Strafrecht
Inhoudsopgave
I. Inleiding..................................................................................................... 2
Wat is strafrecht?............................................................................................................ 2
Kernbegrippen van het strafrecht...................................................................................2
Indeling van het strafrecht.............................................................................................. 3
II. Het positief strafrecht................................................................................4
A. DE STRAFWET............................................................................................................. 4
I. Algemene beginselen............................................................................................... 4
II. De toepasselijkheid van de strafwet in de tijd.........................................................6
III. De toepasselijkheid van de strafwet naar de plaats.............................................11
De toepasselijkheid van de strafwet naar de personen.............................................14
B. HET MISDRIJF............................................................................................................ 15
I. Algemene beginselen............................................................................................. 15
II. Het materieel bestanddeel van het misdrijf...........................................................17
III. Het moreel bestanddeel van het misdrijf..............................................................17
IV. De wettelijke indeling van de misdrijven..............................................................21
V. Andere classificaties van de misdrijven.................................................................25
VI. Verzwarende omstandigheden.............................................................................32
VII. De strafbare poging............................................................................................. 34
VIII. De rechtvaardigingsgronden..............................................................................38
C. DE DADER................................................................................................................. 42
I. Zowel natuurlijke personen als rechtspersonen......................................................42
II. De strafbare deelneming.......................................................................................45
III. De schuldontheffingsgronden...............................................................................50
IV. De gronden van niet – toerekenbaarheid..............................................................52
V. De strafuitsluitende verschoningsgronden............................................................60
D. De straffen en andere gevolgen van het misdrijf......................................................63
I. Algemene beginselen............................................................................................. 63
II. De straffen............................................................................................................. 66
III. Bepaling van de straf............................................................................................ 83
IV. De modaliteiten van de straffen.........................................................................100
V. De uitvoering van de straffen..............................................................................104
VI. Genade............................................................................................................... 113
VII. Verjaring van de straf........................................................................................114
VIII. Het verval van de straffen................................................................................117
IX. De burgerlijke gevolgen van het misdrijf............................................................120
, I. Inleiding
Wat is strafrecht?
Strafrecht is:
Publiekrecht: als u een misdrijf pleegt, ontstaat een verticale
verhouding tussen u en de gemeenschap, de gemeenschap mag u
vervolgen
Wettenrecht
Legaal recht/Sanctierecht: leedtoevoeging, de situatie van de dader
voor het plegen van de dader is beter dan de situatie van de dader
nadat hij de straf heeft ondergaan
Horizontale verhouding tussen dader en slachtoffer kan soms bestaan,
maar niet altijd:
Er is niet altijd een slachtoffer: snelheidsmisdrijven, niet
identificeerbaar, …
Er is geen klacht nodig om vervolging in te stellen (behalve
klachtmisdrijven die werden afgeschaft in het nieuwe strafwetboek)
Het slachtoffer kan de strafvordering instellen, maar daarna is de
uitoefening van de strafvordering prerogatief van het OM
De privaatrechtelijke verhouding tussen dader en slachtoffer heeft steeds
meer invloed op het strafrecht.
Het strafrecht is essentieel leedtoevoegend, wat verschilt van andere
rechtstakken die restitutie vorderen.
Kernbegrippen van het strafrecht
Kernbegrippen:
Misdrijf: vnl. boek 2 strafwetboek
o Evolutie: niet enkel positieve misdrijven die een actie vereisen
worden bestraft, ook meer en meer onthoudingsdelicten en
gevaarzettingsdelicten, vb. snelheidsmisdrijf
Strafrechtelijke sanctie: leedtoevoegend
o Maar: internering, opvoedkundige maatregelen = niet
leedtoevoegend
o Maar: resocialiseringsmaatregelen
Dader: straf moet geïndividualiseerd worden
o Wie is de dader als persoon?
o Moet straf onmiddellijk worden uitgevoerd?
,Indeling van het strafrecht
Indeling:
Formeel strafrecht = strafprocesrecht
Materieel strafrecht
o Algemeen deel
o Bijzonder deel: omschrijving van de misdrijven en de straffen
daarop
Kunnen afwijken van algemeen deel, vb. poging of
herhaling
Kunnen afwijken van formeel strafrecht, vb. wie heeft
opsporingsbevoegdheid en welke is dat dan?
Gemeen strafrecht vs. Bijzonder strafrecht
o Gemeen: permanent, weinig veranderlijk, van toepassing op
iedereen
o Bijzonder: niet van toepassing op iedereen
Klassieke school: mens is een abstract wezen, de schuld ligt in de keuze
voor het kwade waar men kon kiezen voor het goede. Men gaat uit van
een rationeel, wilsbekwaam wezen.
Bijzondere strafwet, vb. wet die wordt afgesloten met 1 bepaling die
stelt “wie deze wet niet naleeft, wordt bestraft met…”, “op de misdrijven
omschreven in deze bijzondere strafwet zijn de bepalingen van boek 1
met inbegrip van hoofdstuk 7 en art. 85 van toepassing”.
