KWANTITATIEVE ONDERZOEKSMETHODEN
Gert Tielemans, Karel Neels, Olivier Chandesais
1
,1. INLEIDING: WAT IS KWANTITATIEF ONDERZOEK?................................................................................ 7
1.1. KENNIS, KENNIS, KENNIS ........................................................................................................................7
1.2. KWANTITATIEF, KWALITATIEF OF MIXED METHODS? .........................................................................................8
2. DE KWANTITATIEVE ONDERZOEKSCYCLUS ........................................................................................ 9
2.1. WETENSCHAPSFILOSOFIE .......................................................................................................................9
2.1.1. Wat is wetenschap? ..................................................................................................................9
2.1.2. De Wetenschappelijke methode .............................................................................................. 10
2.1.3. Verfijnd falsificationisme – Lakotos .......................................................................................... 12
2.2. WETENSCHAPSMODELLEN EN DE SOCIALE WETENSCHAP .............................................................................. 13
2.2.1. Naturalisme / (post) positivisme (Emile Durkheim) .................................................................... 13
2.2.2. Verstehende / hermeneutische sociologie (Weber) ................................................................... 14
2.2.3. Maatschappijkritische / emancipatoire wetenschap (Marx) ....................................................... 16
2.2.4. Pragmatisme .......................................................................................................................... 16
2.2.5. Postmodernisme .................................................................................................................... 16
2.2.6. Besluitend overzicht ................................................................................................................ 17
2.3. VAN FILOSOFIE NAAR PRAKTIJK: ONDERZOEKSMETHODOLOGIE ........................................................................ 17
2.4. DE ROL VAN THEORIE IN KWANTITATIEF ONDERZOEK ..................................................................................... 17
2.4.1. Naar een definitie van “theorie” ............................................................................................... 17
2.4.2. Eigenschappen van een theorie? .............................................................................................. 18
2.4.3. Theorie moet algemeen zijn ..................................................................................................... 19
2.4.4. Inductie, deductie, abductie .................................................................................................... 21
2.5. DE KWANTITATIEVE ONDERZOEKSCYCLUS .................................................................................................. 24
2.6. HET ONDERZOEKSPLAN ........................................................................................................................ 24
2.6.1. Problemen en onderzoek ......................................................................................................... 25
2.7. DE PROBLEEMSTELLING........................................................................................................................ 25
2.7.1. Situering ................................................................................................................................. 26
2.7.2. Motivering - Verantwoording .................................................................................................... 26
2.7.3. Onderzoeksdoel ..................................................................................................................... 27
2.7.4. Onderzoeksvraag .................................................................................................................... 28
2.7.5. Oefening ................................................................................................................................ 29
2.8. DE LITERATUURSTUDIE ......................................................................................................................... 30
2.8.1. Theoretische literatuur ............................................................................................................ 31
2.8.2. Empirische literatuur ............................................................................................................... 31
2.8.3. Methodologische literatuur ...................................................................................................... 32
3. WETENSCHAPPELIJKE INTEGRITEIT EN ETHIEK IN ONDERZOEK ........................................................ 33
3.1. ETHIEK ALS GRONDSLAG VAN JE ONDERZOEK .............................................................................................. 33
3.2. EEN LANGZAME ONTWIKKELING NAAR ETHISCH BEWUSTZIJN IN ONDERZOEK ....................................................... 33
3.2.1. Ethiek en hoe het soms misloopt in onderzoek .......................................................................... 33
3.2.2. Ethische codes en ethische commissies .................................................................................. 33
3.3. PROCEDURELE ETHIEK ......................................................................................................................... 33
3.3.1. Principe 1: geïnformeerde toestemming (informed consent) ...................................................... 34
3.3.2. Principe 2: privacy bescherming .............................................................................................. 34
3.3.3. Principe 3: schade vermijden (do no harm) ............................................................................... 34
3.3.4. Principe 4: open en eerlijk........................................................................................................ 34
3.4. ANDERE ETHISCHE AANDACHTSPUNTEN ................................................................................................... 34
3.5. TOT SLOT: DE CHECKLIST VAN NEUMAN (2004) .......................................................................................... 34
