Onderzoek vaardigheden
Deel 1: kritisch denken
Hoofdstuk 1: Waarom is kritisch denken belangrijk
Kritisch denken en onderzoek competenties: vaardigheden die niet alleen noodzakelijk zijn
om professionele kwaliteit in onze samenleving te blijven garanderen, maar ook blijken in tijden
waarin democratie en mensenrechten onder druk staan en pandemieën hele wereld kunnen
ontwrichten
21ste eeuw is complex en evolueert snel, toegenomen globalisering, technologisering,
informatisering, individualisering,… leiden tot grote veranderingen in ons dagelijks leven, op
arbeidsmarkt en in samenleving, maatschappij vraagt van burgers grote mate van
zelfredzaamheid en stelt nieuwe professionele eisen
We leven in dynamische, mondiale kenniseconomie waar accent verschuift van
productie-economie naar ontwikkeling en circulatie van kennis en innovatie, innovatie-economie
heeft wendbare professionals nodig. Naast vakkennis moeten we in staat zijn om creatieve
ideeën te genereren, multidisciplinair en internationaal samen te werken, nieuwe technologische
toepassingen onder knie te krijgen,… Om met deze evoluties om te kunnen gaan, hebben
professionals andere vaardigheden nodig
Onderwijs heeft belangrijke taak om duurzame inzetbaarheid van studenten te waarborgen,
specifieke inhoudelijke vakkennis blijft zonder twijfel belangrijk, maar studenten hebben
algemene, conceptuele, vakoverschrijdende vaardigheden (future proof skills) sterk aan belang
gewonnen (future proof skills)
Hoofdstuk 2: Wat verstaan we onder kritisch denken
Is moeilijk om algemene definitie van kritisch denken te geven, vraagt enkele specifieke
vaardigheden en een bepaalde houding
Kritische vaardigheden zijn bijvoorbeeld:
- Betrouwbare informatie zoeken
- Bronnen interpreteren en analyseren
- Redeneren en reflecteren voordat je standpunt inneemt of voor je beslist hoe te handelen
- Verklaren waarop je standpunt of handeling gebaseerd is
- Onderscheid maken tussen waarschijnlijke, en minder waarschijnlijke beweringen
- Drogredenen herkennen en vermijden
Kritische houding betekent onder andere:
- Een open geest hebben
- Nieuwsgierig en onderzoekend zijn
- De juiste vragen stellen
- Jezelf in vraag stellen en twijfelen
- Verschillende alternatieven afwegen
- Voorzichtig zijn bij het trekken van conclusies
- Bereid zijn om je standpunt aan te passen
- Eerlijk en open zijn
Kritisch denken: niet eenvoudig, kritisch denkvermogen wordt op verschillende manieren
bedreigd en heeft weinig of niets met intelligentie te maken, voordeel is dat iedereen zijn
kritische vaardigheden en houding kan trainen
,Hoofdstuk 3: Bedreigingen voor ons kritisch denkvermogen
3.1. misleid door ons eigen brein
3.1.1. type 1 en type 2 denken
Eerste bedreiging van kritisch denkvermogen: ons eigen brein
Ons brein verwerkt informatie op 2 manieren:
- Type 1-denken: snel, intuïtief en onbewust. Deze manier van denken zorgt ervoor dat je
snel kan handelen en meerdere dingen tegelijk kan doen, vb: straat oversteken
- Type 2-denken: langzaam, expliciet, bewust. Dit type verloopt beredeneerd. Je past
bepaalde regels en strategieën toe, kost meer inspanning
Kritisch denken draait rond leren onderdrukken van snelle denken (type 1) om meer bewust te
denken (type 2)
3.1.2. kunnen we ons brein wel vertrouwen
Soms staat ons eigen brein kritisch denken in de weg: hersenen maken onbewust rare kronkels
en fouten, per seconde ontvangt mens duizenden prikkels, we observeren en nemen veel waar
met zintuigen, hersenen moeten aantal van die waarnemingen elimineren om ervoor te zorgen
dat ze niet oververhit geraken
Brein filtert informatie, vult aan en maakt er hapklare, herkenbare stukken van
Ieder individu is uniek en gooit andere stukken informatie overboord, proces van info die je
