Kwalitatieve methoden in de sociale wetenschappen
Definitie en kenmerken van kwalitatief onderzoek:
Kwalitatief onderzoek is een benadering die zich richt op het begrijpen van sociale fenomenen in hun
natuurlijke omgeving. Het gaat om het verzamelen van rijke, gedetailleerde gegevens om de
ervaringen, betekenissen en perspectieven van mensen te onderzoeken. De nadruk ligt niet op cijfers
en statistieken, zoals in kwantitatief onderzoek, maar op de interpretatie en analyse van complexe
menselijke interacties en gedragingen.
Kwalitatief onderzoek is gebruikelijk bij:
- Een pluriforme samenleving = samenleving waarin veel soorten mensen met elkaar
samenleven)
- Om sociale relaties te begrijpen.
- Noodzakelijk wanneer hypotheses niet kunnen worden afgeleid uit een theoretisch model
Het moet bij de juiste onderzoeksvraag passen.
Waarom en hoe:
Het hoe en waarom van kwalitatief onderzoek:
1. Pluralisatie van levenswerelden (diversificatie):
Steeds meer verschillende levensstijlen; steeds meer verschillende subgroepen, waardoor je
lastiger iets kan zeggen over het geheel).
2. Weinig bekend over sommige doelgroepen:
Omdat ze bijvoorbeeld lastig bereikbaar zijn.
Voorbeeld: The Polish peasant in Europe and America; over de Poolse boeren die
emigreerden naar Amerika en onderzoekers wilden weten hoe dat hun afging. Dit deden ze
door document analyse (dit geval: de brieven die de boeren schreven naar hun thuisfront en
de krantenartikelen uit die tijd). Dit onderzoek is belangrijk geweest voor de sociologie en
kwantitatief onderzoek.
3. Beperkingen kwantitatieve methoden:
Bij kwantitatief moet je iets tellen, maar dat kan niet altijd (bijv. ervaringen). Het geeft alleen
een beeld van de verspreiding van fenomenen. Er wordt echter niet altijd de ‘waarheid’
blootgelegd en het kan niet altijd objectief blijven. ‘Disenchantment of sciences i.p.v. world’;
langzaam maar zeker werd duidelijk dat kwantitatief onderzoek de belofte niet kon
waarmaken waarop werd gehoopt.
Kenmerken van kwalitatief onderzoek zijn:
- Geschiktheid van methoden en theorieën: Er kan beter tegemoet gekomen worden aan
complexiteit van sommige onderzoeksvragen. Het doel is niet om te testen wat we al weten,
maar om nieuwe dingen te ontdekken.
- Perspectieven van de deelnemers en hun diversiteit: Kwalitatief onderzoek gaat in op de
mening/ ervaring van een individu.
- Reflexiviteit van de onderzoeker en het onderzoek: De onderzoeker moet kennisnemen van
de omgeving i.p.v. het te zien als interveniërende variabele (= variabele die het verband
tussen de afhankelijke en onafhankelijke variabele beïnvloed, maar die niet wordt gemeten).
- Variëteit aan aanpakken en methoden in kwalitatief onderzoek.
Er zijn drie benaderingen;
o Subjectieve standpunten
o Interacties
o Reconstructie van sociale structuren
- ‘Verstehen’ als epistemologisch (met betrekking tot kennis; kennisleer) principe.
- Reconstrueren van casussen als uitgangspunt.
1
, - Constructie van de realiteit als basis.
- Tekst als empirisch materiaal.
- Contextuele benadering: Kwalitatief onderzoek legt de nadruk op de context waarin mensen
handelen. Het houdt rekening met de omgevingsfactoren en situaties die het gedrag van
mensen beïnvloeden.
- Flexibiliteit: Onderzoek ontwerpen en methoden kunnen gedurende het onderzoeksproces
worden aangepast, afhankelijk van wat de onderzoeker tegenkomt.