4. GRONDVORMEN, ONDERZOEKSTYPEN & RESEARCHDESIGNS ......................................................... 36
4.1. INLEIDING ........................................................................................................................................ 36
4.1.1. Enkele criteria voor vormen van onderzoek ............................................................................... 36
4.1.2. Opzet ..................................................................................................................................... 36
4.2. GRONDVORMEN: BESCHRIJVEND, VERKENNEND & TOETSEND ONDERZOEK ........................................................ 37
4.2.1. Descriptief of beschrijvend onderzoek ...................................................................................... 37
4.2.2. Exploratief of verkennend onderzoek ........................................................................................ 37
2
, 4.2.3. Toetsend onderzoek ................................................................................................................ 38
4.3. FUNCTIONELE EN CAUSALE RELATIES ....................................................................................................... 39
4.3.1. Functionele relaties // symmetrische relaties ........................................................................... 39
4.3.2. Causale relaties // assymetrische relaties ................................................................................ 40
4.3.3. Functionele VS causale relaties? ............................................................................................. 42
4.4. ONDERZOEKSTYPEN GERICHT OP VERSTEHEN EN SYSTEEMANALYSE .................................................................. 43
4.4.1. Typologische analyse .............................................................................................................. 43
4.4.2. Cultuur-historische benadering ............................................................................................... 44
4.4.3. Formele systeemanalyse......................................................................................................... 49
4.5. ONDERZOEKSTYPEN GERICHT OP VASTSTELLEN VAN CAUSALITEIT ..................................................................... 52
4.5.1. Associatie VS causaliteit.......................................................................................................... 52
4.5.2. Vaststellen causaliteit en meten van asymmetrisch effect ......................................................... 54
4.5.3. Zuiver experimenteel design .................................................................................................... 55
4.5.4. Basisschema & validiteit ......................................................................................................... 57
4.5.5. Matching en randomisatie ....................................................................................................... 62
4.5.6. Double blind en placebo ......................................................................................................... 65
4.5.7. Solomon-design en Pretest-effect ............................................................................................ 67
4.5.8. Experimenten in sociale wetenschappen ................................................................................. 68
4.5.9. Quasi-experimentele designs .................................................................................................. 68
4.5.10. Panel Studies.......................................................................................................................... 74
4.6. SURVEY-ONDERZOEK .......................................................................................................................... 81
4.6.1. Survey-onderzoek: panel versus herhaalde surveys .................................................................. 81
5. SURVEYS OPZETTEN EN UITVOEREN ................................................................................................ 82
5.1. WAT IS EEN SURVEY? ........................................................................................................................... 82
5.2. SOORTEN SURVEYS ............................................................................................................................. 82
5.2.1. Wie wordt er in de survey bevraagd? ......................................................................................... 82
5.2.2. Wat is het onderwerp? ............................................................................................................. 84
5.2.3. Door wie wordt de survey gedaan? ........................................................................................... 85
5.2.4. Hoe? ...................................................................................................................................... 85
5.2.5. Wanneer wordt de survey afgenomen? ..................................................................................... 86
5.2.6. Waar (geografisch) slaat de survey op? ..................................................................................... 88
5.2.7. Waarom wordt de survey afgenomen (waar dient de survey voor)? ............................................. 88
5.2.8. Kwaliteit waarborgen: total survey error .................................................................................... 88
5.3. SURVEYS VOORBEREIDEN ..................................................................................................................... 89
5.3.1. Fase 1: ontwerpen vd studie .................................................................................................... 89
5.3.2. Fase 2: Pilootstudie ................................................................................................................. 91
5.3.3. Fase 3 & 4: Herwerking & definitieve veldwerk........................................................................... 91
5.4. KIEZEN VOOR EEN DATAVERZAMELINGSMETHODE ........................................................................................ 92
5.5. DEELNAME AAN SURVEYS WAARBORGEN EN VERHOGEN (SOCIAL EXCHANGE THEORY) ........................................... 93
5.5.1. Paden naar non-response ....................................................................................................... 93