bewaart en verwerkt: interpreteren, iedereen interpreteert informatie op zijn eigen manier, je
geeft eigen subjectieve waarheid aan situatie op basis van referentiekader of hoe je in leven
staat Deze factoren kunnen rol spelen:
- Gevoelens: in droevige stemming zal je anders reageren op kritische opmerking dan in
vrolijke bui
- Geheugen, vroegere ervaringen: door slechte ervaring in vorige relatie zal je meer op
je hoede zijn in volgende
- Verwachtingen: als je positieve kritiek leest over film, zijn je verwachtingen
hooggespannen en kan film wat tegenvallen. Ga je naar diezelfde film zonder dat je recensie
hebt gelezen, dan kan je aangenaam verrast zijn
- Contrastwerking: iets kan sterk opvallen door contrast met geheel. Als bij sollicitatie
persoon voor jou slechte indruk heeft gemaakt, dan heb jij meer kans om beter te scoren
- Projectie: projectie is soort afweermechanisme tegen negatieve emoties door die toe te
schrijven aan iets of iemand anders. voorbeeld: je hebt zelf slechte dag en bent minder
verdraagzaam. Er ontstaat ruzie met je partner en je zegt: ‘Heb je slechte dag vandaag?’
- Vooroordelen: vooroordeel is voorbarig, vaak negatief oordeel dat gevoelsmatig bepaald
is of irrationeel tot stand komt. Zo zijn er wat vooroordelen ten aanzien van sociale klasse,
ander geslacht, ras, beroep, generatie, andere godsdienst, cultuur…
- Affectieve verbondenheid: gevoelsmatige band tussen mensen kan tot gevolg hebben
dat waarneming subjectief gekleurd is: Ouders hebben vaak gekleurde waarneming over hun
kinderen. Denk maar aan uitdrukking ‘mijn kind, schoon kind’
- Eigen waarden en normen: waarden en normen worden bepaald door opvoeding,
cultuur,… en zijn niet voor iedereen hetzelfde. In sommige culturen is normaal om in openbaar
affectie te tonen, maar in andere is dat strafbaar
Als we geen rekening houden met subjectieve interpretatie van werkelijkheid, dan wordt kritisch
denken bedreigd
,3.1.3. confirmation bias of tunnelvisie
Ons brein is steeds op zoek naar bevestiging. We hebben van nature vooral oog voor elementen
die onze reeds gevormde meningen, keuzes en handelingen ondersteunen en niet voor
elementen die dat niet doen: confirmation bias of tunnelvisie. Gekende voorbeelden vind je
terug in politiewerk, waarbij focus op verkeerde verdachte ligt en tegenbewijzen worden
genegeerd, waardoor echte dader vrij kan blijven rondlopen
We hechten waarde aan informatie die onze mening bevestigt omdat ons brein systematisch
kiest voor weg van minste weerstand, brein kan moeilijk om met toeval of dingen die op eerste
gezicht onverklaarbaar zijn, snel bevestigen van onze eigen mening en wensdenken (wishful
thinking) kosten minder mentale energie dan voortdurend in vraag stellen van onze ideeën
Oplossing ligt voor de hand, maar door tunnelvisie zijn we geneigd om informatie te zoeken,
interpreteren en onthouden vanuit onze eigen opvoeding, cultuur, wereldbeeld,…
Confirmation bias wordt echt gevaarlijk als mensen met opzet data gaan misbruiken om eigen
ideeën te ‘bewijzen’. Ze zoeken naar verbanden die er niet zijn of verzamelen data op
suggestieve manier
Confirmation bias voorkomen door type 2-denken te activeren:
- Oordeel niet te snel en aanvaard dat je niet alles kan weten. Erken dat je brein
feilbaar is en dat je niet altijd bij rechte eind hebt
- Zoek gericht informatie en beperk je niet tot info die steeds je mening bevestigt. Sluit
je ogen niet voor tegenbewijs, maar schenk er extra aandacht aan
- Bekijk dingen vanuit verschillende perspectieven en leer context kennen voor je
oordeelt
3.1.4. groepsdruk
We hebben van nature neiging om ons aan te passen aan groep en niet te veel op te vallen als
