SAMENVATTING CRIMINOLOGISCHE
PSYCHOLOGIE
DEEL I: EEN INLEIDING IN DE CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE
HOOFDSTUK 1: EEN SCHETS VAN DE CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE
• Psychologie als één van de mogelijke invalshoeken om crimineel gedrag te bestuderen
en te verklaren
• Zoektocht naar psychologische verklaringen gaat al lang terug in de tijd
DE ONTWIKKELING VAN DE CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE
• Enkele belangrijke grondleggers
o Vooral Duitse roots
o Soms verwarring met VS omdat Stern naar VS is verhuisd en daar onderzoek
deed
• William Stern (Duitser)
o Bekend voor rechtspsychologie
o Baanbrekend onderzoek naar ooggetuigen verklaringen
▪ Deed experimenten in colleges met zijn studenten
▪ Vb. misdrijf in scene → vragen naar hoe die persoon die gestolen heeft
eruit ziet, veel studenten zeiden iets verschillend
o Geheugen en waarneming van mensen
o Impact met zijn onderzoek → werd gevraagd als deskundige in de rechtbank
• Hugo Münsterberg (Duitser)
o Probeerde te claimen dat hij grondlegger was van psychologie binnen het recht
▪ Maar zette in zijn werken info van Stern zonder hem te refereren
o Schreef een werk waarbij hij kritisch stond t.o.v. juristen → daardoor periode
waar psychologie en recht tegenover elkaar kwamen staan, stappen terug vanuit
psychologie omdat hij negatief was over juristen
• Franz von Liszt (Duitser)
o Verbindende persoon, pleitte voor geïntegreerde strafrechtswetenschap
o Disciplines op zichzelf niet veel waard, criminaliteit verklaren vanuit inzichten uit
verschillende disciplines
o Psychologie en het recht
o Criminologie mag je niet enkel zien als empirische wetenschap
• Hans Gross (Duitser)
o Kriminalpsychologie
o Grondlegger in Europa van criminologische psychologie
o Brede toepassing van psychologie binnen het recht
o Aandacht voor alle oorzaken vanuit psychologie
o Leerlingen die verder op hem bouwen: Kaufmann en Wulffen
1
,• Gustav Aschaffenburg (Duitser, psychiater)
o Psychologie van misdadigers, wat in het hoofd van misdadigers gebeurd
• De Leuvense traditie
o Oprichters en opvolgers van Leuvense criminologische school
• Louis Braffort (jurist)
o Oprichter van Leuvense school voor criminologie
o Zorgde dat psychologie een volwaardige plaats kregen binnen opleiding
criminologie
• Etienne Degreeff (geneeskunde)
o Was toen voorzitter van criminologische school
o Droeg bij aan onderzoek van psychologie binnen criminologie →
ontwikkelingspsychologie, wat maakt dat mensen overgaan tot passionele
moorden
o Criminogenese → techniek om in kaart te brengen hoe iemand tot een misdrijf
komt
▪ Analyse, uren, dagen voor het misdrijf, wat was kantelpunt?
• René Dellaert (arts, psychiater, opvoeder)
o Nieuwe voorzitter
o Arts in gevangenis
o Meer interdisciplinair, niet enkel via medische verklaringen, ook kijken naar
persoonlijkheid,…
• Steven de Batselier
o Voorvechter van kritische criminologie
o Klinische benadering is te stigmatiserend
o Ook kijken naar maatschappij , hoe mensen zich gedragen hangt ook af van
samenleving waarin we leven
o Sociologische verklaringen → samenleving, omgeving
• Johan Goethals
o Combinatie van sociologische en medische benaderingen
o Geïntegreerde benadering van criminologie
o Onderzoek gericht op recidive en waarom mensen uit criminaliteit stappen +
onveiligheidsgevoelens
• Klassieke vs. Nieuwe benadering
o Klassieke: dader = rationeel handelend persoon, vrije wil en eigen
verantwoordelijkheid → straf is oplossing
o Nieuwe/neopositivistisch = ook interne en externe factoren spelen een rol → die
gaan onderzoeken
o Beide theorieën werken bekritiseerd
2
,VERSCHILLENDE VORMEN VAN BINNEN DE CRIMINOLOGIE TOEGEPASTE PSYCHOLOGIE
• Veel vormen van psychologie binnen criminologie (allemaal vanuit juridische context)
o Criminologische psychologie
▪ Waarom plegen mensen misdrijven, verklaard vanuit psychologie
• Verklaring van gedrag
▪ Enkel focus op daders en verdachten in strafrechtelijke context
▪ Waarom stellen daders dit gedrag? Waarom doen ze dit opnieuw?
