Bouwtechnieken
1. Introductie
VRAAG Conceptuele parameters: studie en onderzoek, locatie,
mobiliteit, compactheid gebouwen, oriëntatie, klimaat, context
= duurzaam ontwerp
: meest effectief = lage kost, grootste impact, hoge energie
reductie
vb.: oriëntatie ve woning, stedelijke omgeving, …
Duurzaamheid De eigenschap van biologische systemen om voor
onbepaalde tijd divers en productief te blijven
= uithoudingsvermogen van systemen en processen
= ecologie, economie, politiek en cultuur
vb.: langlevende en gezonde wetlands en bossen
Brundtland-rapport “Sustainable development is development that meets the
need for the present without compromising the ability of future
generations to meet their own needs.”
Duurzame ontwikkeling Ontwikkeling waarbij de huidige wereldbevolking in haar
behoeften voorziet zonder de komende generaties te
beperken om in hun behoeften te voorzien
Ecologische voetafdruk Meting vd menselijke consumptie in termen vh biologisch
productieve land dat nodig is om de hulpbronnen te leveren en
de afvalstoffen van de gemiddelde wereldburger te absorberen
= draagkracht vd Aarde wordt overschreden
= hoe minder ontwikkeld een land, hoe kleiner de voetafdruk
Niet-duurzame extra bronnen 1. ingebed id goederen en diensten vd wereldhandel
2. uit het verleden vb.: fossiele brandstoffen
3. geleend vd toekomst vb.: overbevissing
Bevordering duurzaamheid 1. andere manieren van leven vb.: ecodorpen en
transitiesteden
2. bevorderen van bepaalde economische sectoren:
duurzaam bouwen, duurzame landbouw, permacultuur,
duurzame energie en deeleconomie
3. wetenschap om nieuwe duurzame technologieën te
ontwikkelen vb.: kernfusie of nieuwe windmolens en
zonnepanelen
4. systemen ontwerpen op een flexibele en omkeerbare
manier = duurzaam ontwerpen en kringloopeconomie
1
,Milieuaspecten Sociale aspecten Economische aspecten
- Klimaatveranderingen: - Welzijn vd gebruikers: - Financiering en beheer: analyse
broeikasgassen binnenklimaat en comfort vd gebruiksfuncties
- verzuring - Ruimtebeleving - Risicoanalyse
- ozondepletie - Gezondheid en
gebruiksvriendelijkheid
- Biodiversiteit: vermesting - Toegankelijkheid: het gebouw - Levenscycluswaarde:
- Behoud vd biodiversiteit en zijn omgeving levenscycluskosten
- Openbaar vervoer - Gebouwwaarde en
- Voetpaden en fietspaden aanpasbaarheid
- Onderhoudsvriendelijkheid
- Grondstoffen: oorsprong en - Sociale en culturele waarde : - Externe factoren: gebruik van
gebruik van materialen lokale tewerkstelling en sociale lokaal geproduceerde
- Afvalpreventie voorzieningen producten en diensten
- Watergebruik - Ethisch aankoopbeleid - Imago vh gebouw
- Ruimte- en landgebruik - Impact op de buurt
- Esthetische gebouwkwaliteit
- Milieubeheer en -risico’s - Veiligheid vh gebouw en zijn
omgeving
1. Ecologische dimensie Bouwsector = grote afvalproducent: bouw- en sloopafval
: 42% = verwarming en verlichting vh totale energieverbruik
Biodiversiteit = beschermen door terreinen met een lage
milieuwaarde te bebouwen en inspanningen om de fauna en
flora te vrijwaren
2. Sociale dimensie 90% = tijd binnenshuis → levenskwaliteit heel afh vd kwaliteit
vh gebouw
: gezond binnenklimaat = aantal voorwaarden voldaan obv
luchtkwaliteit en thermisch, visueel en akoestisch comfort
3. Economische dimensie Goede economische bedrijfsvoering nodig om de
instandhouding en vernieuwing vd bebouwde omgeving
mogelijk te maken
= nodige aandacht naar innovatieve ontwikkelingen
Locatie