individu. Groepsdruk hoeft niet altijd negatief te zijn, maar kan leiden tot irrationele beslissingen
met verregaande gevolgen
3.2. misleid door anderen
Je wordt niet alleen onbewust misleid door je eigen brein, je kritisch denkvermogen wordt ook
uitgedaagd door anderen. Op verschillende manieren proberen anderen je te beïnvloeden
3.2.1. filterbubbel
Tegenwoordig passen websites, sociale media en zoekmachines zich aan je profiel aan. Op basis
van surfgeschiedenis, e-mailverkeer, online koopgedrag, berichten op sociale media,... worden je
interesses in kaart gebracht en profiel van je gemaakt. Na verloop van tijd kunnen
zoekmachines en sociale media via algoritmes voorspellen en tonen wat jij graag wil zien: is
voor bedrijven achter die websites en platformen interessant, want dan blijf je langer op
platform en kunnen ze je meer advertenties tonen brengt veel geld op, Zo’n gepersonaliseerd
aanbod kan handig zijn, maar heeft belangrijke keerzijde: bij nieuwe zoekopdrachten wordt alles
wat niet binnen profiel past weg gefilterd, heeft grote invloed op diversiteit van informatie die je
te zien krijgt, krijgt enkel resultaten die aansluiten bij je profiel, andere invalshoek, andere
mening, kritisch artikel of tegenstrijdige opvatting zal worden weg gefilterd. Zo ontstaat bubbel
van gelijkgestemde berichten om je heen, zogenaamde filterbubbel. In die bubbel krijg je gevoel
dat jouw mening norm is en dus waarheid vertegenwoordigt
, 3.2.2. framing
Framing: communicatiestrategie waarbij je bewust aandacht vestigt op aantal kenmerken,
terwijl je andere kenmerken negeert. Zo stuur je manier waarop het publiek boodschap
interpreteert. In bovenstaand dilemma wordt eerst nadruk gelegd op positieve kenmerken van
programma A, namelijk er zullen 2000 mensen gered worden. tweede omschrijving benadrukt
negatieve kenmerken van programma A, namelijk dat 4000 mensen zullen sterven. We zijn
daarom geneigd om in eerste geval A te kiezen en in tweede B
Framing gebeurt niet alleen met woorden, maar ook met beelden en grafieken
Framing op sociale media: meest voorkomende vorm, op sociale media tonen we graag beste
versie van onszelf en laten we minder goede zaken liever achterwege. Hier en daar wordt er
gesproken van ‘the age of envy’, ofwel tijdperk van jaloezie, leven van ander lijkt op sociale
media al snel extreem boeiend, terwijl dat in werkelijkheid niet noodzakelijk geval is
Framing in reclame: in reclamewereld maakt men vaak gebruik van framing om consumenten
te overtuigen, je kent ook verleidelijke verkooptechnieken: koopjes, kortingen, 2+1 gratis… lijkt
allemaal heel voordelig, maar boodschap: gebruik je kritisch verstand. Als je verder kijkt dan je
neus lang is, dan blijken die aanbiedingen vaak misleidend
Propaganda en activisme: Mensen met bepaalde overtuiging gebruiken vaak framing om
publieke opinie te beïnvloeden. Zij willen ons overtuigen van hun gelijk en verspreiden daarom
misleidende informatie. Politici kennen als geen ander mogelijkheden van framing om mening
van kiezers in bepaalde richting te sturen. Ze doen dat vaak met woorden en woordspelingen,
maar evengoed met beelden
3.2.3. brand journalism en clickbait
Voor opkomst van digitale media genereerden mediabedrijven, persagentschappen en
redacties hun inkomsten via advertenties in papieren kranten, oplages van papieren kranten
worden echter steeds kleiner, en zeker jonge nieuwslezers geven voorkeur aan digitale media
(vb: nieuwswebsites en -apps, posts en stories op Instagram). Traditionele advertenties in
papieren kranten brengen niet genoeg geld in laatje en ook door gebruik van advertentie
blokkerende software zien mediabedrijven inkomsten wegvallen
Commerciële pers zet daarom steeds meer in op brand journalism via gesponsorde artikels.
