THERAPIE
ACADEMIEJAAR 2024-2025
Grietje Cant
,Table of Contents
DE BASIS ........................................................................................................................................................ 5
De 7 basisassumpties – bouwstenen ............................................................................................................ 5
1. Ontwikkelingsperspectief .................................................................................................................. 5
2. Rol van onbewuste motivatie en intentionaliteit.............................................................................. 5
3. Overdracht......................................................................................................................................... 5
4. Persoonsgericht perspectief .............................................................................................................. 5
5. Erkenning van complexiteit ............................................................................................................... 6
6. Focus op innerlijke psychische wereld en psychologische causaliteit .............................................. 6
7. Continuïteit tussen normale en psychopathologische ontwikkeling ................................................ 6
De basisprincipes binnen PDT ....................................................................................................................... 7
1. Mensbeeld ......................................................................................................................................... 7
a) Psychische gelaagdheid ................................................................................................................. 7
b) Trias verborgen gevoel – angst – afweer ...................................................................................... 7
c) Verdedigingsmechanismen ........................................................................................................... 9
d) Samengevat ................................................................................................................................. 12
2. Kader ............................................................................................................................................... 15
a) Tijd ............................................................................................................................................... 15
b) Ruimte en opstelling.................................................................................................................... 15
c) Regels .......................................................................................................................................... 15
d) Werkwijze .................................................................................................................................... 16
e) Standvastig, maar flexibel waar nodig. Waarom?....................................................................... 16
3. Relatie .............................................................................................................................................. 18
a) Twee basisingrediënten van de therapeutische relatie .............................................................. 18
b) Twee theoretische perspectieven op de therapeutische relatie ................................................ 21
4. Veranderingsprocessen ................................................................................................................... 25
MENTALISEREN............................................................................................................................................ 27
Construct ..................................................................................................................................................... 27
1. Definitie ........................................................................................................................................... 27
2. Mentaliseren als multidimensioneel concept ................................................................................. 28
a) Impliciet/ automatisch versus expliciet/ gecontroleerd ............................................................. 28
b) Intern gebaseerd versus extern gebaseerd ................................................................................. 31
1
, c) Cognitief versus affectief ............................................................................................................. 31
d) Zelf versus ander ......................................................................................................................... 32
Ontwikkeling................................................................................................................................................ 33
1. Ontwikkelingslijn ............................................................................................................................. 33
a) 0-1 jaar......................................................................................................................................... 33
b) 1-3 jaar......................................................................................................................................... 34
c) 3-4 jaar......................................................................................................................................... 35
d) 4-5 jaar (soms al vanaf 3,5j) ........................................................................................................ 35
e) 5-6 jaar......................................................................................................................................... 36
f) 6-7 jaar......................................................................................................................................... 36
g) 7-12 jaar....................................................................................................................................... 36
h) 12-22 jaar..................................................................................................................................... 36
2. Factoren die de ontwikkeling beïnvloeden ..................................................................................... 37
a) Maturatie..................................................................................................................................... 37
b) Belang van primaire gehechtheidsrelaties: co-regulatie............................................................. 37
c) Congruent en contingent gemarkeerd spiegelen........................................................................ 38
d) Alien self ...................................................................................................................................... 39
e) Belang van ouderlijk mentaliserend vermogen .......................................................................... 40
f) Willen we dan super-mentaliserende ouders? ........................................................................... 40
g) Twee soorten moeilijkheden met mentaliseren bij ouders ........................................................ 40
h) Indicatoren van niet goed genoeg ouderlijk mentaliseren ......................................................... 41
i) Terugvallen op non-mentaliserende modi .................................................................................. 42
PROTOTYPE 1: MENTALIZATION BASED TREATMENT FOR CHILDREN (MBT-C) .......................................... 45
Doelstelling en opbouw............................................................................................................................... 45
1. Doelstellingen .................................................................................................................................. 45
2. Opbouw ........................................................................................................................................... 45
Assessment/ initiële fase ............................................................................................................................. 46
1. Doelstelling ...................................................................................................................................... 46
2. Eerste sessie .................................................................................................................................... 46
3. Sessies met kind .............................................................................................................................. 47
a) Doelstellingen .............................................................................................................................. 47
4. Sessies met ouders .......................................................................................................................... 50
2
, a) Doelstellingen .............................................................................................................................. 50
b) Aandachtspunten ........................................................................................................................ 50
5. Contacteren van andere belangrijke figuren................................................................................... 51
6. Delen en bespreken van de case formulation en therapiedoelstellingen ...................................... 51
Individuele kindertherapie .......................................................................................................................... 53
1. Deeldoelstellingen ........................................................................................................................... 53
2. Vier componenten van spel in PDT met kinderen ........................................................................... 53
a) Actie en lichamelijkheid .............................................................................................................. 53
b) Relationaliteit .............................................................................................................................. 53
c) Spel als drager van betekenis via beeld en metafoor ................................................................. 54
d) Spel als drager van een narratief veranderingsproces ................................................................ 54
3. Therapeutische attitude ten aanzien van spel ................................................................................ 54
4. Verschillende niveaus van therapeutische interventie ................................................................... 55
a) Wanneer kind moeilijk/ niet tot spel/ speelsheid komt.............................................................. 55
b) Kind komt tot spel, maar nog geen symboolspel ........................................................................ 55
c) Kind komt tot symboolspel.......................................................................................................... 55
d) Breakdowns ................................................................................................................................. 55
Ouderbegeleiding ........................................................................................................................................ 56
Afrondingsfase............................................................................................................................................. 56
PROTOTYPE 2: DYNAMIC INTERPERSONAL THERAPY (DIT)......................................................................... 57
Achtergrond................................................................................................................................................. 57
1. Basisassumpties............................................................................................................................... 58
Kern ............................................................................................................................................................. 59
1. Therapiedoelstellingen .................................................................................................................... 59
2. Therapeutische basisattitude .......................................................................................................... 59
3. Kernkenmerken ............................................................................................................................... 60
4. De vijf strategische stappen ............................................................................................................ 60
a) Patroon identificeren .................................................................................................................. 60
b) Samenwerking ............................................................................................................................. 60
c) Aanmoediging.............................................................................................................................. 60
d) Verzekering van reflectie............................................................................................................. 60
e) Afscheidsbrief .............................................................................................................................. 60
3