5.5.2. Theorieën over deelname aan surveys ...................................................................................... 94
5.5.3. Tailored Design Method (Dillman methode) .............................................................................. 95
5.5.4. Component 3: verhoog het vertrouwen ..................................................................................... 99
5.6. POSTENENQUÊTES ............................................................................................................................ 100
5.6.1. Zelf-in-te-vullen enquêtes...................................................................................................... 100
5.6.2. Postenquêtes ....................................................................................................................... 100
5.7. WEBENQUÊTES ................................................................................................................................ 102
5.8. FACE TO FACE INTERVIEWS .................................................................................................................. 103
6. STEEKPROEFTECHNIEKEN, REPRESENTATIVITEIT & BIAS .................................................................105
6.1. KERNBEGRIPPEN .............................................................................................................................. 105
6.1.1. Validiteit en betrouwbaarheid ................................................................................................ 105
6.2. BRONNEN VAN BIAS / VERTEKENING ....................................................................................................... 108
6.2.1. Onderzoekeffecten ............................................................................................................... 109
6.2.2. Instrumenteffecten ............................................................................................................... 110
6.2.3. Object-effecten .................................................................................................................... 111
3
, 6.2.4. Onderzoeker-effecten ........................................................................................................... 111
6.2.5. Interacties (tussen voorgaande effecten) en modellen van interviewprocessen ......................... 113
6.3. TOTAL SURVEY ERROR APPROACH ........................................................................................................ 114
6.3.1. Surveyonderzoek .................................................................................................................. 114
6.3.2. Bias kan in elk stadium van survey optreden: .......................................................................... 114
6.3.3. Bronnen van bias in survey-onderzoek ................................................................................... 114
6.4. BIAS BIJ NIET-EXPERIMENTELE OBSERVATIEMETHODEN: OBSERVATIEMETHODEN ZONDER ONDERZOEKERSSTIMULUS
(‘UNOBSTRUSIVE’) ........................................................................................................................................ 117
6.4.1. Analyse van documentaire bronnen ....................................................................................... 118
6.4.2. Analyse statistische reeksen en registergegevens ................................................................... 119
6.5. BIAS BIJ NIET-EXPERIMENTELE OBSERVATIEMETHODEN: BEVRAGINGSMETHODEN (OBTRUSIVE) ............................... 121
6.5.1. Intensieve VS extensieve bevragingsmethoden ....................................................................... 121
6.5.2. Extensieve bevragingsmethoden: gestructureerde interviews .................................................. 122
6.5.3. Face-to-face survey .............................................................................................................. 123
6.5.4. Klassikale survey of groepsenquete ........................................................................................ 124
6.5.5. Schriftelijke survey of postenquête ......................................................................................... 124
6.5.6. Telefonische enquête of websurveys ...................................................................................... 125
6.5.7. Combinaties VS nepvormen .................................................................................................. 125
6.5.8. Voorbeelden ......................................................................................................................... 126
6.6. STEEKPROEFTECHNIEKEN ................................................................................................................... 128
6.6.1. Representativiteit & selectiviteit ............................................................................................. 128
6.6.2. Probability samples .............................................................................................................. 131
6.6.3. Gestratificeerde steekproeven: proportioneel en disproportioneel ........................................... 132
6.6.4. Clustersteekproeven of bloksteekproeven (cluster sampling) .................................................. 136
6.6.5. Niet-toevalssteekproeven / Non-probability Samples .............................................................. 137
6.6.6. Random dailing/random walk ................................................................................................ 138
6.6.7. Steekproefgrootte/omvang, precisie en significantie ................................................................ 139
6.7. NON-RESPONSE INDICATOREN EN VALIDATIE ............................................................................................ 144
6.7.1. Final Disposition Codes ........................................................................................................ 145
6.7.2. Item non-response analyse -> soms slecht nieuws ................................................................. 152
6.7.3. Survey-validatie – ontwijkende antwoorden en vergelijkbaarheid.............................................. 152
7. OPERATIONALISERING ...................................................................................................................156
