K
, M.V.D.
THEMA 1
Pas kennis van anatomie, etiologie, pathogenese, pathofysiologie, symptomatologie en
epidemiologie toe m.b.t. hoest en hemoptoë.
• Hoest & Hemoptoë
o Anatomie
▪ Hoesten
Hoestreflex ontstaat door prikkeling van de hoestreceptoren, die
zich in de gehele ademweg bevinden
♦ Mechanisch (Aδ): mucus, corpus alienum
♦ Chemisch (C-vezels): pH, capsaïcine
Stimulatie n. Vagus (X) → hoestreflex
▪ Hemoptoë
Bloed komt meestal (90%) uit bronchiale circulatie (hoge druk)
Symptoom met onderliggend belangrijke diagnose
o Etiologie
▪ Hoest
Infectieus: bovenste luchtweginfectie, griep, bronchitis,
pneumonie
Niet-infectieus: astma, COPD, GERD, ACE-remmers, longkanker
▪ Hemoptoë
Infectieus: tuberculose, longabces, bronchiëctasieën
Neoplastisch: longcarcinoom
Vasculair: longembolie, arterioveneuze malformaties
Overig: trauma, antistolling, auto-immuun
o Pathogenese
▪ Hoesten
Prikkeling van receptoren →
afferente zenuwimpuls →
hoestcentrum → motorische
respons → geforceerde
uitademing om prikkel te
verwijderen
3 fases Figuur 1 Hoestreflex
♦ Inspiratoire fase
♦ Compressie fase
♦ Expiratoire fase
▪ Hemoptoë
Beschadiging van vaatwanden → lekkage bloed in luchtwegen →
prikkeling receptoren → ophoesten bloed
1
, M.V.D.
o Pathofysiologie
▪ Hoest
Hyperreactiviteit luchtwegen
Verhoogde slijmproductie
Luchtwegvernauwing
▪ Hemoptoë
Disbalans tussen vasculaire integriteit en hemostase: toegenomen
druk of inflammatie → ruptuur van bloedvaten in longen → bloed in
luchtwegen
o Symptomatologie
▪ Hoest
Acuut <3 weken
Subacuut 3-8 weken
Chronisch >8 weken
▪ Hemoptoë
Bloed bij hoesten
Kan gepaard gaan met dyspneu, pijn op de borst, gewichtsverlies
Ernst mild tot massief
o Epidemiologie
▪ Hoest
Huisarts: 98/1000 patiënten
Chronische hoest ongeveer 10% van algehele populatie
▪ Hemoptoë
Minder frequent, geen cijfers beschikbaar
Stel een differentiaal diagnose op aan de hand van een anamnese bij de klacht hoest en
hemoptoë, rekening houdend met de epidemiologie (zie schema’s).
Tabel 1: DD hoest en hemoptoë
Ziektebeeld Kern-anamnese/kliniek Epidemiologie
Infectieus
Pneumonie Koorts, productieve hoest, Vaak voorkomend, vooral
dyspnoe, crepitaties bij ouderen
Bronchitis Hoest, vaak na virale Zeer frequent
infectie, geen longinfiltraat
op X-thorax
Tuberculose Chronische hoest, Belangrijk bij risicogroepen
gewichtsverlies,
nachtzweten, hemoptoë
Bronchiëctasieën Chronische hoest met veel Vooral bij CE of eerder
sputum, recidiverende letsel
infecties, soms hemoptoë
2
, M.V.D.
Recidiverende Frequente koorts/hoest, Kinderen, ouderen,
luchtweginfecties sputumproductie immuungecompromitteerd
Neoplastisch
Niet-kleincellig Chronische hoest, Meest voorkomende
longcarcinoom (NSCLC) hemoptoë, longtumor
gewichtsverlies,
rokersanamnese
Kleincellig Snelle progressie, Sterk geassocieerd met
longcarcinoom (SCLC) paraneoplastische roken
symptomen, hemoptoë,
rokersanamnese
Benigne bronchustumor Chronische hoest, evt. Zeldzaam
hemoptoë of
obstructieklachten
Vasculair
Longembolie Acute dyspnoe, pijn bij Vaak bij risicofactoren
ademhalen, evt.