Ruimtelijk uitvoeringsplan: RUP Een plan in Vlaanderen waarmee de overheid ie bepaald
gebied de bodembestemming vastlegt
Oriëntatie Zon als motor ve gebouw
= belichting, verwarming,…
Klimaat De gemiddelde weerstoestand over een periode van minimaal
30 jaar
= temperatuur, windkracht, bedekkingsgraad en neerslag
= frequentieverdelingen, extreme waarden, modale waarden
en standaardafwijkingen
Weer De toestand vd atmosfeer op een bepaald moment
Voor wie & wrm Grote ongelijkheid ter wereld
: Benelux = valt niet op = eerder een duurzame manier van
woningen
: verbeteren vd sociale ontwikkeling = cirkel van armoede
onderbreken
2
,ANTWOORD Gebouw parameters: materialen, productie, grondverzet,
bouwafval, bouwmethode, bouwcultuur, detaillering, …
Slim bouwen 1. Buiten = zon en schaal
2. Binnen = zonering en comfort
3. Bouwen = materiaal en methodiek
Zon De ster in ons zonnestelsel
: boven de horizon = helderste object d hemel
= onderscheid tussen dag en nacht
= daglicht en de warmte id aardatmosfeer
Zonnestelsel Planetenstelsel met de zon en de planeten
Planologie Kijken naar de inrichting vd ruimte, ruimtelijke ordening en hoe
deze met beleid kan worden verbeterd
= sociale geografie, economie, milieukunde, verkeers- en
vervoerskunde, planeconomie, psychologie en sociologie
= obv cartografie, ecologie, hydrologie, bodemkunde,
demografie, statistiek en sociologie.
Interieur De binnenkant ve object
= de inrichting ve auto, boot, huis, …→ het meubilair
Zonering "form follows function” - Louis Sullivans
= zones zichtbaar id expressie en ornamenten vh gevelbeeld
Comfort Een gevoel van welzijn dat een drievoudige oorsprong heeft
= fysiek, functioneel en psychologisch
= mens geen moeite hoeft doen om zich goed te voelen.
= kwaliteit van leven, gezondheid en de ontwikkeling vd mens
Materiaal 1. voorhanden = het gebruikte materiaal vb.: Natuursteen
2. niet voorhanden = soms transport voor belangrijke
gebouwen
vb.: baksteen = cement nodig om brandgevaar tegen te gaan
→ portlandcement = goede kwaliteit, goedkoop en grote
hvlheden, maar transport nodig
3. Romeinse tijd: beton uit klap ipv cement
Prefabricage Na de industriële revolutie = fabrieksmatige productie
: ↑kwaliteit vh eindproduct en ↓bouwtijd
Gewapend beton Staal (trekkracht opnemen) + beton (drukkracht opnemen)
= draagconstructie of skelet voor grotere gebouwen,
infrastructurele werken en id wegenbouw
Asfaltbeton Bitumen als bindmiddel ipv cement = elastischer
= wegen- en dijkenbouw
Cradle to cradle Alle gebruikte materialen na hun leven ih ene product, nuttig
kunnen worden ingezet ie ander product
= geen kwaliteitsverlies, geen restproducten gestort
= waste equals food
GEBRUIK Installatie parameters: comfort, klimaatgebonden, licht,
verwarming, water, onderhoud, gebruikstermijn, …
Verbruik Trias ecologica
1. Vraag beperken
2. Hernieuwbare en/of onuitputtelijke oplossingen
3. Efficiënt gebruik van eindige bronnen
3
, Milieuvriendelijk en gezond bouwen Energie- en waterbesparend (ver)bouwen,
= zo weinig mogelijk chemische en/of schadelijke materialen
en stoffen in en rond het gebouw
= obv draagkracht vd aarde en gerechtvaardigde behoeftes
van huidige en toekomstige generaties wereldwijd
= gebruik van lokale en onuitputtelijke natuurlijke grondstoffen
1. Ruimte 1. Efficiënt en kwalitatief ruimtegebruik
2. Ecopolis-model
3. Multi- ipv monofunctioneel: Brownfieldontwikkeling en
-inbreiding
4. Wonen in verdichte woon- en leefkernen
5. Voldoende groen-, rust- en speelruimten id gebouwde
