SAMENVATTING MENSBEELDEN EN INTERVENTIES
Contents
1: inleiding + overzicht evidence-based medicine.............................................2
Les 2-6 Leerpsychologie........................................................................................ 7
Les (extra): herhaling leerpsychologie................................................................7
2: Leerpsychologie: Theorieën over bekrachtiging (H9)...................................15
3: leerpsycho en gedragspsycho: Rescorla-Wagner model...............................20
4: H12: vermijdingsleren................................................................................... 28
5 en 6 gedragstherapie.................................................................................... 35
Les 6: deel 2 vorige.......................................................................................... 42
Systeemtherapie 7-12......................................................................................... 43
7: relatie en gezinstherapie: inleiding...............................................................43
8: mensbeelden in relatie en gezinstherapie: cybernetische paradigma..........47
9 en 10: Mensbeelden in relatie en gezinstherapie: het narratieve paradigma 51
10: mensbeelden in relatie en gezinstherapie: gezinstherapie in de praktijk...54
12: de therapeut............................................................................................... 58
Humanistische en existentiële benadering (les 13- 18).......................................66
13: Humanistische en existentiële benadering: introductie..............................66
14: Humanistische en existentiële benadering: groei.......................................70
15: Humanistisch-experientiele en existentiële benadering: relatie.................74
16: common factors: therapeutische relatie.....................................................78
17.Humanistische en existentiële benadering: beleving..................................83
18: humanistische en existentiële benadering: existentie en integratie...........87
18-23 psychodynamische.................................................................................... 91
18: Psychodynamische benaderingen en patientfactoren: intro.......................91
19: Psychodynamische benaderingen en patientfactoren: neurotische
problematiek..................................................................................................... 96
20: interactief interactiecollege (geen slides of nieuwe leerstof voor)...........102
21: psychodynamische benaderingen en patiënt factoren: behandeling
neurotische problematiek............................................................................... 102
22: theorie borderline problematiek...............................................................104
23: behandeling borderline problematiek.......................................................109
24: integratiecollege (no slides).....................................................................112
Psychologische interventiesm + mensbeelden (1-6)
,1: inleiding + overzicht evidence-based medicine
Waarom vak mensbeelden en interventies?
- Centrale taken/competenties van klinische psycholoog:
o Beoordeling (assessment)
o Begeleiding
o Behandeling
o Beleid
Wat is de link theorie-praktijk in mensbeelden en intervisies?
- Inleiding in basisconcepten + competenties om behandelingsaanbod te
doen
- Verdere uitdieping in thvakken, practica en postgraduaatopl
- -> doel: opleiden als scientist-practitioner (behandelen obv
wetenschappelijke kennis
Wat is de scientist-practitioner en evidence based medicine (EBM)?
- EMB niet naif toepassen technieken/lijstjes “evidence based” thvormen
- APA (American psycho association 2012: EBM is integration of best
available research with clinical expertise in context of patient
characteristics, culture and preferences
- -> verondersteld kennis en competencies (basiskennis)
Wat zijn problemen met de kwaliteit van psychotherapie?
- Geen titelbescherming (wel van klinisch psycholoog)
- Enkel activiteiten psychotherapie onder nieuwe wet uitoefening
gezondheidszorg
- Onder klinisch psycho problemen met wetenschappelijkheid (eg.
Bloesemtherapie…)
o Diagnostische onkunde, geen indicatiestelling, th kader, aanbieden
simplistische/te korte th voor complexe problematiek…
Wat is de recente studie in Belgie: MSc in clinical psychology?
- Sterke diversiteit in theoretische integratie van psychotherapie training,
elke richting ongv gelijk aantal kandidaten
o Humanistisch/c-centered en gestalt th 18%
o Psychoanalytisch/psychodynamisch th 12%
o (cogn) gedragstherapie 20%
o Systeem/fam th 13%
o Integratieve of eclectische th 9%
o Ander 7%
Wat zijn de 4 grote theoretische kaders?
