100% satisfaction guarantee Immediately available after payment Both online and in PDF No strings attached 4.2 TrustPilot
logo-home
Summary

Samenvatting - Filosofie en ethiek (AB_1178)

Rating
-
Sold
-
Pages
39
Uploaded on
05-06-2025
Written in
2023/2024

Elk college samengevat van het vak Filosofie en Ethiek. Hier en daar extra uitleg. SOLK zit er ook bij. 8 gehaald.

Institution
Course











Whoops! We can’t load your doc right now. Try again or contact support.

Written for

Institution
Study
Course

Document information

Uploaded on
June 5, 2025
Number of pages
39
Written in
2023/2024
Type
Summary

Subjects

Content preview

Table of Contents
Week 1 ............................................................................................................................1
HC1: Introductie op de cursus Inleiding ‘Wat is wetenschap?’ ....................................................1
HC2: Onderzoeksethiek, Wetenschap en waarden, Argumentatie I .............................................3
Wetenschap en waarden ..............................................................................................................................4
Argumentatie I ..............................................................................................................................................6
Onderzoeksmethodologie ..............................................................................................................................6

Week 2 ..............................................................................................................................7
HC3: Bewijsbaarheid en vooringenomenheid, Standaardbeeld van wetenschap ........................7
Evidence Based Medicine (EBM) ...................................................................................................................7
Reguliere en alternatieve geneeskunde ........................................................................................................7
HC4: Popper en het falsificatiecriterium, De maakbare mens, Argumentatie II ...........................9
De wetenschapsfilosofie van Karl Popper ......................................................................................................9
De maakbare mens ......................................................................................................................................11
Werkingsmechanisme ..................................................................................................................................12

Week 3 ............................................................................................................................13
HC5: De paradigmatheorie van Kuhn ........................................................................................13
Van passief naar actief waarnemen .............................................................................................................13
Kuhn en Darwiniaanse geneeskunde ..........................................................................................................15
Paradigma’s in de geneeskunde ...................................................................................................................15

Week 4 ............................................................................................................................16
HC SOLK 1: Inleiding ‘Grenzen van wetenschap’, Lichaam-geest probleem ................................16
HC SOLK 2: Reductionisme, Mensbeelden I ................................................................................18
HC SOLK 3: Lichaam-ziel-geest, Mensbeelden II .........................................................................21
Week 5 ..........................................................................................................................23
HC6: Wetenschap en dogma, Sociologie van Wetenschappelijke Kennis ...................................23
HC7: Latour, Ethiek en Gezondheidsethiek, Argumentatie III .....................................................27
Week 6 ............................................................................................................................31
HC8: Knowledge Filter ...............................................................................................................31
HC9: Wetenschap en samenleving, Science in Transition?, Medische Ethiek .............................35




Week 1
HC1: Introductie op de cursus Inleiding ‘Wat is wetenschap?’
Het common sense-beeld van wetenschap
De opkomst van ‘slodderwetenschap’ (geen empirisch onderzoek aan grondslag)
Constatering ‘Levelt’: veel wetenschap is ‘sloppy science’:
 Publicatiebias (bv. mislukte experimenten niet gepubliceerd, meer interesse
in gelukte onderzoeken; herhaling van de mislukte onderzoeken anders zonde
geld)
 Gebrek aan herhaling van onderzoek (en dus geen controle)

,  Statistische incompetentie en desinteresse (hanteren in wetenschap)
 Geen of nauwelijks besef van wetenschapsethiek

Common sense-beeld van wetenschap
 Wetenschappelijke kennis is objectief
 De (unieke) wetenschappelijke methode is de manier om kennis over de
wereld te verkrijgen.
 Wetenschap is waardevrij (niet betrokken bij hoe de kennis wordt toegepast)
 geen externe invloeden; daarom autonoom (politiek, regeringen,
multinationals), neutraal (geen religieuze overtuigingen, politieke opvattingen of
financiële belangen), onafhankelijk (morele waarden, ideologische of andere
opvattingen geen rol): alles draait om (empirisch) bewijs en logische afleidingen
 Wetenschappers zijn op zoek naar de waarheid.
wordt bedreigd door sloppy science, op grote schaal kan wetenschap nooit
realiteit worden

Is wetenschap objectief
 verschil tussen objectief en subjectief (begripsvorming nodig)
 Claim: ‘wetenschappelijke kennis is objectief’. Voorwaarde: heldere
begripsvorming.
 Afwezigheid van vaagheid en meerduidigheid
o Van alledaagse naar wetenschappelijke taal.
o Ideaal: helderheid en eenduidigheid
 Begrippen moeten ‘operationeel’ zijn: gespecificeerd en meetbaar.
o Ideaal: vrij van persoonlijke opvattingen / cultureel bepaalde waarden.

