Samenvatting Financial
accounting
Hoofdstuk 1 tm 4, uitgezonderd 4.4 en 4.5.2 tm 4.5.4 = basisbegrippen.
Hoofdstuk 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 en 21.
Hoofdstuk 1 Plaatsbepaling Externe
verslaggeving
Externe verslaggeving gaat over financiële informatieverschaffing door een organisatie aan
buitenstaanders. Vaak zijn er tegengestelde belangen tussen de organisatie en de buitenstaanders.
Hiervoor is (internationale) wet- en regelgeving opgesteld.
1.1 Externe verslaggeving vs. Interne
informatieverschaffing
Externe verslaggeving: Financieel georiënteerde informatieverschaffing vanuit organisaties
ten behoeve van belanghebbende of belangstellende buitenstaanders.
Externe belanghebbenden: Beleggers, bankiers, leveranciers, werknemers, fiscus/overheid,
wetenschappelijke onderzoekers, sollicitanten, beleggingsanalisten en financieel journalisten.
- Het kan zijn dat externe belanghebbenden meer of andere informatie willen hebben dan de
organisatie wil delen.
Informatiebehoeften: behoeften aan informatie door degene die deze informatie gebruiken om
besluiten te nemen omtrent de organisatie. Zonder informatie is geen verantwoorde
besluitvorming mogelijk.
Interne informatieverschaffing: informatieverschaffing aan interne gebruikers aan de hand
van het inzicht in de behoefte naar specifieke informatie. Deze informatieverschaffing is
doelgericht en gericht op het monitoren van het functioneren van de bedrijfsvoering.
1.2 Externe verslaggeving in de maatschappij
Drie modellen die de onderneming ten opzichte van zijn belangstellende kan innemen:
- Bezitsmodel: onderneming is verlengstuk van de ondernemer, zoals bij een eenmanszaak.
Geen strikte scheiding tussen privé en zakelijk vermogen. Er is maatschappelijke consensus
dat zij weinig informatie prijsgeven. Ondernemingen hebben weinig maatschappelijke
invloed.
- Klassieke of Gesloten model: scheiding tussen privé en zakelijk, door aannemen van een
rechtsvorm. Eigenaren hebben grote invloed op de bedrijfsvoering. De informatieverschaffing
is gericht op de behoeften van aandeelhouders en banken.
- Open model: de onderneming wordt gezien als een samenwerking tussen stakeholders. Zij
moeten allen kunnen beslissen a.d.h.v. informatieverschaffing of zij hun relatie met de
organisatie willen voortzetten. De onderneming is hier een subsysteem van het totale
maatschappelijke systeem, en zodoende verplicht tot informatieverschaffing.
o Afweging tussen belangen van de onderneming, stakeholders en concurrentie.
Ondernemingen zijn terughoudend met informatieverstrekking in handen van branchegenoten
kan het concurrentiegevaar opleveren.
1
, Door Externe verslaggeving: onderneming verantwoording afleggen over de uitkomst van het
gevoerde beleid.
Ondernemingen hebben belang bij het verschaffen van informatie zodat zij bijv. tegen
aantrekkelijke voorwaarden kunnen lenen, aandelen kunnen uitgeven of handelen met
leveranciers.
Afstemming tussen het vraag en aanbod van informatie is lastig. Daarom is er wet- en regelgeving
voor de externe verslaggeving. Dynamisch proces met constante ontwikkeling.
1.3 Recht en externe verslaggeving
Rechtsregels bieden de verschillende partijen in het maatschappelijk verkeer houvast,
rechtszekerheid.
- Ondernemingen weten wat ze moeten verstrekken en buitenstaanders weten wat ze kunnen
verwachten aan informatie.
Bij geschillen kunnen partijen zich tot de Ondernemingskamer richten voor een uitspraak van
de rechter. Deze jurisprudentie vormt dan een aanvullende bron van geldend recht.
