GESCHIEDENIS TOETS 2
Hoofstuk 5: Tijd van ontdekkers en hervormers (1500-1600)
5.4 De opstand
KA 22: Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse
staat.
Bestuur onder spanning - Oorzaak 1:
De Nederlanden waren geen eenheid. In de loop der eeuwen hadden steden, gewesten
en edelen allerlei privileges gekregen. Overal golden weer andere regels. Voor Karel
V was dat heel onpraktisch. Hij wilde de Nederlanden centraal besturen vanuit Brussel.
Daartoe was uniformering van de wetgeving van groot belang. Om dat te organiseren,
stelde Karel V drie bestuursraden in:
- De Geheime Raad bestond uit juristen, die nieuwe wetten en regels opstelden.
- In de Raad van Financiën bereidden edelen en juristen belastingmaatregelen voor.
De edelen probeerden daarbij hun privileges te beschermen, terwijl de juristen
probeerden belastingregels zó te formuleren, dat ze voor iedereen golden (dus dan
bijna zonder privileges).
- In de Raad van State zaten edelen en juristen die politieke adviezen gaven.
Gewesten = voorheen een graafschap of hertogdom dat in de Vroegmoderne Tijd tot
de Nederlanden
behoorde en een mate van zelfstandigheid behield. Later ook provincie genoemd.
Privileges = voorrechten, zoals het maken van eigen wetten, het was een middel in de
strijd tussen vorsten en adel, vorsten wilden het centrale gezag versterken en steden
en burgers wilden vanwege hun economische bijdragen (belasting) meer invloed
hebben
Uniformering = het gelijkvormig maken van de wet, overal dezelfde wetten laten
gelden
Bestuursraad = een groep mensen die een bepaald onderwerp regeren
Karel V besloot dat wanneer een edelman uit de Raad van State of uit de Raad van
Financiën stierf, deze werd vervangen door een jurist. Hierdoor nam de invloed van de
adel op het bestuur langzaam maar zeker af. Behalve deze drie raden was er ook nog
de Staten-Generaal, waarin de landsheer afgevaardigden van de Gewestelijke-
Staten bijeenriep om met elkaar te overleggen over de belastingbetalingen.
De Staten-Generaal = het was het bestuursorgaan van de Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden. Het was een bijeenkomst van vertegenwoordigers uit elk van
de 7 provincies. Ze hadden de macht om oorlog te verklaren, vredesverdragen te
sluiten en belastingen te heffen (buitenlandse zaken).
De Gewestelijke Staten = waren de regeringsorganen van de afzonderlijke provincies
in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Ze waren verantwoordelijk voor
zaken als belastingheffing en het beheer van provinciale financiën. Elk gewest stuurde
ook vertegenwoordigers naar de Staten-Generaal.
Verzet - Oorzaak 2:
,Karel V was streng katholiek en eiste dit ook van zijn onderdanen. Kritiek op de Kerk en
het aanhangen van het protestantisme zag hij als majesteitsschennis, als schending
van zijn macht. In 1550 vaardigde hij een plakkaat (wet) uit tegen aanhangers van de
hervorming. Hierin werd nogmaals de doodstraf aangekondigd voor protestanten, maar
ook voor het praten met protestanten en voor het bezitten, lezen en verspreiden van
protestantse teksten. De felle vervolgingen waartoe deze wet leidden, gingen veel
mensen, ook katholieken, veel te ver. Al snel kreeg de wet de naam Bloedplakkaat.
Protestantisme = verzamelnaam voor verschillende christelijke geloofsrichtingen die
ontstonden door de reformatie.
o In 1550 vaardigde hij een plakkaat (wet) uit tegen aanhangers van de hervorming.
Bloedplakkaat = een bijnaam voor een plakkaat (wet) uit tegen aanhangers van de
hervorming, gevormd door Karel V. Hierin werd de doodstraf aangekondigd voor
protestanten, maar ook voor het praten met protestanten en voor het bezitten, lezen
en verspreiden van protestantse teksten.
In 1555 volgde Filips II zijn vader Karel V op als landsheer van de Nederlanden. Vier jaar
later verliet hij de Nederlanden om vanuit Madrid zijn rijk te besturen. Vanuit Brussel ging
Margaretha, Filips’ halfzus, als landvoogdes de Nederlanden leiden. In elk gewest had
Filips II een stadhouder als plaatsvervanger. De stadhouder kon de Gewestelijke Staten
bijeenroepen, als hij dat nodig vond. Ook had hij een klein leger ter beschikking om de
orde te handhaven.
o In 1555 volgde Filips II zijn vader Karel V op als landsheer van de Nederlanden.
