Economisch recht
Inhoudsopgave
0. inleiding.......................................................................................................................... 3
0.1. Begrippen................................................................................................................. 4
.1.1. Situering ten aanzien van andere rechtstakken...................................................5
.1.1. Overzicht bronnen................................................................................................5
1. actoren......................................................................................................................... 16
1.1. handelaar............................................................................................................... 16
1.1.1. Handelaar onderneming..................................................................................17
1.2. onderneming.......................................................................................................... 17
1.2.1. ANALYSE VERSCHILLENDE INVULLINGEN:.........................................................18
1.2.2. Handelaar vs. onderneming..............................................................................23
1.3. consument.............................................................................................................. 24
2. grondbeginselen........................................................................................................... 25
2.1. Economisch grondslagenrecht................................................................................25
2.1.1. gelijkheidsbeginsel........................................................................................... 25
2.1.2. Vrijheid van handel........................................................................................... 27
3. belangenverhoudingen in ondernemingen: capita selecta............................................33
3.1. Algemeen: ondernemingsbelang............................................................................33
3.2. Voorlopig bewindvoerder........................................................................................34
3.3. Toebedeling ondernemingsvermogen: algemeen...................................................35
3.3.1. werknemersparticipaties..................................................................................36
3.3.2. Winstpremies (meest succesvol).....................................................................37
4. Andere regelen van ondernemingsrecht.......................................................................38
4.1. hoofdelijkheid......................................................................................................... 38
4.2. Bewijs in ondernemingszaken.................................................................................39
4.3. Vormloze ingebrekestelling....................................................................................44
4.4. Betalingsachterstand bij handelstransacties...........................................................44
4.4.1. Bijzondere wettelijke regelen handelstransacties:............................................45
4.3. Schadevergoedingen bij consumenten...................................................................47
4.4. Minnelijke invordering schulden consument...........................................................48
4.5. ondernemingsrechtbank......................................................................................... 51
4.5.1. organisatorisch: Historiek.................................................................................51
4.5.2. Materiële bevoegdheid : geschillen “met” ondernemingen (573 Ger.W.).........51
4.5.3. Voorbehouden bevoegdheden..........................................................................52
4.5.4. Samenstelling: gemengd..................................................................................52
4.6. Niet-vatbaarheid beslag woning zelfstandige.........................................................53
5. Starten van een economische activiteit........................................................................53
1
,Economisch recht
5.1. Economische bekwaamheid....................................................................................54
5.1.1. Onverenigbaarheden........................................................................................54
5.1.2. beroepsverboden.............................................................................................. 55
5.2. vestigingsrecht....................................................................................................... 56
5.2.1. Vlaams integraal handelsvestigingsbeleid (Decr. 15/07/2016).........................56
5.3. kbo.......................................................................................................................... 57
5.3.1. Overzicht werking............................................................................................. 58
5.3.1.2. Vermeldingen bij inschrijving.........................................................................59
5.4. Andere verplichtingen bij de start...........................................................................60
5.5. De handelszaak...................................................................................................... 61
5.5.1. concept............................................................................................................. 61
5.5.2. Voorwerp van verschillende overeenkomsten..................................................62
6. handelscontracten........................................................................................................ 62
6.1. Handelsdistributie................................................................................................... 62
6.1.1. Juridische omkadering handelsdistributie.........................................................63
6.2. Handelscontracten – overzicht................................................................................64
6.2.1. handelsagentuur............................................................................................... 64
6.2.2. commissie........................................................................................................ 83
6.2.3. makelarij........................................................................................................... 87
