ARTEVELDE HOGESCHOOL
WERKEN MET
BELANGHEBBENDEN:
PARTICIPATIEF WERKEN
MET GROEPEN
SAMIRA CASTERMANS
2023-2024
, De groep als een krachtbron
Inleiding
Elk individu is verbonden met een heleboel groepen (soms vrije wil, soms
verplicht, formeel of informeel). Elke groep heeft invloed op wie je bent, hoe je
denkt,... (socialiseert), maar jijzelf kan ook iets betekenen in die groep (mee
bepalen).
Groepen zijn bijzonder krachtig:
- op individu: mensen optillen of verstikken
- op samenleving – verandering: samenleving naar een hoger niveau brengen of
destructief werken
Hoe kunnen wij die kracht van de groep optimaal benutten?
VOORBEELD: Platform K
--> Groepsfuncties: expertise-uitwisseling, bescherming,
experimenteerruimte, identiteitsvorming en betrokkenheid, angstreductie,
positief zelfbeeld, eigen opvattingen kunnen toetsen, nieuwe
ideeën ontwikkelen (productiekracht), relatievorming (tegen
eenzaamheid)...
Platform-K is een hedendaagse dansopleiding voor personen met een
beperking, talent en ambitie om professioneel te groeien als danser. De
danswerkplek stoomt je klaar als professioneel danser. Want om door te
groeien naar het podium heb je dansbagage, zelfvertrouwen en ervaringen
nodig.
De omnipresentie
Definitie
= overal aanwezig
VOORBEELDEN:
De kracht van verbinding - SAAMO Antwerpen
De Kemping
De Valies - Recht-Op Vereniging waar armen het woord nemen
Kenmerken van een groep
- Interactie: er moet sprake zijn van een regelmatige interactie tussen 2 of meer
personen
- Identiteit: de personen die regelmatig met elkaar omgaan moeten het gevoel
hebben een groep te zijn
- Doelen: de personen die met elkaar omgaan hebben elkaar nodig om die
gemeenschappelijke doelen te kunnen bereiken
- Afhankelijkheid: de personen die met elkaar omgaan hebben elkaar nodig om
die gemeenschappelijke doelen te kunnen bereiken
- Motivatie: we zien vaak dat mensen lid worden van een groep vanuit een
bepaald belang, of vanuit een persoonlijke behoefte. Dit kan een sociale behoefte
zijn, de behoefte om iets te leren, een verlangen naar maatschappelijke
verandering,...
- Structuur: groepsleden staan ten opzichte van elkaar in bepaalde rol- en
2
,statusrelaties. Ze hebben een reeks groepswaarden en -normen. Hiermee wordt
het gedrag in de groep gereguleerd in het belang van de groep.
Soorten groepen
Formele en informele groepen
Formele groepen: groep vrij zichtbaar en min of meer omlijnd – vaak bepaalde
groepsverdeling met een duidelijke groepsleider
Informele groepen: meestal minder zichtbaar of het groepsgebeuren is losser
Primaire en secundaire groepen
Primaire groepen: hebben een grote impact op jou en betekenen veel voor jou;
gekenmerkt door persoonlijke, intieme relaties in directe contactsituaties en
spontaan gedrag; persoonlijke relaties
Secundaire groepen: behoor je wel toe, maar hebben minder een impact op
jou; relaties zijn koel, onpersoonlijk, rationeel en formeel; sociale afstand juist
groot; functionele relaties
Dit verschil komt onder andere tot uiting in het taalgebruik.
Ingroup en outgroup
Ingroup: mensen die in de groep zitten; ‘wij-groep’ – onszelf en iedereen die we
verder met ‘wij’ willen aanduiden
Outgroup: mensen die uit de groep vallen; alle anderen
De grootte van de groepen is niet bepaald.
Ingroup – outgroup mechanisme: mogelijks negatieve gevolgen (racisme,
uitsluiting)
Waarom werken met groepen?
Groepen: verleners van sociale identiteit – Kracht van groep voor individu
= deel van ons zelfconcept en is een gevolg van de groepen waarin we ons
gedurende onze levensloop hebben begeven. Het is het gevoel dat je hebt te zijn
wie je bent, op basis van je groepslidmaatschap(pen).
