Hoorcolleges Acuut
Herstel hersen- en zenuwweefsel
● Per jaar zijn er 85.000 mensen in Nederland die traumatisch hersenletsel hebben
● De meeste TSH vinden plaats in het verkeer (55%), daarna in de thuissituatie (28%),
vervolgens geweld en sport (7-8%)
● TSH vindt meer plaats bij mannen, en vooral bij hele jonge (<5) of oude mensen (>75) en
jongeren (15-24)
o Kinderen hebben een relatief groot en zwaar hoofd, dus ze vallen sneller op hun
hoofd als ze vallen
● Disability in protocol: EMV-score of AVPU-score
o M-score bereken je met de armen, je kijkt naar de beste arm, dus arm met de
hoogste score
● 2 trauma mechanismen
o Acceleratie-decceleratie: je hersenen drijven in de liquor, bij een botsing bewegen ze
eerst de ene kant (coup) en dan de andere kant op (contra-coup)
o Rotatie trauma: vaak met motorrijders, het kan zijn dat er hierbij axonen afscheuren
● Neurologisch onderzoek:
o Pupilreacties: n. opticus (I, afferent) en n. oculomotorius (IV,efferent)
o Corneareflex: n. V en n. VII, zegt iets over de pons
o Oculocefaalreflex: n. VIII en n. VI/NIII, kijken of de ogen meebewegen met de draaiing
van het hoofd
o Oculovestibulaire reflex (ijswatertest): n. VIII, n. III/VI
o Hoestreflex: zegt iets over medulla oblongata, als iemand gaat hoesten als je slijm uit
de keel wegzuigt is de medulla oblongata intact
o Symmetrie gelaat en bewegingen
o Tekenen van schedelbasisfractuur: brilhematoom aan beide ogen, battle sign, liquor
uit oor, hematotympanum
▪ Liquor diffundeert iets verder dan bloed op stof, dus hiermee kan je
onderscheiden of er liquor bij het bloed gemengd is (extra kring om de
bloedcirkel
▪ Bèta-2-transferine zit alleen in liquor, dus je kan de vloeistof uit het oor ook
testen in het lab om te kijken of er liquor bij zit
▪ Risico liquorlekkage: hypertensie, meningitis
● Hersenzenuwen
o I en II komen niet uit de hersenstam
o Mesencefalon: III en IV
o Pons: V-VIII
o Medulla oblongata: IX-XII
● De frontaalkwab en temporaalkwab zijn de meest kwetsbare weke delen van de hersenen,
omdat deze het meeste raakvlak hebben met de schedel
o Frontaalkwab: plannen, persoonlijkheid, Broca (spraak), blaasfunctie, motoriek
o Temporaal: geheugen, verwerken van gehoor, gebied van Wernicke (taalbegrip),
muzikaliteit, emoties (limbische systeem), ruimtelijk inzicht en rekenen samen met
pariëtaalkwab
● Amnesie bepalen: oriëntatie in plaats, tijd, persoon; 3 woorden 5 minuten onthouden
o Hoe langer de posttraumatische amnesie, hoe ernstiger het hersenletsel
, o Anterograde amnesie: iemand zit nog in de amnesie fase, pas als deze fase is
afgelopen spreek je van posttraumatische amnesie
o Retrograde amnesie zegt niet zo veel, dit gaat om vergeten wat er vlak voor het
trauma is gebeurd
● Indicatie CT-scan: lagere EMV-score, afwijkingen bij neurologisch onderzoek, tekenen van
schedelbasisfractuur
● CT-scan: afwijkingen in de hersenen, prognose bepalen, kijken of er iets aan gedaan moet
worden door de neurochirurg, ruimte innemende laesie
● Laesies
o Focaal: contusiehaard, epidurale bloeding (bol/convexe), subdurale bloeding
(hol/concave), subarachnoïdale bloeding
o Diffuus: diffuus axonale schade, vaak door rotatietrauma
● Verschillende trauma’s
o Epidurale bloeding (meestal arterieel): indicatie voor chirurgie, redelijke goede
prognose bij snel behandelen
o Contusiehaard: slechtere prognose, geen indicatie voor chirurgie
o Subdurale bloeding (meestal veneus): slechtere prognose, de tegenovergestelde
hemisfeer kan ook beschadigd zijn door verdrukking, herniatieschade
o Subarachnoïdale bloeding (tegenwoordig traumatisch arachnoïdale bloeding (TAB)):
redelijke goede prognose, het bloed wordt opgeruimd, risico op secundaire
hydrocefalus,
o Diffuus axonale schade: slechtste prognose, axonen zijn gescheurd en gaan
degenereren, dit gaat alleen vaak niet op de goede manier dus de axonen zijn
verloren, kinderen hebben een betere prognose dan volwassenen, deze patiënten