omgeving
2. Energie Rationeel energiegebruik
1. Goede isolatie en ventilatie ih gebouw
2. Onuitputtelijke en hernieuwbare energiebronnen
3. Materialen 1. Levenscyclusanalyse van materialen
2. Onuitputtelijke grondstoffen
3. Materialenkringlopen sluiten
4. Natuurlijke materialen obv gerecycleerde (natuurlijke)
materialen of tweedehands bouwmaterialen
4. Water Waterbesparing
1. Rationeel watergebruik
2. Gebruik van regenwater
3. Kleinschalige waterzuivering
Onderhoud Het in "aanvaardbare conditie" houden of terugbrengen van
machines, gebouwen, verkeersinfrastructuur,
computerprogramma's, natuur, …
"gevraagde mate van functionaliteit" - Veiligheid: behoedt voor lichamelijke schade
- Gezondheid: functioneren niet in conflict met de
gezondheid van mens en milieu
- Bruikbaarheid: het helpt met een bepaalde activiteit
- Duurzaamheid: behoedt voor onnodige inzet van mankracht
en uitputting van energie en grondstoffen
- Comfort: behoedt voor een onprettige beleving of gevoel
- Uitstraling: subjectieve ervaring van "schoonheid"
1. Reactief Onderhoud plegen omdat er een dwang of drang aanwezig is
Service / Klachtenonderhoud Om gebreken te herstellen na vb de melding ve klacht ve
ondeskundige persoon, bewoner of gebruiker die de klacht
ervaart
Correctief onderhoud Om gebreken te herstellen na vb de melding ve "klacht" ve
bevoegd persoon (facilitair medewerker), een constatering ve
deskundig persoon (medewerker technische dienst) of een
automatisch gegenereerde melding ve storing door een
installatie
Curatief onderhoud Om ontstane gebreken te herstellen, waarna het gebrek niet
meer op kan treden
2. Proactief Onderhoud plegen obv bekendheid met of kennis vh gebouw
met terrein en installaties
Preventief onderhoud Voorkomen van defecten
4
1. Introductie
VRAAG Conceptuele parameters: studie en onderzoek, locatie,
mobiliteit, compactheid gebouwen, oriëntatie, klimaat, context
= duurzaam ontwerp
: meest effectief = lage kost, grootste impact, hoge energie
reductie
vb.: oriëntatie ve woning, stedelijke omgeving, …
Duurzaamheid De eigenschap van biologische systemen om voor
onbepaalde tijd divers en productief te blijven
= uithoudingsvermogen van systemen en processen
= ecologie, economie, politiek en cultuur
vb.: langlevende en gezonde wetlands en bossen
Brundtland-rapport “Sustainable development is development that meets the
need for the present without compromising the ability of future
generations to meet their own needs.”
Duurzame ontwikkeling Ontwikkeling waarbij de huidige wereldbevolking in haar
behoeften voorziet zonder de komende generaties te
beperken om in hun behoeften te voorzien
Ecologische voetafdruk Meting vd menselijke consumptie in termen vh biologisch
productieve land dat nodig is om de hulpbronnen te leveren en
de afvalstoffen van de gemiddelde wereldburger te absorberen
= draagkracht vd Aarde wordt overschreden
= hoe minder ontwikkeld een land, hoe kleiner de voetafdruk
Niet-duurzame extra bronnen 1. ingebed id goederen en diensten vd wereldhandel
2. uit het verleden vb.: fossiele brandstoffen
3. geleend vd toekomst vb.: overbevissing
Bevordering duurzaamheid 1. andere manieren van leven vb.: ecodorpen en
transitiesteden
2. bevorderen van bepaalde economische sectoren:
duurzaam bouwen, duurzame landbouw, permacultuur,
duurzame energie en deeleconomie
3. wetenschap om nieuwe duurzame technologieën te
ontwikkelen vb.: kernfusie of nieuwe windmolens en
zonnepanelen
