die positiewe aspekte van tradisies wat van hulle s'n
verskil en op hierdie manier kan hulle tradisionele vooroordele onder mense wat
verskillende geloofsoortuigings volg, verminder.
@Juffrou_Ansie
, Bladsy 4 van 32
Hoe kan die ondersoek van ander sienings en insigte rakende die lewe jou emosionele
ontwikkeling bevorder?
Dit kan jou help om…
• word meer bewus van hoe jy op ander mense reageer, wat jou kan help om eerlik te
kyk na hoe jy met hulle dink/interaksie het, en op hierdie manier kan jy dalk
betekenisvolle verhoudings met hulle bou en handhaaf.
• doen selfevaluering oor hoe jy na die lewe kyk/tree uit jou gemaksone wat jou in
staat kan stel om jou eie swakpunte en sterk punte te erken/aanvaar dat jy nie
perfek is nie en dit kan jou lei om in sommige areas van jou lewe te verbeter om 'n
beter mens te word.
• identifiseer met/verstaan die behoeftes van diegene rondom jou, waardeur jy meer
oop kan wees vir/aanvaarding van hul behoeftes, en op hierdie manier kan jy meer
empaties teenoor hulle word
_______________________________________________________________
Voordele van aanlyn petisies aan plaaslike regerings vir
dringende optrede in terme van die waterkrisis in
gemeenskappe. (NSC: DBE/September 2023)
Moontlike reaksies kan insluit:
• Dit kan vinnig geskep/gelanseer word
• Vinniger aflewering van die petisie
• Makliker opsporing van die ingediende
dokumente
• Spoor outomaties die aantal handtekeninge/digitale rekord van handtekeninge
op soos
• bewys
• 'n Vinnige/geriefliker manier om die vereiste aksies op
te volg
Maniere waarop gemeenskappe met plaaslike regerings kan
saamwerk om waterbronne te help beskerm.
Gemeenskappe kon…
• Kommunikeer gereeld met die munisipaliteit/plaaslike
raadslede op sosiale mediaplatforms/woon plaaslike
regeringsvergaderings by om verslag te doen oor
geïdentifiseerde uitdagings
@Juffrou_Ansie
Lewensoriëntering
Graad 12
KWARTAAL 3
2025
Hulpbronne NSS: DBE/September 2021,
NSS: DBE/September 2022, NSS: DBE/September 2023 en NSS: DBE/September 2024.
DBE Hersieningspakket 2024.
LET WEL: Jy moet die notas van Kwartaal 1, 2 en 3 vir die Voorlopige Eksamen ook weer
leer. Indien jy nie die notas van Kwartaal 1 en 2 gekoop het nie, kontak
Sterkte. Juffrou Ansie
Inhoud
Ontwikkeling van die self in die samelewing 2
Verantwoordelikheid vir veilige en gesonde leefstyl 2
Lewenstylsiektes: 6
Leefstylsiektes en Fisiese Aktiwiteit 10
Ramp-/krisisreaksie 13
Loopbane en loopbaankeuses 14
Arbeidswette: 14
Regstellende aksie: 20
Werksetiek en die waarde van werk: 22
@Juffrou_Ansie
, Bladsy 2 van 32
Ontwikkeling van die self in die samelewing
Verantwoordelikheid vir veilige en gesonde leefstyl
Lees die uittreksel hieronder. (NSS: DBE/September 2022)
DIE BELANGRIKHEID VAN DIE ONDERSOEK VAN ANDER BESKOUINGS EN
INSIGTE
Die studie van die menslike lewensiklus bied 'n rykdom
van waarde vir ons persoonlike begrip van hierdie
steeds veranderende dissipline, wat hoofsaaklik
kinderjare, adolessensie en volwassenheid insluit.
Om oop te wees vir ander sienings en insigte is die
belangrikste eienskap wat ons dalk nodig het terwyl ons voortgaan om te leer en kennis
op te doen oor die menslike lewensiklus dwarsdeur ons lewens. Die mooi van die
ondersoek van ander sienings, insigte en tradisies wat verband hou met die menslike
lewensiklus, is dat dit ons toelaat om soveel nuwe dinge uit te vind en soveel nuwe
perspektiewe in te neem wat ons deur die lewe kan help.
Ons leef in 'n wêreld wat ons dwing om baie dinge wat ons deur ons lewens te wete
gekom het, te bevraagteken, en dit behoort natuurlik te wees om aan te neem dat nie
almal ons opvoeding deel nie. Dit mag ons selfs skok om te besef dat die mense wat ons
in ons leeftyd mag ontmoet, dalk in dinge glo of doen wat ons dalk nie verstaan nie. Van
geboorte af is ons alles geleer, wat ons tans weet, so om dinge vanuit ander se oogpunt
te sien, kan tyd, energie en verdraagsaamheid verg.
[Aangepas vanaf https://www.thoughtcatalog.com. Toegang verkry op 15 Februarie 2022.]
Die term menslike lewensiklus
Die stadiums van groei/verandering wat 'n menslike lewe van begin tot einde kenmerk. 'n
Persoon se groei/vordering deur die verskillende stadiums van ontwikkeling in 'n mens se
lewe.