- Diepgang en detail: In plaats van breedte en kwantitatieve precisie zoekt kwalitatief
onderzoek naar diepgang en betekenisvolle inzichten in specifieke gevallen.
Reflexiviteit:
= Verwijst naar het vermogen van de onderzoeker om kritisch na te denken over zijn eigen rol,
vooroordelen en invloeden tijdens het onderzoeksproces. Het is belangrijk dat onderzoekers zich
bewust zijn van hoe hun achtergrond, overtuigingen en ervaringen de dateverzameling en -
interpretatie kunnen beïnvloeden. Technieken voor reflexiviteit zijn:
- Zelfreflectie: regelmatig nadenken over de eigen aannames en de impact daarvan op het
onderzoek.
- Het bijhouden van een reflectief dagboek: documenteren van gedachten, gevoelens en
inzichten tijdens het onderzoeksproces.
- Feedback van collega’s: het verkrijgen van perspectieven van andere onderzoekers kan
helpen bij het identificeren van blinde vlekken en het verbeteren van de
onderzoekspraktijken.
Kwalitatief onderzoek heeft de neiging om concrete gevallen te bestuderen in hun context i.p.v.
universele wetten ontdekken. Er zijn vier tendencies (neigingen) in wetenschappelijk onderzoek:
- Return to oral traditions
- The particular (niet- universeel)
- The local
- The timely
Verschil tussen kwalitatief en kwantitatief onderzoek:
Het belangrijkste verschil tussen kwalitatief en kwantitatief onderzoek ligt in hun doelen en
methoden:
Kwalitatief onderzoek richt zich op het begrijpen van de aard van verschijnselen, terwijl
kwantitatief onderzoek draait om het meten en kwantificeren van variabelen.
Kwalitatief onderzoek gebruikt meestal open vragen, interviews, en observaties, terwijl
kwantitatief onderzoek gebruik maakt van enquêtes en statistische analyses.
Kwalitatief versus kwantitatief:
Kwalitatief Kwantitatief
Proces (Zicht krijgen op de ervaringen, emoties Meetbare uitkomstmaten (Bijv. voor en na de
en meningen van iemand) behandeling dezelfde vragenlijst afnemen en die
scores met elkaar vergelijken)
Perspectief onderzochte Perspectief onderzoeker
Microlevel (kleine groepen; want intensiever) Macrolevel
Theoretische generalisatie (met verschillende Numerieke generalisatie (een grote groep
kwalitatieve methoden vanuit verschillende onderzoeken, zodat je iets kan zeggen over heel
perspectieven naar een fenomeen kijken en de bevolking)
daar een rijk beeld van krijgen, soms een
theorie (die dan hooguit geschikt is voor
soortgelijke gevallen)).
2
, Circulair; je plan mag gedurende het onderzoek Lineair; van tevoren je plan al klaar en daar hou je
je plan nog veranderen. je aan (i.v.m. het toetsen van je hypothesen).
Evenly suspended attention; je gaat een Hypothesen
fenomeen onderzoeken, waar je nog niks over
weet.
Van data naar theorie Van theorie naar data
Inhoudelijke sampling (relevantie; een groep Statische sampling (representativiteit; je wilt een
kiezen waarvan je denkt dat het relevant is voor representatieve steekproef met ongeveer
je onderzoek). dezelfde verdeling als de populatie waar je iets
over wilt zeggen).
Belevingen, meningen, discours (= hoe wij met Getallen
elkaar praten)
Constructivisme Positivisme (=het idee dat er één realiteit is die je
met onderzoek kan blootleggen)
De relatie tussen kwalitatief en kwantitatief onderzoek:
- Nadruk op onverenigbaarheid: vanuit bepaalde theoretische standpunten zijn twee vormen
van onderzoek onverenigbaar.
- Velden van toepassing: methoden van onderzoek zijn afhankelijk van de onderzoeksvraag.
- Dominantie van kwantitatief over kwalitatief: kwalitatieve data worden gezien als illustratief
bij kwantitatieve data (die geven ‘echt’ beeld van de werkelijkheid).
