Samenvatting Volkenrecht
Les 1:
Internationaal publiekrecht
= het rechtsysteem dat de relatie tussen soevereine staten reguleert, evenals hun
onderlinge rechten en verplichtingen
VS.
Internationaal privaat recht
= nationale wetten of privaatrechtelijke betrekkingen met buitenlandse elementen
regelen omdat er dan een ‘conflict of law’ optreedt
- Erkenning en uitvoerbaarheisverklaring
- Administratieve en gerechtelijke samenwerking
- Internationale bevoegdheid
- Toepasselijk recht
Monisme
= internationaal recht en nationaal recht en nationaal recht vormen 1 enkele
rechtsorde/een set onderling verweven orders die geacht worden coherent te zijn
(internationaal recht is direct van toepassing in de nationale rechtsorde)
VS.
Dualisme
= Internationaal en nationaal recht zijn 2 system die onafhankelijk van elkaar
opereren; internationaal recht moet eerst worden omgezet in nationaal recht
vooraleer het van toepassing is en in werking treedt
PERMANENT COURT OF INTERNATIONAL JUSTICE (PCIJ) LOTUS (FRA V. TUR)
Context: botsing tussen FRA schip (SS Lotus) en een TUR schip => TUR schip zinkt en
TUR personen komen om
Probleem: Had TUR de jurisdictie om om FRA kapitein van de Lotus te vervolgen
aangezien de botsing gebeurde in TUR wateren? <-> FRA: TUR hebben geen
jurisdictie om FRA kapitein te vervolgen voor zaken die gebeuren op zee obv. principes
IR die soevereiniteit van landen beschermen
PCIJ bepaald: TUR heeft wel bevoedgheid om FRA kapitein te vervolgen omwille van
de gevolgen die het incident had op Turkse bevolking => nadruk op principe van
staatssoevereiniteit + staat heeft jurisdictie over feiten gepleegd buiten het eigen
territorium als het een substantiële link heeft met de staat of zijn inwoners
Voowaarden:
- Relaties tussen staten
- Dat IR enkel kan met instemming => positivistische kijk op IR
o Instemmen met formele regels
o Binnen de grenzen van de eigen discipline redeneren
- IL of co-existence & IL of cooperation => naturalistische kijk op IR
o IR heeft al functie soevereine belangen na te streven, en tegelijk de
soevereiniteit en rechten van andere landen te respecteren
o Formele regels zijn inherent vaag. Het recht is in bewegeing
Voornaamste ambitie => stabiliteit creëren door samenwerking
- Post ‘Wereld’ oorlog II
- Europese rechtsorde (vrede van Westfalen 1648)
Soevereiniteit = elke staat heeft hoogste gezag binnen zijn grenzen
Soevereine gelijkheid = geen staat mag macht uitoefenen over een andere
Kritische internationaal recht
Volgens FtAIL (= Feminist approach to IL)
, - Ervaringen en ideeën van mannen weerspiegeld in IR
- Bias is inherent en moeilijk om te zien
- Patriarchaat = privilegiëren van mannen in sociale relaties
FtAIL soorten:
- Liberaal feminisme = gelijke vertegenwoordiging in volkenrechtelijke
instellingen
- Poststructureel feminisme = gelijke vertegenwoordiging en gender kennis
in volkenrechtelijke instellingen
- Marxistisch feminisme = ‘zorgarbeid’ ten voordele van de markt
- Socialistisch feminisme = ‘zorgarbeid’ ten voordele van de markt en
individuele mannen in huishoudens
- Radicaal feminisme = hopeloos om te engageren met volkenrechtelijke
instellingen
Volgens TWAIL (= Third World Approach to IL)
- Bias inherent moeilijk om te zien
- We leven midden in neoliberalisme
- Taal van het globale Noorden weerspiegeld in IR om armoede en
onderontwikkeling in de ‘Derde Wereld’ te bestendigen
- Tweede Wereld?