zijn vaak lang comateus
o Impressiefractuur: schedel is naar binnen gedrukt, indicatie voor chirurgie om
secundaire schade te voorkomen, er kan druk ontstaan op het onderliggende
weefsel, je kan hier epilepsie van krijgen
o Lineaire schedelfractuur: geneest vanzelf, geen indicatie voor chirurgie
● Patiënten met ernstig traumatisch hersenletsel krijgen vaak een drukmeter, want bij
langdurig hoge druk kan er secundaire schade ontstaan, deze wordt aangebracht in de
rechterhemisfeer in verband met het gebied van Broca
o Intraparenchymaal is tegenwoordig het meest gangbaar
● Gebied van Broca: bij alle rechtshandigen ligt het gebied in de linkerhemisfeer, bij 70% van de
linkshandigen ook, dus bij 30% van de linkshandigen ligt dit gebied in de rechterhemisfeer
● Bij zwelling van de hersenen wordt het bloedcompartiment kleiner, dus je kan secundair
ischemie krijgen, het liquor compartiment wordt niet zo snel kleiner maar kan zelfs groter
worden door blokkade van de afvoer
● Herniatie: de falx kan onder de temporaalkwab doorgedrukt worden, tonsillaire herniatie
door foramen magnum
● Cerebrale perfusie druk (streefwaarde 70): MAP – ICP (intracraniële druk)
o Bij een te lage CPP kan je de bloeddruk verhogen of de ICP verlagen
o Bloeddruk verhogen: medicatie
o ICP verlagen: deel van de schedel weghalen om de zwelling de ruimte te geven, liquor
afvoer, sederende medicatie geven om de druk te verlagen
● CPP op peil houden:
o Hyperventilatie, mannitol, hypertoon zout: vasoconstrictie, minder druk in de
hersenen
, o Sedativa: minder hersenactiviteit, dit leidt tot minder oedeem en zwelling
o Koelen
o Decompressieve craniectomie: duurt vaak 4-6 maanden voor de schedel wordt
teruggeplaatst
● Secundaire schade op celniveau: necrose, apoptose
● Herstel:
o Regeneratie
o Reorganisatie (compensatie, synaptische plasticiteit): kinderen kunnen dit beter dan
volwassenen
● Restverschijnselen: cognitief, stemming, gedrag, zintuigelijk, motoriek, sensibel, slaap,
posttraumatische epilepsie
o Volwassenen: alles wat na 1-2 jaar nog aanwezig is, is blijvend
o Bij kleuters is dit moeilijker in te schatten, omdat er steeds meer van hun verwacht
wordt, dus kan het pas later tot uiting komen dat er restverschijnselen zijn
● MRI-SWI opname: hiermee kan je later de schade nog terugzien
Herstel van wond- en botweefsel
Periost om bot heen
Botgenezing van pijpbeenderen:
1. Haematoom: necrose, ontstekingscellen, macrofagen
2. Cellulaire proliferatie
3. Callus: niet zo sterk als bot, maar heeft wel de kracht om alles bij elkaar te houden.
4. Consolidatie: zwelling
5. Remodellering: dan wordt het weer allemaal dunner en meer in proportie, zal altijd wel iets
dikker blijven dan ooit was
Primaire botgezening: botten exact op elkaar staan, bot groeit hier overheen, langzame botvorming,
geen callus vorming, in knie is dit bv niet handig want dan kun je je knie niet meer goed bewegen.
Secundaire botvorming: heb je liever bij pijpbeenderen, omdat dit steviger is, veel fibreuze callus.
Door platen krijg je primaire botgroei.
Pinnen in bot -> bot kan in principe nog bewegen, dus dit is secundaire botvorming.
Eerst gaat dode bot weg, brug komt erover heen waardoor bot uiteindelijk aan elkaar vastgroeit.
Kinderen kunnen scheve botten weer herstellen tot 30 graden. In de binnenbocht komt steeds meer
bot en buitenbocht gaat er bot weg, waardoor een bot weer recht wordt.
Gestoorde botgenezing
- Delayed union
- Non union= pseudoarthrosis
- Dit kan komen door meerdere redenen, bv infecties, interpositie, doorbloedingsstoornis,
metabole stoornissen, fracture gap, iatrogeen: insufficiëntie immobilisatie, verkeerde
instrumentatie (bv verkeerde schroeven)
Behandelingsprincipes
- Stabiliteit
- Excisie synoviale interpositie
- Infectie
- Bone graft
- Benadering
Bij dwarse botbreuken gebruik je vaak een pin in het bot zelf omdat het anders nog te bewegelijk is.