- Superioriteit van kwalitatief over kwantitatief: Overmann zegt dat kwalitatieve methoden
nodig zijn om kwantitatieve data uit te leggen.
Evidentie piramide: Kwantitatieve onderzoek wordt neergezet als het beste bewijs, terwijl kwalitatief
onderaan staat; het wordt (nu nog) als minder gezien.
De ene onderzoek vorm hoeft de andere niet uit te sluiten; je kan ook een combinatie van beide
maken. De keuze voor je onderzoek vorm hangt af van je onderzoeksvraag.
Kwalitatief en kwantitatief tegelijk gebruiken:
Er zijn vier verschillende designs:
- Kwalitatief en kwantitatief tegelijk: continuous collection on both sorts of data
- Kwantitatief: wave 1 wave 2 wave 3
Kwalitatief: continuous field reseaurch
- Kwalitatief (exploration) kwantitatief (questionnaire) kwalitatief (deepening and
assessing results)
- Kwantitatief (survey) kwalitatief (field study) kwantitatief (experiment)
3
, Kwalitatief kan gebruikt worden voor hypothesen en kwantitatief om deze te testen.
Mixed methods = vanaf het begin en in iedere fase kwalitatief en kwantitatief integreren. Wel
belangrijk dat dit vanaf het begin gebeurt (het is opgenomen in het onderzoeksplan), anders mag je
deze term niet gebruiken! Wordt gebruikt om een dieper begrip te krijgen van het fenomeen.
Als je kwalitatieve bevindingen gebruikt om een hypothese te vormen die je daarna met
kwantitatieve methoden toetst, is het dan wel of niet mixed methods?
Nee, je moet in elke fase van je onderzoek (vanaf het begin) beide methodes terug laten komen.
Het is een vorm van triangulatie.
Triangulatie:
= Een techniek die wordt gebruikt om de validiteit van kwalitatief onderzoek te verbeteren. Het houdt
in dat gegevens vanuit verschillende bronnen, methoden of perspectieven worden gecombineerd.
Meestal niet meer of … of … maar en … en …:
- Verschillende kwalitatieve methoden in combinatie gebruiken (bijv. en interviews en
observaties)
- Kwalitatieve en kwantitatieve methoden in combinatie gebruiken.
Een combinatie kan:
- Bevestigend zijn
- Aanvullend zijn
- Elkaar tegenspreken
Soorten triangulatie:
- Methodologische triangulatie: het gebruik van meerdere dataverzamelingsmethoden, zoals
interviews en observaties, om een vollediger beeld te krijgen van het onderzoek fenomeen.
- Brontriangulatie: het verzamelen van gegevens van verschillende deelnemers of contexten
om de resultaten te verrijken en te valideren.
- Onderzoek triangulatie: betrekken van meerdere onderzoekers in het data verzamelings- en
analyseproces om verschillende perspectieven en interpretaties in te brengen.
Data transformeren:
- Van kwantitatief naar kwalitatief: dit kan alleen plaatsvinden wanneer er bijv. vragenlijsten én
observaties/ interviews worden gehouden.
- Van Kwalitatief naar kwantitatief: observaties/ interviews kunnen omgezet worden in
frequenties van categorieën.
(Denk aan de meetniveaus).
Je kunt resultaten verbinden voor diepere kennis of om de resultaten van beide methoden te
valideren. Beide methodes kunnen dezelfde conclusies bevestigen of juist tegenspreken, ze geven
beide een ander beeld van een onderwerp en vullen elkaar aan.
Theoretische kaders:
- Positivisme:
o Alleen feiten die kunnen worden bevestigd met waarnemingen zijn waar.
o Het idee dat er één realiteit is die je met onderzoek kan blootleggen “wij ontdekken
hoe het zit”
o Er is sprake van deductie (= bestaande theorie toetsen) en inductie (= nieuwe theorie
proberen te creëren).
o Wetenschap moet waardevrij en objectief zijn.