o Hoe je de wereldkaart ziet is afhankelijk van wie je bent en wat je
centreert
o Tweede wereld = geïndustrialiseerde en communistische landen +
vaak verbonden aan Warschaupact en COMECON
o VN VR functioneert pas na de KO en nadat Irak uit Kuwait werd
verdreven
Staten discussiëren
- Niet of ze gebonden zijn door IR
- Wel over de interpretatie van IR
Les 2: Bronnen
ICJ BARCELONA TRACTION (BELGIUM V. SPAIN) 1970
Context: Canadees bedrijf levert elektriciteit in Spanje. Het Canadees bedrijf heeft
88% Belgische aandeelhouders en er komt een Spaans verbod op uitbetaling van
obligaties
Arrest bepaald:
A body of rules kan enkel ontwikkeld zijn met de instemming van de betrokken
partijen
Bronnen
De meeste bronnen staan in Art. 38(1) Statute ICJ
- Is niet exhaustief!
Verdragen
- Enkel bindend tussen partijen
- Bilateraal of multilateraal
- Vb. oprichtingsverdrag of verdrag waarbij partij instemt gebonden te zijn
door de bindende instrumenten die organisatie aanneemt
Internationaal gewoonterecht
= general practice accepted as law
- Praktische voorwaarde: doen en laten dat als algemene praktijk gevolgd
worden door staten
1. Doen en laten door staten
Fysiek of verbaal
Publiek
, Zelfs resoluties en verklaringen van IO’s waar de staat lid van is
2. Algemene praktijk gevolgd wordt door staten
o Consistent
Military and Paramilitary Activities in and against Nicaragua
(NIC v. US)
Customary rule of non-use of force
Customary rule of non-intervention
o Duur (ambigue voorwaarde)
ICJ Adv. Op. Legal consequences of the Separation of the
Chagos Archipelago from Mauritius
Customary rule self-determination
Consolidated and confirmed gradually over time
o Algemeenheid
Bindt alle staten, tenzij een staat voortdurend bezwaar
maakt (= persistent objection)
BINDT ALLE STATEN => Niet-verdragsstaten zijn ook
gebonden door gewoonterecht <-> verdragen binden enkel
de staten die met het verdrag hebben ingestemd
VOORTDURENDE BEZWAAR => Nieuwe staten kunnen
geen voortdurend bezwaar maken en het kan alleen tegen
nieuwe of opkomende gewoontes (! Jus cogens is GEEN
internationale gewoonte en kan dus ook geen bezwaar
tegen worden gemaakt)
- Subjectieve voorwaarde: staten geloven dat die praktijk juridisch bindend
is (opinio juris)
1. Vermoeden bij bestaand internationaal gewoonterecht
2. Geen vermoeden bij nieuw internationaal gewoonterecht
o ICJ Ad. Op. Legality of the Threat or Use of Nuclear Weapons
(1994)
= “De opkomst van een gewoonterechtelijke regel die specifiek
het gebruik van nucleaire wapens zodanig verbiedt, wordt
bemoeilijkt door de voortdurende spanningen tussen de
opkomende opinio juris aan de ene kant en de nog steeds sterke
hechting aan de praktijk van afschrikking aan de andere kant.”