7.1. INLEIDING ...................................................................................................................................... 156
7.1.1. Herhaling: de onderzoekscyclus ............................................................................................ 156
7.2. CONCEPTEN IN DE SOCIALE WETENSCHAPPEN ......................................................................................... 156
7.2.1. Onderdelen van een concept: ................................................................................................ 157
7.2.2. De abstractieladder van de Vaus ............................................................................................ 160
7.3. OPERATIONALISEREN IN DE PRAKTIJK ...................................................................................................... 161
7.3.1. Een indeling van concepten ................................................................................................... 161
7.3.2. Stapsgewijs operationaliseren ............................................................................................... 163
7.3.3. Aandachtspunten bij operationaliseren .................................................................................. 165
8. KWANTITATIEVE MEETINSTRUMENTEN ............................................................................................167
8.1. INLEIDING: VAN OPERATIONALISEREN NAAR METEN .................................................................................... 167
8.2. INDEXEN ........................................................................................................................................ 167
8.2.1. Wat is een index? .................................................................................................................. 167
8.2.2. Indexen opstellen ................................................................................................................. 168
8.3. SCHALEN ....................................................................................................................................... 170
8.3.1. Wat is een schaal? ................................................................................................................ 171
8.4. SOORTEN SCHALEN .......................................................................................................................... 174
8.4.1. Thurstone-schaal (paarsgewijze vergelijking) .......................................................................... 174
8.4.2. De Likert schaal .................................................................................................................... 176
8.4.3. Guttman schaal (cumulatieve schaal) .................................................................................... 177
8.4.4. Mokken schaal ..................................................................................................................... 180
8.5. VIGNETTEN ..................................................................................................................................... 183
8.5.1. Experimenteel design: experiment in survey - Factorial Survey Experiment ............................... 184
4
Gert Tielemans, Karel Neels, Olivier Chandesais
1
,1. INLEIDING: WAT IS KWANTITATIEF ONDERZOEK?................................................................................ 7
1.1. KENNIS, KENNIS, KENNIS ........................................................................................................................7
1.2. KWANTITATIEF, KWALITATIEF OF MIXED METHODS? .........................................................................................8
2. DE KWANTITATIEVE ONDERZOEKSCYCLUS ........................................................................................ 9
2.1. WETENSCHAPSFILOSOFIE .......................................................................................................................9
2.1.1. Wat is wetenschap? ..................................................................................................................9
2.1.2. De Wetenschappelijke methode .............................................................................................. 10
2.1.3. Verfijnd falsificationisme – Lakotos .......................................................................................... 12
2.2. WETENSCHAPSMODELLEN EN DE SOCIALE WETENSCHAP .............................................................................. 13
2.2.1. Naturalisme / (post) positivisme (Emile Durkheim) .................................................................... 13
2.2.2. Verstehende / hermeneutische sociologie (Weber) ................................................................... 14
2.2.3. Maatschappijkritische / emancipatoire wetenschap (Marx) ....................................................... 16
2.2.4. Pragmatisme .......................................................................................................................... 16
2.2.5. Postmodernisme .................................................................................................................... 16
2.2.6. Besluitend overzicht ................................................................................................................ 17
2.3. VAN FILOSOFIE NAAR PRAKTIJK: ONDERZOEKSMETHODOLOGIE ........................................................................ 17
2.4. DE ROL VAN THEORIE IN KWANTITATIEF ONDERZOEK ..................................................................................... 17
2.4.1. Naar een definitie van “theorie” ............................................................................................... 17
2.4.2. Eigenschappen van een theorie? .............................................................................................. 18
2.4.3. Theorie moet algemeen zijn ..................................................................................................... 19
2.4.4. Inductie, deductie, abductie .................................................................................................... 21
2.5. DE KWANTITATIEVE ONDERZOEKSCYCLUS .................................................................................................. 24
2.6. HET ONDERZOEKSPLAN ........................................................................................................................ 24