Voorbeeld uit de gedragswetenschappen: het begrip ‘intelligentie’.
 onderzoek naar intelligentie I; samuel george morton, heeft te maken met
hersengrootte, inhoud van een schedel (mannen intelligenter dan vrouwen)
 onderzoek naar intelligentie II; IQ testen, er zijn geen neutrale IQ testen maar
streven naar cultuur faire IQ testen
intelligentie testen die cultuur onafhankelijk is, is dus heel lastig > kan het wel objectief zijn
en moet daar gestreven naar worden

Het bestaan van sloppy science geeft aanleiding om kritisch te kijken naar wetenschappelijk
onderzoek. Eerste gedachte: sloppy science uitbannen en er voor zorgen dat het common
sense beeld weer ‘werkelijkheid wordt’. Als dat lukt is wetenschap dan toch ‘objectief’?
> intelligentie onderzoek laat zien dat dit niet altijd het geval is dus blijkbaar kan ‘objectiviteit
(ook als er geen sprake is van sloppy science) problematisch zijn; common sense-beeld van
wetenschap voldoet wellicht helemaal niet

Zijn wetenschappers op zoek naar waarheid; hoe behoren wetenschappers te werk te
gaan?
De kloonaffaire (voorbeeld onderzoeksethiek); betreft twee artikelen die werden
gepubliceerd, achteraf bleek dat deze gefraudeerd te zijn; andere auteurs bij betrokken
 co-auteurschap en de acceptatie van wetenschappelijke kennis: een
corrigerende werking > schijn van interne controle veroorzaken

Evaluatie van de kloonaffaire (‘niemand trok aan de bel?’) verschillende invalshoeken:
 Sociaal maatschappelijke of culturele invalshoek; politieke opvattingen van
stamcelonderzoek, autoritair georganiseerde Oosterse cultuur.
 Ethische invalshoek; de onafhankelijkheid van wetenschappelijk onderzoek
 Wetenschapsfilosofische invalshoek; processen van verificatie en falsificatie?
reputatie van wetenschappers, peer review en andere controlemechanismen
betrouwbaar?

,  Persoonlijke opvattingen / aangehangen waarden / levensbeschouwelijke
visie.

Klopt het common sense-beeld van wetenschap? Vanuit drie perspectieven
 Wetenschapsfilosofisch; Onder welke voorwaarden wordt wetenschappelijke
kennis geaccepteerd?
 Filosofie van de geneeskunde; Wanneer spreken we van een ‘gezond
mens’?
 Ethiek; Hoe behoren wetenschappers te werk te gaan? Mag alles wat kan?

Onderzoek naar onderzoek
In plaats van je te verdiepen in nog meer concrete kennis van vakgebieden uit de
levenswetenschappen, ga je in deze cursus denken over het verschijnsel ‘wetenschap’:
 Wat betekent precies een ‘wetenschappelijk’ onderbouwde stelling?
 Wat is het verschil tussen ‘echte’ wetenschap en pseudowetenschap?
 Wie bepaalt dat verschil?
 Waarom heeft wetenschappelijke kennis zo’n hoge status?
Dit soort onderzoek voer je niet uit via wetenschappelijk onderzoek (probleem van
circulariteit), via filosofische reflectie.

De normen van Merton; onderzoeksethiek, Robert Merton (1942) en de ongeschreven
regels van de wetenschappelijke gemeenschap: vergroten van de betrouwbaarheid van
wetenschappelijke kennis en voorkomen van misstanden in de wetenschap.
CUDOS
- Communism; de resultaten van wetenschappelijk onderzoek moeten openbaar
toegankelijk zijn.
- Universalism; wetenschap moet open staan voor iedereen en de beoordeling van
wetenschappelijke kennis is onafhankelijk van ras, geslacht, sociale positie,
nationaliteit, religieuze identiteit, etc.
- Disinterestedness; de persoonlijke opvattingen en gevoelens van de onderzoeker
mogen geen invloed uitoefenen op de resultaten.
- Organized scepticism; in de wetenschap is systematisch wantrouwen ten opzichte
van elk resultaat geboden.

HC2: Onderzoeksethiek, Wetenschap en waarden, Argumentatie I
De normen van Merton; onderzoeksethiek, Robert Merton (1942) en Fleming;
‘Communism’: resultaten van wetenschappelijk onderzoek moet openbaar toegankelijk
zijn.
‘Florey en Chain konden niet profiteren van het ongepubliceerde werk van Flemings
biochemici. Zij moesten opnieuw uitzoeken hoe penicilline kunt krijgen en bewaren.’
 Basisidee; ontwikkelde kennis is gezamenlijk bezit > onderzoeksgegevens
moeten beschikbaar zijn voor anderen ter controle en om op voort te kunnen
bouwen.
‘Universalism’: de beoordeling van wetenschappelijke kennis is onafhankelijk van ras,
geslacht, sociale positie, nationaliteit, religieuze identiteit, etc.
 Basisidee; kennis uitsluitend beoordelen op grond van ‘onpersoonlijke
criteria’. Verschil in ‘beoordeling van kennis’ en ‘waardering en toepassing van
kennis’. Oordelen op inhoud, niet problematisch; interesse in werk Fleming
vanwege reputatie.
‘Disinterestedness’: de persoonlijke opvattingen en gevoelens van de onderzoeker mogen
geen invloed uitoefenen op de resultaten. Als je geen goede resultaten krijgt en gebaseerd
op andere ervaringen ben je vrij om een nieuwe weg in te slaan.
 Basisidee; de resultaten van de onderzoeker worden niet beïnvloed door
persoonlijke of professionele belangen. Opvattingen over de zin van bepaalde