Landsheer Filips II = hij was de heerser van Napels, Sicilië, de Spaanse Nederlanden
en Portugal enzovoort. Hij was de enige wettige zoon van keizer Karel V. Hij had
moeite met het overzicht te bewaren en probeerde het bestuur te centraliseren, wat
hem uiteindelijk zijn rijkste gebiedsdeel, de Nederlanden, kostte.
Landvoogdes = plaatsvervanger van de landsheer/vorst, in dit geval Filips II werd
vervanger door zijn halfzus Margaretha
Stadhouder = plaatsvervanger van de landsheer in een gewest, hij heeft een
bestuurlijke en militaire taak
De onvrede in de Nederlanden bleef onverminderd groot. In 1566 bezochten enkele
honderden edelen de landvoogdes en boden haar het zogenaamde Smeekschrift aan.
Daarin verzochten zij Margaretha de vervolgingen van protestanten te matigen en de
Staten-Generaal bijeen te roepen om de toenemende spanning in het land te bespreken.
o In 1566 bezochten enkele honderden edelen de landvoogdes Margaretha en boden
haar het zogenaamde Smeekschrift aan.
Smeekschrift = op 5 april 1566 bood Hendrik van Brederode namens 200 edelen het
zogenaamde ‘smeekschrift der edelen’ aan, aan de Spaanse landvoogdes van de
Nederlanden, Margaretha van Parme. Het was een verzoek om religieuze tolerantie en
opschorting van de vervolgingen van de Inquisitie.
Hagenpreken
Margaretha stemde in met het verzoek van de edelen. Protestanten konden daardoor
voor het eerst min of meer openlijk hun godsdienst belijden. Gevluchte protestanten
keerden terug naar de Nederlanden. Tijdens hagenpreken spraken predikanten grote
groepen mensen toe. In deze omstandigheden vond in 1566 de Beeldenstorm plaats.
Die acties leken spontaan, maar ze waren vaak georganiseerd door radicale calvinistische
predikanten.
, Hagenpreken = verboden preek van protestante predikant, gehouden in de open
lucht op een locatie buiten de stad
o In 1566 vond de Beeldenstorm plaats, die acties leken spontaan, maar ze waren vaak
georganiseerd door radicale calvinistische predikanten.
De beeldenstorm = periode van gewelddadige vernieling door protestanten van
beelden, sieraden en andere objecten van katholieke religieuze plaatsen door
protestanten in de Nederlanden.
Voor Filips II was haar aanpak van de Beeldenstorm onvoldoende en hij verving haar door
de ‘ijzeren’ hertog van Alva, die strenge maatregelen nam. Om beeldenstormers te
straffen, richtte hij een rechtbank op: de Raad van Beroerten. In de volksmond heette
deze rechtbank al snel de Bloedraad, vanwege de elfhonderd doodvonnissen die zij
uitsprak. Al deze regels en invoeringen vergrootte de opstandigheid.
Alva veranderde nog meer:
- Door de Raad van Beroerten werden ruim 10 duizend personen verbannen uit de
Nederlanden
- De staat nam burgers hun bezittingen in beslag
- Ongeveer zestigduizend mensen vluchtten naar het buitenland
- Alva wilde een extra omzetbelasting van tien procent opleggen, de Tiende Penning
met die opbrengst zou dan de Spaanse legermacht in de Nederlandsen kunnen
worden betaald, uiteindelijk is de Tiende Penning nooit ingevoerd.
De Raad van Beroerten/de Bloedraad = de Bloedraad was de bijnaam voor de Raad
van Beroerten, die werd opgericht door de hertog van Alva tijdens de Tachtigjarige
Oorlog in de Nederlanden. Deze raad was verantwoordelijk voor het veroordelen en
bestraffen van vermeende ketters en opstandelingen tegen de Spaanse kroon. De
naam 'Bloedraad' komt van de vele doodvonnissen die door deze raad werden
uitgesproken.
Deze werd ingevoerd op 20 september 1667
Willem van Oranje, wie was hij?