Die worden aangeleverd door handelsfirma’s met andere uitgangspunten en eigen agenda.
Meestal wordt op één of andere manier vermeld dat om reclame gaat, maar door artikels of
publi-reportages op dezelfde manier te verpakken als gewone nieuwsartikels en te bundelen met
authentieke nieuwsberichten, wordt dat goed gemaskeerd, aandachtige lezer kan artikels wel
herkennen omdat ze ander lettertype gebruiken dan overige berichten en foto overmatig is
geretoucheerd
Ander veelvoorkomend fenomeen: clickbait: berichten die via sensationele, misleidende
titel lezers verleiden om op artikel te klikken. Meer clicks betekent meer advertentie-inkomsten.
Eenmaal je hebt doorgeklikt, kom je terecht bij artikel dat helemaal niet zo sensationeel is als
titel doet vermoeden
3.2.4. slordige jounalistiek
Nieuws gaat in geen tijd volledige wereld rond en berichten blijven veel langer rondzwerven,
omdat iedereen op elk moment smartphone op zak heeft, kan nieuws altijd, overal en door
iedereen gemaakt en verspreid worden. Journalisten moeten snel zijn als ze met primeur naar
Deel 1: kritisch denken
Hoofdstuk 1: Waarom is kritisch denken belangrijk
Kritisch denken en onderzoek competenties: vaardigheden die niet alleen noodzakelijk zijn
om professionele kwaliteit in onze samenleving te blijven garanderen, maar ook blijken in tijden
waarin democratie en mensenrechten onder druk staan en pandemieën hele wereld kunnen
ontwrichten
21ste eeuw is complex en evolueert snel, toegenomen globalisering, technologisering,
informatisering, individualisering,… leiden tot grote veranderingen in ons dagelijks leven, op
arbeidsmarkt en in samenleving, maatschappij vraagt van burgers grote mate van
zelfredzaamheid en stelt nieuwe professionele eisen
We leven in dynamische, mondiale kenniseconomie waar accent verschuift van
productie-economie naar ontwikkeling en circulatie van kennis en innovatie, innovatie-economie
heeft wendbare professionals nodig. Naast vakkennis moeten we in staat zijn om creatieve
ideeën te genereren, multidisciplinair en internationaal samen te werken, nieuwe technologische
toepassingen onder knie te krijgen,… Om met deze evoluties om te kunnen gaan, hebben
professionals andere vaardigheden nodig
Onderwijs heeft belangrijke taak om duurzame inzetbaarheid van studenten te waarborgen,
specifieke inhoudelijke vakkennis blijft zonder twijfel belangrijk, maar studenten hebben
algemene, conceptuele, vakoverschrijdende vaardigheden (future proof skills) sterk aan belang
gewonnen (future proof skills)
Hoofdstuk 2: Wat verstaan we onder kritisch denken
Is moeilijk om algemene definitie van kritisch denken te geven, vraagt enkele specifieke
vaardigheden en een bepaalde houding
Kritische vaardigheden zijn bijvoorbeeld:
- Betrouwbare informatie zoeken
- Bronnen interpreteren en analyseren
- Redeneren en reflecteren voordat je standpunt inneemt of voor je beslist hoe te handelen
- Verklaren waarop je standpunt of handeling gebaseerd is