o Forensische psychologie
▪ Vooral focus op slachtoffers
▪ Individuele situaties
• Vb. slachtoffer legt verklaring af, willen weten of die een trauma
heeft en wat dit als invloed heeft op de verklaring dat die persoon
aflegt
o Rechtspsychologie
▪ Brede focus, niet 1 doelgroep
• Denken van politie, rechters, OM, getuigen, slachtoffers, daders
▪ Bestuderen hoe besluitvorming, waarneming en beslissingen gebeuren in
juridische situaties
▪ Niet beperkt tot strafrecht
• Criminologische en forensische zijn dit wel
o Overlap
▪ A. 3 disciplines hebben overlap
• Daders en verdachten
• Strafrechtelijke zaken
▪ B. Overlap forensische en rechtspsychologie
• Focus op slachtoffers
• Buiten strafrechtelijke context (bepekt bij forensisch)
▪ C. Overlap rechts en criminologische psychologie
• Focus op groepsniveau
▪ D. Overlap rechtspsychologie en police psychologie
• Politionele autoriteiten → politie hun gedrag
o Police psychologie
▪ Alles wat te maken heeft met aanwervingsprocedure
▪ Criteria om geschikte politie ambtenaar aan te stellen
o Investigative psychologie
▪ Alles te maken met dader profilering
▪ Op basis van plaats delict, nadenken over wie de dader is
o Correctional psychology
▪ Allerlei vormen van psychologie toegepast in correctionele inrichtingen
zoals FPC’s, gevangenissen, detentiehuizen
▪ Risico en recidive inschatting
o Gerechtspsychologie is synoniem voor rechtspsychologie
3
,WAT IS CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE?
• Geen haarscherp afgelijnde discipline
• Raakvlakken en overlap met aanverwante disciplines
• Geen eenduidigheid, maar wel enkele gemene delers
o Focus op plegers en verdachten van crimineel gedrag
▪ Plegers = zekerheid dat ze misdrijf hebben gepleegd
▪ Verdachten = verdacht misdrijf te hebben gepleegd
o Verklaringen voor het plegen van crimineel gedrag (Waarom?)
o Hoe met plegers en verdachten moet worden omgegaan in strafrechtspleging
• Vragen die centraal staan
o Welke factoren dragen bij tot crimineel gedrag?
▪ Cultuur,…
o Hoe kunnen we crimineel gedrag verminderen?
o Waarom zijn er verschillen tussen mensen/periodes/landen/plaatsen op vlak
van crimineel gedrag
CRIMINALITEIT, AFWIJKEND GEDRAG EN DE STRAFBAARSTELLING ERVAN ALS
REFERENTIEKADER VOOR DE CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE
• Geen eenduidigheid
o Voor elk misdrijf andere factoren waarom iemand iets pleegt
▪ Is bijna onmogelijk, maar kan er wel zijn
o Proberen zoeken naar algemene verklaringsfactoren
o Wat is in dit land crimineel gedrag?