Hoe 'n adolessent effektief 'n identiteitskrisis as deel van die lewensiklus kan hanteer.
Jy kon …
• kry duidelikheid binne jouself oor wat jy wel en nie wil hê nie.
• fokus op die dinge wat betekenis aan jou lewe gee.
• identifiseer/vind ondersteuningsnetwerke/neem deel aan verskillende aktiwiteite
om jouself beter te leer ken, bv.
familie/vriende/gemeenskap/kerk/ondersteuningsgroepe, ens.
• bly getrou aan jouself/aanvaar wie jy werklik is.
@Juffrou_Ansie
, Bladsy 3 van 32
Waarom dit belangrik is om kennis oor die menslike lewensiklus te hê.
Dit mag jou dalk help om…
• wees beter voorbereid/weet vooraf wat om te verwag gedurende elke fase van die
menslike lewensiklus, wat jou kan help om die verloop van die lewe te aanvaar.
• aanvaar die fisiese en/of emosionele veranderinge wat ons as mense moet
deurmaak, waardeur ons dit makliker maak om vrede te maak met die
onvermydelikheid van elke stadium van die lewe.
• kry 'n beter begrip van hoekom jy die lewe ervaar soos jy
dit doen, wat jou weer in staat kan stel om gepaste
maniere te vind om hierdie ervarings te hanteer.
Moontlike redes waarom die meeste mense verplig mag voel
om tradisionele praktyke te volg.
Mense mag dalk …
• wees bang om deur familie/eweknieë verwerp/uitgestoot te word/deur die
samelewing geoordeel te word/met 'n sekere groep mense geassosieer te wil word
en deur bloot by tradisies te hou, kan dit 'n manier wees om moontlike vyandigheid
teenoor hulle/onnodige konfliksituasies te vermy.
• voel dat dit hul plig is om die tradisies in hul kultuur godsdienstig te volg om te
verseker dat dit van geslag tot geslag oorgedra word.
• voel dat die bestaande tradisionele reëls hulle die leiding bied wat hulle nodig het
om volgens te leef, wat hulle veilig/seker kan laat voel in die lewensbesluite wat
hulle moet neem.
Die rol van die media in die bevordering van verdraagsaamheid vir verskillende
tradisionele praktyke en/of sienings.
Die media het die mag om…
• beïnvloed die samelewing/vorm die openbare mening oor wat sosiaal
moontlik/aanvaarbaar is en wat nie, en op hierdie manier kan hulle mense oorreed
om onbevooroordeeld te wees oor/ander tradisionele praktyke/beskouings te
verdra/respekteer.
• beweeg mense se denke om te aanvaar dat die werklikheid van ander van hulle s'n
verskil, waardeur hulle mense help om dinge op 'n ander manier te sien/nie ander
mense se regte te skend nie.
• fokus mense se aandag op die positiewe aspekte van tradisies wat van hulle s'n
verskil en op hierdie manier kan hulle tradisionele vooroordele onder mense wat
verskillende geloofsoortuigings volg, verminder.
@Juffrou_Ansie
, Bladsy 4 van 32
Hoe kan die ondersoek van ander sienings en insigte rakende die lewe jou emosionele
ontwikkeling bevorder?
Dit kan jou help om…
• word meer bewus van hoe jy op ander mense reageer, wat jou kan help om eerlik te
kyk na hoe jy met hulle dink/interaksie het, en op hierdie manier kan jy dalk
betekenisvolle verhoudings met hulle bou en handhaaf.
• doen selfevaluering oor hoe jy na die lewe kyk/tree uit jou gemaksone wat jou in
staat kan stel om jou eie swakpunte en sterk punte te erken/aanvaar dat jy nie
perfek is nie en dit kan jou lei om in sommige areas van jou lewe te verbeter om 'n
beter mens te word.
• identifiseer met/verstaan die behoeftes van diegene rondom jou, waardeur jy meer
oop kan wees vir/aanvaarding van hul behoeftes, en op hierdie manier kan jy meer
empaties teenoor hulle word
_______________________________________________________________
Voordele van aanlyn petisies aan plaaslike regerings vir
dringende optrede in terme van die waterkrisis in
gemeenskappe. (NSC: DBE/September 2023)
Moontlike reaksies kan insluit:
• Dit kan vinnig geskep/gelanseer word
• Vinniger aflewering van die petisie
• Makliker opsporing van die ingediende
dokumente
• Spoor outomaties die aantal handtekeninge/digitale rekord van handtekeninge
op soos
• bewys
• 'n Vinnige/geriefliker manier om die vereiste aksies op
te volg
Maniere waarop gemeenskappe met plaaslike regerings kan
saamwerk om waterbronne te help beskerm.
Gemeenskappe kon…
• Kommunikeer gereeld met die munisipaliteit/plaaslike
raadslede op sosiale mediaplatforms/woon plaaslike
regeringsvergaderings by om verslag te doen oor
geïdentifiseerde uitdagings
@Juffrou_Ansie
