Klinische Psychologie
De Psychologie achter Psychische Pathologie
Hoorcollege 1: Klinische theorieën en theoretische
referentiekaders
DSM-5: Diagnostic and Statistical manual of Mental disorders.
Corona heeft niet gezorgd voor een significante toename van psychische
stoornissen. Wel kunnen we zeggen dat er over de jaren heen een
toename is in het aantal mensen die een
psychische aandoening heeft.
Klinische psychologie wordt ook wel ‘abnormal
psychology’ genoemd. Het houdt zich vooral
bezig met: diagnose, classificatie, behandeling,
preventie en onderzoek. Lijden en
disfunctioneren staat centraal.
Er zijn verschillende benaderingen van klinische psychologie en abnormaal
gedrag.
Neurobiologische benadering van psychopathologie
We weten dat verschillende delen van de hersenen te maken hebben met
psychopathologie.
Er is bovendien een bi-directionele relatie tussen eten psychopathologie.
Hippocrates legde al het verband tussen lichamelijk en geestelijk
functioneren. Hij was echt de vader van Westerse geneeskunde. Hij zei al
dat interactie in een familie en sociale factoren van belang zijn.
Dementia paralytica (begin 20ste eeuw): waanideeën en hallucinaties.
Had een biologische oorzaak.
In de jaren 70 deed Buikhuisen onderzoek naar crimineel gedrag en
testosteron. Er was groot kritiek op zijn onderzoek.
Vroeger werd gedacht nature versus nurture. Nu: nature in interactie met
nurture.
Hoe meer genetische
kwetsbaarheid je hebt, hoe minder
stress in de omgeving nodig is om
een psychische stoornis te
ontwikkelen.
,Neuroticisme: een persoonlijkheidstrek. Deze is verhoogd bij mensen
met zowel een depressie als een angststoornis. Er is een correlatie
gevonden met darmklachten en door goed te eten kan je je dus beter
voelen (omdat neuroticisme omlaaggaat).
Leertheoretische benadering van psychopathologie
Thorndike met operant conditioneren. Er is sprake van een Situatie –
Respons – Outcome (S-R-O). Bv iemand met sociale angst vermijdt
feestjes → minder angstervaring → versterking vermijdingsgedrag → angst
blijft bestaan.
Je kan mensen ook behandelen met operant conditioneren. Bij
reponspreventie wordt veiligheidsgedrag geblokkeerd: de
neutraliserende activiteit wordt niet meer uitgevoerd. Het gaat hierbij om
het ervaren dat als rituelen niet voorkomen, gebeurtenissen zich niet
voordoen (wist patiënt feitelijk al). Het is het falsificeren van de
disfunctionele verwachting. Je gaat proberen dat de patiënt zelf inziet dat
de negatieve consequenties van het gedrag groter zijn dan de positieve.
Pavlov met klassiek conditioneren.
Craving: bij het zien van een glas wijn, zin in alcohol.
Iemand wordt gebeten door een hond → de hond wordt gekoppeld
aan angst
COMET-protocol voor auditieve hallucinaties: eerst de inhoudelijke
betekenis van stemmen corrigeren. Dit wordt ook wel contra
conditioneren genoemd. Vervolgens wordt er afstand genomen van de
stemmen.
De stemmen wordt niet minder, maar mensen hebben er wel minder last
van en worden er weerbaarder tegen.
Cognitieve benadering van psychopathologie
De manier waarop mensen informatie verwerken en selecteren speelt een
belangrijke rol bij het ontwikkelen van psychische stoornissen.
Mensen kunnen zichzelf iets aanpraten (bv denken dat je een hartaanval
hebt, terwijl het een paniekaanval is). Het is belangrijk om dan aan te
leren dat er iets anders (met veel minder dreiging) aan de hand is.
Schema’s zijn afhankelijk van ervaring en cognitieve vermogens.
Eenmaal gevormd tonen schema’s weerstand tegen verandering.