• Dynamisch en evoluties
o In bepaald land, in bepaalde tijd verandert het concept crimineel gedrag
o Maakt het moeilijk om vergelijkingen te doen
4
, • Op verschillende manier te benaderen
o Recht
▪ Volgens de wet
o Moraal
▪ Niet in wet, maar moreel niet oké
o Sociaal
▪ Sociaal onaanvaardbaar
o Psychologisch
▪ Vb. drang vanuit psychologisch perspectief, psychose, perfect oké om
misdrijf te plegen vanuit bedreiging
o Vooral onderzoek naar gewelddadige feiten en psychologie (fysieke integriteit)
• Niet statisch, maar een sociaal construct afhankelijk van plaats en tijd
• Deviant/afwijkend gedrag = kan afwijkend zijn, maar niet perse antisociaal of strafbaar
• Antisociaal gedrag = niet sociaal wenselijk
• Crimineel gedrag = “intentionele handelingen die schade berokkenen en veroordeeld
worden door de omgeving en/of gestraft worden door de staat
• Binnen dit vak vooral zaken die strafbaar zijn
VERKLARINGSMODELLEN VOOR CRIMINALITEIT
• Van eenzijdige verklaringsmodellen…
o Liggen vandaag heel ver achter ons
• Naar geïntegreerde verklaringsmodellen voor crimineel gedrag
o Complex samenspel van factoren
o Biopsychosociaal verklaringsmodel voor criminaliteit
5
,HOOFDSTUK 2: BIOPSYCHOSOCIALE VERKLARINGEN VOOR HET PLEGEN VAN
CRIMINALITEIT: BIOLOGISCHE FACTOREN
HET COMPLEXE SAMENSPEL TUSSEN BIOLOGISCHE, PSYCHOLOGISCHE EN SOCIALE
FACTOREN ALS VERKLARING VOOR CRIMINEEL GEDRAG
• Van eenzijdige verklaringsmodellen op basis van klassiek etiologisch onderzoek…
o Lang eenzijdige biologische verklaringsmodellen
• … naar geïntegreerde verklaringsmodellen voor crimineel gedrag
o Biopsychosociaal verklaringsmodel
o Bv. Blackburn, Andrews & Bonta, Durrant, Hollin, Hewitt, (Eysenck)
o Aandacht voor het complex samenspel van factoren
o Erkenning van de interactie (en overlap) tussen nature & nurture
BIOLOGISCHE FACTOREN
• Proberen in kaart te brengen of een bepaalde factor aanwezig is
• Biologisch is vaak aangeboren
o Maar wordt vaak niet bij de geboorte afgeleid
• In welke mate zijn bepaalde factoren aanwezig
o Bepaalde factor aanwezig, meer kans op crimineel gedrag of niet
DE AANDACHT VOOR BIOLOGISCHE VERKLARINGEN: UITGANGSPUNTEN
• Op zoek naar link tussen specifieke biologische kenmerken van plegers van crimineel
gedrag
• Ultieme doel
o Voorkomen, beperken en/of stoppen van crimineel gedrag
o Inzicht in (vaak medische) interventies
• Geboren criminelen en appels en bomen
o Zit in de familie?
• Jeffrey Landrigan
o Man op jonge leeftijd in steek gelaten door moeder, zijn vader ook nooit gekend
o Zijn vader is gestorven, in afwachting van executie overleden in gevangenis
(moordenaar)
o Jeffrey wordt op jonge leeftijd geadopteerd
▪ Zonder criminele voorgeschiedenis
o Jeffrey heeft gedragsproblemen, woedeproblemen, crimineel gedrag
▪ Zelf in gevangenis, ook doodstraf voor moord
▪ Grootvader was ook moordenaar
6
,EEN LANGE, CONTROVERSIËLE TRADITIE MET AANDACHT VOOR BIOLOGISCHE
VERKLARINGEN
• Niet onomstreden
• Problemen met causaliteit en correlatie
o Een link vinden tussen biologisch iets en crimineel gedrag is niet zo makkelijk
o Bepaalde factor is niet per definitie de oorzaak van iets
• Neurobiologische factoren wel aanvaard als relevant perspectief
• Test vingers
o Ringvinger langer dan wijsvinger
▪ Verhoogde kans om crimineel gedrag
▪ Verhoogd testosteron gehalte
o Link is niet één op één
• Caspar Lavater
o Grondlegger van de fysionomie
o Link tussen gelaatskenmerken en persoonlijkheidseigenschappen
• Joseph Gall
o Hersenverzamelaar
o Grondlegger van de frenologie
o Link tussen schedelvorm en persoonlijkheidseigenschappen
• Lombroso
o Atavisme & l’uomo delinquente
▪ Legde als eerst de link tussen uiterlijk en crimineel gedrag
o Plegers van criminaliteit: primitiever evolutiestadium
o Herkenbare primitieve uiterlijke kenmerken (gelijkend op Neanderthalers)
• Bertillon
o Geïnspireerd door Lombroso
o Antropometrie
▪ Onderdeel van antropologie
▪ Bestuderen van kenmerken van het menselijk lichaam
• Hoofd en lichaam meten
• Littekens
• Goddard
o Familie Kallikak
▪ Kijken hoe de familie in elkaar zat
▪ Familie hadden aantal zaken gemeenschappelijk
• Toonde veel criminaliteit
• Veel mentale stoornissen en zwakbegaafd
o Delinquentie, erfelijkheid & beperkingen
