Erfgoed
Terminologie
Erfgoed = datgene wat men van de voorouders erft, zaken die mensen waarderen, zich mee identificeren en
willen bewaren voor toekomstige generaties
Categorisering
Materieel Erfgoed
Roerend erfgoed = verplaatsbaar, niet grondgebonden (boeken, archiefstukken, kleding,
gebruiksvoorwerpen, voer- en vaartuigen, …)
Onroerend erfgoed = niet verplaatsbaar, grondgebonden (landschappen, archeologische site’s, steden,
militaire bouwwerken, industrieel erfgoed, monumentale gebouwen, begraafplaatsen, oorlogsmonumenten,
bouwkundig erfgoed, familiewapens, …)
Immaterieel Erfgoed
Immaterieel erfgoed = niet tastbaar erfgoed, gewoontes en gebruiken van vroeger die men nog steeds doet
(dialecten, verhalen, muziek, geuren, rituelen, feesten, ambachten, tradities rond eten en drinken, …)
Erfgoedbeleid
Cultureel erfgoed = roerend en immaterieel erfgoed
→ gemeenschapsmaterie
→ beleidsdomein: cultuur, administratie, sport en media
Onroerend erfgoed
→ gewestelijke materie
→ beleidsdomein: ruimtelijke ordening, wonen en onroerend erfgoed (omgeving)
Erfgoedzorg
Inventariseren
Inventariseren = een lijst opmaken
Beoordeling van de erfgoedwaarde : informatie verzamelen om de erfgoedwaarde van het onroerend
goed te kunnen evalueren alvorens het in de inventaris wordt opgenomen
13 Erfgoedwaarden : een onroerend goed moet 1 van de 13 erfgoedwaarden bezitten om opgenomen te
worden in de inventaris
• Archeologische waarde : overblijfselen, voorwerpen of sporen van de mens die bijdragen tot de
reconstructie van de bestaansgeschiedenis van de mensheid en haar relatie tot de omgeving
• Architecturale waarde : getuigd van een fase of aspect van de (landschaps)architectuur of
bouwkunst van het verleden (typologie, stijl, oeuvre, materiaalgebruik)
• Artistieke waarde : getuigd van het kunstzinnig streven van de mens in het verleden
• Culturele waarde : getuigd van een tijd- en regio-gebonden menselijk gedrag
• Esthetische waarde : de waarnemer schoonheid laat ervaren
, • Historische waarde : getuigd van een maatschappelijke ontwikkeling, gebeurtenis, figuur,
instelling of landgebruik uit het verleden
• Industrieel-archeologische waarde : getuigd van een ambachtelijk of industrieel verleden
• Technische waarde : de ontwikkeling van de (cultuur)techniek in het verleden illustreert
• Ruimtelijk-archeologische waarde : de ruimte ordent, afbakent, structureert of blikken leidt
• Sociale waarde : in de hedendaagse gemeenschap nog een actief, overgeleverd, sociaal gebruik
heeft of gemeenschapsvormend blijft werken
• Stedenbouwkundige waarde : een rol speelt in de inrichting van de bebouwde ruimte van het
verleden, ook de wisselwerking tussen open en bebouwde ruimte en de samenhang tussen de
verschillende schaalniveaus
• Volkskundige waarde : getuigt van gebruiken en gewoonten, voorspellingen en tradities van een
specifieke bevolkingsgroep of gemeenschap van het verleden
• Wetenschappelijke waarde : heeft potentie voor kennisontwikkeling en kenniswinst over een
bepaald thema, periode of fenomeen
5 selectiecriteria : een onroerend goed moet minstens aan 1 van de 5 selectiecriteria voldoen om
opgenomen te worden in de inventaris
• Zeldzaamheid
• Herkenbaarheid
• Representativiteit
• Ensemblewaarde
• Contextwaarde
Beschermen
Twee groepen: ‘Voor bescherming vatbaar’ erfgoed en ‘Beschermd’ erfgoed
Erfgoed kan beschermd zijn als:
• Monument : een overblijfsel van het verleden dat van algemeen belang wordt geacht om
historische, esthetische, symbolische, politieke, volkskundige, artistieke, wetenschappelijke,
natuurkundige, archeologische, economische en andere culturele waarde (oorlogsmonumenten,
grafmonumenten, natuurmonumenten, landschapsmonumenten, …)
• Stads- en dorpsgezicht : de directe, er onmiddellijk mee verbonden omgeving van een monument
die door haar beeldbepalend karakter de waarde van het monument tot zijn recht doet komen of
door haar fysieke eigenschappen het onderhoud van het monument kan waarborgen
• Archeologische site
• Varend erfgoed : schepen, boten en drijvende inrichtingen met inbegrip van hun uitrusting en van
hun voortstuwingsmiddelen
• Heraldisch erfgoed : wapenkunde
De eigenaar van een beschermd monument of een eigendom dat gelegen is binnen een beschermd stads- of
dorpsgezicht is ertoe gehouden:
• Het goed te onderhouden
• De nodige instandhoudings- en onderhoudswerken uit te voeren
• Het geenszins te ontsieren, beschadigen of vernielen
Afhankelijk van het soort monument worden er premies en subsidies toegekend voor restauratie-,
instandhoudings- en onderhoudswerken