4
Definitie en kenmerken van kwalitatief onderzoek:
Kwalitatief onderzoek is een benadering die zich richt op het begrijpen van sociale fenomenen in hun
natuurlijke omgeving. Het gaat om het verzamelen van rijke, gedetailleerde gegevens om de
ervaringen, betekenissen en perspectieven van mensen te onderzoeken. De nadruk ligt niet op cijfers
en statistieken, zoals in kwantitatief onderzoek, maar op de interpretatie en analyse van complexe
menselijke interacties en gedragingen.
Kwalitatief onderzoek is gebruikelijk bij:
- Een pluriforme samenleving = samenleving waarin veel soorten mensen met elkaar
samenleven)
- Om sociale relaties te begrijpen.
- Noodzakelijk wanneer hypotheses niet kunnen worden afgeleid uit een theoretisch model
Het moet bij de juiste onderzoeksvraag passen.
Waarom en hoe:
Het hoe en waarom van kwalitatief onderzoek:
1. Pluralisatie van levenswerelden (diversificatie):
Steeds meer verschillende levensstijlen; steeds meer verschillende subgroepen, waardoor je
lastiger iets kan zeggen over het geheel).
2. Weinig bekend over sommige doelgroepen:
Omdat ze bijvoorbeeld lastig bereikbaar zijn.
Voorbeeld: The Polish peasant in Europe and America; over de Poolse boeren die
emigreerden naar Amerika en onderzoekers wilden weten hoe dat hun afging. Dit deden ze
door document analyse (dit geval: de brieven die de boeren schreven naar hun thuisfront en
de krantenartikelen uit die tijd). Dit onderzoek is belangrijk geweest voor de sociologie en
kwantitatief onderzoek.
3. Beperkingen kwantitatieve methoden:
Bij kwantitatief moet je iets tellen, maar dat kan niet altijd (bijv. ervaringen). Het geeft alleen
een beeld van de verspreiding van fenomenen. Er wordt echter niet altijd de ‘waarheid’
blootgelegd en het kan niet altijd objectief blijven. ‘Disenchantment of sciences i.p.v. world’;
langzaam maar zeker werd duidelijk dat kwantitatief onderzoek de belofte niet kon
waarmaken waarop werd gehoopt.
Kenmerken van kwalitatief onderzoek zijn:
- Geschiktheid van methoden en theorieën: Er kan beter tegemoet gekomen worden aan
complexiteit van sommige onderzoeksvragen. Het doel is niet om te testen wat we al weten,
maar om nieuwe dingen te ontdekken.
- Perspectieven van de deelnemers en hun diversiteit: Kwalitatief onderzoek gaat in op de
mening/ ervaring van een individu.
- Reflexiviteit van de onderzoeker en het onderzoek: De onderzoeker moet kennisnemen van
de omgeving i.p.v. het te zien als interveniërende variabele (= variabele die het verband
tussen de afhankelijke en onafhankelijke variabele beïnvloed, maar die niet wordt gemeten).
- Variëteit aan aanpakken en methoden in kwalitatief onderzoek.
Er zijn drie benaderingen;
o Subjectieve standpunten
o Interacties
o Reconstructie van sociale structuren
- ‘Verstehen’ als epistemologisch (met betrekking tot kennis; kennisleer) principe.
- Reconstrueren van casussen als uitgangspunt.
1
, - Constructie van de realiteit als basis.
- Tekst als empirisch materiaal.
- Contextuele benadering: Kwalitatief onderzoek legt de nadruk op de context waarin mensen
handelen. Het houdt rekening met de omgevingsfactoren en situaties die het gedrag van
mensen beïnvloeden.
- Flexibiliteit: Onderzoek ontwerpen en methoden kunnen gedurende het onderzoeksproces
worden aangepast, afhankelijk van wat de onderzoeker tegenkomt.
- Diepgang en detail: In plaats van breedte en kwantitatieve precisie zoekt kwalitatief
onderzoek naar diepgang en betekenisvolle inzichten in specifieke gevallen.