7
, • Kretschmer
o Lichaamstypen, psychiatrische problematiek & criminaliteit
o Drie types
▪ Asthenieker: mager
• Link met schizofrene persoonlijkheid
▪ Atlethisch: bredere schouders, brede borst, gespierde benen en buik
• Meer in staat om delinquent gedrag te stellen zoals geweld
▪ Pycnici: middelmatige lichaamsbouw
• Vaak manisch depressieve stoornis + psychoses
• Sheldon
o Link tussen uiterlijk en temperament
o Andere lichaamstypologie gebaseerd op jonge mensen
o Drie types
▪ Ectomorf: mager, smal gezicht, scherpe neus
• Introvert en terughoudend
▪ Mesomorf: atletisch gebouwd met brede borstkas
• Temperamentvol, agressief, actief
▪ Endomorf: ronde, zware mensen met kortere ledematen
• Sociaal, relaxed
o Mesomorfe types, die kenmerken hebben van endomorfe types die verhoogde
kans hebben op crimineel gedrag
• Maar pseudowetenschap
o Zwakker methodologische basis
o Stigmatiserend
o Achterhaald
KRITISCHE KANTTEKENINGEN BIJ DE AANDACHT VOOR BIOLOGISCHE FACTOREN
• Determinisme, reductionisme en eenzijdigheid
• Historisch misbruik
o Hitler
• Ethische kwesties
• Individuele toepasbaarheid en stigma
LEEFTIJD
• Robuuste relatie tussen leeftijd en criminaliteit
• Age-crime curve van Moffitt
o Piek in criminaliteit rond leeftijd adolescentie (17 jaar)
o Geldt dat nu nog steeds zo?
▪ Verschuift die curve? → recente studies tonen aan dat die grafiek
overeind blijft
o Emerging adulthood
▪ Alles schuift op, langer thuis wonen, later gezin stichten, toch blijft te
piek op dezelfde plaats
• Op hoge leeftijd, veel minder criminaliteit
8
PSYCHOLOGIE
DEEL I: EEN INLEIDING IN DE CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE
HOOFDSTUK 1: EEN SCHETS VAN DE CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE
• Psychologie als één van de mogelijke invalshoeken om crimineel gedrag te bestuderen
en te verklaren
• Zoektocht naar psychologische verklaringen gaat al lang terug in de tijd
DE ONTWIKKELING VAN DE CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE
• Enkele belangrijke grondleggers
o Vooral Duitse roots
o Soms verwarring met VS omdat Stern naar VS is verhuisd en daar onderzoek
deed
• William Stern (Duitser)
o Bekend voor rechtspsychologie
o Baanbrekend onderzoek naar ooggetuigen verklaringen
▪ Deed experimenten in colleges met zijn studenten
▪ Vb. misdrijf in scene → vragen naar hoe die persoon die gestolen heeft
eruit ziet, veel studenten zeiden iets verschillend
o Geheugen en waarneming van mensen
o Impact met zijn onderzoek → werd gevraagd als deskundige in de rechtbank
• Hugo Münsterberg (Duitser)
o Probeerde te claimen dat hij grondlegger was van psychologie binnen het recht
▪ Maar zette in zijn werken info van Stern zonder hem te refereren
o Schreef een werk waarbij hij kritisch stond t.o.v. juristen → daardoor periode
waar psychologie en recht tegenover elkaar kwamen staan, stappen terug vanuit
psychologie omdat hij negatief was over juristen
• Franz von Liszt (Duitser)
o Verbindende persoon, pleitte voor geïntegreerde strafrechtswetenschap
o Disciplines op zichzelf niet veel waard, criminaliteit verklaren vanuit inzichten uit
verschillende disciplines
o Psychologie en het recht
o Criminologie mag je niet enkel zien als empirische wetenschap
• Hans Gross (Duitser)
o Kriminalpsychologie
o Grondlegger in Europa van criminologische psychologie
o Brede toepassing van psychologie binnen het recht
o Aandacht voor alle oorzaken vanuit psychologie
o Leerlingen die verder op hem bouwen: Kaufmann en Wulffen
1
,• Gustav Aschaffenburg (Duitser, psychiater)
o Psychologie van misdadigers, wat in het hoofd van misdadigers gebeurd
• De Leuvense traditie
o Oprichters en opvolgers van Leuvense criminologische school
• Louis Braffort (jurist)
o Oprichter van Leuvense school voor criminologie
o Zorgde dat psychologie een volwaardige plaats kregen binnen opleiding
criminologie
• Etienne Degreeff (geneeskunde)
o Was toen voorzitter van criminologische school
o Droeg bij aan onderzoek van psychologie binnen criminologie →
ontwikkelingspsychologie, wat maakt dat mensen overgaan tot passionele
moorden
o Criminogenese → techniek om in kaart te brengen hoe iemand tot een misdrijf
komt
▪ Analyse, uren, dagen voor het misdrijf, wat was kantelpunt?