hemoptoë, tachycardie
Pulmonale hypertensie Dyspnoe, hemoptoë, Minder frequent
tekenen van rechtsfalen
AV-malformaties / Hemoptoë, systemische Zeldzamer
vasculitis klachten, verhoogde
inflammatie-indicatoren
Overig
Corpus alienum Acute hoest, piepende Vaak bij kinderen
ademhaling,
asymmetrisch ademgeruis
GERD Hoest vooral bij platliggen, Veelvoorkomend
zuurbranden, geen koorts
Hartfalen (longoedeem) Orthopnoe, roze Vooral bij ouderen. HVZ-
schuimende sputum, anamnese
crepitaties bilateraal
ACE-remmmer Droge, chronische hoest, Frequent bij start ACE-
gestart na medicatie remmer
Cystic fibrosis Chronische productieve Jonge patiënten, genetisch
hoest, recidiverende
infecties, hemoptoë
KNO / Upper airway
Postnasal drip Chronische kriebelhoest, Frequent
slijmgevoel achter in keel,
vaak ’s ochtends
Laryngitis Keelpijn, heesheid, hoest Acuut, viraal
zonder pulmonale
afwijkingen
3
, M.V.D.
Beschrijf hoe longgeluiden ontstaan en beredeneer en interpreteer deze in de klinische
context.
• Longgeluiden
o Ontstaan
▪ Drukverschil bepaalt de stroomsnelheid en daarmee ook de soort flow
Lage stroomsnelheid → laminaire flow → zacht
Hoge stroomsnelheid → turbulente flow → hard
o Typen
▪ Normaal
Vesiculair
Bronchiaal
▪ Bijgeluiden
Crepitaties
Rhonchi
Piepen
Pleurawrijven
o Ademgeruis
▪ Karakter
Bronchiaal
♦ Luid en scherp karakter
♦ Vooral te horen in de grote luchtwegen
♦ Pathofysiologisch op alveolair niveau
Vesiculair
♦ Normaal geluid bij gezonde longen, “briesje”
▪ Luidheid
Bepaald door
♦ Flow
♦ Geleiding door longweefsel
♦ Weerkaatsing
♦ Afstand tot bron
♦ Doorgankelijke luchtwegen
▪ Verhouding in- & expirium
Inspirium is langer hoorbaar dan expirium bij gezonde longen
o Bijgeluiden
▪ Rhonchi = continue bijgeluiden
Obstructie → expiratoir >> inspiratoir
Ontstaat door oscillatie van bronchioli → Bernoulli effect
Strak gespannen luchtwegen → piepen
Slappe luchtwegen → brommen
4
, M.V.D.
▪ Crepiteren = discontinue bijgeluiden
Gezwollen parenchym → inspiratoir >> expiratoir
Ontstaat door explosieve luchtverplaatsing door plotseling
openspringen luchtwegen → timing relevant
Verdikt interstitium → laat
Sputum of slappe longen → vroeg
▪ Overig
Squeaks (hoogste gitaarsnaar) → bronchiolitis
Pleurawrijven (verse sneeuw) → pleuritis
Stridor (gieren) → hoge luchtwegobstructie
Tabel 2: Longgeluiden
Geluidstype Ontstaan Interpretatie
Vesiculair Normale luchtstroom door Normaal bij auscultatie
ademgeruis gezonde alveoli
Versterkt Meer turbulentie of dunne Normaal bij magere mensen of
ademgeruis thoraxwand bij inspanning
Verzwakt Obstructie, pleuravocht, Kan wijzen op atelectase,
ademgeruis pneumothorax pneumothorax, pleura-effusie
Crepitaties Openklappen van kleine Fijn (hoogfrequent): ILD /
luchtwegen/alveoli bij longoedeem
inademing Grof (laagfrequent): sputum /
emfyseem
Rhonchi Trillingen door slijm in Piepen (hoogfrequent): astma
grotere luchtwegen Brommen (laagfrequent): COPD
Piepende Vernauwde luchtwegen door Typisch bij astma, COPD of
ademhaling bronchospasme allergieën
Stridor Vernauwing van bovenste Bij laryngitis, epiglottitis, corpus
luchtwegen alienum
Pleurawrijven Ontstaat door wrijving tussen Klinkt als leer over leer, bij
ontstoken pleuravliezen pleuritis
Bronchiaal Lucht door grotere Suggestief voor longinfiltraat
ademgeruis (op luchtwegen hoorbaar op waar luchtwegen open zijn maar
abnormale plek) plaatsen waar normaal alveoli gevuld
vesiculair geluid is
Stel een eerste aanvullend onderzoek voor op basis van de differentiaal diagnose hoest
en hemoptoë.
Tabel 3: Aanvullend onderzoek hoest en hemoptoë
Onderzoek Doel Indicatie
X-thorax Vaststellen pneumonie, Altijd bij hemoptoë
tumor, longinfarct, cavitatie, Chronische hoest
longembolie-indicaties Koorts + hoest
5
, M.V.D.