- Onderscheid maken tussen waarschijnlijke, en minder waarschijnlijke beweringen
- Drogredenen herkennen en vermijden
Kritische houding betekent onder andere:
- Een open geest hebben
- Nieuwsgierig en onderzoekend zijn
- De juiste vragen stellen
- Jezelf in vraag stellen en twijfelen
- Verschillende alternatieven afwegen
- Voorzichtig zijn bij het trekken van conclusies
- Bereid zijn om je standpunt aan te passen
- Eerlijk en open zijn
Kritisch denken: niet eenvoudig, kritisch denkvermogen wordt op verschillende manieren
bedreigd en heeft weinig of niets met intelligentie te maken, voordeel is dat iedereen zijn
kritische vaardigheden en houding kan trainen
,Hoofdstuk 3: Bedreigingen voor ons kritisch denkvermogen
3.1. misleid door ons eigen brein
3.1.1. type 1 en type 2 denken
Eerste bedreiging van kritisch denkvermogen: ons eigen brein
Ons brein verwerkt informatie op 2 manieren:
- Type 1-denken: snel, intuïtief en onbewust. Deze manier van denken zorgt ervoor dat je
snel kan handelen en meerdere dingen tegelijk kan doen, vb: straat oversteken
- Type 2-denken: langzaam, expliciet, bewust. Dit type verloopt beredeneerd. Je past
bepaalde regels en strategieën toe, kost meer inspanning
Kritisch denken draait rond leren onderdrukken van snelle denken (type 1) om meer bewust te
denken (type 2)
3.1.2. kunnen we ons brein wel vertrouwen
Soms staat ons eigen brein kritisch denken in de weg: hersenen maken onbewust rare kronkels
en fouten, per seconde ontvangt mens duizenden prikkels, we observeren en nemen veel waar
met zintuigen, hersenen moeten aantal van die waarnemingen elimineren om ervoor te zorgen
dat ze niet oververhit geraken
Brein filtert informatie, vult aan en maakt er hapklare, herkenbare stukken van
Ieder individu is uniek en gooit andere stukken informatie overboord, proces van info die je
bewaart en verwerkt: interpreteren, iedereen interpreteert informatie op zijn eigen manier, je
geeft eigen subjectieve waarheid aan situatie op basis van referentiekader of hoe je in leven
staat Deze factoren kunnen rol spelen:
- Gevoelens: in droevige stemming zal je anders reageren op kritische opmerking dan in
vrolijke bui
- Geheugen, vroegere ervaringen: door slechte ervaring in vorige relatie zal je meer op
je hoede zijn in volgende
- Verwachtingen: als je positieve kritiek leest over film, zijn je verwachtingen
hooggespannen en kan film wat tegenvallen. Ga je naar diezelfde film zonder dat je recensie
hebt gelezen, dan kan je aangenaam verrast zijn
- Contrastwerking: iets kan sterk opvallen door contrast met geheel. Als bij sollicitatie
persoon voor jou slechte indruk heeft gemaakt, dan heb jij meer kans om beter te scoren
- Projectie: projectie is soort afweermechanisme tegen negatieve emoties door die toe te
schrijven aan iets of iemand anders. voorbeeld: je hebt zelf slechte dag en bent minder
verdraagzaam. Er ontstaat ruzie met je partner en je zegt: ‘Heb je slechte dag vandaag?’
