Politiserend sociaal werk
Inhoud
Inhoud
Inhoud............................................................................................................................................... 1
Inleiding............................................................................................................................................ 4
Politieke interesse.......................................................................................................................... 4
2 tendensen................................................................................................................................ 4
spanningsveld tss conformeren en politiseren............................................................................... 5
conformeren............................................................................................................................... 5
Politiseren – signaleren............................................................................................................... 5
3 normatieve professionaliteit....................................................................................................... 5
Van gevoel naar ratio................................................................................................................. 5
Normatieve professionaliteit....................................................................................................... 5
Belang SW in beleidsvorming..................................................................................................... 5
structureel denken: als onderdeel van de beroepsidentiteit..........................................................6
Structurele componenten........................................................................................................... 6
Multi perspectief............................................................................................................................ 6
2 beleidsvorming.............................................................................................................................. 6
1 beleidscyclus.............................................................................................................................. 6
Inzicht in beleid + cyclus............................................................................................................ 6
beleidscyclus.............................................................................................................................. 7
Fasen beleidscyclus....................................................................................................................... 7
4fasen......................................................................................................................................... 7
Fase 1: Agendavorming en probleem (h)erkenning....................................................................7
Fase 2: Beleidsvoorbereiding...................................................................................................... 9
Fase 3: Beleidsbeslissing – de eigenlijke besluitvorming............................................................9
Fase 4: Beleidsuitvoering.......................................................................................................... 10
Fase 5: Beleidsevaluatie........................................................................................................... 10
Maatschappelijke werkelijkheid................................................................................................ 10
Omgaan met complexiteit........................................................................................................ 10
Wereld (beleid) analytisch of politiek?...................................................................................... 10
Betekenis voor SW’er............................................................................................................... 11
2 Beleidscontext.......................................................................................................................... 11
Politiek als interactieproces...................................................................................................... 11
Geografische context................................................................................................................ 11
Demografische en maatschappelijke context...........................................................................11
Sociaal-culturele context.......................................................................................................... 12
1
, Technologische context............................................................................................................ 12
Economische context................................................................................................................ 12
Juridische context..................................................................................................................... 12
Historische context................................................................................................................... 12
Politieke context....................................................................................................................... 12
Situationele context.................................................................................................................. 13
3 overheidsbeleid........................................................................................................................... 13
1 waarom overheidsbeleid?......................................................................................................... 13
Beleid en overheidssturing....................................................................................................... 14
2 openbaar bestuur..................................................................................................................... 14
Actoren openbaar bestuur en de samenleving.........................................................................14
Bestuursniveaus en de drie machten....................................................................................... 15
Spanningen tussen politiek en administratie............................................................................18
3 supranationaal niveau.............................................................................................................. 18
Internationaal recht en instellingen.......................................................................................... 18
4 beleidsinstrumenten................................................................................................................. 19
Soorten beleidsinstrumenten:.................................................................................................. 19
5 Tendensen in overheidsbeleid................................................................................................... 20
1 Accentverschuiving binnen overheidsbeleid..........................................................................20
2 New public management....................................................................................................... 20
4 politieke stromingen.................................................................................................................... 21
Basisbegrippen......................................................................................................................... 21
Doelstellingen........................................................................................................................... 22
1 breuklijnen en politieke stromingen.......................................................................................... 22
1 Sociaal-economische breuklijn.............................................................................................. 22
2 Levensbeschouwelijke breuklijn............................................................................................. 22
3 Communautaire breuklijn...................................................................................................... 22
4 Sociaal-culturele breuklijn..................................................................................................... 22
2 ideologieën............................................................................................................................... 23
Politiek spectrum...................................................................................................................... 23
1 Liberalisme............................................................................................................................ 23
2 Socialisme............................................................................................................................. 24