Algemene rechtsbeginselen
Non -exhaustief
- Billijkheid (‘equity’)
o Volgens ICJ = logisch en integraal deel van de applicatie van het
recht en enkel als een manier om toepassing van substantiële
bronnen te beïnvloeden
o Staat los van ‘justice’
o Positivistische kijk op IR
- Goede trouw (‘good faith’)
o Vertrouwen is inherent in internationale samenwerking
- Elementaire overwegingen van menselijkheid
- Indirecte bewijsregels (‘circumstantial evidence’)
o ICJ, Corfu Channel (UK v. Albania) (1949)
o Explosies van mijnen in Albanese wateren die voorheen ontmijnd
waren
o Britse oorlogsschepen waren beschadigd en hun crew dood
o ALB heeft mijnen daar niet gelegd; heeft ook niet samengespand om
mijnen daar te leggen
o Maar het was niet mogelijk dat de ALB OV hier niet van wist
, o Onmogelijk om direct bewijs te leveren dat Corfu channel onder
exclusieve controle van ALB valt
o Indirect bewijs toegestaan: feiten die alles tezamen tot 1 enkele
conclusie leiden
Beslissingen van rechters
- Onder voorbehoud van art. 59 => beslissingen van rechters als
subsidiaire bronnen => ICJ “geen bindende kracht tenzij tussen de
partijen en mbt een particuliere zaak
- ICJ =/= wereldrechtbank => staten moeten nog steeds instemmen of het
ICJ wel mag oordelen over bronnen
Opvattingen van de meest bevoegde schrijvers
- Als subsidiaire bronnen
- Zelden specifieke academici
- International Law Commission
Unilaterale verklaringen
- Geschreven of verbaal
- Klaar en specifiek; restrictieve interpretatie
- Door staatshoofd, regeringshoofd of ministers van BuZa
- ICJ Nuclear test case (New Zealand v. France) (1974)
- PCIJ Legal status of Eastern Greenland (Denmark v. Norway) (1933)
Hiërarchie in bronnen
- Behalve het onderscheid tussen primaire en secundaire bronnen in art. 38
ICJ Statute hebben [bijna] alle bronnen hetzelfde gewicht
1. Complementair
2. Interpretatie bij conflicten
3. Voorrangsregels
- Jus Cogens = peremptory norm of international law
= die substantiële gedragsregels die zaken verbieden die als
onaanvaardbaar zijn gaan worden vanwege de bedreiging die het vormt
voor het voortbestaan van staten en hun volkeren, en de meest
fundamentele menselijke voorwaarden
o Genocide en foltering valt hieronder MAAR geen lijstje => zorgt voor
veel discussie
Les 1:
Internationaal publiekrecht
= het rechtsysteem dat de relatie tussen soevereine staten reguleert, evenals hun
onderlinge rechten en verplichtingen
VS.
Internationaal privaat recht
= nationale wetten of privaatrechtelijke betrekkingen met buitenlandse elementen
regelen omdat er dan een ‘conflict of law’ optreedt
- Erkenning en uitvoerbaarheisverklaring
- Administratieve en gerechtelijke samenwerking
- Internationale bevoegdheid
- Toepasselijk recht
Monisme
= internationaal recht en nationaal recht en nationaal recht vormen 1 enkele
rechtsorde/een set onderling verweven orders die geacht worden coherent te zijn
(internationaal recht is direct van toepassing in de nationale rechtsorde)
VS.