- Elk gebaseerd op mensbeeld
- Elk aanleiding tot systematisch onderzoek = wetenschappelijke
paradigma’s
- Wetenschappelijk onderbouwd: als wetenschap + behandelvorm
, - Complementair -> Steeds meer integratieve tendensen (mar nog geen
uniforme theorie)
o Verschillen blijven en miss essentieel – zodat vooruitgang boeken
Wat zijn paradigma’s (Kuhn 1976, Lakatos 1976, Feyerabend 1970)
- Geheel samenhangende assumpties die samen mensvisie/mensbeeld
vormen
- -> geven aanleiding tot generatieve onderzoeksprogramma’s (<->
degeneratieve)
o Respectabele onderzoeksprogramma’s
o Blijven aanleiding geven tot nieuwe vragen die kennis/inzicht
vergroten
Wat is een paradigma als denkkader?
- Denkkaders waaruit werkelijkheid (eigene menselijke psychisch
functioneren) gedefinieerd en bekeken/bestudeerd word
- Typisch: basisassumpties die kern paradigma vormen slechts deels en
onrechtstreeks empirisch toetsbaar -> basisassumpties dus afgeschermd
van directe falsificatie
Wat is het scientist-practitioner model?
- De wetenschappelijke paradigma’s vormen hier een basis voor
- -> denken en handelen obv wetenschappelijke kennis
- Anders samenraapsels technieken en interventies zonder weten wrm je
iets doet
Wat is de affectieve affiniteit van de psychotherapeut?
- Elke psycho kijkt naar de wereld, mens en menselijke prob op bepaalde
manier (impliciet en/of expliciet) -> zonder theorie zie je niets (maar kan
ook blinde vlek zijn)
- Elke psycho affectieve affiniteit met bepaalde manier kijken
Wat is de werkdefinitie van psychotherapie?
- Primaire interpersoonlijke behandeling
- Obv psychologische principes
- Dat een getrainde therapeut en c met problemen brengt – therapeut moet
oplossen – geadapteerd en geïndividualiseerd voor specifieke client en
prob (Wampold 2001)
Wat zijn de 6 competenties?
1. Generische competenties
2. Basiscompetenties bij een bepaald type benadering
3. Specifieke competities bij bepaald type benadering
4. Algemene meta-competenties
5. Prob-specifieke competenties die verbonden zijn met bepaalde
interventies
6. Specifieke meta-competenties
, Wat zijn generische competenties?
- Competenties vereist voor alle psycho interventies
- Bv. band kunnen opbouwen met mensen
Wat zijn basiscompetenties bij bepaald type benadering?
- Competenties in meeste vormen van bepaalde benadering gebruikt (bv.
algemene principes CBT of BDT)
- Basis persoonsgerichte benadering als complement van stoornisgerichte
benadering
Wat zijn specifieke competenties bij bepaald type benadering?
- Bv. exposure bij CGT
- Bv. werken met overdracht in PDT
Wat zijn algemene meta-competenties?
- Competenties die iets te maken hebben met bewaken van proces van
interventies in het algemeen (overheen benaderingen)
Wat zijn probleem-specifieke competenties?
- Verbonden met welbepaalde interventies
- Bv. clark model bij dep in CGT, EFT in humanistische, MBT in
psychodynamische, multi-systemische th in relatietherapie
Wat zijn specifieke meta-competenties?
- Hebben te maken met processen verbonden zijn met type van interventie
- Eg. Kunnen kiezen uit “juiste” methode of aanpak in relatieth)
Werkt psychotherapie (centrale rol meta-analyses)?
- Notie effect size (effect grootte) is belangrijk
o Indicatie van sterkte/grootte van het verband
o Bv. Cohens d = (gem1-gem2)/square((SD1^2+SD2^2)/2)
o Betekenis .2 = klein, .5 = medium, .8 = groot effect
- Kan men nagaan tussen behandelingen en voor en na dezelfde
behandeling
Wat is het belang van vergelijkingscondities: effectief in vergelijking
met…?
- Intention to treat sample (ITT): al die patiënten die de behandeling starten
- Completer sample: al die patiënten die de therapie (nagenoeg) volledig
volgen
- Drop-outs: zij die onderweg afhaken
Wat is de effectiviteit van psychotherapie overeen patiënten en th-
groepen?