, experimenten of onderzoeksvoorstellen zijn niet verboden – zolang ze berusten
op resultaten waar onder wetenschappers consensus over bestaat en zolang ze
maar niet berusten op bijvoorbeeld financiële belangen. Toch lijkt
‘disinterestedness’ een ideaal dat nagestreefd dient te worden: wetenschappers
streven naar ‘objectiviteit’.
‘Organized Scepticism’: systematisch wantrouwen ten opzichte van elk wetenschappelijk
resultaat.
 Er bestaat niet een eenduidig criterium om te bepalen of een hypothese
‘voldoende’ is getest. 100% zekerheid bestaat niet in de empirische
wetenschappen!

Wetenschap en waarden
Common sense-beeld van wetenschap: wetenschap gaat over feiten, niet over waarden en
‘wetenschap is waardevrij’.

1. Wat betekent het dat wetenschap ‘waardevrij’ is?
- autonoom: alleen wetenschappers (en niet de politiek of het bedrijfsleven) bepalen
welke onderzoeksvragen de moeite waard zijn.
- neutraal: de keuze van de onderzoeksvragen wordt niet beïnvloed door bijvoorbeeld
religieuze of politieke overtuigingen.
- onafhankelijk: bij de acceptatie van wetenschappelijke kennis spelen morele
oordelen of bijvoorbeeld ideologische opvattingen geen rol.
- niet normatief: onderzoekers zijn niet verantwoordelijk voor maatschappelijke
toepassing van hun onderzoek, ze beschrijven uitsluitend de feiten.
normatief; wat is een gezond leven, dit kunnen feiten zijn maar kunnen opvattingen achter

2. Spelen waarden alleen een rol in de toepassing van wetenschappelijk onderzoek?
Drie fasen in de praktijk van wetenschappelijk onderzoek;
- fase voordat wetenschappelijk onderzoek start (1); autonomie en neutraliteit
- fase waarin wetenschappelijk onderzoek plaatsvindt (2); onafhankelijkheid
- fase nadat wetenschappelijk onderzoek is afgerond (3); normativiteit `

Waarden in het hart van wetenschappelijke activiteiten (fase 2)?
 Rol Epistemische waarden bij de evaluatie van hypotheses en theorieën (bv.
precisie en reikwijdte)?
 Niet-epistemische waarden in de ontwikkeling van wetenschappelijk kennis:
maken morele oordelen, ideologische opvattingen of religieuze overtuigingen
deel uit van de gronden die de aanname of verwerping van wetenschappelijke
claims bepalen?

(Epistemische waarden zijn de waarden die aangeven wat goed onderzoek is.)

3. Spelen hooguit een speciaal soort waarden een rol in wetenschap, zoals bijvoorbeeld de
waarde ‘nauwkeurigheid’? Gaat het in het hart van de wetenschap uitsluitend over feiten en
is er geen rol voor niet-epistemische ‘waarden’?
 Voorbeeld; Darwins evolutietheorie samengevat in een plaatje > een tijdloze
weergave van een wetenschappelijke theorie? Alsof de evolutie gericht is op de
mens als eindproduct, wat niet zo gezien mag worden. Mens wordt altijd
afgebeeld als een man, hierin zit een niet-epistemische waarde in verstopt. Er
kan een tijdsbeeld in verstopt zitten, nu worden plaatjes anders afgebeeld dan
vroeger.


Chatgpt uitleg van bovenstaande:
$12.79
Get access to the full document:

100% satisfaction guarantee
Immediately available after payment
Both online and in PDF
No strings attached

Get to know the seller
Seller avatar
juliasellingsummaries

Get to know the seller

Seller avatar
juliasellingsummaries Vrije Universiteit Amsterdam
Follow You need to be logged in order to follow users or courses
Sold
6
Member since
6 months
Number of followers
0
Documents
12
Last sold
5 months ago

0.0

0 reviews

5
0
4
0
3
0
2
0
1
0

Recently viewed by you

Why students choose Stuvia

Created by fellow students, verified by reviews

Quality you can trust: written by students who passed their tests and reviewed by others who've used these notes.

Didn't get what you expected? Choose another document

No worries! You can instantly pick a different document that better fits what you're looking for.

Pay as you like, start learning right away

No subscription, no commitments. Pay the way you're used to via credit card and download your PDF document instantly.

Student with book image

“Bought, downloaded, and aced it. It really can be that simple.”

Alisha Student

Frequently asked questions