Dualisme
= Internationaal en nationaal recht zijn 2 system die onafhankelijk van elkaar
opereren; internationaal recht moet eerst worden omgezet in nationaal recht
vooraleer het van toepassing is en in werking treedt
PERMANENT COURT OF INTERNATIONAL JUSTICE (PCIJ) LOTUS (FRA V. TUR)
Context: botsing tussen FRA schip (SS Lotus) en een TUR schip => TUR schip zinkt en
TUR personen komen om
Probleem: Had TUR de jurisdictie om om FRA kapitein van de Lotus te vervolgen
aangezien de botsing gebeurde in TUR wateren? <-> FRA: TUR hebben geen
jurisdictie om FRA kapitein te vervolgen voor zaken die gebeuren op zee obv. principes
IR die soevereiniteit van landen beschermen
PCIJ bepaald: TUR heeft wel bevoedgheid om FRA kapitein te vervolgen omwille van
de gevolgen die het incident had op Turkse bevolking => nadruk op principe van
staatssoevereiniteit + staat heeft jurisdictie over feiten gepleegd buiten het eigen
territorium als het een substantiële link heeft met de staat of zijn inwoners
Voowaarden:
- Relaties tussen staten
- Dat IR enkel kan met instemming => positivistische kijk op IR
o Instemmen met formele regels
o Binnen de grenzen van de eigen discipline redeneren
- IL of co-existence & IL of cooperation => naturalistische kijk op IR
o IR heeft al functie soevereine belangen na te streven, en tegelijk de
soevereiniteit en rechten van andere landen te respecteren
o Formele regels zijn inherent vaag. Het recht is in bewegeing
Voornaamste ambitie => stabiliteit creëren door samenwerking
- Post ‘Wereld’ oorlog II
- Europese rechtsorde (vrede van Westfalen 1648)
Soevereiniteit = elke staat heeft hoogste gezag binnen zijn grenzen
Soevereine gelijkheid = geen staat mag macht uitoefenen over een andere
Kritische internationaal recht
Volgens FtAIL (= Feminist approach to IL)
, - Ervaringen en ideeën van mannen weerspiegeld in IR
- Bias is inherent en moeilijk om te zien
- Patriarchaat = privilegiëren van mannen in sociale relaties
FtAIL soorten:
- Liberaal feminisme = gelijke vertegenwoordiging in volkenrechtelijke
instellingen
- Poststructureel feminisme = gelijke vertegenwoordiging en gender kennis
in volkenrechtelijke instellingen
- Marxistisch feminisme = ‘zorgarbeid’ ten voordele van de markt
- Socialistisch feminisme = ‘zorgarbeid’ ten voordele van de markt en
individuele mannen in huishoudens
- Radicaal feminisme = hopeloos om te engageren met volkenrechtelijke
instellingen
Volgens TWAIL (= Third World Approach to IL)
- Bias inherent moeilijk om te zien
- We leven midden in neoliberalisme
- Taal van het globale Noorden weerspiegeld in IR om armoede en
onderontwikkeling in de ‘Derde Wereld’ te bestendigen
- Tweede Wereld?
o Hoe je de wereldkaart ziet is afhankelijk van wie je bent en wat je
centreert
o Tweede wereld = geïndustrialiseerde en communistische landen +
vaak verbonden aan Warschaupact en COMECON
o VN VR functioneert pas na de KO en nadat Irak uit Kuwait werd
verdreven
Staten discussiëren
- Niet of ze gebonden zijn door IR
- Wel over de interpretatie van IR
Les 2: Bronnen
ICJ BARCELONA TRACTION (BELGIUM V. SPAIN) 1970
Context: Canadees bedrijf levert elektriciteit in Spanje. Het Canadees bedrijf heeft
88% Belgische aandeelhouders en er komt een Spaans verbod op uitbetaling van
obligaties
Arrest bepaald:
A body of rules kan enkel ontwikkeld zijn met de instemming van de betrokken
partijen
Bronnen
De meeste bronnen staan in Art. 38(1) Statute ICJ
- Is niet exhaustief!