Het geldend recht is voor een belangrijk deel te vinden in Titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk
wetboek. Daarnaast heeft de RJ (Raad voor de Jaarverslaggeving) richtlijnen opgesteld die
bedoeld zijn als nadere invulling van de verslaggevingsnormen. De RJ-richtlijnen hebben geen
wettelijke status, maar hebben zich in de loop der jaren ontwikkeld tot een gezaghebbende
invulling van de wet.
De IASC – International Accounting Standard Committee begon in 1973 met het uitgeven
van algemene standaarden, International Accounting Standards (IAS) genoemd. In 2001 werd
deze vervangen door de IASB – International Accounting Standards Board. De standaarden
die de IASB uitvaardigt worden IFRS – International Financial Reporting Standards
genoemd.
Het doel van de IASC en de IASB was en is de harmonisatie van verslaggevingsregels op
internationaal niveau om vergelijkbaarheid mogelijk te maken.
Vanaf 2005 zijn beursgenoteerde bedrijven verplicht om IFRS toe te passen op hun
geconsolideerde jaarrekening.
1.4 Bedrijfseconomie en externe verslaggeving
Bedrijfseconomie: geeft vaak een definitie en verwerking van bepaalde begrippen en termen. Denk
hierbij aan grootheden als winst, vermogen, omzet.
Substance over form: Voor goede verslaggeving is het nodig dat de materiele economische
betekenis van een transactie, gebeurtenis of omstandigheid in de gekozen presentatie tot
uitdrukking komt. Dit houdt in dat de economische realiteit en niet de juridische vorm bepalend
is.
1.5 Soorten externe verslaggeving
Externe verslaggeving is divers en kan worden onderscheiden in:
2
, - Periodieke / Systematische informatieverschaffing: dienen alle op basis van dezelfde regels
te worden opgesteld.
o De jaarrekening
o Het bestuur verslag
o Kwartaal of halfjaar berichten
- Ad Hoc / Incidentele informatieverschaffing: naar aanleiding of ten behoeve van een
bepaalde transactie of gebeurtenis.
o Emissieprospectussen
o Fusie bericht
Jaarrekening: een jaarlijks overzicht van de vermogenspositie door middel van een balans, winst- en
verliesrekening en kasstroomoverzicht + toelichting.
Vaak worden er tegenwoordig ook andere overzichten toegevoegd aan het jaarverslag:
- Overzicht van het totaalresultaat
- Overzicht mutatie in het eigen vermogen.
Bestuur verslag: verslag van de ondernemingsleiding, over gang van zaken in het verstreken boekjaar
met de ontwikkeling van de economische activiteiten erin; strategie, positie op de markt etc.
Kwartaal- en halfjaarberichten: halfjaar cijfers zijn verplicht voor beursgenoteerde
ondernemingen. Moet op dezelfde basis als de jaarrekening. Kwartaalcijfers zijn niet verplicht
omdat dat te veel nadruk zou leggen op het behalen van korte termijn resultaten.
Tussentijdse berichtgeving: bij bijzondere tussentijdse ontwikkelingen in de financiële positie
en/of de behaalde resultaten die als koersgevoelig kunnen worden aangemerkt, dient een
beursgenoteerde onderneming die onmiddellijk openbaar te maken.
Maatschappelijke verslaggeving: verantwoording afleggen op het gebied van maatschappelijk
verantwoord ondernemen in de vorm van een duurzaamheidsverslag.
GRI = Global Reporting Initiative: instituut verbonden aan de Verenigde Naties die algemene
grondslagen voor maatschappelijk verslaggeving heeft ontwikkeld.
IIRC = International Integrated Reporting Council: heeft een raamwerk ontwikkeld voor
een geïntegreerd verslag waarin commerciële, sociale en ecologische context samen wordt
gebracht.
Naast commerciële verslaggeving is er ook afzonderlijke regelgeving voor de fiscale verslagen,
met als doel het heffen van inkomsten en vennootschapsbelasting over fiscaal vermogen en de
belastbare winst.
De fiscale winst- en vermogensbepaling geschiedt volgens de regels van:
- Goed koopmansgebruik: de boekhouding op een algemeen geaccepteerde manier voeren.