4. systemen ontwerpen op een flexibele en omkeerbare
manier = duurzaam ontwerpen en kringloopeconomie
1
,Milieuaspecten Sociale aspecten Economische aspecten
- Klimaatveranderingen: - Welzijn vd gebruikers: - Financiering en beheer: analyse
broeikasgassen binnenklimaat en comfort vd gebruiksfuncties
- verzuring - Ruimtebeleving - Risicoanalyse
- ozondepletie - Gezondheid en
gebruiksvriendelijkheid
- Biodiversiteit: vermesting - Toegankelijkheid: het gebouw - Levenscycluswaarde:
- Behoud vd biodiversiteit en zijn omgeving levenscycluskosten
- Openbaar vervoer - Gebouwwaarde en
- Voetpaden en fietspaden aanpasbaarheid
- Onderhoudsvriendelijkheid
- Grondstoffen: oorsprong en - Sociale en culturele waarde : - Externe factoren: gebruik van
gebruik van materialen lokale tewerkstelling en sociale lokaal geproduceerde
- Afvalpreventie voorzieningen producten en diensten
- Watergebruik - Ethisch aankoopbeleid - Imago vh gebouw
- Ruimte- en landgebruik - Impact op de buurt
- Esthetische gebouwkwaliteit
- Milieubeheer en -risico’s - Veiligheid vh gebouw en zijn
omgeving
1. Ecologische dimensie Bouwsector = grote afvalproducent: bouw- en sloopafval
: 42% = verwarming en verlichting vh totale energieverbruik
Biodiversiteit = beschermen door terreinen met een lage
milieuwaarde te bebouwen en inspanningen om de fauna en
flora te vrijwaren
2. Sociale dimensie 90% = tijd binnenshuis → levenskwaliteit heel afh vd kwaliteit
vh gebouw
: gezond binnenklimaat = aantal voorwaarden voldaan obv
luchtkwaliteit en thermisch, visueel en akoestisch comfort
3. Economische dimensie Goede economische bedrijfsvoering nodig om de
instandhouding en vernieuwing vd bebouwde omgeving
mogelijk te maken
= nodige aandacht naar innovatieve ontwikkelingen
Locatie
Ruimtelijk uitvoeringsplan: RUP Een plan in Vlaanderen waarmee de overheid ie bepaald
gebied de bodembestemming vastlegt
Oriëntatie Zon als motor ve gebouw
= belichting, verwarming,…
Klimaat De gemiddelde weerstoestand over een periode van minimaal
30 jaar
= temperatuur, windkracht, bedekkingsgraad en neerslag
= frequentieverdelingen, extreme waarden, modale waarden
en standaardafwijkingen
Weer De toestand vd atmosfeer op een bepaald moment
Voor wie & wrm Grote ongelijkheid ter wereld
: Benelux = valt niet op = eerder een duurzame manier van
woningen
: verbeteren vd sociale ontwikkeling = cirkel van armoede
onderbreken
2
,ANTWOORD Gebouw parameters: materialen, productie, grondverzet,
bouwafval, bouwmethode, bouwcultuur, detaillering, …
Slim bouwen 1. Buiten = zon en schaal
2. Binnen = zonering en comfort
3. Bouwen = materiaal en methodiek
Zon De ster in ons zonnestelsel
: boven de horizon = helderste object d hemel
= onderscheid tussen dag en nacht
= daglicht en de warmte id aardatmosfeer
Zonnestelsel Planetenstelsel met de zon en de planeten
Planologie Kijken naar de inrichting vd ruimte, ruimtelijke ordening en hoe
deze met beleid kan worden verbeterd
= sociale geografie, economie, milieukunde, verkeers- en
vervoerskunde, planeconomie, psychologie en sociologie
= obv cartografie, ecologie, hydrologie, bodemkunde,
demografie, statistiek en sociologie.
Interieur De binnenkant ve object
= de inrichting ve auto, boot, huis, …→ het meubilair
Zonering "form follows function” - Louis Sullivans
= zones zichtbaar id expressie en ornamenten vh gevelbeeld
Comfort Een gevoel van welzijn dat een drievoudige oorsprong heeft
= fysiek, functioneel en psychologisch
= mens geen moeite hoeft doen om zich goed te voelen.