Ervaringen kunnen schema’s ook aanpassen. Psychische stoornissen
komen voort uit de wijze waarop mensen informatie selecteren en
verwerken. Een schema beïnvloedt de selectie van informatie en zorgt
voor selectieve interpretatie en beïnvloedt de herinnering
Dwangmatige persoonlijkheidsstoornis (OCD): het zelfbeeld van deze
mensen is dat ze heel verantwoordelijk voor dingen zijn en competent zijn
terwijl het beeld van andere juist precies andersom is. Ze hebben een
kernovertuiging dat als er iets fout gaat dat dat hun schuld en
,verantwoordelijkheid is. Een behandelingsmethode is CGT en
gedragsoefeningen geven. Het doel is om denkschema’s te veranderen.
Het GGG-schema wordt vaak gebruikt binnen de CGT.
GGG-schema: cognitieve driehoek van gedrag, gedachten en gevoel.
Psychodynamische benadering van psychopathologie
Freud en Ainsworth gaven veel belang aan het onderbewuste en dat dit
ook je gedrag bepaalt.
Structure of the mind van Freud.
Je superego is wat
je leert van de
maatschappij
(leraren, ouders,
etc.). Het id is wat je
zelf allemaal écht
zou willen (al het
eten stelen uit een
supermarkt).
Het ego is de
mediator.
De behandeling beoogt de regie van het id in de verhouding met het ego
en superego te vergroten.
Afweermechanisme: id bedient zich van afweermechanismen tegen angst.
Afweermechanismen worden ingezet als het id in conflict komt met ego en
superego. Bv:
Rationalisering: gedrag verstandiger voorstellen dan het is.
Ontkenning: wensen uiten, en gelijk weer terugnemen. “We gaan
de boedel verdelen, het gaat mij niet om het geld”.
Ainsworth met
hechtingsstijlen.
, Mensen met onveilige hechting komen vaker in aanraking met
psychopathologie.
Humanistische benadering van psychopathologie
De persoonlijke bewuste beleving staat voorop, en niet het onbewuste.
Gaat om het ‘hier en nu’. Ze zien waar iemand nu is en waar ze naartoe
willen. Dit zou (pathologisch) gedrag verklaren. Gedrag in hier en nu
begrijpen vanuit intentie. Het verleden heeft hierbij een ondergeschikte
rol. De mens is van nature goed en autonoom.
Maslov’s positieve motivatietheorie:
focust niet op het verklaren van menselijke
tekorten of beperkingen, maar op het
realiseren van eigen behoeften en
mogelijkheden. Wanneer iemand vast komt
in het leven kan je kijken waar in de
pyramide iemand precies vastloopt en ervoor
zorgen dat iemand hoger in de pyramide
komt.
Rogers cliënt-centered therapy
Non-directief zijn (niet het geven van adviezen, niet beoordelen).
De cliënt onvoorwaardelijk accepteren
Zich op empathische wijze in de innerlijke wereld van de cliënt willen
verdiepen.
Congruent zijn (hij is zichzelf, eerlijk en open in de relatie met zijn
cliënt)
Rogeriaanse basishouding van de therapeut = empathie, echtheid en
respect.
113 (zelfmoordpreventie) gebruikt technieken die lijken op die van
Rogers. Ze willen achter de verandering komen die iemand zelf wil
en niet van een ander.
Uitgangspunten
1. Mens is in staat om zelf problemen op te lossen.
2. Gelijkwaardige opstelling therapeut-patiënt.
3. Integreren: gevoel integreren in denken en handelen.
4. Aandacht gaat uit naar hier en nu en toekomst, verleden heeft
ondergeschikte rol.
Systeembenadering van psychopathologie
De sociale omgeving speelt bij de systeembenadering een belangrijke rol
bij het ontwikkelen van psychische stoornissen.
Expressed Emotion (EE): kritiek, vijandigheid en overbetrokkenheid. Dit
kan negatieve gevolgen hebben. Mensen die terugvallen in een psychose
als ze terug naar huis gaan hebben vaak een hoge EE
in de familie.
Circulaire causaliteit: A kan zowel de oorzaak als het
gevolg van B zijn.
