2e sem – 1e jaar BEM
ETHISCH ONDERNEMEN
TIP !!!: filmpjes en teksten van uit de lessen herbekijken!! leerstof wordt hierop
toegepast
INLEIDING
Over het vermarkten van onze samenleving
vb.: Marktplaatsen vroeger en nu
geografische plek in het centrum van de stad (afgebakend)
alles en overal is een marktplaats, er is geen ontkomen aan
Commodificatie:
= proces waarbij iets dat geen handelswaar is, zoals een idee/dienst/relatie
of publiek goed wordt behandeld alsof het een verhandelbaar product is
in steeds meer aspecten van het menselijk handelen worden de resultaten
uitgedrukt in geldwaarde in plaats van intrinsieke of inherente waarde *
It all becomes a commodity
“Het grootste gevaar zit in de verloedering die kan optreden als we alle
menselijke relaties in transacties veranderen en alle goede dingen in het
leven behandelen alsof ze koopwaar zijn.”
- Michael Sandel, politiek filosoof
Regels van de markt
- Wet van vraag een aanbod de juiste prijs
- Return on investment (ROI)
- Eerste komt, eerste maalt
- Het trickle-down-effect
= voordelen voor de rijken komen goed uit voor de hele samenleving
- Groeimantra
= overtuiging dat bedrijven altijd naar groei moeten streven
- Meritocratie
= mensen worde o.b.v. verdiensten/vaardigheden etc. geselecteerd voor
posities van macht en invloed i.p.v. o.b.v. afkomst of rijkdom
- Nut
* = waarde die iets van zichzelf heeft, onafhankelijk van externe factoren
werkelijke waarde van bezitting
,* = economische waarde creëren dat ook maatschappelijke/milieuproblemen aanraakt
Ethiek als vorm van verzet
begint met vragen durven stellen
o De juiste prijs = fair?
o Welke return willen we echt? Shared value? *
o Wat met diegenen die uit de boot vallen?
o Wat is nodig om te spreken van een samenleving?
o Welke waarden stellen we voorop?
Gebrek aan ons economisch denken
Het economische model werkt met onvolledige vooronderstellingen:
- Iedereen heeft geld
- Huishoudelijk werk bestaat niet
- Alles wordt uitgedrukt in geld
- Iedereen wordt beloond voor hard werk
- De mens heeft enkel geld nodig om in zijn behoeftes te voorzien
- Het is een simpel spel van vraag en aanbod
- Het is een spel...
- Concurrentie creëert innovatie
Schadelijke gevolgen van ons huidig economisch model
- Kloof tussen arm en rijk neemt toe
- Loonkloof tussen mannen en vrouwen
- Enkel maar oog voor nut en efficiëntie
- Verwaarlozing van waarden (naastenzorg, liefde, trouw, eerlijkheid...)
- Stress door prestatiedruk, faalangst, burn-out
- Uitbuiting van goedkope werkkrachten
- Uitputting van planetaire bronnen
- Vervuiling van lucht, grond en water
- Verhoogd broeikaseffect en klimaatswijzigingen
Wat is systeemdenken?
naar het dieper begrijpen van de wereld
Systemen beïnvloeden ons gedrag
“Systemische ijsberg”
2
, React
Visible proactive anticipate
Reframe
Redesign
Invisible proactive
Regenerate
Systeemdenken *
* = manier van denken die kijkt naar verbindingen tss onderdelen van een systeem
i.p.v. naar afzonderlijke onderdelen
Instorting van de Rana Plaza in Bangladesh
- Maakt kleren voor merken als Benetton, Primark, Gucci, Prada,...
- Bij de instorting kwamen 1.134 mensen om het leven en raakten
ongeveer 2500 mensen gewond
- Waarom is dit gebeurd?
- De directe oorzaken van de ramp waren:
1. Het complex was gebouwd op een drooggelegd moeras, waardoor het
inherent zwak stond
2. Het transformeren van het gebouw van commercieel naar industrieel
gebruik
3. bijbouwen van 3 extra verdiepingen op het oorspronkelijke pand
4. Het gebruik van ondermaats bouwmateriaal
3
, (waardoor de structuur niet sterk genoeg was, nog versterkt door de
trillingen van de generatoren) Maar: dat is niet de diepere oorzaak van dit
voorval...
Diepere oorzaken:
o Corruptie?
o Sweatshop?
= tegen lage lonen & ongezonde/onderdrukkende omstandigheden
werken
o Lageloonlanden?
o Kledingindustrie?
o Fast fashion?
= snelle productie van goedkope, trendy kleding
o Globale economie?
o Geschiedenis van kolonialisme en imperialisme?
= een staat breidt zijn macht in andere delen van de wereld uit
o Kapitalisme?
o Behouden van overzicht van het geheel te behouden, i.p.v. zich te
concentreren op afzonderlijke onderdelen zonder te overwegen
welke rol deze delen in het groter geheel spelen
o Beschouwt het gedrag van een systeem (vb.: een ecosysteem of een
land) niet als een simpele keten van oorzaak-gevolgrelaties, maar
als het complex samenspel van op elkaar inwerkende
deelsystemen (politiek, economie, ecologie, sociale structuren,...)