Terminologie
Erfgoed = datgene wat men van de voorouders erft, zaken die mensen waarderen, zich mee identificeren en
willen bewaren voor toekomstige generaties
Categorisering
Materieel Erfgoed
Roerend erfgoed = verplaatsbaar, niet grondgebonden (boeken, archiefstukken, kleding,
gebruiksvoorwerpen, voer- en vaartuigen, …)
Onroerend erfgoed = niet verplaatsbaar, grondgebonden (landschappen, archeologische site’s, steden,
militaire bouwwerken, industrieel erfgoed, monumentale gebouwen, begraafplaatsen, oorlogsmonumenten,
bouwkundig erfgoed, familiewapens, …)
Immaterieel Erfgoed
Immaterieel erfgoed = niet tastbaar erfgoed, gewoontes en gebruiken van vroeger die men nog steeds doet
(dialecten, verhalen, muziek, geuren, rituelen, feesten, ambachten, tradities rond eten en drinken, …)
Erfgoedbeleid
Cultureel erfgoed = roerend en immaterieel erfgoed
→ gemeenschapsmaterie
→ beleidsdomein: cultuur, administratie, sport en media
Onroerend erfgoed
→ gewestelijke materie
→ beleidsdomein: ruimtelijke ordening, wonen en onroerend erfgoed (omgeving)
Erfgoedzorg
Inventariseren
Inventariseren = een lijst opmaken
Beoordeling van de erfgoedwaarde : informatie verzamelen om de erfgoedwaarde van het onroerend
goed te kunnen evalueren alvorens het in de inventaris wordt opgenomen
13 Erfgoedwaarden : een onroerend goed moet 1 van de 13 erfgoedwaarden bezitten om opgenomen te
worden in de inventaris
• Archeologische waarde : overblijfselen, voorwerpen of sporen van de mens die bijdragen tot de
reconstructie van de bestaansgeschiedenis van de mensheid en haar relatie tot de omgeving
• Architecturale waarde : getuigd van een fase of aspect van de (landschaps)architectuur of
bouwkunst van het verleden (typologie, stijl, oeuvre, materiaalgebruik)
• Artistieke waarde : getuigd van het kunstzinnig streven van de mens in het verleden
• Culturele waarde : getuigd van een tijd- en regio-gebonden menselijk gedrag
• Esthetische waarde : de waarnemer schoonheid laat ervaren
, • Historische waarde : getuigd van een maatschappelijke ontwikkeling, gebeurtenis, figuur,
instelling of landgebruik uit het verleden
• Industrieel-archeologische waarde : getuigd van een ambachtelijk of industrieel verleden
• Technische waarde : de ontwikkeling van de (cultuur)techniek in het verleden illustreert
• Ruimtelijk-archeologische waarde : de ruimte ordent, afbakent, structureert of blikken leidt
• Sociale waarde : in de hedendaagse gemeenschap nog een actief, overgeleverd, sociaal gebruik
heeft of gemeenschapsvormend blijft werken
• Stedenbouwkundige waarde : een rol speelt in de inrichting van de bebouwde ruimte van het
verleden, ook de wisselwerking tussen open en bebouwde ruimte en de samenhang tussen de
verschillende schaalniveaus
• Volkskundige waarde : getuigt van gebruiken en gewoonten, voorspellingen en tradities van een
specifieke bevolkingsgroep of gemeenschap van het verleden
• Wetenschappelijke waarde : heeft potentie voor kennisontwikkeling en kenniswinst over een
bepaald thema, periode of fenomeen
5 selectiecriteria : een onroerend goed moet minstens aan 1 van de 5 selectiecriteria voldoen om
opgenomen te worden in de inventaris
• Zeldzaamheid
• Herkenbaarheid
• Representativiteit
• Ensemblewaarde
• Contextwaarde
Beschermen
Twee groepen: ‘Voor bescherming vatbaar’ erfgoed en ‘Beschermd’ erfgoed
Erfgoed kan beschermd zijn als:
• Monument : een overblijfsel van het verleden dat van algemeen belang wordt geacht om
historische, esthetische, symbolische, politieke, volkskundige, artistieke, wetenschappelijke,
natuurkundige, archeologische, economische en andere culturele waarde (oorlogsmonumenten,
grafmonumenten, natuurmonumenten, landschapsmonumenten, …)
• Stads- en dorpsgezicht : de directe, er onmiddellijk mee verbonden omgeving van een monument
die door haar beeldbepalend karakter de waarde van het monument tot zijn recht doet komen of
door haar fysieke eigenschappen het onderhoud van het monument kan waarborgen
• Archeologische site
• Varend erfgoed : schepen, boten en drijvende inrichtingen met inbegrip van hun uitrusting en van
hun voortstuwingsmiddelen
• Heraldisch erfgoed : wapenkunde
De eigenaar van een beschermd monument of een eigendom dat gelegen is binnen een beschermd stads- of
dorpsgezicht is ertoe gehouden:
• Het goed te onderhouden
• De nodige instandhoudings- en onderhoudswerken uit te voeren
• Het geenszins te ontsieren, beschadigen of vernielen
Afhankelijk van het soort monument worden er premies en subsidies toegekend voor restauratie-,
instandhoudings- en onderhoudswerken