Algemene regel: de regels van het strafwetboek zijn van toepassing
op de bijzondere strafwetten.
Tenzij de bijzondere strafwet daarvan afwijkt
Tenzij bepalingen van hoofdstuk 7 (strafbare deelneming)
Tenzij art. 85 op verzachtende omstandigheden
(laatste 2 uitzonderingen zijn historisch achterhaald en dus vaak niet
meer toegepast door extra clausule)
Art. 77: artikelen van boek I van het strafwetboek zijn van toepassing op
de bijzondere strafwetten.
Art. 78: bepalingen van het nieuwe strafwetboek mbt de strafbare
deelneming en de verzachtende omstandigheden zijn niet van toepassing
op de bijzondere strafwetten, tenzij deze bijzondere wetten wél van
toepassing verklaren.
, II. Het positief strafrecht
A. DE STRAFWET
I. Algemene beginselen
a. Het legaliteitsbeginsel
1. Begrip
Niemand kan bestraft worden met een straf die niet bestond op het
moment dat het misdrijf werd gepleegd.
“Nullum crimen, nulla poena sine lege”
Art. 12
Art. 14
Art. 2
Ook in de Grondwet, ook in het EVRM, ook in het IVBPR, …
m.a.w. dit is onwrikbaar!
Art. 1 nieuwe Strafwetboek: Nurembergclausule = ook wanneer er geen
wet is die een bepaalde gedraging strafbaar stelt, kan die toch bestraft
worden op basis van de algemene beginselen die aanvaard worden door
de internationale gemeenschap.
2. Draagwijdte
Een misdrijf en een straf moeten worden ingevoerd krachtens de wet,
niet door de wet. Het is een gereserveerde bevoegdheid aan de wetgever
om strafrecht uit te vaardigen.
Ook andere normatieve dan wetgeving kunnen strafrecht bevatten, zoals
de decreten en de ordonnanties.
Niet naleving strafbaar stellen (incrimineren)
Straffen bepalen op die niet naleving (straf bepalen)
Art. 11: bepalingen zijn van toepassing op misdrijven omschreven in
decreten en ordonnanties, tenzij daarvan wordt afgeweken. Veel
afwijkingen kunnen leiden tot versnippering!
Voor een grove afwijking is unaniem advies nodig van de federale
Ministerraad: ingevoerd in de hoop dat dit nooit voorvalt, met de gedachte
dat dit unaniem advies nooit zal komen.
trias politica
federale bevoegdheidsverdeling
Inhoudsopgave
I. Inleiding..................................................................................................... 2
Wat is strafrecht?............................................................................................................ 2
Kernbegrippen van het strafrecht...................................................................................2
Indeling van het strafrecht.............................................................................................. 3
II. Het positief strafrecht................................................................................4
A. DE STRAFWET............................................................................................................. 4
I. Algemene beginselen............................................................................................... 4
II. De toepasselijkheid van de strafwet in de tijd.........................................................6
III. De toepasselijkheid van de strafwet naar de plaats.............................................11
De toepasselijkheid van de strafwet naar de personen.............................................14
B. HET MISDRIJF............................................................................................................ 15
I. Algemene beginselen............................................................................................. 15
II. Het materieel bestanddeel van het misdrijf...........................................................17
III. Het moreel bestanddeel van het misdrijf..............................................................17
IV. De wettelijke indeling van de misdrijven..............................................................21
V. Andere classificaties van de misdrijven.................................................................25
VI. Verzwarende omstandigheden.............................................................................32
VII. De strafbare poging............................................................................................. 34
VIII. De rechtvaardigingsgronden..............................................................................38
C. DE DADER................................................................................................................. 42
I. Zowel natuurlijke personen als rechtspersonen......................................................42
II. De strafbare deelneming.......................................................................................45
III. De schuldontheffingsgronden...............................................................................50
IV. De gronden van niet – toerekenbaarheid..............................................................52
V. De strafuitsluitende verschoningsgronden............................................................60
D. De straffen en andere gevolgen van het misdrijf......................................................63
I. Algemene beginselen............................................................................................. 63
II. De straffen............................................................................................................. 66
III. Bepaling van de straf............................................................................................ 83
IV. De modaliteiten van de straffen.........................................................................100
V. De uitvoering van de straffen..............................................................................104
VI. Genade............................................................................................................... 113
VII. Verjaring van de straf........................................................................................114
VIII. Het verval van de straffen................................................................................117
IX. De burgerlijke gevolgen van het misdrijf............................................................120
, I. Inleiding
Wat is strafrecht?