Reflexiviteit:
= Verwijst naar het vermogen van de onderzoeker om kritisch na te denken over zijn eigen rol,
vooroordelen en invloeden tijdens het onderzoeksproces. Het is belangrijk dat onderzoekers zich
bewust zijn van hoe hun achtergrond, overtuigingen en ervaringen de dateverzameling en -
interpretatie kunnen beïnvloeden. Technieken voor reflexiviteit zijn:
- Zelfreflectie: regelmatig nadenken over de eigen aannames en de impact daarvan op het
onderzoek.
- Het bijhouden van een reflectief dagboek: documenteren van gedachten, gevoelens en
inzichten tijdens het onderzoeksproces.
- Feedback van collega’s: het verkrijgen van perspectieven van andere onderzoekers kan
helpen bij het identificeren van blinde vlekken en het verbeteren van de
onderzoekspraktijken.
Kwalitatief onderzoek heeft de neiging om concrete gevallen te bestuderen in hun context i.p.v.
universele wetten ontdekken. Er zijn vier tendencies (neigingen) in wetenschappelijk onderzoek:
- Return to oral traditions
- The particular (niet- universeel)
- The local
- The timely
Verschil tussen kwalitatief en kwantitatief onderzoek:
Het belangrijkste verschil tussen kwalitatief en kwantitatief onderzoek ligt in hun doelen en
methoden:
Kwalitatief onderzoek richt zich op het begrijpen van de aard van verschijnselen, terwijl
kwantitatief onderzoek draait om het meten en kwantificeren van variabelen.
Kwalitatief onderzoek gebruikt meestal open vragen, interviews, en observaties, terwijl
kwantitatief onderzoek gebruik maakt van enquêtes en statistische analyses.
Kwalitatief versus kwantitatief:
Kwalitatief Kwantitatief
Proces (Zicht krijgen op de ervaringen, emoties Meetbare uitkomstmaten (Bijv. voor en na de
en meningen van iemand) behandeling dezelfde vragenlijst afnemen en die
scores met elkaar vergelijken)
Perspectief onderzochte Perspectief onderzoeker
Microlevel (kleine groepen; want intensiever) Macrolevel
Theoretische generalisatie (met verschillende Numerieke generalisatie (een grote groep
kwalitatieve methoden vanuit verschillende onderzoeken, zodat je iets kan zeggen over heel
perspectieven naar een fenomeen kijken en de bevolking)
daar een rijk beeld van krijgen, soms een
theorie (die dan hooguit geschikt is voor
soortgelijke gevallen)).
2
, Circulair; je plan mag gedurende het onderzoek Lineair; van tevoren je plan al klaar en daar hou je
je plan nog veranderen. je aan (i.v.m. het toetsen van je hypothesen).
Evenly suspended attention; je gaat een Hypothesen
fenomeen onderzoeken, waar je nog niks over
weet.
Van data naar theorie Van theorie naar data
Inhoudelijke sampling (relevantie; een groep Statische sampling (representativiteit; je wilt een
kiezen waarvan je denkt dat het relevant is voor representatieve steekproef met ongeveer
je onderzoek). dezelfde verdeling als de populatie waar je iets
over wilt zeggen).
Belevingen, meningen, discours (= hoe wij met Getallen
elkaar praten)
Constructivisme Positivisme (=het idee dat er één realiteit is die je
met onderzoek kan blootleggen)
De relatie tussen kwalitatief en kwantitatief onderzoek:
- Nadruk op onverenigbaarheid: vanuit bepaalde theoretische standpunten zijn twee vormen
van onderzoek onverenigbaar.
- Velden van toepassing: methoden van onderzoek zijn afhankelijk van de onderzoeksvraag.
- Dominantie van kwantitatief over kwalitatief: kwalitatieve data worden gezien als illustratief
bij kwantitatieve data (die geven ‘echt’ beeld van de werkelijkheid).