- Vooroordelen: vooroordeel is voorbarig, vaak negatief oordeel dat gevoelsmatig bepaald
is of irrationeel tot stand komt. Zo zijn er wat vooroordelen ten aanzien van sociale klasse,
ander geslacht, ras, beroep, generatie, andere godsdienst, cultuur…
- Affectieve verbondenheid: gevoelsmatige band tussen mensen kan tot gevolg hebben
dat waarneming subjectief gekleurd is: Ouders hebben vaak gekleurde waarneming over hun
kinderen. Denk maar aan uitdrukking ‘mijn kind, schoon kind’
- Eigen waarden en normen: waarden en normen worden bepaald door opvoeding,
cultuur,… en zijn niet voor iedereen hetzelfde. In sommige culturen is normaal om in openbaar
affectie te tonen, maar in andere is dat strafbaar
Als we geen rekening houden met subjectieve interpretatie van werkelijkheid, dan wordt kritisch
denken bedreigd
,3.1.3. confirmation bias of tunnelvisie
Ons brein is steeds op zoek naar bevestiging. We hebben van nature vooral oog voor elementen
die onze reeds gevormde meningen, keuzes en handelingen ondersteunen en niet voor
elementen die dat niet doen: confirmation bias of tunnelvisie. Gekende voorbeelden vind je
terug in politiewerk, waarbij focus op verkeerde verdachte ligt en tegenbewijzen worden
genegeerd, waardoor echte dader vrij kan blijven rondlopen
We hechten waarde aan informatie die onze mening bevestigt omdat ons brein systematisch
kiest voor weg van minste weerstand, brein kan moeilijk om met toeval of dingen die op eerste
gezicht onverklaarbaar zijn, snel bevestigen van onze eigen mening en wensdenken (wishful
thinking) kosten minder mentale energie dan voortdurend in vraag stellen van onze ideeën
Oplossing ligt voor de hand, maar door tunnelvisie zijn we geneigd om informatie te zoeken,
interpreteren en onthouden vanuit onze eigen opvoeding, cultuur, wereldbeeld,…
Confirmation bias wordt echt gevaarlijk als mensen met opzet data gaan misbruiken om eigen
ideeën te ‘bewijzen’. Ze zoeken naar verbanden die er niet zijn of verzamelen data op
suggestieve manier
Confirmation bias voorkomen door type 2-denken te activeren:
- Oordeel niet te snel en aanvaard dat je niet alles kan weten. Erken dat je brein
feilbaar is en dat je niet altijd bij rechte eind hebt
- Zoek gericht informatie en beperk je niet tot info die steeds je mening bevestigt. Sluit
je ogen niet voor tegenbewijs, maar schenk er extra aandacht aan
- Bekijk dingen vanuit verschillende perspectieven en leer context kennen voor je
oordeelt
3.1.4. groepsdruk
We hebben van nature neiging om ons aan te passen aan groep en niet te veel op te vallen als
individu. Groepsdruk hoeft niet altijd negatief te zijn, maar kan leiden tot irrationele beslissingen
met verregaande gevolgen
3.2. misleid door anderen
Je wordt niet alleen onbewust misleid door je eigen brein, je kritisch denkvermogen wordt ook
uitgedaagd door anderen. Op verschillende manieren proberen anderen je te beïnvloeden
3.2.1. filterbubbel
Tegenwoordig passen websites, sociale media en zoekmachines zich aan je profiel aan. Op basis
van surfgeschiedenis, e-mailverkeer, online koopgedrag, berichten op sociale media,... worden je
interesses in kaart gebracht en profiel van je gemaakt. Na verloop van tijd kunnen
zoekmachines en sociale media via algoritmes voorspellen en tonen wat jij graag wil zien: is
voor bedrijven achter die websites en platformen interessant, want dan blijf je langer op
platform en kunnen ze je meer advertenties tonen brengt veel geld op, Zo’n gepersonaliseerd
aanbod kan handig zijn, maar heeft belangrijke keerzijde: bij nieuwe zoekopdrachten wordt alles
wat niet binnen profiel past weg gefilterd, heeft grote invloed op diversiteit van informatie die je