• René Dellaert (arts, psychiater, opvoeder)
o Nieuwe voorzitter
o Arts in gevangenis
o Meer interdisciplinair, niet enkel via medische verklaringen, ook kijken naar
persoonlijkheid,…
• Steven de Batselier
o Voorvechter van kritische criminologie
o Klinische benadering is te stigmatiserend
o Ook kijken naar maatschappij , hoe mensen zich gedragen hangt ook af van
samenleving waarin we leven
o Sociologische verklaringen → samenleving, omgeving
• Johan Goethals
o Combinatie van sociologische en medische benaderingen
o Geïntegreerde benadering van criminologie
o Onderzoek gericht op recidive en waarom mensen uit criminaliteit stappen +
onveiligheidsgevoelens
• Klassieke vs. Nieuwe benadering
o Klassieke: dader = rationeel handelend persoon, vrije wil en eigen
verantwoordelijkheid → straf is oplossing
o Nieuwe/neopositivistisch = ook interne en externe factoren spelen een rol → die
gaan onderzoeken
o Beide theorieën werken bekritiseerd
2
,VERSCHILLENDE VORMEN VAN BINNEN DE CRIMINOLOGIE TOEGEPASTE PSYCHOLOGIE
• Veel vormen van psychologie binnen criminologie (allemaal vanuit juridische context)
o Criminologische psychologie
▪ Waarom plegen mensen misdrijven, verklaard vanuit psychologie
• Verklaring van gedrag
▪ Enkel focus op daders en verdachten in strafrechtelijke context
▪ Waarom stellen daders dit gedrag? Waarom doen ze dit opnieuw?
o Forensische psychologie
▪ Vooral focus op slachtoffers
▪ Individuele situaties
• Vb. slachtoffer legt verklaring af, willen weten of die een trauma
heeft en wat dit als invloed heeft op de verklaring dat die persoon
aflegt
o Rechtspsychologie
▪ Brede focus, niet 1 doelgroep
• Denken van politie, rechters, OM, getuigen, slachtoffers, daders
▪ Bestuderen hoe besluitvorming, waarneming en beslissingen gebeuren in
juridische situaties
▪ Niet beperkt tot strafrecht
• Criminologische en forensische zijn dit wel
o Overlap
▪ A. 3 disciplines hebben overlap
• Daders en verdachten
• Strafrechtelijke zaken
▪ B. Overlap forensische en rechtspsychologie
• Focus op slachtoffers
• Buiten strafrechtelijke context (bepekt bij forensisch)
▪ C. Overlap rechts en criminologische psychologie
• Focus op groepsniveau
▪ D. Overlap rechtspsychologie en police psychologie
• Politionele autoriteiten → politie hun gedrag
o Police psychologie
▪ Alles wat te maken heeft met aanwervingsprocedure
▪ Criteria om geschikte politie ambtenaar aan te stellen
o Investigative psychologie
▪ Alles te maken met dader profilering
▪ Op basis van plaats delict, nadenken over wie de dader is
o Correctional psychology
▪ Allerlei vormen van psychologie toegepast in correctionele inrichtingen
zoals FPC’s, gevangenissen, detentiehuizen
▪ Risico en recidive inschatting
o Gerechtspsychologie is synoniem voor rechtspsychologie
3
,WAT IS CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE?