- hebben invloed op je eigenwaarde en zelfidentificatie
VOORBEELDEN:
Vzw JONG is voor mij een leerschool geweest: jezelf leren kennen, je
omgeving leren kennen,
leren spreken en je gevoelens leren én kunnen uiten. (vzw Jong) -> Vzw
Jong is een Gentse, particuliere jeugdwelzijnswerking.
“Sommigen durven eerst niet voor een groep te koken. Ondertussen zijn er
veel vriendschappen gesloten en leerde ik andere eetgewoontes kennen.
Zelf vond ik de Taiwanese en Indonesische keuken heel speciaal, maar we
kookten ook al Duits en Belgisch. Onlangs maakten we een paella met
zeewier, voor veel vrouwen was het de eerste keer dat ze zeewier aten.”
(Veggie is Halal) -> Veggie = Halal is een platform voor mensen die
vanuit hun islamitische -of andere- levensbeschouwing
gepassioneerd zijn door vegetarische en plantaardige voeding en een
ecologische levensstijl.
3
, “Het doet deugd dat mensen me hier af en toe vragen of het nog gaat.
Iedereen die hier komt, weet hoe het voelt om in armoede te leven.
Elkaars ellende dragen helpt. (Zuidpoort) -> De Zuidpoort is een Gentse
vereniging waar armen het woord nemen
Het gevoel hebben dat je deel uit maakt van een groep – zeker bij mensen die
geïsoleerd zijn en geen sociaal netwerk hebben.
De sociale identiteit zorgt ervoor dat:
- Mensen waarden en normen gaan overnemen van elkaar
- Eigen gedrag wordt aangepast naar de groep toe (nemen identiteit aan van de
groep waartoe we behoren)
- Het persoonlijk zelfbeeld beïnvloed wordt (ik en wij) – kan ook met groepen
van het verleden waar je nu eigenlijk niet meer toe behoort
- Verbondenheid en engagement ontstaat
Hoe meer we ons identificeren met de groep, hoe meer we ons gaan engageren
voor die groep en hoe meer dat we ons gaan verbinden met de groep en de
groepsleden. In dat verbinden, ligt de link tussen het concept sociale identiteit
en sociaal groepswerk. Voor een de deel wordt je persoonlijkheid gevormd
door de groepen waartoe je behoort.
Het moment waarop we ons sociaal identificeren is het moment waarop we over
de groepen waarmee we ons identificeren in de wij-vorm beginnen te spreken
(persoonlijke verbondenheid).
-> Optimal distinctiveness (de optimale onderscheiding tussen ik en
wij): als je mensen bijeen brengt moet je rekening houden dat in een groep
mensen het gevoel krijgen er bij te horen, maar tegelijkertijd hebben mensen ook
het gevoel gezien te worden als persoon (evenwicht tussen deel uitnemen van
een groep en als individu gezien worden).
= de dynamische spanning tussen enerzijds naar ‘zich te onderscheiden van’ en
anderzijds ons streven naar ‘inclusiviteit’.
- onderscheiden zijn: we willen ons percipiëren als een uniek individu
- inclusiviteit: verlangen om deel uit te maken van een groep
- optimale onderscheiden van: permanent evenwicht trachten te vinden tussen
onze onafhankelijkheid en onze verbondenheid
-> een ideale groepsgrootte: mag ook niet te groot zijn om een sociale identiteit
te creëren (8-10 deelnemers, max. 20)
Risico’s van sociale identiteit:
Als je heel erg het gevoel hebt ergens toe te behoren, kan het zijn dat je je heel
erg tegenover een andere groep zet (bv. voetbalfans).
Groep als krachtbron voor de maatschappij: De groep kan de maatschappij
doen veranderen (bv. vakbonden, Extinction Rebellion – acties en protesten
(milieugericht), Amnesty International,...)