2.6.1. Problemen en onderzoek ......................................................................................................... 25
2.7. DE PROBLEEMSTELLING........................................................................................................................ 25
2.7.1. Situering ................................................................................................................................. 26
2.7.2. Motivering - Verantwoording .................................................................................................... 26
2.7.3. Onderzoeksdoel ..................................................................................................................... 27
2.7.4. Onderzoeksvraag .................................................................................................................... 28
2.7.5. Oefening ................................................................................................................................ 29
2.8. DE LITERATUURSTUDIE ......................................................................................................................... 30
2.8.1. Theoretische literatuur ............................................................................................................ 31
2.8.2. Empirische literatuur ............................................................................................................... 31
2.8.3. Methodologische literatuur ...................................................................................................... 32
3. WETENSCHAPPELIJKE INTEGRITEIT EN ETHIEK IN ONDERZOEK ........................................................ 33
3.1. ETHIEK ALS GRONDSLAG VAN JE ONDERZOEK .............................................................................................. 33
3.2. EEN LANGZAME ONTWIKKELING NAAR ETHISCH BEWUSTZIJN IN ONDERZOEK ....................................................... 33
3.2.1. Ethiek en hoe het soms misloopt in onderzoek .......................................................................... 33
3.2.2. Ethische codes en ethische commissies .................................................................................. 33
3.3. PROCEDURELE ETHIEK ......................................................................................................................... 33
3.3.1. Principe 1: geïnformeerde toestemming (informed consent) ...................................................... 34
3.3.2. Principe 2: privacy bescherming .............................................................................................. 34
3.3.3. Principe 3: schade vermijden (do no harm) ............................................................................... 34
3.3.4. Principe 4: open en eerlijk........................................................................................................ 34
3.4. ANDERE ETHISCHE AANDACHTSPUNTEN ................................................................................................... 34
3.5. TOT SLOT: DE CHECKLIST VAN NEUMAN (2004) .......................................................................................... 34
4. GRONDVORMEN, ONDERZOEKSTYPEN & RESEARCHDESIGNS ......................................................... 36
4.1. INLEIDING ........................................................................................................................................ 36
4.1.1. Enkele criteria voor vormen van onderzoek ............................................................................... 36
4.1.2. Opzet ..................................................................................................................................... 36
4.2. GRONDVORMEN: BESCHRIJVEND, VERKENNEND & TOETSEND ONDERZOEK ........................................................ 37
4.2.1. Descriptief of beschrijvend onderzoek ...................................................................................... 37
4.2.2. Exploratief of verkennend onderzoek ........................................................................................ 37
2
, 4.2.3. Toetsend onderzoek ................................................................................................................ 38
4.3. FUNCTIONELE EN CAUSALE RELATIES ....................................................................................................... 39
4.3.1. Functionele relaties // symmetrische relaties ........................................................................... 39
4.3.2. Causale relaties // assymetrische relaties ................................................................................ 40
4.3.3. Functionele VS causale relaties? ............................................................................................. 42
4.4. ONDERZOEKSTYPEN GERICHT OP VERSTEHEN EN SYSTEEMANALYSE .................................................................. 43
4.4.1. Typologische analyse .............................................................................................................. 43
4.4.2. Cultuur-historische benadering ............................................................................................... 44
4.4.3. Formele systeemanalyse......................................................................................................... 49
4.5. ONDERZOEKSTYPEN GERICHT OP VASTSTELLEN VAN CAUSALITEIT ..................................................................... 52
4.5.1. Associatie VS causaliteit.......................................................................................................... 52
4.5.2. Vaststellen causaliteit en meten van asymmetrisch effect ......................................................... 54
4.5.3. Zuiver experimenteel design .................................................................................................... 55
4.5.4. Basisschema & validiteit ......................................................................................................... 57
4.5.5. Matching en randomisatie ....................................................................................................... 62
4.5.6. Double blind en placebo ......................................................................................................... 65