6.2.4. verkoopconcessie............................................................................................. 89
6.3. franchising.............................................................................................................. 94
6.3.1. Juridisch kader.................................................................................................. 95
6.3.2. Definitie............................................................................................................ 95
6.3.3. Kenmerken....................................................................................................... 96
6.3.4. verplichtingen franchisegever..........................................................................97
6.3.5. verplichtingen franchisenemer.........................................................................99
7. Belgische mededingingsrecht.......................................................................................99
7.1. Juridisch kader........................................................................................................ 99
7.1.1. Belgische mededingingsautoriteit...................................................................101
7.1.2. Economische afhankelijkheid – herkomst -situering - doelstelling..................104
7.1.4. Bevoegde instanties – sancties.......................................................................107
7.2. besluit................................................................................................................... 109
8. Marktpraktijken en consumentenbescherming...........................................................109
8.1. inleiding................................................................................................................ 109
8.2. definities............................................................................................................... 110
8.3. Algemene informatieverplichting (art. VI.2 WER)..................................................112
8.3.1. Toepassingsgebied:........................................................................................113
8.3.2. Sanctionering................................................................................................. 114
2
,Economisch recht
8.4. prijsaanduiding..................................................................................................... 114
8.4.1. Goederen:....................................................................................................... 114
8.4.2. Diensten:........................................................................................................ 115
8.4.3. Totale prijs...................................................................................................... 116
8.5. Prijsaanduiding en bestelbon (art. VI.88 WER)......................................................116
8.6. Vergelijkende reclame.......................................................................................... 116
Voorwaarden:........................................................................................................... 117
Toepassingen:.......................................................................................................... 118
8.5. Oneerlijke handelspraktijken................................................................................119
8.5.1. consumenten.................................................................................................. 119
8.5.2. ondernemingen.............................................................................................. 123
8.7. ongevraagde communicatie.................................................................................125
8.8. prijspromoties....................................................................................................... 125
8.8.1. prijsverminderingen........................................................................................ 126
8.8.2. uitverkopen.................................................................................................... 127
8.8.3. solden............................................................................................................. 128
8.8.4. kortingstitels................................................................................................... 129
8.9. overeenkomsten met consumenten (art. VI.37 e.v. WER).....................................131
8.9.1. Algemene bepalingen.....................................................................................132
8.9.2. toepassingsgebied.......................................................................................... 134
8.9.3. Beschermingstechnieken................................................................................135
8.9.4. Buiten verkoopruimten gesloten overeenkomsten.........................................143
8.9.5. Onrechtmatige bedingen................................................................................145
Nietigheidssanctie.................................................................................................... 147
Onrechtmatige bedingen B2B...................................................................................147
Stilzwijgende verlenging........................................................................................... 148
0. INLEIDING
- Economisch recht omvat het “oude” handelsrecht
- Handelsrecht is met ingang van 1 november 2018 opgeheven: specifieke
bepalingen omtrent ‘de handelaar’.
(Wet houdende hervorming van het ondernemingsrecht)
- Opheffing van het begrip “handelaar” Invoering van een nieuw algemeen begrip
“onderneming”. Dit is ruimer dan het negentiende eeuwse handelaar
MAAR:
- Transacties tot en met 31 oktober 2018 vallen nog onder het “oude” recht
3
, Economisch recht
- Heel wat regelen uit het “oude” handelsrecht werden behouden, maar
worden nu vastgeknoopt aan het begrip “onderneming”: ze bestaan nog,
maar krijgen een ruimer toepassingsgebied
0.1. BEGRIPPEN
Het economisch recht (vroegere handelsrecht) bevat twee belangrijke categorieën
van regelingen:
a) enerzijds regelen van privaatrecht die van toepassing zijn op verrichtingen van
ondernemingen en zijn erop gericht transacties tussen ondernemingen soepel en
efficiënt te laten verlopen.
b) Het economisch recht omvat anderzijds de regelen van publiek en privaat recht
die er specifiek toe strekken de economische activiteit te organiseren met het oog
op de verwezenlijking van een economische ordening en een economisch
sturingsbeleid.