3 Conservatisme....................................................................................................................... 25
4 Nationalisme.......................................................................................................................... 26
5 Ecologisme............................................................................................................................ 27
3 welvaarsstaten naar ideologie.................................................................................................. 28
Typologie van Esping-Andersen, 1990:..................................................................................... 28
Liberale type:........................................................................................................................... 28
Sociaal-democratische type:.................................................................................................... 28
Conservatieve/corporatistische type:....................................................................................... 28
2
,5 middenveld.................................................................................................................................. 29
1 Wat is het middenveld?............................................................................................................ 29
Middenveld vervult opdrachten................................................................................................ 29
Geschiedenis middenveld......................................................................................................... 30
2 tendensen in het middenveld................................................................................................... 30
1 hybridisering van het middenveld......................................................................................... 31
2 Depolitisering van het middenveld........................................................................................ 32
3 Sociaal werkers als professionele middenvelders.....................................................................33
Invloed tussen de verschillende niveaus..................................................................................33
Een pleidooi voor meer marginale democratie: de kracht van zelforganisaties.......................33
6 structureel SW en burgerschap.................................................................................................... 34
Structureel werk: et alors…?........................................................................................................ 35
Wortels van structureel sociaal werk........................................................................................ 35
Vanaf jaren 1960...................................................................................................................... 35
Vanaf jaren 1970...................................................................................................................... 35
Structureel sociaal werk: classificatie.......................................................................................... 35
1 Radicaal sociaal werk............................................................................................................ 35
2 kritisch sociaal werk.............................................................................................................. 36
3 Beleidsgericht sociaal werk................................................................................................... 36
Structureel sociaal werk vertaald naar signalering......................................................................37
Wat leren we uit de 3 benaderingswijzen?...............................................................................37
Conflictueuze of coöperatieve benadering?.............................................................................. 37
Spanningsveld tss kritische + coöperatieve houding...............................................................37
Pleidooi voor assertief sociaal werk............................................................................................. 37
Assertief sociaal werk? Quoi?................................................................................................... 37
Structureel potentieel van een rechtenbenadering?....................................................................37
Sociaal werk moet zich heroriënteren door gewijzigde MS + politieke context:.......................38
Op de achtergrond van de neoliberale samenleving................................................................38
burger + stad = nieuw kapitaal om sociale noden te beantwoorden (hoe?)............................38
participatiesamenleving en actief burgerschap........................................................................39
Kracht van de zelfkant.............................................................................................................. 39
7 politisering (1 een Antwerpse stand van zaken 2022).................................................................40
1 Onderzoeksvraag...................................................................................................................... 40
Methodologie............................................................................................................................... 40
5 topics:.................................................................................................................................... 41
Resultaten praktijkwerkers.......................................................................................................... 41
Demografische en professionele achtergrond..........................................................................41
Competenties........................................................................................................................... 41
Percepties................................................................................................................................. 43
Rol van de organisatie.............................................................................................................. 43
3
, Vormen van politisering............................................................................................................ 44
7 politisering (2 Concept en handelingskader)............................................................................... 46
Politisering in het sociaal werk.................................................................................................... 46
Publieke opdracht SW............................................................................................................... 46
Het concept politisering............................................................................................................ 46
Perspectieven op politisering....................................................................................................... 47
Het domein van politisering: de overheid of de brede samenleving?.......................................47
Het subject van politisering...................................................................................................... 48
Gelaagdheid van politisering.................................................................................................... 48
Beïnvloedende factoren van politisering...................................................................................... 49
Kansen in de omgeving............................................................................................................ 49
Kansen in organisatie............................................................................................................... 49
Individuele kenmerken van SW’er............................................................................................ 49
Handelingskader voor politisering............................................................................................... 50
Afweging 1: is er een kwestie................................................................................................... 50
Afweging 2: wat hebben wij met deze kwestie te maken?........................................................50
Afweging 3: Gaan we publiek met deze kwestie?.....................................................................51
Afweging 4: Hoe gaan we de kwestie politiseren?....................................................................51
Afweging 5: Wat betekent ‘succes’ in politiserend werk?.........................................................52
Inleiding
Sociaal werk moet structurele problemen blootleggen + opkomen voor onderdrukten.
Weten dat doelgroepen slachtoffer zijn van MS-uitsluiting + onderdrukking.
Tijd voor ontwikkelen van politiserende houding
Politieke interesse
Jongeren: verschil tss landen en opleidingsniveau
Opmars appreciatie voor populistische leiders
26% gelooft niet dat democratie de beste staatsvorm is
Millenials: 11% zeer geïnteresseerd in pol.