Herstel hersen- en zenuwweefsel
● Per jaar zijn er 85.000 mensen in Nederland die traumatisch hersenletsel hebben
● De meeste TSH vinden plaats in het verkeer (55%), daarna in de thuissituatie (28%),
vervolgens geweld en sport (7-8%)
● TSH vindt meer plaats bij mannen, en vooral bij hele jonge (<5) of oude mensen (>75) en
jongeren (15-24)
o Kinderen hebben een relatief groot en zwaar hoofd, dus ze vallen sneller op hun
hoofd als ze vallen
● Disability in protocol: EMV-score of AVPU-score
o M-score bereken je met de armen, je kijkt naar de beste arm, dus arm met de
hoogste score
● 2 trauma mechanismen
o Acceleratie-decceleratie: je hersenen drijven in de liquor, bij een botsing bewegen ze
eerst de ene kant (coup) en dan de andere kant op (contra-coup)
o Rotatie trauma: vaak met motorrijders, het kan zijn dat er hierbij axonen afscheuren
● Neurologisch onderzoek:
o Pupilreacties: n. opticus (I, afferent) en n. oculomotorius (IV,efferent)
o Corneareflex: n. V en n. VII, zegt iets over de pons
o Oculocefaalreflex: n. VIII en n. VI/NIII, kijken of de ogen meebewegen met de draaiing
van het hoofd
o Oculovestibulaire reflex (ijswatertest): n. VIII, n. III/VI
o Hoestreflex: zegt iets over medulla oblongata, als iemand gaat hoesten als je slijm uit
de keel wegzuigt is de medulla oblongata intact
o Symmetrie gelaat en bewegingen
o Tekenen van schedelbasisfractuur: brilhematoom aan beide ogen, battle sign, liquor
uit oor, hematotympanum
▪ Liquor diffundeert iets verder dan bloed op stof, dus hiermee kan je
onderscheiden of er liquor bij het bloed gemengd is (extra kring om de
bloedcirkel
▪ Bèta-2-transferine zit alleen in liquor, dus je kan de vloeistof uit het oor ook
testen in het lab om te kijken of er liquor bij zit
▪ Risico liquorlekkage: hypertensie, meningitis
● Hersenzenuwen
o I en II komen niet uit de hersenstam
o Mesencefalon: III en IV
o Pons: V-VIII
o Medulla oblongata: IX-XII
● De frontaalkwab en temporaalkwab zijn de meest kwetsbare weke delen van de hersenen,
omdat deze het meeste raakvlak hebben met de schedel
o Frontaalkwab: plannen, persoonlijkheid, Broca (spraak), blaasfunctie, motoriek
o Temporaal: geheugen, verwerken van gehoor, gebied van Wernicke (taalbegrip),
muzikaliteit, emoties (limbische systeem), ruimtelijk inzicht en rekenen samen met
pariëtaalkwab
● Amnesie bepalen: oriëntatie in plaats, tijd, persoon; 3 woorden 5 minuten onthouden
o Hoe langer de posttraumatische amnesie, hoe ernstiger het hersenletsel
, o Anterograde amnesie: iemand zit nog in de amnesie fase, pas als deze fase is
afgelopen spreek je van posttraumatische amnesie
o Retrograde amnesie zegt niet zo veel, dit gaat om vergeten wat er vlak voor het
trauma is gebeurd
● Indicatie CT-scan: lagere EMV-score, afwijkingen bij neurologisch onderzoek, tekenen van
schedelbasisfractuur
● CT-scan: afwijkingen in de hersenen, prognose bepalen, kijken of er iets aan gedaan moet
worden door de neurochirurg, ruimte innemende laesie
● Laesies
o Focaal: contusiehaard, epidurale bloeding (bol/convexe), subdurale bloeding
(hol/concave), subarachnoïdale bloeding
o Diffuus: diffuus axonale schade, vaak door rotatietrauma
● Verschillende trauma’s
o Epidurale bloeding (meestal arterieel): indicatie voor chirurgie, redelijke goede
prognose bij snel behandelen
o Contusiehaard: slechtere prognose, geen indicatie voor chirurgie
o Subdurale bloeding (meestal veneus): slechtere prognose, de tegenovergestelde
hemisfeer kan ook beschadigd zijn door verdrukking, herniatieschade
o Subarachnoïdale bloeding (tegenwoordig traumatisch arachnoïdale bloeding (TAB)):
redelijke goede prognose, het bloed wordt opgeruimd, risico op secundaire
hydrocefalus,
o Diffuus axonale schade: slechtste prognose, axonen zijn gescheurd en gaan
degenereren, dit gaat alleen vaak niet op de goede manier dus de axonen zijn
verloren, kinderen hebben een betere prognose dan volwassenen, deze patiënten