Dwingende voorschriften die door ondernemingen moeten worden
gerespecteerd wanneer ze hun goederen en diensten op de markt brengen
DUS: enerzijds FACILITEREN, anderzijds REGULEREN
Illustratie:
Regelen van privaatrecht gericht op efficiënt en soepel verkeer: FACILITEREN
o Vb. Bewijs: in het burgerlijk recht werken we met een gereglementeerd
bewijsrecht: rechtshandelingen boven de 3500 euro worden enkel bewezen
a.d.h.v. een onderhandse of authentieke akte of een elektronisch
document voorzien van een gekwalificeerde elektronische handtekening.
idee: tussen ondernemingen moet het eenvoudig zijn om handel te drijven en dus
geen onderhandse akte moeten opmaken. Bovendien behoeven ondernemingen
niet dezelfde bescherming als particulieren.
o Vb. Hoofdelijkheid i.p.v. schuldsplitsing: A en B contracteren met C m.b.t. levering
van goederen waarbij A en B zich verbinden tot een betaling van 10 000 euro
waarbij C levert.
Burgerlijk: schuldsplitsing: als A en B zich gezamenlijk hebben verbonden,
dan kunnen zij maar voor de helft worden aangesproken door C C kan
van elk van die maar 5000 euro verkrijgen
Handelszaken: A en B worden vermoed hoofdelijk gehouden te zijn C kan
de 10 000 euro zowel van A als van B vragen.
WAAROM faciliterend? Omdat C enkel de solvabiliteit van één van beide partijen
vooraf moet onderzoeken. Als C weet dat B genoeg heeft, dan moet hij de
solvabiliteit van A niet nagaan. Tenzij wanneer men daar contractueel zou van
afwijken.
Regelen van publiek recht, veelal gericht op sturing:
o Conjuncturele aard: tijdelijk en worden vastgesteld om aan een specifiek
tijdelijk probleem te gaan verhelpen.
Vb. energiecrisis: we gaan de prijs van gas en elektriciteit plafonneren.
o Structurele aard: deze gaan de organisatie van de markt als dusdanig
betreffen
Vb. om bepaalde diensten op de markt te mogen brengen, moet men
beschikken over een voorafgaandelijke verkregen vergunning, zoals een
vergunning als verzekeringsmaatschappij.
Vb. regelen van mededingingsrechtelijke aard: vooral tot doel om ervoor te
zorgen dat ondernemingen zich correct gaan gedragen wanneer zij
4
Inhoudsopgave
0. inleiding.......................................................................................................................... 3
0.1. Begrippen................................................................................................................. 4
.1.1. Situering ten aanzien van andere rechtstakken...................................................5
.1.1. Overzicht bronnen................................................................................................5
1. actoren......................................................................................................................... 16
1.1. handelaar............................................................................................................... 16
1.1.1. Handelaar onderneming..................................................................................17
1.2. onderneming.......................................................................................................... 17
1.2.1. ANALYSE VERSCHILLENDE INVULLINGEN:.........................................................18
1.2.2. Handelaar vs. onderneming..............................................................................23
1.3. consument.............................................................................................................. 24
2. grondbeginselen........................................................................................................... 25
2.1. Economisch grondslagenrecht................................................................................25
2.1.1. gelijkheidsbeginsel........................................................................................... 25
2.1.2. Vrijheid van handel........................................................................................... 27
3. belangenverhoudingen in ondernemingen: capita selecta............................................33
3.1. Algemeen: ondernemingsbelang............................................................................33
3.2. Voorlopig bewindvoerder........................................................................................34
3.3. Toebedeling ondernemingsvermogen: algemeen...................................................35
3.3.1. werknemersparticipaties..................................................................................36
3.3.2. Winstpremies (meest succesvol).....................................................................37
4. Andere regelen van ondernemingsrecht.......................................................................38
4.1. hoofdelijkheid......................................................................................................... 38
4.2. Bewijs in ondernemingszaken.................................................................................39
4.3. Vormloze ingebrekestelling....................................................................................44
4.4. Betalingsachterstand bij handelstransacties...........................................................44
4.4.1. Bijzondere wettelijke regelen handelstransacties:............................................45
4.3. Schadevergoedingen bij consumenten...................................................................47
4.4. Minnelijke invordering schulden consument...........................................................48
4.5. ondernemingsrechtbank......................................................................................... 51
4.5.1. organisatorisch: Historiek.................................................................................51
4.5.2. Materiële bevoegdheid : geschillen “met” ondernemingen (573 Ger.W.).........51
4.5.3. Voorbehouden bevoegdheden..........................................................................52
4.5.4. Samenstelling: gemengd..................................................................................52
4.6. Niet-vatbaarheid beslag woning zelfstandige.........................................................53
5. Starten van een economische activiteit........................................................................53
1
,Economisch recht
5.1. Economische bekwaamheid....................................................................................54
5.1.1. Onverenigbaarheden........................................................................................54
5.1.2. beroepsverboden.............................................................................................. 55
5.2. vestigingsrecht....................................................................................................... 56
5.2.1. Vlaams integraal handelsvestigingsbeleid (Decr. 15/07/2016).........................56
5.3. kbo.......................................................................................................................... 57