→
De Psychologie achter Psychische Pathologie
Hoorcollege 1: Klinische theorieën en theoretische
referentiekaders
DSM-5: Diagnostic and Statistical manual of Mental disorders.
Corona heeft niet gezorgd voor een significante toename van psychische
stoornissen. Wel kunnen we zeggen dat er over de jaren heen een
toename is in het aantal mensen die een
psychische aandoening heeft.
Klinische psychologie wordt ook wel ‘abnormal
psychology’ genoemd. Het houdt zich vooral
bezig met: diagnose, classificatie, behandeling,
preventie en onderzoek. Lijden en
disfunctioneren staat centraal.
Er zijn verschillende benaderingen van klinische psychologie en abnormaal
gedrag.
Neurobiologische benadering van psychopathologie
We weten dat verschillende delen van de hersenen te maken hebben met
psychopathologie.
Er is bovendien een bi-directionele relatie tussen eten psychopathologie.
Hippocrates legde al het verband tussen lichamelijk en geestelijk
functioneren. Hij was echt de vader van Westerse geneeskunde. Hij zei al
dat interactie in een familie en sociale factoren van belang zijn.
Dementia paralytica (begin 20ste eeuw): waanideeën en hallucinaties.
Had een biologische oorzaak.
In de jaren 70 deed Buikhuisen onderzoek naar crimineel gedrag en
testosteron. Er was groot kritiek op zijn onderzoek.
Vroeger werd gedacht nature versus nurture. Nu: nature in interactie met
nurture.
Hoe meer genetische
kwetsbaarheid je hebt, hoe minder
stress in de omgeving nodig is om
een psychische stoornis te
ontwikkelen.
,Neuroticisme: een persoonlijkheidstrek. Deze is verhoogd bij mensen
met zowel een depressie als een angststoornis. Er is een correlatie
gevonden met darmklachten en door goed te eten kan je je dus beter
voelen (omdat neuroticisme omlaaggaat).
Leertheoretische benadering van psychopathologie
Thorndike met operant conditioneren. Er is sprake van een Situatie –
Respons – Outcome (S-R-O). Bv iemand met sociale angst vermijdt
feestjes → minder angstervaring → versterking vermijdingsgedrag → angst
blijft bestaan.
Je kan mensen ook behandelen met operant conditioneren. Bij
reponspreventie wordt veiligheidsgedrag geblokkeerd: de
neutraliserende activiteit wordt niet meer uitgevoerd. Het gaat hierbij om
het ervaren dat als rituelen niet voorkomen, gebeurtenissen zich niet
voordoen (wist patiënt feitelijk al). Het is het falsificeren van de
disfunctionele verwachting. Je gaat proberen dat de patiënt zelf inziet dat
de negatieve consequenties van het gedrag groter zijn dan de positieve.
Pavlov met klassiek conditioneren.
Craving: bij het zien van een glas wijn, zin in alcohol.
Iemand wordt gebeten door een hond → de hond wordt gekoppeld
aan angst
COMET-protocol voor auditieve hallucinaties: eerst de inhoudelijke
betekenis van stemmen corrigeren. Dit wordt ook wel contra
conditioneren genoemd. Vervolgens wordt er afstand genomen van de
stemmen.
De stemmen wordt niet minder, maar mensen hebben er wel minder last
van en worden er weerbaarder tegen.
Cognitieve benadering van psychopathologie
De manier waarop mensen informatie verwerken en selecteren speelt een
belangrijke rol bij het ontwikkelen van psychische stoornissen.
Mensen kunnen zichzelf iets aanpraten (bv denken dat je een hartaanval
hebt, terwijl het een paniekaanval is). Het is belangrijk om dan aan te
leren dat er iets anders (met veel minder dreiging) aan de hand is.
Schema’s zijn afhankelijk van ervaring en cognitieve vermogens.
Eenmaal gevormd tonen schema’s weerstand tegen verandering.