- Psychotherapie werkt
- Meeste patiënten meet vooruitgang dan zonder behandeling
- Effect groottes vaak groot tot zeet groot
Contents
1: inleiding + overzicht evidence-based medicine.............................................2
Les 2-6 Leerpsychologie........................................................................................ 7
Les (extra): herhaling leerpsychologie................................................................7
2: Leerpsychologie: Theorieën over bekrachtiging (H9)...................................15
3: leerpsycho en gedragspsycho: Rescorla-Wagner model...............................20
4: H12: vermijdingsleren................................................................................... 28
5 en 6 gedragstherapie.................................................................................... 35
Les 6: deel 2 vorige.......................................................................................... 42
Systeemtherapie 7-12......................................................................................... 43
7: relatie en gezinstherapie: inleiding...............................................................43
8: mensbeelden in relatie en gezinstherapie: cybernetische paradigma..........47
9 en 10: Mensbeelden in relatie en gezinstherapie: het narratieve paradigma 51
10: mensbeelden in relatie en gezinstherapie: gezinstherapie in de praktijk...54
12: de therapeut............................................................................................... 58
Humanistische en existentiële benadering (les 13- 18).......................................66
13: Humanistische en existentiële benadering: introductie..............................66
14: Humanistische en existentiële benadering: groei.......................................70
15: Humanistisch-experientiele en existentiële benadering: relatie.................74
16: common factors: therapeutische relatie.....................................................78
17.Humanistische en existentiële benadering: beleving..................................83
18: humanistische en existentiële benadering: existentie en integratie...........87
18-23 psychodynamische.................................................................................... 91
18: Psychodynamische benaderingen en patientfactoren: intro.......................91
19: Psychodynamische benaderingen en patientfactoren: neurotische
problematiek..................................................................................................... 96
20: interactief interactiecollege (geen slides of nieuwe leerstof voor)...........102
21: psychodynamische benaderingen en patiënt factoren: behandeling
neurotische problematiek............................................................................... 102
22: theorie borderline problematiek...............................................................104
23: behandeling borderline problematiek.......................................................109
24: integratiecollege (no slides).....................................................................112
Psychologische interventiesm + mensbeelden (1-6)
,1: inleiding + overzicht evidence-based medicine
Waarom vak mensbeelden en interventies?
- Centrale taken/competenties van klinische psycholoog:
o Beoordeling (assessment)
o Begeleiding
o Behandeling
o Beleid
Wat is de link theorie-praktijk in mensbeelden en intervisies?
- Inleiding in basisconcepten + competenties om behandelingsaanbod te
doen
- Verdere uitdieping in thvakken, practica en postgraduaatopl
- -> doel: opleiden als scientist-practitioner (behandelen obv
wetenschappelijke kennis
Wat is de scientist-practitioner en evidence based medicine (EBM)?
- EMB niet naif toepassen technieken/lijstjes “evidence based” thvormen
- APA (American psycho association 2012: EBM is integration of best
available research with clinical expertise in context of patient
characteristics, culture and preferences
- -> verondersteld kennis en competencies (basiskennis)
Wat zijn problemen met de kwaliteit van psychotherapie?
- Geen titelbescherming (wel van klinisch psycholoog)
- Enkel activiteiten psychotherapie onder nieuwe wet uitoefening
gezondheidszorg
- Onder klinisch psycho problemen met wetenschappelijkheid (eg.
Bloesemtherapie…)
o Diagnostische onkunde, geen indicatiestelling, th kader, aanbieden
simplistische/te korte th voor complexe problematiek…
Wat is de recente studie in Belgie: MSc in clinical psychology?
- Sterke diversiteit in theoretische integratie van psychotherapie training,
elke richting ongv gelijk aantal kandidaten
o Humanistisch/c-centered en gestalt th 18%
o Psychoanalytisch/psychodynamisch th 12%
o (cogn) gedragstherapie 20%
o Systeem/fam th 13%
o Integratieve of eclectische th 9%
o Ander 7%
Wat zijn de 4 grote theoretische kaders?