• Geen haarscherp afgelijnde discipline
• Raakvlakken en overlap met aanverwante disciplines
• Geen eenduidigheid, maar wel enkele gemene delers
o Focus op plegers en verdachten van crimineel gedrag
▪ Plegers = zekerheid dat ze misdrijf hebben gepleegd
▪ Verdachten = verdacht misdrijf te hebben gepleegd
o Verklaringen voor het plegen van crimineel gedrag (Waarom?)
o Hoe met plegers en verdachten moet worden omgegaan in strafrechtspleging
• Vragen die centraal staan
o Welke factoren dragen bij tot crimineel gedrag?
▪ Cultuur,…
o Hoe kunnen we crimineel gedrag verminderen?
o Waarom zijn er verschillen tussen mensen/periodes/landen/plaatsen op vlak
van crimineel gedrag
CRIMINALITEIT, AFWIJKEND GEDRAG EN DE STRAFBAARSTELLING ERVAN ALS
REFERENTIEKADER VOOR DE CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE
• Geen eenduidigheid
o Voor elk misdrijf andere factoren waarom iemand iets pleegt
▪ Is bijna onmogelijk, maar kan er wel zijn
o Proberen zoeken naar algemene verklaringsfactoren
o Wat is in dit land crimineel gedrag?
• Dynamisch en evoluties
o In bepaald land, in bepaalde tijd verandert het concept crimineel gedrag
o Maakt het moeilijk om vergelijkingen te doen
4
, • Op verschillende manier te benaderen
o Recht
▪ Volgens de wet
o Moraal
▪ Niet in wet, maar moreel niet oké
o Sociaal
▪ Sociaal onaanvaardbaar
o Psychologisch
▪ Vb. drang vanuit psychologisch perspectief, psychose, perfect oké om
misdrijf te plegen vanuit bedreiging
o Vooral onderzoek naar gewelddadige feiten en psychologie (fysieke integriteit)
• Niet statisch, maar een sociaal construct afhankelijk van plaats en tijd
• Deviant/afwijkend gedrag = kan afwijkend zijn, maar niet perse antisociaal of strafbaar
• Antisociaal gedrag = niet sociaal wenselijk
• Crimineel gedrag = “intentionele handelingen die schade berokkenen en veroordeeld
worden door de omgeving en/of gestraft worden door de staat
• Binnen dit vak vooral zaken die strafbaar zijn
VERKLARINGSMODELLEN VOOR CRIMINALITEIT
• Van eenzijdige verklaringsmodellen…
o Liggen vandaag heel ver achter ons
• Naar geïntegreerde verklaringsmodellen voor crimineel gedrag
o Complex samenspel van factoren
o Biopsychosociaal verklaringsmodel voor criminaliteit
5
,HOOFDSTUK 2: BIOPSYCHOSOCIALE VERKLARINGEN VOOR HET PLEGEN VAN
CRIMINALITEIT: BIOLOGISCHE FACTOREN
HET COMPLEXE SAMENSPEL TUSSEN BIOLOGISCHE, PSYCHOLOGISCHE EN SOCIALE
FACTOREN ALS VERKLARING VOOR CRIMINEEL GEDRAG
• Van eenzijdige verklaringsmodellen op basis van klassiek etiologisch onderzoek…
o Lang eenzijdige biologische verklaringsmodellen
• … naar geïntegreerde verklaringsmodellen voor crimineel gedrag
o Biopsychosociaal verklaringsmodel
o Bv. Blackburn, Andrews & Bonta, Durrant, Hollin, Hewitt, (Eysenck)
o Aandacht voor het complex samenspel van factoren
o Erkenning van de interactie (en overlap) tussen nature & nurture
BIOLOGISCHE FACTOREN
• Proberen in kaart te brengen of een bepaalde factor aanwezig is
• Biologisch is vaak aangeboren
o Maar wordt vaak niet bij de geboorte afgeleid
• In welke mate zijn bepaalde factoren aanwezig
o Bepaalde factor aanwezig, meer kans op crimineel gedrag of niet
DE AANDACHT VOOR BIOLOGISCHE VERKLARINGEN: UITGANGSPUNTEN
• Op zoek naar link tussen specifieke biologische kenmerken van plegers van crimineel
gedrag
• Ultieme doel
o Voorkomen, beperken en/of stoppen van crimineel gedrag
o Inzicht in (vaak medische) interventies
• Geboren criminelen en appels en bomen
o Zit in de familie?