THEMA 1
Pas kennis van anatomie, etiologie, pathogenese, pathofysiologie, symptomatologie en
epidemiologie toe m.b.t. hoest en hemoptoë.
• Hoest & Hemoptoë
o Anatomie
▪ Hoesten
Hoestreflex ontstaat door prikkeling van de hoestreceptoren, die
zich in de gehele ademweg bevinden
♦ Mechanisch (Aδ): mucus, corpus alienum
♦ Chemisch (C-vezels): pH, capsaïcine
Stimulatie n. Vagus (X) → hoestreflex
▪ Hemoptoë
Bloed komt meestal (90%) uit bronchiale circulatie (hoge druk)
Symptoom met onderliggend belangrijke diagnose
o Etiologie
▪ Hoest
Infectieus: bovenste luchtweginfectie, griep, bronchitis,
pneumonie
Niet-infectieus: astma, COPD, GERD, ACE-remmers, longkanker
▪ Hemoptoë
Infectieus: tuberculose, longabces, bronchiëctasieën
Neoplastisch: longcarcinoom
Vasculair: longembolie, arterioveneuze malformaties
Overig: trauma, antistolling, auto-immuun
o Pathogenese
▪ Hoesten
Prikkeling van receptoren →
afferente zenuwimpuls →
hoestcentrum → motorische
respons → geforceerde
uitademing om prikkel te
verwijderen
3 fases Figuur 1 Hoestreflex
♦ Inspiratoire fase
♦ Compressie fase
♦ Expiratoire fase
▪ Hemoptoë
Beschadiging van vaatwanden → lekkage bloed in luchtwegen →
prikkeling receptoren → ophoesten bloed
1
, M.V.D.
o Pathofysiologie
▪ Hoest
Hyperreactiviteit luchtwegen
Verhoogde slijmproductie
Luchtwegvernauwing
▪ Hemoptoë
Disbalans tussen vasculaire integriteit en hemostase: toegenomen
druk of inflammatie → ruptuur van bloedvaten in longen → bloed in
luchtwegen
o Symptomatologie
▪ Hoest
Acuut <3 weken
Subacuut 3-8 weken
Chronisch >8 weken
▪ Hemoptoë
Bloed bij hoesten
Kan gepaard gaan met dyspneu, pijn op de borst, gewichtsverlies
Ernst mild tot massief
o Epidemiologie
▪ Hoest
Huisarts: 98/1000 patiënten
Chronische hoest ongeveer 10% van algehele populatie
▪ Hemoptoë
Minder frequent, geen cijfers beschikbaar
Stel een differentiaal diagnose op aan de hand van een anamnese bij de klacht hoest en
hemoptoë, rekening houdend met de epidemiologie (zie schema’s).
Tabel 1: DD hoest en hemoptoë
Ziektebeeld Kern-anamnese/kliniek Epidemiologie
Infectieus
Pneumonie Koorts, productieve hoest, Vaak voorkomend, vooral
dyspnoe, crepitaties bij ouderen
Bronchitis Hoest, vaak na virale Zeer frequent
infectie, geen longinfiltraat
op X-thorax
Tuberculose Chronische hoest, Belangrijk bij risicogroepen
gewichtsverlies,
nachtzweten, hemoptoë
Bronchiëctasieën Chronische hoest met veel Vooral bij CE of eerder
sputum, recidiverende letsel
infecties, soms hemoptoë
2
, M.V.D.
Recidiverende Frequente koorts/hoest, Kinderen, ouderen,
luchtweginfecties sputumproductie immuungecompromitteerd
Neoplastisch
Niet-kleincellig Chronische hoest, Meest voorkomende
longcarcinoom (NSCLC) hemoptoë, longtumor
gewichtsverlies,
rokersanamnese
Kleincellig Snelle progressie, Sterk geassocieerd met
longcarcinoom (SCLC) paraneoplastische roken
symptomen, hemoptoë,
rokersanamnese
Benigne bronchustumor Chronische hoest, evt. Zeldzaam
hemoptoë of
obstructieklachten
Vasculair
Longembolie Acute dyspnoe, pijn bij Vaak bij risicofactoren
ademhalen, evt.