4.5.7. Solomon-design en Pretest-effect ............................................................................................ 67
4.5.8. Experimenten in sociale wetenschappen ................................................................................. 68
4.5.9. Quasi-experimentele designs .................................................................................................. 68
4.5.10. Panel Studies.......................................................................................................................... 74
4.6. SURVEY-ONDERZOEK .......................................................................................................................... 81
4.6.1. Survey-onderzoek: panel versus herhaalde surveys .................................................................. 81
5. SURVEYS OPZETTEN EN UITVOEREN ................................................................................................ 82
5.1. WAT IS EEN SURVEY? ........................................................................................................................... 82
5.2. SOORTEN SURVEYS ............................................................................................................................. 82
5.2.1. Wie wordt er in de survey bevraagd? ......................................................................................... 82
5.2.2. Wat is het onderwerp? ............................................................................................................. 84
5.2.3. Door wie wordt de survey gedaan? ........................................................................................... 85
5.2.4. Hoe? ...................................................................................................................................... 85
5.2.5. Wanneer wordt de survey afgenomen? ..................................................................................... 86
5.2.6. Waar (geografisch) slaat de survey op? ..................................................................................... 88
5.2.7. Waarom wordt de survey afgenomen (waar dient de survey voor)? ............................................. 88
5.2.8. Kwaliteit waarborgen: total survey error .................................................................................... 88
5.3. SURVEYS VOORBEREIDEN ..................................................................................................................... 89
5.3.1. Fase 1: ontwerpen vd studie .................................................................................................... 89
5.3.2. Fase 2: Pilootstudie ................................................................................................................. 91
5.3.3. Fase 3 & 4: Herwerking & definitieve veldwerk........................................................................... 91
5.4. KIEZEN VOOR EEN DATAVERZAMELINGSMETHODE ........................................................................................ 92
5.5. DEELNAME AAN SURVEYS WAARBORGEN EN VERHOGEN (SOCIAL EXCHANGE THEORY) ........................................... 93
5.5.1. Paden naar non-response ....................................................................................................... 93
5.5.2. Theorieën over deelname aan surveys ...................................................................................... 94
5.5.3. Tailored Design Method (Dillman methode) .............................................................................. 95
5.5.4. Component 3: verhoog het vertrouwen ..................................................................................... 99
5.6. POSTENENQUÊTES ............................................................................................................................ 100
5.6.1. Zelf-in-te-vullen enquêtes...................................................................................................... 100
5.6.2. Postenquêtes ....................................................................................................................... 100
5.7. WEBENQUÊTES ................................................................................................................................ 102
5.8. FACE TO FACE INTERVIEWS .................................................................................................................. 103
6. STEEKPROEFTECHNIEKEN, REPRESENTATIVITEIT & BIAS .................................................................105
6.1. KERNBEGRIPPEN .............................................................................................................................. 105
6.1.1. Validiteit en betrouwbaarheid ................................................................................................ 105
6.2. BRONNEN VAN BIAS / VERTEKENING ....................................................................................................... 108
6.2.1. Onderzoekeffecten ............................................................................................................... 109
6.2.2. Instrumenteffecten ............................................................................................................... 110
6.2.3. Object-effecten .................................................................................................................... 111
3
, 6.2.4. Onderzoeker-effecten ........................................................................................................... 111
6.2.5. Interacties (tussen voorgaande effecten) en modellen van interviewprocessen ......................... 113
6.3. TOTAL SURVEY ERROR APPROACH ........................................................................................................ 114
6.3.1. Surveyonderzoek .................................................................................................................. 114
6.3.2. Bias kan in elk stadium van survey optreden: .......................................................................... 114
6.3.3. Bronnen van bias in survey-onderzoek ................................................................................... 114
6.4. BIAS BIJ NIET-EXPERIMENTELE OBSERVATIEMETHODEN: OBSERVATIEMETHODEN ZONDER ONDERZOEKERSSTIMULUS
(‘UNOBSTRUSIVE’) ........................................................................................................................................ 117