2 tendensen
Generation Me:
macro: Grote mate welvaart bereikt in Westerse maatschappijen
micro: Gericht op zelfrealisatie
o randvoorwaarden welzijn vervuld voor grote groep mensen
o moeilijk identificeren met die het minder hebben
4
Inhoud
Inhoud
Inhoud............................................................................................................................................... 1
Inleiding............................................................................................................................................ 4
Politieke interesse.......................................................................................................................... 4
2 tendensen................................................................................................................................ 4
spanningsveld tss conformeren en politiseren............................................................................... 5
conformeren............................................................................................................................... 5
Politiseren – signaleren............................................................................................................... 5
3 normatieve professionaliteit....................................................................................................... 5
Van gevoel naar ratio................................................................................................................. 5
Normatieve professionaliteit....................................................................................................... 5
Belang SW in beleidsvorming..................................................................................................... 5
structureel denken: als onderdeel van de beroepsidentiteit..........................................................6
Structurele componenten........................................................................................................... 6
Multi perspectief............................................................................................................................ 6
2 beleidsvorming.............................................................................................................................. 6
1 beleidscyclus.............................................................................................................................. 6
Inzicht in beleid + cyclus............................................................................................................ 6
beleidscyclus.............................................................................................................................. 7
Fasen beleidscyclus....................................................................................................................... 7
4fasen......................................................................................................................................... 7
Fase 1: Agendavorming en probleem (h)erkenning....................................................................7
Fase 2: Beleidsvoorbereiding...................................................................................................... 9
Fase 3: Beleidsbeslissing – de eigenlijke besluitvorming............................................................9
Fase 4: Beleidsuitvoering.......................................................................................................... 10
Fase 5: Beleidsevaluatie........................................................................................................... 10
Maatschappelijke werkelijkheid................................................................................................ 10
Omgaan met complexiteit........................................................................................................ 10
Wereld (beleid) analytisch of politiek?...................................................................................... 10
Betekenis voor SW’er............................................................................................................... 11
2 Beleidscontext.......................................................................................................................... 11
Politiek als interactieproces...................................................................................................... 11
Geografische context................................................................................................................ 11
Demografische en maatschappelijke context...........................................................................11
Sociaal-culturele context.......................................................................................................... 12
1
, Technologische context............................................................................................................ 12
Economische context................................................................................................................ 12
Juridische context..................................................................................................................... 12
Historische context................................................................................................................... 12
Politieke context....................................................................................................................... 12
Situationele context.................................................................................................................. 13
3 overheidsbeleid........................................................................................................................... 13
1 waarom overheidsbeleid?......................................................................................................... 13
Beleid en overheidssturing....................................................................................................... 14
2 openbaar bestuur..................................................................................................................... 14
Actoren openbaar bestuur en de samenleving.........................................................................14
Bestuursniveaus en de drie machten....................................................................................... 15
Spanningen tussen politiek en administratie............................................................................18
3 supranationaal niveau.............................................................................................................. 18
Internationaal recht en instellingen.......................................................................................... 18
4 beleidsinstrumenten................................................................................................................. 19
Soorten beleidsinstrumenten:.................................................................................................. 19
5 Tendensen in overheidsbeleid................................................................................................... 20
1 Accentverschuiving binnen overheidsbeleid..........................................................................20
2 New public management....................................................................................................... 20
4 politieke stromingen.................................................................................................................... 21
Basisbegrippen......................................................................................................................... 21
Doelstellingen........................................................................................................................... 22
1 breuklijnen en politieke stromingen.......................................................................................... 22
1 Sociaal-economische breuklijn.............................................................................................. 22
2 Levensbeschouwelijke breuklijn............................................................................................. 22
3 Communautaire breuklijn...................................................................................................... 22
4 Sociaal-culturele breuklijn..................................................................................................... 22
2 ideologieën............................................................................................................................... 23
Politiek spectrum...................................................................................................................... 23
1 Liberalisme............................................................................................................................ 23
2 Socialisme............................................................................................................................. 24
3 Conservatisme....................................................................................................................... 25