-> men creëert een machtsbasis en probeert zo verandering te brengen
Gemeenschapsvormende werkplaatsen (maatschappij)
Participatie: de sociale ervaring van het leven in een wereld van sociale
gemeenschappen waarin we actief betrokken zijn
- ik behoor tot (sociale aspect) en ik doe (persoonlijk aspect)
4
WERKEN MET
BELANGHEBBENDEN:
PARTICIPATIEF WERKEN
MET GROEPEN
SAMIRA CASTERMANS
2023-2024
, De groep als een krachtbron
Inleiding
Elk individu is verbonden met een heleboel groepen (soms vrije wil, soms
verplicht, formeel of informeel). Elke groep heeft invloed op wie je bent, hoe je
denkt,... (socialiseert), maar jijzelf kan ook iets betekenen in die groep (mee
bepalen).
Groepen zijn bijzonder krachtig:
- op individu: mensen optillen of verstikken
- op samenleving – verandering: samenleving naar een hoger niveau brengen of
destructief werken
Hoe kunnen wij die kracht van de groep optimaal benutten?
VOORBEELD: Platform K
--> Groepsfuncties: expertise-uitwisseling, bescherming,
experimenteerruimte, identiteitsvorming en betrokkenheid, angstreductie,
positief zelfbeeld, eigen opvattingen kunnen toetsen, nieuwe
ideeën ontwikkelen (productiekracht), relatievorming (tegen
eenzaamheid)...
Platform-K is een hedendaagse dansopleiding voor personen met een
beperking, talent en ambitie om professioneel te groeien als danser. De
danswerkplek stoomt je klaar als professioneel danser. Want om door te
groeien naar het podium heb je dansbagage, zelfvertrouwen en ervaringen
nodig.
De omnipresentie
Definitie
= overal aanwezig
VOORBEELDEN:
De kracht van verbinding - SAAMO Antwerpen
De Kemping
De Valies - Recht-Op Vereniging waar armen het woord nemen
Kenmerken van een groep
- Interactie: er moet sprake zijn van een regelmatige interactie tussen 2 of meer
personen
- Identiteit: de personen die regelmatig met elkaar omgaan moeten het gevoel
hebben een groep te zijn
- Doelen: de personen die met elkaar omgaan hebben elkaar nodig om die
gemeenschappelijke doelen te kunnen bereiken
- Afhankelijkheid: de personen die met elkaar omgaan hebben elkaar nodig om
die gemeenschappelijke doelen te kunnen bereiken
- Motivatie: we zien vaak dat mensen lid worden van een groep vanuit een
bepaald belang, of vanuit een persoonlijke behoefte. Dit kan een sociale behoefte
zijn, de behoefte om iets te leren, een verlangen naar maatschappelijke
verandering,...
- Structuur: groepsleden staan ten opzichte van elkaar in bepaalde rol- en
2
,statusrelaties. Ze hebben een reeks groepswaarden en -normen. Hiermee wordt
het gedrag in de groep gereguleerd in het belang van de groep.
Soorten groepen
Formele en informele groepen
Formele groepen: groep vrij zichtbaar en min of meer omlijnd – vaak bepaalde
groepsverdeling met een duidelijke groepsleider
Informele groepen: meestal minder zichtbaar of het groepsgebeuren is losser
Primaire en secundaire groepen
Primaire groepen: hebben een grote impact op jou en betekenen veel voor jou;
gekenmerkt door persoonlijke, intieme relaties in directe contactsituaties en
spontaan gedrag; persoonlijke relaties
Secundaire groepen: behoor je wel toe, maar hebben minder een impact op
jou; relaties zijn koel, onpersoonlijk, rationeel en formeel; sociale afstand juist
groot; functionele relaties
Dit verschil komt onder andere tot uiting in het taalgebruik.
Ingroup en outgroup
Ingroup: mensen die in de groep zitten; ‘wij-groep’ – onszelf en iedereen die we
verder met ‘wij’ willen aanduiden
Outgroup: mensen die uit de groep vallen; alle anderen
De grootte van de groepen is niet bepaald.
Ingroup – outgroup mechanisme: mogelijks negatieve gevolgen (racisme,
uitsluiting)
Waarom werken met groepen?
Groepen: verleners van sociale identiteit – Kracht van groep voor individu
= deel van ons zelfconcept en is een gevolg van de groepen waarin we ons
gedurende onze levensloop hebben begeven. Het is het gevoel dat je hebt te zijn
wie je bent, op basis van je groepslidmaatschap(pen).