Strafrecht is:
Publiekrecht: als u een misdrijf pleegt, ontstaat een verticale
verhouding tussen u en de gemeenschap, de gemeenschap mag u
vervolgen
Wettenrecht
Legaal recht/Sanctierecht: leedtoevoeging, de situatie van de dader
voor het plegen van de dader is beter dan de situatie van de dader
nadat hij de straf heeft ondergaan
Horizontale verhouding tussen dader en slachtoffer kan soms bestaan,
maar niet altijd:
Er is niet altijd een slachtoffer: snelheidsmisdrijven, niet
identificeerbaar, …
Er is geen klacht nodig om vervolging in te stellen (behalve
klachtmisdrijven die werden afgeschaft in het nieuwe strafwetboek)
Het slachtoffer kan de strafvordering instellen, maar daarna is de
uitoefening van de strafvordering prerogatief van het OM
De privaatrechtelijke verhouding tussen dader en slachtoffer heeft steeds
meer invloed op het strafrecht.
Het strafrecht is essentieel leedtoevoegend, wat verschilt van andere
rechtstakken die restitutie vorderen.
Kernbegrippen van het strafrecht
Kernbegrippen:
Misdrijf: vnl. boek 2 strafwetboek
o Evolutie: niet enkel positieve misdrijven die een actie vereisen
worden bestraft, ook meer en meer onthoudingsdelicten en
gevaarzettingsdelicten, vb. snelheidsmisdrijf
Strafrechtelijke sanctie: leedtoevoegend
o Maar: internering, opvoedkundige maatregelen = niet
leedtoevoegend
o Maar: resocialiseringsmaatregelen
Dader: straf moet geïndividualiseerd worden
o Wie is de dader als persoon?
o Moet straf onmiddellijk worden uitgevoerd?
,Indeling van het strafrecht
Indeling:
Formeel strafrecht = strafprocesrecht
Materieel strafrecht
o Algemeen deel
o Bijzonder deel: omschrijving van de misdrijven en de straffen
daarop
Kunnen afwijken van algemeen deel, vb. poging of
herhaling
Kunnen afwijken van formeel strafrecht, vb. wie heeft
opsporingsbevoegdheid en welke is dat dan?
Gemeen strafrecht vs. Bijzonder strafrecht
o Gemeen: permanent, weinig veranderlijk, van toepassing op
iedereen
o Bijzonder: niet van toepassing op iedereen
Klassieke school: mens is een abstract wezen, de schuld ligt in de keuze
voor het kwade waar men kon kiezen voor het goede. Men gaat uit van
een rationeel, wilsbekwaam wezen.
Bijzondere strafwet, vb. wet die wordt afgesloten met 1 bepaling die
stelt “wie deze wet niet naleeft, wordt bestraft met…”, “op de misdrijven
omschreven in deze bijzondere strafwet zijn de bepalingen van boek 1
met inbegrip van hoofdstuk 7 en art. 85 van toepassing”.
Algemene regel: de regels van het strafwetboek zijn van toepassing
op de bijzondere strafwetten.
Tenzij de bijzondere strafwet daarvan afwijkt
Tenzij bepalingen van hoofdstuk 7 (strafbare deelneming)
Tenzij art. 85 op verzachtende omstandigheden
(laatste 2 uitzonderingen zijn historisch achterhaald en dus vaak niet
meer toegepast door extra clausule)
Art. 77: artikelen van boek I van het strafwetboek zijn van toepassing op
de bijzondere strafwetten.
Art. 78: bepalingen van het nieuwe strafwetboek mbt de strafbare
deelneming en de verzachtende omstandigheden zijn niet van toepassing
op de bijzondere strafwetten, tenzij deze bijzondere wetten wél van
toepassing verklaren.
, II. Het positief strafrecht
A. DE STRAFWET
I. Algemene beginselen
a. Het legaliteitsbeginsel
1. Begrip
Niemand kan bestraft worden met een straf die niet bestond op het
moment dat het misdrijf werd gepleegd.
“Nullum crimen, nulla poena sine lege”
Art. 12
Art. 14
Art. 2
Ook in de Grondwet, ook in het EVRM, ook in het IVBPR, …
m.a.w. dit is onwrikbaar!
Art. 1 nieuwe Strafwetboek: Nurembergclausule = ook wanneer er geen
wet is die een bepaalde gedraging strafbaar stelt, kan die toch bestraft
worden op basis van de algemene beginselen die aanvaard worden door
de internationale gemeenschap.
2. Draagwijdte
Een misdrijf en een straf moeten worden ingevoerd krachtens de wet,
niet door de wet. Het is een gereserveerde bevoegdheid aan de wetgever
om strafrecht uit te vaardigen.
Ook andere normatieve dan wetgeving kunnen strafrecht bevatten, zoals
de decreten en de ordonnanties.
Niet naleving strafbaar stellen (incrimineren)
Straffen bepalen op die niet naleving (straf bepalen)
Art. 11: bepalingen zijn van toepassing op misdrijven omschreven in
decreten en ordonnanties, tenzij daarvan wordt afgeweken. Veel
afwijkingen kunnen leiden tot versnippering!
Voor een grove afwijking is unaniem advies nodig van de federale
Ministerraad: ingevoerd in de hoop dat dit nooit voorvalt, met de gedachte
dat dit unaniem advies nooit zal komen.
trias politica
federale bevoegdheidsverdeling