- Superioriteit van kwalitatief over kwantitatief: Overmann zegt dat kwalitatieve methoden
nodig zijn om kwantitatieve data uit te leggen.
Evidentie piramide: Kwantitatieve onderzoek wordt neergezet als het beste bewijs, terwijl kwalitatief
onderaan staat; het wordt (nu nog) als minder gezien.
De ene onderzoek vorm hoeft de andere niet uit te sluiten; je kan ook een combinatie van beide
maken. De keuze voor je onderzoek vorm hangt af van je onderzoeksvraag.
Kwalitatief en kwantitatief tegelijk gebruiken:
Er zijn vier verschillende designs:
- Kwalitatief en kwantitatief tegelijk: continuous collection on both sorts of data
- Kwantitatief: wave 1 wave 2 wave 3
Kwalitatief: continuous field reseaurch
- Kwalitatief (exploration) kwantitatief (questionnaire) kwalitatief (deepening and
assessing results)
- Kwantitatief (survey) kwalitatief (field study) kwantitatief (experiment)
3
, Kwalitatief kan gebruikt worden voor hypothesen en kwantitatief om deze te testen.
Mixed methods = vanaf het begin en in iedere fase kwalitatief en kwantitatief integreren. Wel
belangrijk dat dit vanaf het begin gebeurt (het is opgenomen in het onderzoeksplan), anders mag je
deze term niet gebruiken! Wordt gebruikt om een dieper begrip te krijgen van het fenomeen.
Als je kwalitatieve bevindingen gebruikt om een hypothese te vormen die je daarna met
kwantitatieve methoden toetst, is het dan wel of niet mixed methods?
Nee, je moet in elke fase van je onderzoek (vanaf het begin) beide methodes terug laten komen.
Het is een vorm van triangulatie.
Triangulatie:
= Een techniek die wordt gebruikt om de validiteit van kwalitatief onderzoek te verbeteren. Het houdt
in dat gegevens vanuit verschillende bronnen, methoden of perspectieven worden gecombineerd.
Meestal niet meer of … of … maar en … en …:
- Verschillende kwalitatieve methoden in combinatie gebruiken (bijv. en interviews en
observaties)
- Kwalitatieve en kwantitatieve methoden in combinatie gebruiken.
Een combinatie kan:
- Bevestigend zijn
- Aanvullend zijn
- Elkaar tegenspreken
Soorten triangulatie:
- Methodologische triangulatie: het gebruik van meerdere dataverzamelingsmethoden, zoals
interviews en observaties, om een vollediger beeld te krijgen van het onderzoek fenomeen.
- Brontriangulatie: het verzamelen van gegevens van verschillende deelnemers of contexten
om de resultaten te verrijken en te valideren.
- Onderzoek triangulatie: betrekken van meerdere onderzoekers in het data verzamelings- en
analyseproces om verschillende perspectieven en interpretaties in te brengen.
Data transformeren:
- Van kwantitatief naar kwalitatief: dit kan alleen plaatsvinden wanneer er bijv. vragenlijsten én
observaties/ interviews worden gehouden.
- Van Kwalitatief naar kwantitatief: observaties/ interviews kunnen omgezet worden in
frequenties van categorieën.
(Denk aan de meetniveaus).
Je kunt resultaten verbinden voor diepere kennis of om de resultaten van beide methoden te
valideren. Beide methodes kunnen dezelfde conclusies bevestigen of juist tegenspreken, ze geven
beide een ander beeld van een onderwerp en vullen elkaar aan.
Theoretische kaders:
- Positivisme:
o Alleen feiten die kunnen worden bevestigd met waarnemingen zijn waar.
o Het idee dat er één realiteit is die je met onderzoek kan blootleggen “wij ontdekken
hoe het zit”
o Er is sprake van deductie (= bestaande theorie toetsen) en inductie (= nieuwe theorie
proberen te creëren).
o Wetenschap moet waardevrij en objectief zijn.
4