Ervaringen kunnen schema’s ook aanpassen. Psychische stoornissen
komen voort uit de wijze waarop mensen informatie selecteren en
verwerken. Een schema beïnvloedt de selectie van informatie en zorgt
voor selectieve interpretatie en beïnvloedt de herinnering
Dwangmatige persoonlijkheidsstoornis (OCD): het zelfbeeld van deze
mensen is dat ze heel verantwoordelijk voor dingen zijn en competent zijn
terwijl het beeld van andere juist precies andersom is. Ze hebben een
kernovertuiging dat als er iets fout gaat dat dat hun schuld en
,verantwoordelijkheid is. Een behandelingsmethode is CGT en
gedragsoefeningen geven. Het doel is om denkschema’s te veranderen.
Het GGG-schema wordt vaak gebruikt binnen de CGT.
GGG-schema: cognitieve driehoek van gedrag, gedachten en gevoel.
Psychodynamische benadering van psychopathologie
Freud en Ainsworth gaven veel belang aan het onderbewuste en dat dit
ook je gedrag bepaalt.
Structure of the mind van Freud.
Je superego is wat
je leert van de
maatschappij
(leraren, ouders,
etc.). Het id is wat je
zelf allemaal écht
zou willen (al het
eten stelen uit een
supermarkt).
Het ego is de
mediator.
De behandeling beoogt de regie van het id in de verhouding met het ego
en superego te vergroten.
Afweermechanisme: id bedient zich van afweermechanismen tegen angst.
Afweermechanismen worden ingezet als het id in conflict komt met ego en
superego. Bv:
Rationalisering: gedrag verstandiger voorstellen dan het is.
Ontkenning: wensen uiten, en gelijk weer terugnemen. “We gaan
de boedel verdelen, het gaat mij niet om het geld”.
Ainsworth met
hechtingsstijlen.
, Mensen met onveilige hechting komen vaker in aanraking met
psychopathologie.
Humanistische benadering van psychopathologie
De persoonlijke bewuste beleving staat voorop, en niet het onbewuste.
Gaat om het ‘hier en nu’. Ze zien waar iemand nu is en waar ze naartoe
willen. Dit zou (pathologisch) gedrag verklaren. Gedrag in hier en nu
begrijpen vanuit intentie. Het verleden heeft hierbij een ondergeschikte
rol. De mens is van nature goed en autonoom.
Maslov’s positieve motivatietheorie:
focust niet op het verklaren van menselijke
tekorten of beperkingen, maar op het
realiseren van eigen behoeften en
mogelijkheden. Wanneer iemand vast komt
in het leven kan je kijken waar in de
pyramide iemand precies vastloopt en ervoor
zorgen dat iemand hoger in de pyramide
komt.
Rogers cliënt-centered therapy
Non-directief zijn (niet het geven van adviezen, niet beoordelen).
De cliënt onvoorwaardelijk accepteren
Zich op empathische wijze in de innerlijke wereld van de cliënt willen
verdiepen.
Congruent zijn (hij is zichzelf, eerlijk en open in de relatie met zijn
cliënt)
Rogeriaanse basishouding van de therapeut = empathie, echtheid en
respect.
113 (zelfmoordpreventie) gebruikt technieken die lijken op die van
Rogers. Ze willen achter de verandering komen die iemand zelf wil
en niet van een ander.
Uitgangspunten
1. Mens is in staat om zelf problemen op te lossen.
2. Gelijkwaardige opstelling therapeut-patiënt.
3. Integreren: gevoel integreren in denken en handelen.
4. Aandacht gaat uit naar hier en nu en toekomst, verleden heeft
ondergeschikte rol.
Systeembenadering van psychopathologie
De sociale omgeving speelt bij de systeembenadering een belangrijke rol
bij het ontwikkelen van psychische stoornissen.
Expressed Emotion (EE): kritiek, vijandigheid en overbetrokkenheid. Dit
kan negatieve gevolgen hebben. Mensen die terugvallen in een psychose
als ze terug naar huis gaan hebben vaak een hoge EE
in de familie.
Circulaire causaliteit: A kan zowel de oorzaak als het
gevolg van B zijn.
→