Verdragen
- Enkel bindend tussen partijen
- Bilateraal of multilateraal
- Vb. oprichtingsverdrag of verdrag waarbij partij instemt gebonden te zijn
door de bindende instrumenten die organisatie aanneemt
Internationaal gewoonterecht
= general practice accepted as law
- Praktische voorwaarde: doen en laten dat als algemene praktijk gevolgd
worden door staten
1. Doen en laten door staten
Fysiek of verbaal
Publiek
, Zelfs resoluties en verklaringen van IO’s waar de staat lid van is
2. Algemene praktijk gevolgd wordt door staten
o Consistent
Military and Paramilitary Activities in and against Nicaragua
(NIC v. US)
Customary rule of non-use of force
Customary rule of non-intervention
o Duur (ambigue voorwaarde)
ICJ Adv. Op. Legal consequences of the Separation of the
Chagos Archipelago from Mauritius
Customary rule self-determination
Consolidated and confirmed gradually over time
o Algemeenheid
Bindt alle staten, tenzij een staat voortdurend bezwaar
maakt (= persistent objection)
BINDT ALLE STATEN => Niet-verdragsstaten zijn ook
gebonden door gewoonterecht <-> verdragen binden enkel
de staten die met het verdrag hebben ingestemd
VOORTDURENDE BEZWAAR => Nieuwe staten kunnen
geen voortdurend bezwaar maken en het kan alleen tegen
nieuwe of opkomende gewoontes (! Jus cogens is GEEN
internationale gewoonte en kan dus ook geen bezwaar
tegen worden gemaakt)
- Subjectieve voorwaarde: staten geloven dat die praktijk juridisch bindend
is (opinio juris)
1. Vermoeden bij bestaand internationaal gewoonterecht
2. Geen vermoeden bij nieuw internationaal gewoonterecht
o ICJ Ad. Op. Legality of the Threat or Use of Nuclear Weapons
(1994)
= “De opkomst van een gewoonterechtelijke regel die specifiek
het gebruik van nucleaire wapens zodanig verbiedt, wordt
bemoeilijkt door de voortdurende spanningen tussen de
opkomende opinio juris aan de ene kant en de nog steeds sterke
hechting aan de praktijk van afschrikking aan de andere kant.”
Algemene rechtsbeginselen
Non -exhaustief
- Billijkheid (‘equity’)
o Volgens ICJ = logisch en integraal deel van de applicatie van het
recht en enkel als een manier om toepassing van substantiële
bronnen te beïnvloeden
o Staat los van ‘justice’
o Positivistische kijk op IR
- Goede trouw (‘good faith’)
o Vertrouwen is inherent in internationale samenwerking
- Elementaire overwegingen van menselijkheid
- Indirecte bewijsregels (‘circumstantial evidence’)
o ICJ, Corfu Channel (UK v. Albania) (1949)
o Explosies van mijnen in Albanese wateren die voorheen ontmijnd
waren
o Britse oorlogsschepen waren beschadigd en hun crew dood
o ALB heeft mijnen daar niet gelegd; heeft ook niet samengespand om
mijnen daar te leggen
o Maar het was niet mogelijk dat de ALB OV hier niet van wist
, o Onmogelijk om direct bewijs te leveren dat Corfu channel onder
exclusieve controle van ALB valt
o Indirect bewijs toegestaan: feiten die alles tezamen tot 1 enkele
conclusie leiden
Beslissingen van rechters
- Onder voorbehoud van art. 59 => beslissingen van rechters als
subsidiaire bronnen => ICJ “geen bindende kracht tenzij tussen de
partijen en mbt een particuliere zaak
- ICJ =/= wereldrechtbank => staten moeten nog steeds instemmen of het
ICJ wel mag oordelen over bronnen
Opvattingen van de meest bevoegde schrijvers
- Als subsidiaire bronnen
- Zelden specifieke academici
- International Law Commission
Unilaterale verklaringen
- Geschreven of verbaal
- Klaar en specifiek; restrictieve interpretatie
- Door staatshoofd, regeringshoofd of ministers van BuZa
- ICJ Nuclear test case (New Zealand v. France) (1974)
- PCIJ Legal status of Eastern Greenland (Denmark v. Norway) (1933)
Hiërarchie in bronnen
- Behalve het onderscheid tussen primaire en secundaire bronnen in art. 38
ICJ Statute hebben [bijna] alle bronnen hetzelfde gewicht
1. Complementair
2. Interpretatie bij conflicten
3. Voorrangsregels
- Jus Cogens = peremptory norm of international law
= die substantiële gedragsregels die zaken verbieden die als
onaanvaardbaar zijn gaan worden vanwege de bedreiging die het vormt
voor het voortbestaan van staten en hun volkeren, en de meest
fundamentele menselijke voorwaarden
o Genocide en foltering valt hieronder MAAR geen lijstje => zorgt voor
veel discussie