= kwaliteit van leven, gezondheid en de ontwikkeling vd mens
Materiaal 1. voorhanden = het gebruikte materiaal vb.: Natuursteen
2. niet voorhanden = soms transport voor belangrijke
gebouwen
vb.: baksteen = cement nodig om brandgevaar tegen te gaan
→ portlandcement = goede kwaliteit, goedkoop en grote
hvlheden, maar transport nodig
3. Romeinse tijd: beton uit klap ipv cement
Prefabricage Na de industriële revolutie = fabrieksmatige productie
: ↑kwaliteit vh eindproduct en ↓bouwtijd
Gewapend beton Staal (trekkracht opnemen) + beton (drukkracht opnemen)
= draagconstructie of skelet voor grotere gebouwen,
infrastructurele werken en id wegenbouw
Asfaltbeton Bitumen als bindmiddel ipv cement = elastischer
= wegen- en dijkenbouw
Cradle to cradle Alle gebruikte materialen na hun leven ih ene product, nuttig
kunnen worden ingezet ie ander product
= geen kwaliteitsverlies, geen restproducten gestort
= waste equals food
GEBRUIK Installatie parameters: comfort, klimaatgebonden, licht,
verwarming, water, onderhoud, gebruikstermijn, …
Verbruik Trias ecologica
1. Vraag beperken
2. Hernieuwbare en/of onuitputtelijke oplossingen
3. Efficiënt gebruik van eindige bronnen
3
, Milieuvriendelijk en gezond bouwen Energie- en waterbesparend (ver)bouwen,
= zo weinig mogelijk chemische en/of schadelijke materialen
en stoffen in en rond het gebouw
= obv draagkracht vd aarde en gerechtvaardigde behoeftes
van huidige en toekomstige generaties wereldwijd
= gebruik van lokale en onuitputtelijke natuurlijke grondstoffen
1. Ruimte 1. Efficiënt en kwalitatief ruimtegebruik
2. Ecopolis-model
3. Multi- ipv monofunctioneel: Brownfieldontwikkeling en
-inbreiding
4. Wonen in verdichte woon- en leefkernen
5. Voldoende groen-, rust- en speelruimten id gebouwde
omgeving
2. Energie Rationeel energiegebruik
1. Goede isolatie en ventilatie ih gebouw
2. Onuitputtelijke en hernieuwbare energiebronnen
3. Materialen 1. Levenscyclusanalyse van materialen
2. Onuitputtelijke grondstoffen
3. Materialenkringlopen sluiten
4. Natuurlijke materialen obv gerecycleerde (natuurlijke)
materialen of tweedehands bouwmaterialen
4. Water Waterbesparing
1. Rationeel watergebruik
2. Gebruik van regenwater
3. Kleinschalige waterzuivering
Onderhoud Het in "aanvaardbare conditie" houden of terugbrengen van
machines, gebouwen, verkeersinfrastructuur,
computerprogramma's, natuur, …
"gevraagde mate van functionaliteit" - Veiligheid: behoedt voor lichamelijke schade
- Gezondheid: functioneren niet in conflict met de
gezondheid van mens en milieu
- Bruikbaarheid: het helpt met een bepaalde activiteit
- Duurzaamheid: behoedt voor onnodige inzet van mankracht
en uitputting van energie en grondstoffen
- Comfort: behoedt voor een onprettige beleving of gevoel
- Uitstraling: subjectieve ervaring van "schoonheid"
1. Reactief Onderhoud plegen omdat er een dwang of drang aanwezig is
Service / Klachtenonderhoud Om gebreken te herstellen na vb de melding ve klacht ve
ondeskundige persoon, bewoner of gebruiker die de klacht
ervaart
Correctief onderhoud Om gebreken te herstellen na vb de melding ve "klacht" ve
bevoegd persoon (facilitair medewerker), een constatering ve
deskundig persoon (medewerker technische dienst) of een
automatisch gegenereerde melding ve storing door een
installatie
Curatief onderhoud Om ontstane gebreken te herstellen, waarna het gebrek niet
meer op kan treden
2. Proactief Onderhoud plegen obv bekendheid met of kennis vh gebouw
met terrein en installaties
Preventief onderhoud Voorkomen van defecten
4