- hebben invloed op je eigenwaarde en zelfidentificatie
VOORBEELDEN:
Vzw JONG is voor mij een leerschool geweest: jezelf leren kennen, je
omgeving leren kennen,
leren spreken en je gevoelens leren én kunnen uiten. (vzw Jong) -> Vzw
Jong is een Gentse, particuliere jeugdwelzijnswerking.
“Sommigen durven eerst niet voor een groep te koken. Ondertussen zijn er
veel vriendschappen gesloten en leerde ik andere eetgewoontes kennen.
Zelf vond ik de Taiwanese en Indonesische keuken heel speciaal, maar we
kookten ook al Duits en Belgisch. Onlangs maakten we een paella met
zeewier, voor veel vrouwen was het de eerste keer dat ze zeewier aten.”
(Veggie is Halal) -> Veggie = Halal is een platform voor mensen die
vanuit hun islamitische -of andere- levensbeschouwing
gepassioneerd zijn door vegetarische en plantaardige voeding en een
ecologische levensstijl.
3
, “Het doet deugd dat mensen me hier af en toe vragen of het nog gaat.
Iedereen die hier komt, weet hoe het voelt om in armoede te leven.
Elkaars ellende dragen helpt. (Zuidpoort) -> De Zuidpoort is een Gentse
vereniging waar armen het woord nemen
Het gevoel hebben dat je deel uit maakt van een groep – zeker bij mensen die
geïsoleerd zijn en geen sociaal netwerk hebben.
De sociale identiteit zorgt ervoor dat:
- Mensen waarden en normen gaan overnemen van elkaar
- Eigen gedrag wordt aangepast naar de groep toe (nemen identiteit aan van de
groep waartoe we behoren)
- Het persoonlijk zelfbeeld beïnvloed wordt (ik en wij) – kan ook met groepen
van het verleden waar je nu eigenlijk niet meer toe behoort
- Verbondenheid en engagement ontstaat
Hoe meer we ons identificeren met de groep, hoe meer we ons gaan engageren
voor die groep en hoe meer dat we ons gaan verbinden met de groep en de
groepsleden. In dat verbinden, ligt de link tussen het concept sociale identiteit
en sociaal groepswerk. Voor een de deel wordt je persoonlijkheid gevormd
door de groepen waartoe je behoort.
Het moment waarop we ons sociaal identificeren is het moment waarop we over
de groepen waarmee we ons identificeren in de wij-vorm beginnen te spreken
(persoonlijke verbondenheid).
-> Optimal distinctiveness (de optimale onderscheiding tussen ik en
wij): als je mensen bijeen brengt moet je rekening houden dat in een groep
mensen het gevoel krijgen er bij te horen, maar tegelijkertijd hebben mensen ook
het gevoel gezien te worden als persoon (evenwicht tussen deel uitnemen van
een groep en als individu gezien worden).
= de dynamische spanning tussen enerzijds naar ‘zich te onderscheiden van’ en
anderzijds ons streven naar ‘inclusiviteit’.
- onderscheiden zijn: we willen ons percipiëren als een uniek individu
- inclusiviteit: verlangen om deel uit te maken van een groep
- optimale onderscheiden van: permanent evenwicht trachten te vinden tussen
onze onafhankelijkheid en onze verbondenheid
-> een ideale groepsgrootte: mag ook niet te groot zijn om een sociale identiteit
te creëren (8-10 deelnemers, max. 20)
Risico’s van sociale identiteit:
Als je heel erg het gevoel hebt ergens toe te behoren, kan het zijn dat je je heel
erg tegenover een andere groep zet (bv. voetbalfans).
Groep als krachtbron voor de maatschappij: De groep kan de maatschappij
doen veranderen (bv. vakbonden, Extinction Rebellion – acties en protesten
(milieugericht), Amnesty International,...)
-> men creëert een machtsbasis en probeert zo verandering te brengen
Gemeenschapsvormende werkplaatsen (maatschappij)
Participatie: de sociale ervaring van het leven in een wereld van sociale
gemeenschappen waarin we actief betrokken zijn
- ik behoor tot (sociale aspect) en ik doe (persoonlijk aspect)
4