De verschillen tussen de fiscale en commerciële bepalingen van winst en vermogen veroorzaken
problematiek tot de behandeling van belastingen in de commerciële jaarrekening vs. de fiscale
jaarrekening.
3
, 1.6 Wetenschappelijk onderzoek externe verslaggeving
Ontwerpend onderzoek: bedenken van nieuwe rekenregels (waarderings- en
resultaatbepalingsgrondslagen) en voorstellingswijzen (modellen) om de financiële prestaties van
ondernemingen te meten en vast te leggen.
Verklarend onderzoek: het begrijpen van externe verslaggeving.
De wijze waarop ondernemingen de verslaggeving inhoud geven, de wijze waarop gebruikers de
informatie hanteren en de wijze waarop de overheid optreedt. Drie elementen:
- Empirische verschijnselen
- Een theorie omtrent die verschijnselen
- Instrumenten om de theorie te toetsen
Juridische onderzoek: de interpretatie van het jaarrekeningenrecht en het effect daarvan op de
praktijk van de externe verslaggeving.
Onderzoek van financiële markten: houdt zich bezig met in welke mate inhoud en vorm van
de externe verslaggeving van invloed zijn op de prijsvorming op financiële markten.
Efficiënte markthypothese: stelt dat de financiële markten onmiddellijk en op een juiste
manier reageren op alle informatie die vrijkomt en dus de wijzigingen in de
verslaggevingsmethoden die gehanteerd zijn in de externe verslaggeving volledig doorgronden.
CAPM = Capital Asset Pricing Model: prijsvormingsmodel dat voorspelt dat koersen niet
zullen reageren op veranderingen in verslaggevingsmethoden, tenzij zij een kasstroom effect
hebben.
Economic Consequences: de beïnvloeding van ondernemingsgedrag door geldende regels en
normen. Bijv. door belastingvoordeel op investeringen.
Economische theorie van de overheid = voorspellingen over het gedrag van de overheid.
Regelgeving wordt namelijk beïnvloed door het eigen belang van politici en ambtenaren.
Earnings management: bewuste beïnvloeding door de ondernemingsleiding van gerapporteerde
winstcijfers.
4
accounting
Hoofdstuk 1 tm 4, uitgezonderd 4.4 en 4.5.2 tm 4.5.4 = basisbegrippen.
Hoofdstuk 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 en 21.
Hoofdstuk 1 Plaatsbepaling Externe
verslaggeving
Externe verslaggeving gaat over financiële informatieverschaffing door een organisatie aan
buitenstaanders. Vaak zijn er tegengestelde belangen tussen de organisatie en de buitenstaanders.
Hiervoor is (internationale) wet- en regelgeving opgesteld.
1.1 Externe verslaggeving vs. Interne
informatieverschaffing
Externe verslaggeving: Financieel georiënteerde informatieverschaffing vanuit organisaties
ten behoeve van belanghebbende of belangstellende buitenstaanders.
Externe belanghebbenden: Beleggers, bankiers, leveranciers, werknemers, fiscus/overheid,
wetenschappelijke onderzoekers, sollicitanten, beleggingsanalisten en financieel journalisten.
- Het kan zijn dat externe belanghebbenden meer of andere informatie willen hebben dan de
organisatie wil delen.
Informatiebehoeften: behoeften aan informatie door degene die deze informatie gebruiken om
besluiten te nemen omtrent de organisatie. Zonder informatie is geen verantwoorde
besluitvorming mogelijk.
Interne informatieverschaffing: informatieverschaffing aan interne gebruikers aan de hand
van het inzicht in de behoefte naar specifieke informatie. Deze informatieverschaffing is
doelgericht en gericht op het monitoren van het functioneren van de bedrijfsvoering.
1.2 Externe verslaggeving in de maatschappij
Drie modellen die de onderneming ten opzichte van zijn belangstellende kan innemen:
- Bezitsmodel: onderneming is verlengstuk van de ondernemer, zoals bij een eenmanszaak.
Geen strikte scheiding tussen privé en zakelijk vermogen. Er is maatschappelijke consensus
dat zij weinig informatie prijsgeven. Ondernemingen hebben weinig maatschappelijke
invloed.