te zien krijgt, krijgt enkel resultaten die aansluiten bij je profiel, andere invalshoek, andere
mening, kritisch artikel of tegenstrijdige opvatting zal worden weg gefilterd. Zo ontstaat bubbel
van gelijkgestemde berichten om je heen, zogenaamde filterbubbel. In die bubbel krijg je gevoel
dat jouw mening norm is en dus waarheid vertegenwoordigt
, 3.2.2. framing
Framing: communicatiestrategie waarbij je bewust aandacht vestigt op aantal kenmerken,
terwijl je andere kenmerken negeert. Zo stuur je manier waarop het publiek boodschap
interpreteert. In bovenstaand dilemma wordt eerst nadruk gelegd op positieve kenmerken van
programma A, namelijk er zullen 2000 mensen gered worden. tweede omschrijving benadrukt
negatieve kenmerken van programma A, namelijk dat 4000 mensen zullen sterven. We zijn
daarom geneigd om in eerste geval A te kiezen en in tweede B
Framing gebeurt niet alleen met woorden, maar ook met beelden en grafieken
Framing op sociale media: meest voorkomende vorm, op sociale media tonen we graag beste
versie van onszelf en laten we minder goede zaken liever achterwege. Hier en daar wordt er
gesproken van ‘the age of envy’, ofwel tijdperk van jaloezie, leven van ander lijkt op sociale
media al snel extreem boeiend, terwijl dat in werkelijkheid niet noodzakelijk geval is
Framing in reclame: in reclamewereld maakt men vaak gebruik van framing om consumenten
te overtuigen, je kent ook verleidelijke verkooptechnieken: koopjes, kortingen, 2+1 gratis… lijkt
allemaal heel voordelig, maar boodschap: gebruik je kritisch verstand. Als je verder kijkt dan je
neus lang is, dan blijken die aanbiedingen vaak misleidend
Propaganda en activisme: Mensen met bepaalde overtuiging gebruiken vaak framing om
publieke opinie te beïnvloeden. Zij willen ons overtuigen van hun gelijk en verspreiden daarom
misleidende informatie. Politici kennen als geen ander mogelijkheden van framing om mening
van kiezers in bepaalde richting te sturen. Ze doen dat vaak met woorden en woordspelingen,
maar evengoed met beelden
3.2.3. brand journalism en clickbait
Voor opkomst van digitale media genereerden mediabedrijven, persagentschappen en
redacties hun inkomsten via advertenties in papieren kranten, oplages van papieren kranten
worden echter steeds kleiner, en zeker jonge nieuwslezers geven voorkeur aan digitale media
(vb: nieuwswebsites en -apps, posts en stories op Instagram). Traditionele advertenties in
papieren kranten brengen niet genoeg geld in laatje en ook door gebruik van advertentie
blokkerende software zien mediabedrijven inkomsten wegvallen
Commerciële pers zet daarom steeds meer in op brand journalism via gesponsorde artikels.
Die worden aangeleverd door handelsfirma’s met andere uitgangspunten en eigen agenda.
Meestal wordt op één of andere manier vermeld dat om reclame gaat, maar door artikels of
publi-reportages op dezelfde manier te verpakken als gewone nieuwsartikels en te bundelen met
authentieke nieuwsberichten, wordt dat goed gemaskeerd, aandachtige lezer kan artikels wel
herkennen omdat ze ander lettertype gebruiken dan overige berichten en foto overmatig is
geretoucheerd
Ander veelvoorkomend fenomeen: clickbait: berichten die via sensationele, misleidende
titel lezers verleiden om op artikel te klikken. Meer clicks betekent meer advertentie-inkomsten.
Eenmaal je hebt doorgeklikt, kom je terecht bij artikel dat helemaal niet zo sensationeel is als
titel doet vermoeden
3.2.4. slordige jounalistiek
Nieuws gaat in geen tijd volledige wereld rond en berichten blijven veel langer rondzwerven,
omdat iedereen op elk moment smartphone op zak heeft, kan nieuws altijd, overal en door
iedereen gemaakt en verspreid worden. Journalisten moeten snel zijn als ze met primeur naar
