Wat is Recht? (les1)
1.1 Een maatschappelijk en evoluerend fenomeen
- . Recht als reflectie van de maatschappij: Het recht ontwikkelt zich mee met
maatschappelijke veranderingen en waarden.
⇒ bv lang bestaande fenomenen zijn nu bespreekbaar bv abortus
- Dynamiek van het recht: Nieuwe wetten ontstaan door sociale, politieke en
economische ontwikkelingen.
- Recht kan niet alles regelen
⇒ Onze samenleving is erg ingewikkeld⇒ moeilijk voor elke situatie een regel te
maken ⇒ problemen passen niet in één vaste regel.
⇒ Dit zorgt voor een gevoel van onzekerheid ⇒ Maar ruimte om oplossingen vinden
voor nieuwe problemen in verschillende situaties ( rechtspraak )
⇒ Niet elk probleem kan of moet door het recht worden opgelost⇒ een absolute regel
⇒ beperken ethisch nadenken + nieuwe oplossingen ⇒:
bv In het kader van prematuur geboren baby's: ⇒ regel bepaalt vanaf welke leeftijd extra
medische hulp wordt gegeven aan te vroeg geboren baby's⇒ een vaste leeftijdsgrens
bepaald⇒ de gezondheid van de baby⇒ niet meer nagedacht ⇒ verantwoordelijkheid artsen
moeilijker maken
,1.2 Recht zijn regels
● Definitie van recht: Een verzameling regels die het gedrag van individuen en groepen in
de samenleving reguleren.
● Soorten regels:
● Wettelijke regels: Vastgelegd in wetgeving.
● Morele regels: Gebaseerd op ethische overwegingen, maar niet altijd
afdwingbaar.(niet verplicht)
Kenmerk Rechtregels Fatsoensregels
Afdwingbaarhe
Afdwingbaar door de staat Niet afdwingbaar
id
Bron Vastgelegd in wetgeving Ongeschreven, sociaal geconstrueerd
Juridische sancties (bijv. boetes, Sociale sancties (bijv. afkeuring,
Sancties
gevangenisstraf) uitsluiting)
Doel Handhaven van de rechtsorde Reguleren van sociaal gedrag
Voorbeelden Strafrecht, contracten Tafelmanieren, beleefdheid
1.3 Doel van het recht
, ● Handhaving van orde: Het recht zorgt voor een gestructureerde samenleving waar
conflicten op een eerlijke manier worden opgelost.
⇒ Voorbeeld: Wanneer iemand door rood licht rijdt en een boete krijgt, zorgt dit ervoor
dat mensen zich aan de verkeersregels houden en er minder ongelukken gebeuren. Dit
bevordert de orde op de weg.
● Bescherming van rechten: Het recht beschermt de rechten en vrijheden van individuen.
⇒ Voorbeeld: Stel je voor dat iemand jouw spullen steelt. Door het recht kun je aangifte doen
en kan de dader worden gestraft, waardoor jouw eigendom beschermd blijft. Dit beschermt
jouw recht op eigendom.
● Sociale rechtvaardigheid: Het bevorderen van gelijkheid en het bestrijden van
discriminatie.
⇒ Voorbeeld: Als een werkgever mannen meer betaalt dan vrouwen voor hetzelfde werk, kan
de vrouw naar de rechter stappen om gelijk loon te eisen. Dit helpt bij het bestrijden van
discriminatie en bevordert gelijkheid.
1.4 De overheid maakt het recht
● Wetgevende macht: De overheid is verantwoordelijk voor het creëren en vaststellen van
wetten.
- Overheid maakt het recht: De overheid is verantwoordelijk voor het maken en
handhaven van wetten. Dit gebeurt in een democratie, waar de wetten tot stand komen
door gekozen vertegenwoordigers van het volk.
- Democratie: Dit is een bestuursvorm waarin de wil van het volk centraal staat
- Indirecte democratie: Ide burgers kiezen politici of partijen tijdens verkiezingen die hen
vertegenwoordigen. Deze debatteren en stemmen vervolgens namens het volk over
wetgeving.
SHEIDEN DER MACHTEN
De overheid maakt het recht: scheiding der machten
● In een democratie is de macht verdeeld over drie verschillende machten om te
voorkomen dat één persoon of instelling te veel macht krijgt. Als alle macht bij één
persoon of instelling ligt, kan dat leiden tot machtsmisbruik of dictatoriale neigingen.