- Klassieke of Gesloten model: scheiding tussen privé en zakelijk, door aannemen van een
rechtsvorm. Eigenaren hebben grote invloed op de bedrijfsvoering. De informatieverschaffing
is gericht op de behoeften van aandeelhouders en banken.
- Open model: de onderneming wordt gezien als een samenwerking tussen stakeholders. Zij
moeten allen kunnen beslissen a.d.h.v. informatieverschaffing of zij hun relatie met de
organisatie willen voortzetten. De onderneming is hier een subsysteem van het totale
maatschappelijke systeem, en zodoende verplicht tot informatieverschaffing.
o Afweging tussen belangen van de onderneming, stakeholders en concurrentie.
Ondernemingen zijn terughoudend met informatieverstrekking in handen van branchegenoten
kan het concurrentiegevaar opleveren.
1
, Door Externe verslaggeving: onderneming verantwoording afleggen over de uitkomst van het
gevoerde beleid.
Ondernemingen hebben belang bij het verschaffen van informatie zodat zij bijv. tegen
aantrekkelijke voorwaarden kunnen lenen, aandelen kunnen uitgeven of handelen met
leveranciers.
Afstemming tussen het vraag en aanbod van informatie is lastig. Daarom is er wet- en regelgeving
voor de externe verslaggeving. Dynamisch proces met constante ontwikkeling.
1.3 Recht en externe verslaggeving
Rechtsregels bieden de verschillende partijen in het maatschappelijk verkeer houvast,
rechtszekerheid.
- Ondernemingen weten wat ze moeten verstrekken en buitenstaanders weten wat ze kunnen
verwachten aan informatie.
Bij geschillen kunnen partijen zich tot de Ondernemingskamer richten voor een uitspraak van
de rechter. Deze jurisprudentie vormt dan een aanvullende bron van geldend recht.
Het geldend recht is voor een belangrijk deel te vinden in Titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk
wetboek. Daarnaast heeft de RJ (Raad voor de Jaarverslaggeving) richtlijnen opgesteld die
bedoeld zijn als nadere invulling van de verslaggevingsnormen. De RJ-richtlijnen hebben geen
wettelijke status, maar hebben zich in de loop der jaren ontwikkeld tot een gezaghebbende
invulling van de wet.
De IASC – International Accounting Standard Committee begon in 1973 met het uitgeven
van algemene standaarden, International Accounting Standards (IAS) genoemd. In 2001 werd
deze vervangen door de IASB – International Accounting Standards Board. De standaarden
die de IASB uitvaardigt worden IFRS – International Financial Reporting Standards
genoemd.
Het doel van de IASC en de IASB was en is de harmonisatie van verslaggevingsregels op
internationaal niveau om vergelijkbaarheid mogelijk te maken.
Vanaf 2005 zijn beursgenoteerde bedrijven verplicht om IFRS toe te passen op hun
geconsolideerde jaarrekening.
1.4 Bedrijfseconomie en externe verslaggeving
Bedrijfseconomie: geeft vaak een definitie en verwerking van bepaalde begrippen en termen. Denk
hierbij aan grootheden als winst, vermogen, omzet.
Substance over form: Voor goede verslaggeving is het nodig dat de materiele economische
betekenis van een transactie, gebeurtenis of omstandigheid in de gekozen presentatie tot
uitdrukking komt. Dit houdt in dat de economische realiteit en niet de juridische vorm bepalend
is.
1.5 Soorten externe verslaggeving
Externe verslaggeving is divers en kan worden onderscheiden in:
2
, - Periodieke / Systematische informatieverschaffing: dienen alle op basis van dezelfde regels
te worden opgesteld.
o De jaarrekening
o Het bestuur verslag
o Kwartaal of halfjaar berichten
- Ad Hoc / Incidentele informatieverschaffing: naar aanleiding of ten behoeve van een
bepaalde transactie of gebeurtenis.
o Emissieprospectussen
o Fusie bericht
Jaarrekening: een jaarlijks overzicht van de vermogenspositie door middel van een balans, winst- en
verliesrekening en kasstroomoverzicht + toelichting.