o Systeemdenken vereist een holistische kijk op het te bestuderen
systeem: niet alleen kijken naar de afzonderlijke deelsystemen,
maar vooral ook naar de manier waarop zij wisselwerking
vertonen en naar hun plaats in het geheel
Systeemdenken in dit vak
- We leren het geheel bestuderen, en niet alleen de deelaspecten
- We leren kijken naar dynamische relaties, en niet naar alleen lineaire
oorzaak-gevolgketens
- We leren aandacht te hebben voor de processen, en niet alleen voor de
feiten
We leren patronen ontdekken, en niet alleen details te zoeken
4
ETHISCH ONDERNEMEN
TIP !!!: filmpjes en teksten van uit de lessen herbekijken!! leerstof wordt hierop
toegepast
INLEIDING
Over het vermarkten van onze samenleving
vb.: Marktplaatsen vroeger en nu
geografische plek in het centrum van de stad (afgebakend)
alles en overal is een marktplaats, er is geen ontkomen aan
Commodificatie:
= proces waarbij iets dat geen handelswaar is, zoals een idee/dienst/relatie
of publiek goed wordt behandeld alsof het een verhandelbaar product is
in steeds meer aspecten van het menselijk handelen worden de resultaten
uitgedrukt in geldwaarde in plaats van intrinsieke of inherente waarde *
It all becomes a commodity
“Het grootste gevaar zit in de verloedering die kan optreden als we alle
menselijke relaties in transacties veranderen en alle goede dingen in het
leven behandelen alsof ze koopwaar zijn.”
- Michael Sandel, politiek filosoof
Regels van de markt
- Wet van vraag een aanbod de juiste prijs
- Return on investment (ROI)
- Eerste komt, eerste maalt
- Het trickle-down-effect
= voordelen voor de rijken komen goed uit voor de hele samenleving
- Groeimantra
= overtuiging dat bedrijven altijd naar groei moeten streven
- Meritocratie
= mensen worde o.b.v. verdiensten/vaardigheden etc. geselecteerd voor
posities van macht en invloed i.p.v. o.b.v. afkomst of rijkdom
- Nut
* = waarde die iets van zichzelf heeft, onafhankelijk van externe factoren
werkelijke waarde van bezitting
,* = economische waarde creëren dat ook maatschappelijke/milieuproblemen aanraakt
Ethiek als vorm van verzet
begint met vragen durven stellen
o De juiste prijs = fair?
o Welke return willen we echt? Shared value? *
o Wat met diegenen die uit de boot vallen?
o Wat is nodig om te spreken van een samenleving?
o Welke waarden stellen we voorop?
Gebrek aan ons economisch denken
Het economische model werkt met onvolledige vooronderstellingen:
- Iedereen heeft geld
- Huishoudelijk werk bestaat niet
- Alles wordt uitgedrukt in geld
- Iedereen wordt beloond voor hard werk
- De mens heeft enkel geld nodig om in zijn behoeftes te voorzien
- Het is een simpel spel van vraag en aanbod
- Het is een spel...
- Concurrentie creëert innovatie
Schadelijke gevolgen van ons huidig economisch model
- Kloof tussen arm en rijk neemt toe
- Loonkloof tussen mannen en vrouwen
- Enkel maar oog voor nut en efficiëntie
- Verwaarlozing van waarden (naastenzorg, liefde, trouw, eerlijkheid...)
- Stress door prestatiedruk, faalangst, burn-out
- Uitbuiting van goedkope werkkrachten
- Uitputting van planetaire bronnen
- Vervuiling van lucht, grond en water
- Verhoogd broeikaseffect en klimaatswijzigingen
Wat is systeemdenken?
naar het dieper begrijpen van de wereld
Systemen beïnvloeden ons gedrag
“Systemische ijsberg”
2
, React
Visible proactive anticipate
Reframe
Redesign
Invisible proactive
Regenerate
Systeemdenken *
* = manier van denken die kijkt naar verbindingen tss onderdelen van een systeem
i.p.v. naar afzonderlijke onderdelen
Instorting van de Rana Plaza in Bangladesh
- Maakt kleren voor merken als Benetton, Primark, Gucci, Prada,...
- Bij de instorting kwamen 1.134 mensen om het leven en raakten
ongeveer 2500 mensen gewond
- Waarom is dit gebeurd?
- De directe oorzaken van de ramp waren:
1. Het complex was gebouwd op een drooggelegd moeras, waardoor het
inherent zwak stond
2. Het transformeren van het gebouw van commercieel naar industrieel
gebruik
3. bijbouwen van 3 extra verdiepingen op het oorspronkelijke pand
4. Het gebruik van ondermaats bouwmateriaal
3
, (waardoor de structuur niet sterk genoeg was, nog versterkt door de
trillingen van de generatoren) Maar: dat is niet de diepere oorzaak van dit
voorval...
Diepere oorzaken:
o Corruptie?
o Sweatshop?
= tegen lage lonen & ongezonde/onderdrukkende omstandigheden
werken
o Lageloonlanden?
o Kledingindustrie?
o Fast fashion?
= snelle productie van goedkope, trendy kleding
o Globale economie?
o Geschiedenis van kolonialisme en imperialisme?
= een staat breidt zijn macht in andere delen van de wereld uit
o Kapitalisme?
o Behouden van overzicht van het geheel te behouden, i.p.v. zich te
concentreren op afzonderlijke onderdelen zonder te overwegen
welke rol deze delen in het groter geheel spelen
o Beschouwt het gedrag van een systeem (vb.: een ecosysteem of een
land) niet als een simpele keten van oorzaak-gevolgrelaties, maar
als het complex samenspel van op elkaar inwerkende
deelsystemen (politiek, economie, ecologie, sociale structuren,...)
o Systeemdenken vereist een holistische kijk op het te bestuderen
systeem: niet alleen kijken naar de afzonderlijke deelsystemen,
maar vooral ook naar de manier waarop zij wisselwerking
vertonen en naar hun plaats in het geheel
Systeemdenken in dit vak
- We leren het geheel bestuderen, en niet alleen de deelaspecten
- We leren kijken naar dynamische relaties, en niet naar alleen lineaire
oorzaak-gevolgketens
- We leren aandacht te hebben voor de processen, en niet alleen voor de
feiten
We leren patronen ontdekken, en niet alleen details te zoeken
4