- Elk gebaseerd op mensbeeld
- Elk aanleiding tot systematisch onderzoek = wetenschappelijke
paradigma’s
- Wetenschappelijk onderbouwd: als wetenschap + behandelvorm
, - Complementair -> Steeds meer integratieve tendensen (mar nog geen
uniforme theorie)
o Verschillen blijven en miss essentieel – zodat vooruitgang boeken
Wat zijn paradigma’s (Kuhn 1976, Lakatos 1976, Feyerabend 1970)
- Geheel samenhangende assumpties die samen mensvisie/mensbeeld
vormen
- -> geven aanleiding tot generatieve onderzoeksprogramma’s (<->
degeneratieve)
o Respectabele onderzoeksprogramma’s
o Blijven aanleiding geven tot nieuwe vragen die kennis/inzicht
vergroten
Wat is een paradigma als denkkader?
- Denkkaders waaruit werkelijkheid (eigene menselijke psychisch
functioneren) gedefinieerd en bekeken/bestudeerd word
- Typisch: basisassumpties die kern paradigma vormen slechts deels en
onrechtstreeks empirisch toetsbaar -> basisassumpties dus afgeschermd
van directe falsificatie
Wat is het scientist-practitioner model?
- De wetenschappelijke paradigma’s vormen hier een basis voor
- -> denken en handelen obv wetenschappelijke kennis
- Anders samenraapsels technieken en interventies zonder weten wrm je
iets doet
Wat is de affectieve affiniteit van de psychotherapeut?
- Elke psycho kijkt naar de wereld, mens en menselijke prob op bepaalde
manier (impliciet en/of expliciet) -> zonder theorie zie je niets (maar kan
ook blinde vlek zijn)
- Elke psycho affectieve affiniteit met bepaalde manier kijken
Wat is de werkdefinitie van psychotherapie?
- Primaire interpersoonlijke behandeling
- Obv psychologische principes
- Dat een getrainde therapeut en c met problemen brengt – therapeut moet
oplossen – geadapteerd en geïndividualiseerd voor specifieke client en
prob (Wampold 2001)
Wat zijn de 6 competenties?
1. Generische competenties
2. Basiscompetenties bij een bepaald type benadering
3. Specifieke competities bij bepaald type benadering
4. Algemene meta-competenties
5. Prob-specifieke competenties die verbonden zijn met bepaalde
interventies
6. Specifieke meta-competenties
, Wat zijn generische competenties?
- Competenties vereist voor alle psycho interventies
- Bv. band kunnen opbouwen met mensen
Wat zijn basiscompetenties bij bepaald type benadering?
- Competenties in meeste vormen van bepaalde benadering gebruikt (bv.
algemene principes CBT of BDT)
- Basis persoonsgerichte benadering als complement van stoornisgerichte
benadering
Wat zijn specifieke competenties bij bepaald type benadering?
- Bv. exposure bij CGT
- Bv. werken met overdracht in PDT
Wat zijn algemene meta-competenties?
- Competenties die iets te maken hebben met bewaken van proces van
interventies in het algemeen (overheen benaderingen)
Wat zijn probleem-specifieke competenties?
- Verbonden met welbepaalde interventies
- Bv. clark model bij dep in CGT, EFT in humanistische, MBT in
psychodynamische, multi-systemische th in relatietherapie
Wat zijn specifieke meta-competenties?
- Hebben te maken met processen verbonden zijn met type van interventie
- Eg. Kunnen kiezen uit “juiste” methode of aanpak in relatieth)
Werkt psychotherapie (centrale rol meta-analyses)?
- Notie effect size (effect grootte) is belangrijk
o Indicatie van sterkte/grootte van het verband
o Bv. Cohens d = (gem1-gem2)/square((SD1^2+SD2^2)/2)
o Betekenis .2 = klein, .5 = medium, .8 = groot effect
- Kan men nagaan tussen behandelingen en voor en na dezelfde
behandeling
Wat is het belang van vergelijkingscondities: effectief in vergelijking
met…?
- Intention to treat sample (ITT): al die patiënten die de behandeling starten
- Completer sample: al die patiënten die de therapie (nagenoeg) volledig
volgen
- Drop-outs: zij die onderweg afhaken
Wat is de effectiviteit van psychotherapie overeen patiënten en th-
groepen?
- Psychotherapie werkt
- Meeste patiënten meet vooruitgang dan zonder behandeling
- Effect groottes vaak groot tot zeet groot