4 Nationalisme.......................................................................................................................... 26
5 Ecologisme............................................................................................................................ 27
3 welvaarsstaten naar ideologie.................................................................................................. 28
Typologie van Esping-Andersen, 1990:..................................................................................... 28
Liberale type:........................................................................................................................... 28
Sociaal-democratische type:.................................................................................................... 28
Conservatieve/corporatistische type:....................................................................................... 28
2
,5 middenveld.................................................................................................................................. 29
1 Wat is het middenveld?............................................................................................................ 29
Middenveld vervult opdrachten................................................................................................ 29
Geschiedenis middenveld......................................................................................................... 30
2 tendensen in het middenveld................................................................................................... 30
1 hybridisering van het middenveld......................................................................................... 31
2 Depolitisering van het middenveld........................................................................................ 32
3 Sociaal werkers als professionele middenvelders.....................................................................33
Invloed tussen de verschillende niveaus..................................................................................33
Een pleidooi voor meer marginale democratie: de kracht van zelforganisaties.......................33
6 structureel SW en burgerschap.................................................................................................... 34
Structureel werk: et alors…?........................................................................................................ 35
Wortels van structureel sociaal werk........................................................................................ 35
Vanaf jaren 1960...................................................................................................................... 35
Vanaf jaren 1970...................................................................................................................... 35
Structureel sociaal werk: classificatie.......................................................................................... 35
1 Radicaal sociaal werk............................................................................................................ 35
2 kritisch sociaal werk.............................................................................................................. 36
3 Beleidsgericht sociaal werk................................................................................................... 36
Structureel sociaal werk vertaald naar signalering......................................................................37
Wat leren we uit de 3 benaderingswijzen?...............................................................................37
Conflictueuze of coöperatieve benadering?.............................................................................. 37
Spanningsveld tss kritische + coöperatieve houding...............................................................37
Pleidooi voor assertief sociaal werk............................................................................................. 37
Assertief sociaal werk? Quoi?................................................................................................... 37
Structureel potentieel van een rechtenbenadering?....................................................................37
Sociaal werk moet zich heroriënteren door gewijzigde MS + politieke context:.......................38
Op de achtergrond van de neoliberale samenleving................................................................38
burger + stad = nieuw kapitaal om sociale noden te beantwoorden (hoe?)............................38
participatiesamenleving en actief burgerschap........................................................................39
Kracht van de zelfkant.............................................................................................................. 39
7 politisering (1 een Antwerpse stand van zaken 2022).................................................................40
1 Onderzoeksvraag...................................................................................................................... 40
Methodologie............................................................................................................................... 40
5 topics:.................................................................................................................................... 41
Resultaten praktijkwerkers.......................................................................................................... 41
Demografische en professionele achtergrond..........................................................................41
Competenties........................................................................................................................... 41
Percepties................................................................................................................................. 43
Rol van de organisatie.............................................................................................................. 43
3
, Vormen van politisering............................................................................................................ 44
7 politisering (2 Concept en handelingskader)............................................................................... 46
Politisering in het sociaal werk.................................................................................................... 46
Publieke opdracht SW............................................................................................................... 46
Het concept politisering............................................................................................................ 46
Perspectieven op politisering....................................................................................................... 47
Het domein van politisering: de overheid of de brede samenleving?.......................................47
Het subject van politisering...................................................................................................... 48
Gelaagdheid van politisering.................................................................................................... 48
Beïnvloedende factoren van politisering...................................................................................... 49
Kansen in de omgeving............................................................................................................ 49
Kansen in organisatie............................................................................................................... 49
Individuele kenmerken van SW’er............................................................................................ 49
Handelingskader voor politisering............................................................................................... 50
Afweging 1: is er een kwestie................................................................................................... 50
Afweging 2: wat hebben wij met deze kwestie te maken?........................................................50
Afweging 3: Gaan we publiek met deze kwestie?.....................................................................51
Afweging 4: Hoe gaan we de kwestie politiseren?....................................................................51
Afweging 5: Wat betekent ‘succes’ in politiserend werk?.........................................................52
Inleiding
Sociaal werk moet structurele problemen blootleggen + opkomen voor onderdrukten.
Weten dat doelgroepen slachtoffer zijn van MS-uitsluiting + onderdrukking.
Tijd voor ontwikkelen van politiserende houding
Politieke interesse
Jongeren: verschil tss landen en opleidingsniveau
Opmars appreciatie voor populistische leiders
26% gelooft niet dat democratie de beste staatsvorm is
Millenials: 11% zeer geïnteresseerd in pol.
2 tendensen
Generation Me:
macro: Grote mate welvaart bereikt in Westerse maatschappijen
micro: Gericht op zelfrealisatie
o randvoorwaarden welzijn vervuld voor grote groep mensen
o moeilijk identificeren met die het minder hebben
4