Vaak worden er tegenwoordig ook andere overzichten toegevoegd aan het jaarverslag:
- Overzicht van het totaalresultaat
- Overzicht mutatie in het eigen vermogen.
Bestuur verslag: verslag van de ondernemingsleiding, over gang van zaken in het verstreken boekjaar
met de ontwikkeling van de economische activiteiten erin; strategie, positie op de markt etc.
Kwartaal- en halfjaarberichten: halfjaar cijfers zijn verplicht voor beursgenoteerde
ondernemingen. Moet op dezelfde basis als de jaarrekening. Kwartaalcijfers zijn niet verplicht
omdat dat te veel nadruk zou leggen op het behalen van korte termijn resultaten.
Tussentijdse berichtgeving: bij bijzondere tussentijdse ontwikkelingen in de financiële positie
en/of de behaalde resultaten die als koersgevoelig kunnen worden aangemerkt, dient een
beursgenoteerde onderneming die onmiddellijk openbaar te maken.
Maatschappelijke verslaggeving: verantwoording afleggen op het gebied van maatschappelijk
verantwoord ondernemen in de vorm van een duurzaamheidsverslag.
GRI = Global Reporting Initiative: instituut verbonden aan de Verenigde Naties die algemene
grondslagen voor maatschappelijk verslaggeving heeft ontwikkeld.
IIRC = International Integrated Reporting Council: heeft een raamwerk ontwikkeld voor
een geïntegreerd verslag waarin commerciële, sociale en ecologische context samen wordt
gebracht.
Naast commerciële verslaggeving is er ook afzonderlijke regelgeving voor de fiscale verslagen,
met als doel het heffen van inkomsten en vennootschapsbelasting over fiscaal vermogen en de
belastbare winst.
De fiscale winst- en vermogensbepaling geschiedt volgens de regels van:
- Goed koopmansgebruik: de boekhouding op een algemeen geaccepteerde manier voeren.
De verschillen tussen de fiscale en commerciële bepalingen van winst en vermogen veroorzaken
problematiek tot de behandeling van belastingen in de commerciële jaarrekening vs. de fiscale
jaarrekening.
3
, 1.6 Wetenschappelijk onderzoek externe verslaggeving
Ontwerpend onderzoek: bedenken van nieuwe rekenregels (waarderings- en
resultaatbepalingsgrondslagen) en voorstellingswijzen (modellen) om de financiële prestaties van
ondernemingen te meten en vast te leggen.
Verklarend onderzoek: het begrijpen van externe verslaggeving.
De wijze waarop ondernemingen de verslaggeving inhoud geven, de wijze waarop gebruikers de
informatie hanteren en de wijze waarop de overheid optreedt. Drie elementen:
- Empirische verschijnselen
- Een theorie omtrent die verschijnselen
- Instrumenten om de theorie te toetsen
Juridische onderzoek: de interpretatie van het jaarrekeningenrecht en het effect daarvan op de
praktijk van de externe verslaggeving.
Onderzoek van financiële markten: houdt zich bezig met in welke mate inhoud en vorm van
de externe verslaggeving van invloed zijn op de prijsvorming op financiële markten.
Efficiënte markthypothese: stelt dat de financiële markten onmiddellijk en op een juiste
manier reageren op alle informatie die vrijkomt en dus de wijzigingen in de
verslaggevingsmethoden die gehanteerd zijn in de externe verslaggeving volledig doorgronden.
CAPM = Capital Asset Pricing Model: prijsvormingsmodel dat voorspelt dat koersen niet
zullen reageren op veranderingen in verslaggevingsmethoden, tenzij zij een kasstroom effect
hebben.
Economic Consequences: de beïnvloeding van ondernemingsgedrag door geldende regels en
normen. Bijv. door belastingvoordeel op investeringen.
Economische theorie van de overheid = voorspellingen over het gedrag van de overheid.
Regelgeving wordt namelijk beïnvloed door het eigen belang van politici en ambtenaren.
Earnings management: bewuste beïnvloeding door de ondernemingsleiding van gerapporteerde
winstcijfers.
4