5.3.1. Overzicht werking............................................................................................. 58
5.3.1.2. Vermeldingen bij inschrijving.........................................................................59
5.4. Andere verplichtingen bij de start...........................................................................60
5.5. De handelszaak...................................................................................................... 61
5.5.1. concept............................................................................................................. 61
5.5.2. Voorwerp van verschillende overeenkomsten..................................................62
6. handelscontracten........................................................................................................ 62
6.1. Handelsdistributie................................................................................................... 62
6.1.1. Juridische omkadering handelsdistributie.........................................................63
6.2. Handelscontracten – overzicht................................................................................64
6.2.1. handelsagentuur............................................................................................... 64
6.2.2. commissie........................................................................................................ 83
6.2.3. makelarij........................................................................................................... 87
6.2.4. verkoopconcessie............................................................................................. 89
6.3. franchising.............................................................................................................. 94
6.3.1. Juridisch kader.................................................................................................. 95
6.3.2. Definitie............................................................................................................ 95
6.3.3. Kenmerken....................................................................................................... 96
6.3.4. verplichtingen franchisegever..........................................................................97
6.3.5. verplichtingen franchisenemer.........................................................................99
7. Belgische mededingingsrecht.......................................................................................99
7.1. Juridisch kader........................................................................................................ 99
7.1.1. Belgische mededingingsautoriteit...................................................................101
7.1.2. Economische afhankelijkheid – herkomst -situering - doelstelling..................104
7.1.4. Bevoegde instanties – sancties.......................................................................107
7.2. besluit................................................................................................................... 109
8. Marktpraktijken en consumentenbescherming...........................................................109
8.1. inleiding................................................................................................................ 109
8.2. definities............................................................................................................... 110
8.3. Algemene informatieverplichting (art. VI.2 WER)..................................................112
8.3.1. Toepassingsgebied:........................................................................................113
8.3.2. Sanctionering................................................................................................. 114
2
,Economisch recht
8.4. prijsaanduiding..................................................................................................... 114
8.4.1. Goederen:....................................................................................................... 114
8.4.2. Diensten:........................................................................................................ 115
8.4.3. Totale prijs...................................................................................................... 116
8.5. Prijsaanduiding en bestelbon (art. VI.88 WER)......................................................116
8.6. Vergelijkende reclame.......................................................................................... 116
Voorwaarden:........................................................................................................... 117
Toepassingen:.......................................................................................................... 118
8.5. Oneerlijke handelspraktijken................................................................................119
8.5.1. consumenten.................................................................................................. 119
8.5.2. ondernemingen.............................................................................................. 123
8.7. ongevraagde communicatie.................................................................................125
8.8. prijspromoties....................................................................................................... 125
8.8.1. prijsverminderingen........................................................................................ 126
8.8.2. uitverkopen.................................................................................................... 127
8.8.3. solden............................................................................................................. 128
8.8.4. kortingstitels................................................................................................... 129
8.9. overeenkomsten met consumenten (art. VI.37 e.v. WER).....................................131
8.9.1. Algemene bepalingen.....................................................................................132
8.9.2. toepassingsgebied.......................................................................................... 134
8.9.3. Beschermingstechnieken................................................................................135
8.9.4. Buiten verkoopruimten gesloten overeenkomsten.........................................143
8.9.5. Onrechtmatige bedingen................................................................................145
Nietigheidssanctie.................................................................................................... 147
Onrechtmatige bedingen B2B...................................................................................147
Stilzwijgende verlenging........................................................................................... 148
0. INLEIDING
- Economisch recht omvat het “oude” handelsrecht
- Handelsrecht is met ingang van 1 november 2018 opgeheven: specifieke
bepalingen omtrent ‘de handelaar’.
