Buffers van ouderschap versterken
Margreth Hoek
Inleiding
Ouders zijn hoofdverantwoordelijk voor de opvoeding en hebben de vrijheid om hun kind
naar eigen inzicht groot te brengen. Echter, bemoeienis van de maatschappij, overheid,
professionals en ouders met ouderschap gaat gepaard met manoeuvreren tussen betrokkenheid
en terughoudendheid. Dit spanningsveld kenmerkt het beleid over opvoedingsondersteuning.
In dit essay staat ouderschap centraal en hoe beleid ‘ouderschapsgroei’ kan versterken.
Opvoeden is een zwarte doos
De wenselijk geachte terughoudendheid van de overheid brengt een leegte in het beleidsdebat
over opvoedingsondersteuning met zich mee. Ideevorming over opvoeden is minimaal het
past een overheid niet om over ‘het goede leven’ te formuleren. Het woord ‘ouders’ ontbreekt
vaak in beleidsteksten en er is ook geen aandacht voor inspanning en ervaringen van ouders,
waardoor hun stem ontbreekt en er geen zicht is op hoe je als beleid ouderschap kan steunen.
In het beleidsdebat blijft opvoeden een zwarte doos. Wat maakt dat de ene ouder zich vanzelf
ontwikkelt tot ‘goed genoeg’ opvoeder en dat bij een ander de ouderschapsgroei stagneert?
Ouderschap van dichtbij
Van der Plas omschrijft ouderschap als een ethische positie van de ouder t.o.v. het kind. Het
impliceert een besef van verantwoordelijk-zijn dat altijd (onbewust) op de aanwezig is. Zijn
definitie maakt methodisch werken met ouders mogelijk. Ouderschapsgroei behelst meer dan
zorg voor de baby: prille ouderen moeten hun leven en alle aspecten ervan opnieuw uitvinden.
Tegelijkertijd wordt van hen verwacht dat ze opofferingsgezind, stressbestendig en zonder
moeite een kind groot brengen. Deze mythes fungeren als norm wat de kwetsbaarheid bam
ouders vergroot. Tijdens het proces van grootbrengen is volgens Van der Plas is zicht krijgen
en houden op het kind essentieel. De kunst van het opvoeden ligt in het timen en doseren van
5 soorten gedrag: veiligheid, verzorging, zicht houden, eisen stellen en grenzen trekken.
Haperende buffers
Van der Plas ontwikkelde een denkmodel om het ontstaan van opvoedproblemen te verklaren.
Wat maakt dat ouders onder ongunstige omstandigheden toch goed blijven opvoeden?
Volgens haar komt dit door 4 buffers die samenwerken en het grootbrengproces beschermen
tegen risicofactoren.
(1) ‘Goede ouder’- ervaringen
Goede ouder ervaringen laten ouders weten dat ze het als ouder toch niet zo slecht doen.
Goede ouder momenten beperkt zich niet tot de ouder-kind relatie maar ook in interactie met
anderen kunnen ouders ervaren dat zij een goede ouder zijn (of juist niet).
(2) Metapositie
De 2e buffer is de metapositie waar ouders het dagelijkse geharrewar overstijgen en
reflecteren. Stagnaties in de ouderschapsgroei treden op wanneer ouders beperkingen hebben
bij het innemen van de metapositie en niet tot reflectie komen of wanneer ouders geen zicht
krijgen op hun kind. Stagnatie kan ook optreden wanneer ouders vastlopen in hun reflectie of
er simpel weg niet aan toekomen. Vastlopende reflectie kan komen door een puzzelkind,
traumatische ervaring met het kind, ontbreken van overeenstemming tussen ouders en emoties
door de last van een sociale erfenis.
Margreth Hoek
Inleiding
Ouders zijn hoofdverantwoordelijk voor de opvoeding en hebben de vrijheid om hun kind
naar eigen inzicht groot te brengen. Echter, bemoeienis van de maatschappij, overheid,
professionals en ouders met ouderschap gaat gepaard met manoeuvreren tussen betrokkenheid
en terughoudendheid. Dit spanningsveld kenmerkt het beleid over opvoedingsondersteuning.
In dit essay staat ouderschap centraal en hoe beleid ‘ouderschapsgroei’ kan versterken.
Opvoeden is een zwarte doos
De wenselijk geachte terughoudendheid van de overheid brengt een leegte in het beleidsdebat
over opvoedingsondersteuning met zich mee. Ideevorming over opvoeden is minimaal het
past een overheid niet om over ‘het goede leven’ te formuleren. Het woord ‘ouders’ ontbreekt
vaak in beleidsteksten en er is ook geen aandacht voor inspanning en ervaringen van ouders,
waardoor hun stem ontbreekt en er geen zicht is op hoe je als beleid ouderschap kan steunen.
In het beleidsdebat blijft opvoeden een zwarte doos. Wat maakt dat de ene ouder zich vanzelf
ontwikkelt tot ‘goed genoeg’ opvoeder en dat bij een ander de ouderschapsgroei stagneert?
Ouderschap van dichtbij
Van der Plas omschrijft ouderschap als een ethische positie van de ouder t.o.v. het kind. Het
impliceert een besef van verantwoordelijk-zijn dat altijd (onbewust) op de aanwezig is. Zijn
definitie maakt methodisch werken met ouders mogelijk. Ouderschapsgroei behelst meer dan
zorg voor de baby: prille ouderen moeten hun leven en alle aspecten ervan opnieuw uitvinden.
Tegelijkertijd wordt van hen verwacht dat ze opofferingsgezind, stressbestendig en zonder
moeite een kind groot brengen. Deze mythes fungeren als norm wat de kwetsbaarheid bam
ouders vergroot. Tijdens het proces van grootbrengen is volgens Van der Plas is zicht krijgen
en houden op het kind essentieel. De kunst van het opvoeden ligt in het timen en doseren van
5 soorten gedrag: veiligheid, verzorging, zicht houden, eisen stellen en grenzen trekken.
Haperende buffers
Van der Plas ontwikkelde een denkmodel om het ontstaan van opvoedproblemen te verklaren.
Wat maakt dat ouders onder ongunstige omstandigheden toch goed blijven opvoeden?
Volgens haar komt dit door 4 buffers die samenwerken en het grootbrengproces beschermen
tegen risicofactoren.
(1) ‘Goede ouder’- ervaringen
Goede ouder ervaringen laten ouders weten dat ze het als ouder toch niet zo slecht doen.
Goede ouder momenten beperkt zich niet tot de ouder-kind relatie maar ook in interactie met
anderen kunnen ouders ervaren dat zij een goede ouder zijn (of juist niet).
(2) Metapositie
De 2e buffer is de metapositie waar ouders het dagelijkse geharrewar overstijgen en
reflecteren. Stagnaties in de ouderschapsgroei treden op wanneer ouders beperkingen hebben
bij het innemen van de metapositie en niet tot reflectie komen of wanneer ouders geen zicht
krijgen op hun kind. Stagnatie kan ook optreden wanneer ouders vastlopen in hun reflectie of
er simpel weg niet aan toekomen. Vastlopende reflectie kan komen door een puzzelkind,
traumatische ervaring met het kind, ontbreken van overeenstemming tussen ouders en emoties
door de last van een sociale erfenis.