hemoptoë, tachycardie
Pulmonale hypertensie Dyspnoe, hemoptoë, Minder frequent
tekenen van rechtsfalen
AV-malformaties / Hemoptoë, systemische Zeldzamer
vasculitis klachten, verhoogde
inflammatie-indicatoren
Overig
Corpus alienum Acute hoest, piepende Vaak bij kinderen
ademhaling,
asymmetrisch ademgeruis
GERD Hoest vooral bij platliggen, Veelvoorkomend
zuurbranden, geen koorts
Hartfalen (longoedeem) Orthopnoe, roze Vooral bij ouderen. HVZ-
schuimende sputum, anamnese
crepitaties bilateraal
ACE-remmmer Droge, chronische hoest, Frequent bij start ACE-
gestart na medicatie remmer
Cystic fibrosis Chronische productieve Jonge patiënten, genetisch
hoest, recidiverende
infecties, hemoptoë
KNO / Upper airway
Postnasal drip Chronische kriebelhoest, Frequent
slijmgevoel achter in keel,
vaak ’s ochtends
Laryngitis Keelpijn, heesheid, hoest Acuut, viraal
zonder pulmonale
afwijkingen
3
, M.V.D.
Beschrijf hoe longgeluiden ontstaan en beredeneer en interpreteer deze in de klinische
context.
• Longgeluiden
o Ontstaan
▪ Drukverschil bepaalt de stroomsnelheid en daarmee ook de soort flow
Lage stroomsnelheid → laminaire flow → zacht
Hoge stroomsnelheid → turbulente flow → hard
o Typen
▪ Normaal
Vesiculair
Bronchiaal
▪ Bijgeluiden
Crepitaties
Rhonchi
Piepen
Pleurawrijven
o Ademgeruis
▪ Karakter
Bronchiaal
♦ Luid en scherp karakter
♦ Vooral te horen in de grote luchtwegen
♦ Pathofysiologisch op alveolair niveau
Vesiculair
♦ Normaal geluid bij gezonde longen, “briesje”
▪ Luidheid
Bepaald door
♦ Flow
♦ Geleiding door longweefsel
♦ Weerkaatsing
♦ Afstand tot bron
♦ Doorgankelijke luchtwegen
▪ Verhouding in- & expirium
Inspirium is langer hoorbaar dan expirium bij gezonde longen
o Bijgeluiden
▪ Rhonchi = continue bijgeluiden
Obstructie → expiratoir >> inspiratoir
Ontstaat door oscillatie van bronchioli → Bernoulli effect
Strak gespannen luchtwegen → piepen
Slappe luchtwegen → brommen
4
, M.V.D.
▪ Crepiteren = discontinue bijgeluiden
Gezwollen parenchym → inspiratoir >> expiratoir
Ontstaat door explosieve luchtverplaatsing door plotseling
openspringen luchtwegen → timing relevant
Verdikt interstitium → laat
Sputum of slappe longen → vroeg
▪ Overig
Squeaks (hoogste gitaarsnaar) → bronchiolitis
Pleurawrijven (verse sneeuw) → pleuritis
Stridor (gieren) → hoge luchtwegobstructie
Tabel 2: Longgeluiden
Geluidstype Ontstaan Interpretatie
Vesiculair Normale luchtstroom door Normaal bij auscultatie
ademgeruis gezonde alveoli
Versterkt Meer turbulentie of dunne Normaal bij magere mensen of
ademgeruis thoraxwand bij inspanning
Verzwakt Obstructie, pleuravocht, Kan wijzen op atelectase,
ademgeruis pneumothorax pneumothorax, pleura-effusie
Crepitaties Openklappen van kleine Fijn (hoogfrequent): ILD /
luchtwegen/alveoli bij longoedeem
inademing Grof (laagfrequent): sputum /
emfyseem
Rhonchi Trillingen door slijm in Piepen (hoogfrequent): astma
grotere luchtwegen Brommen (laagfrequent): COPD
Piepende Vernauwde luchtwegen door Typisch bij astma, COPD of
ademhaling bronchospasme allergieën
Stridor Vernauwing van bovenste Bij laryngitis, epiglottitis, corpus
luchtwegen alienum
Pleurawrijven Ontstaat door wrijving tussen Klinkt als leer over leer, bij
ontstoken pleuravliezen pleuritis
Bronchiaal Lucht door grotere Suggestief voor longinfiltraat
ademgeruis (op luchtwegen hoorbaar op waar luchtwegen open zijn maar
abnormale plek) plaatsen waar normaal alveoli gevuld
vesiculair geluid is
Stel een eerste aanvullend onderzoek voor op basis van de differentiaal diagnose hoest
en hemoptoë.
Tabel 3: Aanvullend onderzoek hoest en hemoptoë
Onderzoek Doel Indicatie
X-thorax Vaststellen pneumonie, Altijd bij hemoptoë
tumor, longinfarct, cavitatie, Chronische hoest
longembolie-indicaties Koorts + hoest
5