zijn vaak lang comateus
o Impressiefractuur: schedel is naar binnen gedrukt, indicatie voor chirurgie om
secundaire schade te voorkomen, er kan druk ontstaan op het onderliggende
weefsel, je kan hier epilepsie van krijgen
o Lineaire schedelfractuur: geneest vanzelf, geen indicatie voor chirurgie
● Patiënten met ernstig traumatisch hersenletsel krijgen vaak een drukmeter, want bij
langdurig hoge druk kan er secundaire schade ontstaan, deze wordt aangebracht in de
rechterhemisfeer in verband met het gebied van Broca
o Intraparenchymaal is tegenwoordig het meest gangbaar
● Gebied van Broca: bij alle rechtshandigen ligt het gebied in de linkerhemisfeer, bij 70% van de
linkshandigen ook, dus bij 30% van de linkshandigen ligt dit gebied in de rechterhemisfeer
● Bij zwelling van de hersenen wordt het bloedcompartiment kleiner, dus je kan secundair
ischemie krijgen, het liquor compartiment wordt niet zo snel kleiner maar kan zelfs groter
worden door blokkade van de afvoer
● Herniatie: de falx kan onder de temporaalkwab doorgedrukt worden, tonsillaire herniatie
door foramen magnum
● Cerebrale perfusie druk (streefwaarde 70): MAP – ICP (intracraniële druk)
o Bij een te lage CPP kan je de bloeddruk verhogen of de ICP verlagen
o Bloeddruk verhogen: medicatie
o ICP verlagen: deel van de schedel weghalen om de zwelling de ruimte te geven, liquor
afvoer, sederende medicatie geven om de druk te verlagen
● CPP op peil houden:
o Hyperventilatie, mannitol, hypertoon zout: vasoconstrictie, minder druk in de
hersenen
, o Sedativa: minder hersenactiviteit, dit leidt tot minder oedeem en zwelling
o Koelen
o Decompressieve craniectomie: duurt vaak 4-6 maanden voor de schedel wordt
teruggeplaatst
● Secundaire schade op celniveau: necrose, apoptose
● Herstel:
o Regeneratie
o Reorganisatie (compensatie, synaptische plasticiteit): kinderen kunnen dit beter dan
volwassenen
● Restverschijnselen: cognitief, stemming, gedrag, zintuigelijk, motoriek, sensibel, slaap,
posttraumatische epilepsie
o Volwassenen: alles wat na 1-2 jaar nog aanwezig is, is blijvend
o Bij kleuters is dit moeilijker in te schatten, omdat er steeds meer van hun verwacht
wordt, dus kan het pas later tot uiting komen dat er restverschijnselen zijn
● MRI-SWI opname: hiermee kan je later de schade nog terugzien
Herstel van wond- en botweefsel
Periost om bot heen
Botgenezing van pijpbeenderen:
1. Haematoom: necrose, ontstekingscellen, macrofagen
2. Cellulaire proliferatie
3. Callus: niet zo sterk als bot, maar heeft wel de kracht om alles bij elkaar te houden.
4. Consolidatie: zwelling
5. Remodellering: dan wordt het weer allemaal dunner en meer in proportie, zal altijd wel iets
dikker blijven dan ooit was
Primaire botgezening: botten exact op elkaar staan, bot groeit hier overheen, langzame botvorming,
geen callus vorming, in knie is dit bv niet handig want dan kun je je knie niet meer goed bewegen.
Secundaire botvorming: heb je liever bij pijpbeenderen, omdat dit steviger is, veel fibreuze callus.
Door platen krijg je primaire botgroei.
Pinnen in bot -> bot kan in principe nog bewegen, dus dit is secundaire botvorming.
Eerst gaat dode bot weg, brug komt erover heen waardoor bot uiteindelijk aan elkaar vastgroeit.
Kinderen kunnen scheve botten weer herstellen tot 30 graden. In de binnenbocht komt steeds meer
bot en buitenbocht gaat er bot weg, waardoor een bot weer recht wordt.
Gestoorde botgenezing
- Delayed union
- Non union= pseudoarthrosis
- Dit kan komen door meerdere redenen, bv infecties, interpositie, doorbloedingsstoornis,
metabole stoornissen, fracture gap, iatrogeen: insufficiëntie immobilisatie, verkeerde
instrumentatie (bv verkeerde schroeven)
Behandelingsprincipes
- Stabiliteit
- Excisie synoviale interpositie
- Infectie
- Bone graft
- Benadering
Bij dwarse botbreuken gebruik je vaak een pin in het bot zelf omdat het anders nog te bewegelijk is.