(Wet houdende hervorming van het ondernemingsrecht)
- Opheffing van het begrip “handelaar” Invoering van een nieuw algemeen begrip
“onderneming”. Dit is ruimer dan het negentiende eeuwse handelaar
MAAR:
- Transacties tot en met 31 oktober 2018 vallen nog onder het “oude” recht
3
, Economisch recht
- Heel wat regelen uit het “oude” handelsrecht werden behouden, maar
worden nu vastgeknoopt aan het begrip “onderneming”: ze bestaan nog,
maar krijgen een ruimer toepassingsgebied
0.1. BEGRIPPEN
Het economisch recht (vroegere handelsrecht) bevat twee belangrijke categorieën
van regelingen:
a) enerzijds regelen van privaatrecht die van toepassing zijn op verrichtingen van
ondernemingen en zijn erop gericht transacties tussen ondernemingen soepel en
efficiënt te laten verlopen.
b) Het economisch recht omvat anderzijds de regelen van publiek en privaat recht
die er specifiek toe strekken de economische activiteit te organiseren met het oog
op de verwezenlijking van een economische ordening en een economisch
sturingsbeleid.
Dwingende voorschriften die door ondernemingen moeten worden
gerespecteerd wanneer ze hun goederen en diensten op de markt brengen
DUS: enerzijds FACILITEREN, anderzijds REGULEREN
Illustratie:
Regelen van privaatrecht gericht op efficiënt en soepel verkeer: FACILITEREN
o Vb. Bewijs: in het burgerlijk recht werken we met een gereglementeerd
bewijsrecht: rechtshandelingen boven de 3500 euro worden enkel bewezen
a.d.h.v. een onderhandse of authentieke akte of een elektronisch
document voorzien van een gekwalificeerde elektronische handtekening.
idee: tussen ondernemingen moet het eenvoudig zijn om handel te drijven en dus
geen onderhandse akte moeten opmaken. Bovendien behoeven ondernemingen
niet dezelfde bescherming als particulieren.
o Vb. Hoofdelijkheid i.p.v. schuldsplitsing: A en B contracteren met C m.b.t. levering
van goederen waarbij A en B zich verbinden tot een betaling van 10 000 euro
waarbij C levert.
Burgerlijk: schuldsplitsing: als A en B zich gezamenlijk hebben verbonden,
dan kunnen zij maar voor de helft worden aangesproken door C C kan
van elk van die maar 5000 euro verkrijgen
Handelszaken: A en B worden vermoed hoofdelijk gehouden te zijn C kan
de 10 000 euro zowel van A als van B vragen.
WAAROM faciliterend? Omdat C enkel de solvabiliteit van één van beide partijen
vooraf moet onderzoeken. Als C weet dat B genoeg heeft, dan moet hij de
solvabiliteit van A niet nagaan. Tenzij wanneer men daar contractueel zou van
afwijken.
Regelen van publiek recht, veelal gericht op sturing:
o Conjuncturele aard: tijdelijk en worden vastgesteld om aan een specifiek
tijdelijk probleem te gaan verhelpen.
Vb. energiecrisis: we gaan de prijs van gas en elektriciteit plafonneren.
o Structurele aard: deze gaan de organisatie van de markt als dusdanig
betreffen
Vb. om bepaalde diensten op de markt te mogen brengen, moet men
beschikken over een voorafgaandelijke verkregen vergunning, zoals een
vergunning als verzekeringsmaatschappij.
Vb. regelen van mededingingsrechtelijke aard: vooral tot doel om ervoor te
zorgen dat ondernemingen zich correct gaan gedragen wanneer zij
4
