Samenvatting duurzame ontwikkeling

Duurzame ontwikkeling
Parti m Bert Gielen
Historiek Duurzame Ontwikkeling en meten van ‘vooruitgang’
Doelstellingen:

- Contextualiseren van begrip “duurzame ontwikkeling” binnen een historische context;
- Bespreken van enkele indicatoren voor het meten van duurzame ontwikkeling, alternatieven voor BBP;
- “Verplichte” tekst: Costanza et al (2014) Time to leave GDP behind, Nature 505: 283-285



1. Korte historiek “duurzame ontwikkeling”

Aandachtspunten:

- Tijdlijn = context om bredere evolutie te begrijpen
- Evolutie en breed panorama begrijpen
- Nadien wordt ingegaan op enkele elementen hieruit



Duurzame ontwikkeling – geschiedenis

- Geschiedenis “duurzame ontwikkeling” vanuit verschillende invalshoeken, zoals:
o Milieubeweging en milieuwetenschap
o Sociale bewegingen
o (ontwikkelings)economie
 invalshoek bepaalt accenten, niet objecties
- Jaren ’60:
o 1962: Rachel Carson: “Silent Spring”
 Landbouw-pesticiden (DDT)
 Ban van DDT in de VS (1972)
 Oprichting (Amerikaanse) milieuorganisaties
o 1968: Paul Ehrlich: “ The population Bomb”
 Neomalthusiaanse visie
 Overbevolking: alarmerend! (honderden miljoenen mensen sterven van de honger)
o Oprichting van milieuverenigingen en actiegroepen
o Toenemende wetgeving miliebescherming (bv. 1969: National Environmental Policy Act)
- Jaren ’70:
o 1971: “Polluter Pays Principle” (OECD)
 Verantwoordelijk stellen van de vervuilers voor mogelijke
kosten
o 1972: Club van Rome, Grenzen aan de Groei
 Gevolgen van economische groei voor milieu
 Fel bekritiseerd (geen ontwikkeling mogelijk + geen oog voor
technologische oplossingen)
o 1972: VN-milieuconferentie (Stockholm)
 Link tussen milieubeheer en armoede
 Milieu op de politieke agenda
 Oprichting nationale milieuagentschappen
 Oprichting van UNEP (United Nations Environment Programme)
o 1973-74: oliecrisis; grenzen aan de groei!

1

, o 1976 & 1977: VN conferenties: habitat + verwoestijning
o 1978: Ongeval met de Amoco Cadiz (Bretagne)
o 1979: Nucleair ongeval in Three Mile Island
 Aandacht voor biodiversiteit, bescherming van soorten, grensovrschrijdende verontreiniging
 Milieuproblematiek wint aan belang!
- Jaren ’80:
o Eind jaren ’70, begin jaren ’80 komt er een einde aan de eerste ‘milieugolf’
o Andere prioriteiten:
 Economische crisis in het Noorden
 Schuldencrisis in het Zuiden
o 1980: Publicatie van World Conservation Strategy – Living Rsource Conservation for Sustainable
Devolopment door IUCN (International Union for Conservation of Nature)
 Armoede, overbevolking, sociale ongelijkheid, …
 Nieuwe strategie om ongelijkheden aan te pakken
o 1984: Ongeval in Bhopal (giframp); > 10.000 doden
 Droogte en hongersnood in Ethiopië
o 1985: Ontdekking van een gat in de ozonlaag
o 1986: Nucleair ongeval in Tsjernobyl
o 1987: Publicatie van het rapport Our Commen Future (Brundtland Rapport)
 1983: Oprichting World Commission on Environment and Development, voorzitter Gro
Harlem Brundtland
 Commissie organiseert gedurende vier jaar werkgroepen en hoorzittingen
 Our commen future:
 Enthousiast onthaal
 Referentiewerk in verband met milieu en ontwikkeling (milieu en ontwikkeling niet
los van elkaar)
 Nieuwe belangstelling voor wereldwijde milieuproblemen in de jaren ’80:
o Zure regen, broeikaseffect, ozonlaag, tropische wouden, …
 Centrale thema: duurzame ontwikkeling
 “Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die in de
behoeften van de huidige generatie voorziet zonder
het vermogen van de toekomstige generaties om in
hun behoeften te voorzien aan te tasten”
 3 pijlers:



Duurzame ontwikkeling – Our commen future

- Duurzame ontwikkeling is een vaag begrip
- Het kan verschillende betekenissen krijgen in een wetenschappelijke, ethische of politieke context
- Iedereen kan zich achter het begrip scharen
- Our commen future:
o De toon van het rapport is optimistisch
 Ontwikkeling en natuurbehoud kunnen samengaan
 Er is geen noodzakelijk conflict tussen de twee
o Aanbevelingen:
 UNEP en andere milieuorganisaties hervormen
 Duurzame ontwikkeling beschouwen als leidraad van (inter)nationaal beleid
 Oog hebben voor internationale rechtvaardigheid
 Transparantie nastreven in milieubeleid
- Jaren ’80:

2

, o 1988: IPCC: forum internationale wetenschappers om stand van zaken wetenschap en risico’s
klimaatverandering te evolueren
o 1989: Exxon-Valdez ramp (Alaska)
- 1992: Earth Summit (Rio de Janeiro)
o Een van de concrete suggesties van de Brundtland-commissie aan de VN: organisatie van een
mondiale conferentie rond milieu en ontwikkeling
o Suggestie overgenomen door de Algemene Vergadering: United Nations Conference on Environment
and Development (UNCED)
o Conferentie vond plaats in Rio de Janeiro, 3-14 juni 1992, met 180 landen (grootste tot dan), 116
staatshoofden
o Secretaris-generaal van UNCED spitste de aandacht toe op zes punten:
 Earth Charter
 Agenda 21 (Actieplan (DO)
 Conventies over biodiversiteit, klimaat, bossen
 Financiering van duurzame ontwikkeling
 Overdracht van technologie
 Versterking van instellingen
o Onderhandelingen verliepen moeizaam:
 Tegenstellingen Noorden-Zuiden
 Tegenstelling USA-rest (Bush: “The American way of life is not negotiable”)
o Algemene beoordeling:
 Slechts gedeeltelijke resultaten
 Verwaterde overeenkomsten
o Resultaten Rio:
 Verklaring van Rio over Milieu en Ontwikkeling in plaats van Earth Charter
 Agenda 21: compromis met fraaie voornemens
 Maar: wie draait op voor de kosten (125 miljard $ / jaar)?
 Lange-termijn financiering onzeker
 Korte-termijn financiering ontoreikend
 Geen bosconventie, wel (afgezwakte) conventies over biodiversiteit en klimaat
(broeikasprobleem)
 Oprichting van een Commissie voor Duurzame Ontwikkeling (CSD) in de schoot van de VN –
opvolgen DO beleid
- Opvolgingsconferenties Rio:
o United Nations Framework Convention on Climate Change
 Klimaatverdrag (1992)
 Emissie van broeikasgassen reduceren / klimaatverandering voorkomen
o COP (Conference of the Parties to the UNFCCC):
 Berlijn 1995; Genève 1996; Kyoto 1997; Buenos Aires 1998; Bonn 1999; Den Haag/Bonn
2000-2001; Marrakesh 2001; New Delhi 2002; Milaan 2003; Buenos Aires 2004
o COP/CMP (Meeting of the Parties to the Kyoto Protocol):
 Montréal 2005; Nairobi 2006; Bali 2007; Poznan 2008; Copenhagen 2009; Cancun 2010;
Durban 2011; Doha 2012; Warschau 2013; Lima 2014; Parijs 2015; Marrakech 2016; Bonn
2017; Katowice 2018, Madrid 2019, Glasgow 2021, Sharm-El-Sheikh 2022, Dubai 2023, Baku
2024, Belém 2025
o Kyoto-protocol (1997):
 Industrielanden: uitstoot van broeikasgassen (CO 2, CH4, etc.) tegen 2012 met gemiddeld 5,2%
verminderen ten opzichte van het niveau in 1990.
 Flexibele mechanismen: Mogelijkheid om reductie om te zetten in maatregelen in het
buitenland (kosten-efficiëntie) + mogelijkheid tot aankoop emissierechten (uitstootrechten)
in buitenland

3

,  Clean Development Mechanism (CDM): aankoop emissierechten in
ontwikkelingslanden
 Erg veel kritiek (zie verder)
- 2000: VN Millennium Doelstellingen
o New York (2000), VN Millenniumtop en -declaratie
o Overeenkomst over Doelstellingen van Internationale Ontwikkeling – Millennium Development
Goals
o Getekend door 190 regeringsleiders
- 2002: Johannesburg
o World Summit on Sustainable Development
 22.000 deelnemers
 Vele wereldleiders (USA afwezig)
 Hoop op een nieuw optimisme
o Resultaten:
 Johannesburg Declaration on Sustainable Development
 Erkenning van noodzaak tot actie
 Lijst met goede voornemens (maar niets nieuw)
 Johannesburg Plan of Implementation
 Voortzetting van Agenda 21
 Partnerschappen voor Millennium Ontwikkelingsdoelstellingen (MDGs)
 Versterking van de rol van de UN Commission on Sustainable Development
 Opvolgen van initiatieven
 Meten van vooruitgang
o Evaluatie:
 Weinig resultaten (boycot door USA)
 Grote teleurstelling bij NGOs en media
 Moeilijke punten:
 WTO en Kyoto Protocol
 Globalisering
 Financiering
- Jaren 2000:
o Verhoogde publieke aandacht voor klimaatverandering
o 2005: Millennium Ecosystem Assessment
o 2010: BP Deepwater Horizon olieramp
o 2011: 7 miljard mensen op aarde
o 2012: Rio+20
 40 jaar na Stockholm
 20 jaar na Rio de Janeiro
 10 jaar na Johannesburg
→ symbolische betekenis!
 Hoge verwachtingen
 44,000 participanten uit 191 landen
 2 centrale thema’s:
 Een groene economie in de context van duurzame ontwikkeling en
armoedebestrijding
 Institutioneel kader voor implementeren van duurzame ontwikkeling
 Resultaten?
 Politieke slotverklaring: “The Future We Want”
 Weinig concrete resultaten, heropsommen van bestaande akkoorden en prioriteiten
 Vraag naar SDGs


4