Waarom scheiding der machten?
1.1 Een maatschappelijk en evoluerend fenomeen
- . Recht als reflectie van de maatschappij: Het recht ontwikkelt zich mee met
maatschappelijke veranderingen en waarden.
⇒ bv lang bestaande fenomenen zijn nu bespreekbaar bv abortus
- Dynamiek van het recht: Nieuwe wetten ontstaan door sociale, politieke en
economische ontwikkelingen.
- Recht kan niet alles regelen
⇒ Onze samenleving is erg ingewikkeld⇒ moeilijk voor elke situatie een regel te
maken ⇒ problemen passen niet in één vaste regel.
⇒ Dit zorgt voor een gevoel van onzekerheid ⇒ Maar ruimte om oplossingen vinden
voor nieuwe problemen in verschillende situaties ( rechtspraak )
⇒ Niet elk probleem kan of moet door het recht worden opgelost⇒ een absolute regel
⇒ beperken ethisch nadenken + nieuwe oplossingen ⇒:
bv In het kader van prematuur geboren baby's: ⇒ regel bepaalt vanaf welke leeftijd extra
medische hulp wordt gegeven aan te vroeg geboren baby's⇒ een vaste leeftijdsgrens
bepaald⇒ de gezondheid van de baby⇒ niet meer nagedacht ⇒ verantwoordelijkheid artsen
moeilijker maken
,1.2 Recht zijn regels
● Definitie van recht: Een verzameling regels die het gedrag van individuen en groepen in
de samenleving reguleren.
● Soorten regels:
● Wettelijke regels: Vastgelegd in wetgeving.
● Morele regels: Gebaseerd op ethische overwegingen, maar niet altijd
afdwingbaar.(niet verplicht)
Kenmerk Rechtregels Fatsoensregels
Afdwingbaarhe
Afdwingbaar door de staat Niet afdwingbaar
id
Bron Vastgelegd in wetgeving Ongeschreven, sociaal geconstrueerd
Juridische sancties (bijv. boetes, Sociale sancties (bijv. afkeuring,
Sancties
gevangenisstraf) uitsluiting)
Doel Handhaven van de rechtsorde Reguleren van sociaal gedrag
Voorbeelden Strafrecht, contracten Tafelmanieren, beleefdheid
1.3 Doel van het recht
, ● Handhaving van orde: Het recht zorgt voor een gestructureerde samenleving waar
conflicten op een eerlijke manier worden opgelost.
⇒ Voorbeeld: Wanneer iemand door rood licht rijdt en een boete krijgt, zorgt dit ervoor
dat mensen zich aan de verkeersregels houden en er minder ongelukken gebeuren. Dit
bevordert de orde op de weg.
● Bescherming van rechten: Het recht beschermt de rechten en vrijheden van individuen.
⇒ Voorbeeld: Stel je voor dat iemand jouw spullen steelt. Door het recht kun je aangifte doen
en kan de dader worden gestraft, waardoor jouw eigendom beschermd blijft. Dit beschermt
jouw recht op eigendom.
● Sociale rechtvaardigheid: Het bevorderen van gelijkheid en het bestrijden van
discriminatie.
⇒ Voorbeeld: Als een werkgever mannen meer betaalt dan vrouwen voor hetzelfde werk, kan
de vrouw naar de rechter stappen om gelijk loon te eisen. Dit helpt bij het bestrijden van
discriminatie en bevordert gelijkheid.
1.4 De overheid maakt het recht
● Wetgevende macht: De overheid is verantwoordelijk voor het creëren en vaststellen van
wetten.
- Overheid maakt het recht: De overheid is verantwoordelijk voor het maken en
handhaven van wetten. Dit gebeurt in een democratie, waar de wetten tot stand komen
door gekozen vertegenwoordigers van het volk.
- Democratie: Dit is een bestuursvorm waarin de wil van het volk centraal staat
- Indirecte democratie: Ide burgers kiezen politici of partijen tijdens verkiezingen die hen
vertegenwoordigen. Deze debatteren en stemmen vervolgens namens het volk over
wetgeving.
SHEIDEN DER MACHTEN
De overheid maakt het recht: scheiding der machten
● In een democratie is de macht verdeeld over drie verschillende machten om te
voorkomen dat één persoon of instelling te veel macht krijgt. Als alle macht bij één
persoon of instelling ligt, kan dat leiden tot machtsmisbruik of dictatoriale neigingen.
Waarom scheiding der machten?