• Jeffrey Landrigan
o Man op jonge leeftijd in steek gelaten door moeder, zijn vader ook nooit gekend
o Zijn vader is gestorven, in afwachting van executie overleden in gevangenis
(moordenaar)
o Jeffrey wordt op jonge leeftijd geadopteerd
▪ Zonder criminele voorgeschiedenis
o Jeffrey heeft gedragsproblemen, woedeproblemen, crimineel gedrag
▪ Zelf in gevangenis, ook doodstraf voor moord
▪ Grootvader was ook moordenaar
6
,EEN LANGE, CONTROVERSIËLE TRADITIE MET AANDACHT VOOR BIOLOGISCHE
VERKLARINGEN
• Niet onomstreden
• Problemen met causaliteit en correlatie
o Een link vinden tussen biologisch iets en crimineel gedrag is niet zo makkelijk
o Bepaalde factor is niet per definitie de oorzaak van iets
• Neurobiologische factoren wel aanvaard als relevant perspectief
• Test vingers
o Ringvinger langer dan wijsvinger
▪ Verhoogde kans om crimineel gedrag
▪ Verhoogd testosteron gehalte
o Link is niet één op één
• Caspar Lavater
o Grondlegger van de fysionomie
o Link tussen gelaatskenmerken en persoonlijkheidseigenschappen
• Joseph Gall
o Hersenverzamelaar
o Grondlegger van de frenologie
o Link tussen schedelvorm en persoonlijkheidseigenschappen
• Lombroso
o Atavisme & l’uomo delinquente
▪ Legde als eerst de link tussen uiterlijk en crimineel gedrag
o Plegers van criminaliteit: primitiever evolutiestadium
o Herkenbare primitieve uiterlijke kenmerken (gelijkend op Neanderthalers)
• Bertillon
o Geïnspireerd door Lombroso
o Antropometrie
▪ Onderdeel van antropologie
▪ Bestuderen van kenmerken van het menselijk lichaam
• Hoofd en lichaam meten
• Littekens
• Goddard
o Familie Kallikak
▪ Kijken hoe de familie in elkaar zat
▪ Familie hadden aantal zaken gemeenschappelijk
• Toonde veel criminaliteit
• Veel mentale stoornissen en zwakbegaafd
o Delinquentie, erfelijkheid & beperkingen
7
, • Kretschmer
o Lichaamstypen, psychiatrische problematiek & criminaliteit
o Drie types
▪ Asthenieker: mager
• Link met schizofrene persoonlijkheid
▪ Atlethisch: bredere schouders, brede borst, gespierde benen en buik
• Meer in staat om delinquent gedrag te stellen zoals geweld
▪ Pycnici: middelmatige lichaamsbouw
• Vaak manisch depressieve stoornis + psychoses
• Sheldon
o Link tussen uiterlijk en temperament
o Andere lichaamstypologie gebaseerd op jonge mensen
o Drie types
▪ Ectomorf: mager, smal gezicht, scherpe neus
• Introvert en terughoudend
▪ Mesomorf: atletisch gebouwd met brede borstkas
• Temperamentvol, agressief, actief
▪ Endomorf: ronde, zware mensen met kortere ledematen
• Sociaal, relaxed
o Mesomorfe types, die kenmerken hebben van endomorfe types die verhoogde
kans hebben op crimineel gedrag
• Maar pseudowetenschap
o Zwakker methodologische basis
o Stigmatiserend
o Achterhaald
KRITISCHE KANTTEKENINGEN BIJ DE AANDACHT VOOR BIOLOGISCHE FACTOREN
• Determinisme, reductionisme en eenzijdigheid
• Historisch misbruik
o Hitler
• Ethische kwesties
• Individuele toepasbaarheid en stigma
LEEFTIJD
• Robuuste relatie tussen leeftijd en criminaliteit
• Age-crime curve van Moffitt
o Piek in criminaliteit rond leeftijd adolescentie (17 jaar)
o Geldt dat nu nog steeds zo?
▪ Verschuift die curve? → recente studies tonen aan dat die grafiek
overeind blijft
o Emerging adulthood
▪ Alles schuift op, langer thuis wonen, later gezin stichten, toch blijft te
piek op dezelfde plaats
• Op hoge leeftijd, veel minder criminaliteit
8