6.4.1. Analyse van documentaire bronnen ....................................................................................... 118
6.4.2. Analyse statistische reeksen en registergegevens ................................................................... 119
6.5. BIAS BIJ NIET-EXPERIMENTELE OBSERVATIEMETHODEN: BEVRAGINGSMETHODEN (OBTRUSIVE) ............................... 121
6.5.1. Intensieve VS extensieve bevragingsmethoden ....................................................................... 121
6.5.2. Extensieve bevragingsmethoden: gestructureerde interviews .................................................. 122
6.5.3. Face-to-face survey .............................................................................................................. 123
6.5.4. Klassikale survey of groepsenquete ........................................................................................ 124
6.5.5. Schriftelijke survey of postenquête ......................................................................................... 124
6.5.6. Telefonische enquête of websurveys ...................................................................................... 125
6.5.7. Combinaties VS nepvormen .................................................................................................. 125
6.5.8. Voorbeelden ......................................................................................................................... 126
6.6. STEEKPROEFTECHNIEKEN ................................................................................................................... 128
6.6.1. Representativiteit & selectiviteit ............................................................................................. 128
6.6.2. Probability samples .............................................................................................................. 131
6.6.3. Gestratificeerde steekproeven: proportioneel en disproportioneel ........................................... 132
6.6.4. Clustersteekproeven of bloksteekproeven (cluster sampling) .................................................. 136
6.6.5. Niet-toevalssteekproeven / Non-probability Samples .............................................................. 137
6.6.6. Random dailing/random walk ................................................................................................ 138
6.6.7. Steekproefgrootte/omvang, precisie en significantie ................................................................ 139
6.7. NON-RESPONSE INDICATOREN EN VALIDATIE ............................................................................................ 144
6.7.1. Final Disposition Codes ........................................................................................................ 145
6.7.2. Item non-response analyse -> soms slecht nieuws ................................................................. 152
6.7.3. Survey-validatie – ontwijkende antwoorden en vergelijkbaarheid.............................................. 152
7. OPERATIONALISERING ...................................................................................................................156
7.1. INLEIDING ...................................................................................................................................... 156
7.1.1. Herhaling: de onderzoekscyclus ............................................................................................ 156
7.2. CONCEPTEN IN DE SOCIALE WETENSCHAPPEN ......................................................................................... 156
7.2.1. Onderdelen van een concept: ................................................................................................ 157
7.2.2. De abstractieladder van de Vaus ............................................................................................ 160
7.3. OPERATIONALISEREN IN DE PRAKTIJK ...................................................................................................... 161
7.3.1. Een indeling van concepten ................................................................................................... 161
7.3.2. Stapsgewijs operationaliseren ............................................................................................... 163
7.3.3. Aandachtspunten bij operationaliseren .................................................................................. 165
8. KWANTITATIEVE MEETINSTRUMENTEN ............................................................................................167
8.1. INLEIDING: VAN OPERATIONALISEREN NAAR METEN .................................................................................... 167
8.2. INDEXEN ........................................................................................................................................ 167
8.2.1. Wat is een index? .................................................................................................................. 167
8.2.2. Indexen opstellen ................................................................................................................. 168
8.3. SCHALEN ....................................................................................................................................... 170
8.3.1. Wat is een schaal? ................................................................................................................ 171
8.4. SOORTEN SCHALEN .......................................................................................................................... 174
8.4.1. Thurstone-schaal (paarsgewijze vergelijking) .......................................................................... 174
8.4.2. De Likert schaal .................................................................................................................... 176
8.4.3. Guttman schaal (cumulatieve schaal) .................................................................................... 177
8.4.4. Mokken schaal ..................................................................................................................... 180
8.5. VIGNETTEN ..................................................................................................................................... 183
8.5.1. Experimenteel design: experiment in survey - Factorial Survey Experiment ............................... 184
4