Samenvatting gespreksvoering (3e)

2024/2025

TRAININGIN GESPREKSVO
ERINGVANUIT
SYSTEMISCH PERSPECTIEF
Lynn Braeckman

,DE ALGEMENE SYSTEEMTHEORIE EN HET STRUCTUREEL PERSPECTIEF




Psychoanalyse – zorgen en problemen zijn aan de mens
zelf gelegen (intra psychisch)




Systeemtheorie: het intrapsychische deels correct,
maar het individu/de mens kan nooit worden
losgekoppeld van zijn omgeving/de wereld/de
maatschappelijk (= intermenselijk – de relaties en
maatschappij zijn van invloed op het individu)

DE ALGEMENE SYSTEEMTHEORIE VAN L. VON BERTALANFFY

= grondlegger van AST

Zoekt de overeenkomsten tussen de verschillende vakgebieden –
systeemtheorie (overstijgend denkkader die niet gebonden is aan 1 vakgebied)-
combinatie inzichten uit de wiskunde, natuurkunde, filosofie, communicatie en
psychologie.

<> Systeemtherapie!

Verschil tussen individugerichte en systeemgerichte zienswijze:

 Een intrapsychische benaderingswijze versus een interpersoonlijke
benaderingswijze
 Een individu kan afgesloten worden van zijn omgeving en wordt
voortdurend beïnvloed en zal op zijn beurt ook beïnvloeden

= geen inhoudelijke theorie, maar een metatheorie

 Een theorie-overstijgend denkkader, zonder inhoudelijk domein
 Beschouwt onze maatschappij, als een complex geheel van verschillende
systemen die met elkaar verbonden zijn (= paradigma)


Een systeem:
= een samenhangend geheel van elementen die samen als een geheel
functioneren (verschillende elementen staan in verbinding met elkaar)

 Hiërarchisch geordend: grotere elementen bestaan uit kleinere, er
staat altijd iets boven een ander element
o Klein element deel is van een groter element
2

, o Element een mindere positie heeft dan een element in hogere
positie
o Element een andere ordening of rankschikking krijgt
o Subsystemen en suprasystemen
 Samenhangend: afhankelijkheid van de verschillende elementen; de
verschillende elementen staan niet los van elkaar, ze beïnvloeden elkaar
o -> gezin: iedereen beïnvloedt elkaar en er is altijd een effect op de
anderen (één wijziging zorgt voor wijzigingen bij anderen)
o Op zich ben je ook een systeem
o Het eerste systeem waar je vandaan komt is je gezin
o Dan heb je het systeem van buren, school, sport, gemeente,
straat,... (contacten – systemen waar je lid van bent)
o Er wordt iedere keer opnieuw actief gezocht naar een evenwicht –
homeostase

Uitgangspunten:

 Totaliteit: systeem wordt een eenheid door de aanwezigheid van
kleinere subsystemen
o Het geheel is meer dan de som van de delen
 Beïnvloeding
o Er is wederzijds voortdurend communicatie/interactie dus
wisselwerking met de omgeving
 Homeostase
o Ieder systeem probeert om een nieuw evenwicht te zoeken
o Altijd actieve en aanwezige proces
 Circulaire causaliteit
o Het één veroorzaakt het andere en het andere veroorzaakt waar het
één
o Er is een permanente reactie van het één op het ander, we denken
niet in termen van oorzaken
o We denken in termen van invloed/aandeel (of meebepalen –
samenhang – beïnvloeden)
 Equifinaliteit
o Aan één probleem kunnen verschillende factoren ten grondslag
liggen; dat er niet één oorzaak is om problemen te proberen
begrijpen, te kaderen



Binnen de systeemtherapie heb je nog allemaal verschillende stromingen.

HET STRUCTUREEL PERSPECTIEF VAN S. MINUCHIN

 Gestorven in 2017
 Werkte met gezinnen waar niemand mee wou werken – in achterbuurten
van steden, veel armoede, veel leed
 Hij zoekt een manier om toegelaten te worden om met die mensen te
mogen werken. Hij heeft de structurele gezinstherapie uitgevonden.

3

,  “Hoe kan ik mij invoegen in een gezin dat een andere werkelijkheid heeft
dan mijn gezin?”
o Het GEZIN als systeem

3 thema’s centraal:

 Oog voor de sociale context en het effect van armoede op de
problematiek van jongeren en hun gezin
 Voorkomen van terugval als jongeren na hun behandeling weer thuis
wonen
 Aansluiten bij de leefwereld van delinquente jongeren

Structurele systeembenadering

 Doel: structuur of de interactie van het gezin veranderen zodat deze zelf
het probleem kan oplossen en het symptoom kan verdwijnen.

Belangrijkste begrippen

 Gezinsstructuur: georganiseerde en voorspelbare manier waarop
gezinsleden met elkaar omgaan – Hoe gaan mensen dagelijks met elkaar
om
o Bepaald door de wijze waarop interacties in een gezin
georganiseerd zijn
o Bestaat uit: voorspelbare patronen van interacties
 Interacties: handelingen en reacties (alles handelingen tussen
gezinsleden)
 Patronen: herhaalbare interacties
 Voorspelbaarheid: verwachte reacties
o Als interacties zich herhalen en veel voorkomen, worden dit
patronen. Patronen die veel voorkomen bevatten voorspelbaarheid,
die op hun beurt terug de interacties bepalen.
 Regels: ongeschreven afspraken
o Naarmate dat het gedrag zich herhaalt binnen een systeem,
ontstaan er gewoontes. Vanuit deze gewoonten ontstaan er regels.
o Uiteindelijk groeien vanuit de regels systeemidealen,
gemeenschappelijk gedragen grondwaarden die gedeeld worden in
een maatschappij of samenleving.
o Duiden aan wat tussen mensen kan en wat niet kan. De
regelstructuur draagt bij tot de zelfregulatie en behoud van
evenwicht. Omgekeerd beïnvloedt het systeem ook de
buitenwereld.
o Impliciete regels: ongeschreven, niet-uitgesproken regels (bv. mag
niet geweten worden als er scheiding was door geloof, zeggen dat
een kindje niet mag wenen – wenen is niet toegelaten in deze
context)
 Waarde geladen
 Min of meer vage veronderstelde afspraken
 Moeilijker op te sporen en te veranderen

4