Willem van Oranje was de hoogste edelman in de Nederlanden. Hij was protestants
opgevoed. Toen hij nog jong was, erfde hij Orange, een gebied in Frankrijk, op voorwaarde
dat hij katholiek werd. Karel V haalde Willem van Oranje vervolgens naar het hof, ter
voorbereiding op zijn latere leidinggevende functies. Willem leerde er zowel het bestuur
als de belangrijkste bestuurders, zoals Filips II, goed kennen.
Onder Filips II werd hij stadhouder in Holland, Zeeland en Utrecht. Willem van Oranje
(1) vond dat de edelen te weinig invloed hadden op het steeds meer
gecentraliseerde bestuur. (2) Hij was een tegenstander van de Bloedplakkaten.
Na de Beeldenstorm probeerde Van Oranje in Antwerpen (3) een
godsdienstvrede in te stellen: protestanten en katholieken moesten elkaar met
rust laten.
Toen Alva in aantocht was, begreep Willem van Oranje dat de koning en Alva zijn
optreden te slap vonden. Hij vluchtte naar het familiebezit in het Heilige Roomse Rijk. Van
daaruit begon zijn militaire verzet tegen Alva en het Spaanse leger in de Nederlanden. Hij
wilden zijn land en spullen terug.
De opstand breid zich uit
, Veldtochten van Willem van Oranje in 1568 en 1572 brachten niet het gewenste succes.
Watergeuzen, een bont gezelschap van ballingen en avonturiers waarmee Van Oranje
een verbond had gesloten, namen in 1572 bij toeval het stadje Den Briel in. Andere
Hollandse en Zeeuwse steden volgden. Willem van Oranje trok met zijn troepen naar dit
opstandige gebied.
o In 1568 begonnen veldtochten van Willem van Oranje en Watergeuzen, hadden niet
gewenste succes
o In 1572 namen de Watergeuzen Den Briel in, dit was het keerpunt in de strijd tegen
de Spanjaarden
Watergeuzen = waren een groep Nederlandse opstandelingen die tijdens de
Tachtigjarige Oorlog tegen de Spaanse overheersing vochten. Ze opereerden
voornamelijk vanaf het water en waren oorspronkelijk een soort piraten.
Alva reageerde met terreur. Hij veroverde Mechelen, Zutphen en Naarden. Zijn soldaten
mochten er plunderen en moorden.
Haarlem gaf zich over na een lange belegering. De Spaanse soldaten pleegden ook daar
een massamoord. Al dat geweld was bedoeld om opstandelingen af te schrikken. Maar
juist doordat overgave kennelijk tot massamoord leidde, hielden andere steden, zoals
Alkmaar en Leiden, hun verzet vol. Nadat de belegeringen van deze steden mislukten,
trok het Spaanse leger zich terug uit Holland.
Alva’s opdracht om rust en orde te vestigen, was mislukt. In 1576 plunderden
Spaanse soldaten, die al ruim een jaar geen soldij hadden ontvangen, Antwerpen. In
reactie op deze ‘Spaanse Furie’ kwamen afgevaardigden van alle gewesten, in Gent
bijeen. In de Pacificatie van Gent (1576) besloten ze dat ze zouden samenwerken om
de Spaanse soldaten aan te pakken. Ook spraken ze af dat in de Nederlanden
godsdienstvrede zou gelden, zoals Willem van Oranje dat graag zag. Katholieken en
protestanten zouden elkaar niet lastigvallen.
o In 1576 = plunderden Spaanse soldaten Antwerpen. Zevenduizend Antwerpenaren
werden afgeslacht en grote delen van de stad brandden af.
Spaanse Furie = verwijst naar een reeks gewelddadige plunderingen door Spaanse
soldaten in de Nederlanden in de 16e eeuw, tijdens de Tachtigjarige Oorlog. De
bekendste van deze plunderingen vond plaats in Antwerpen in 1576. Ze waren boos
op Alva die waarschijnlijk daar zat en hoopten wat buit te kunnen maken uit de rijke
stad.
De Pacificatie van Gent = was een verdrag uit 1576 waarin de Nederlandse gewesten
besloten om samen te werken tegen de Spaanse overheersing. Ze spraken af om de
religieuze gevechten opzij te zetten en gezamenlijk de Spaanse troepen te verdrijven
(een belangrijke stap naar de eenheid van de Nederlanden).
De Republiek ontstaat
Fanatieke calvinisten hielden zich niet aan de godsdienstvrede en voerden een
antikatholiek beleid. Daarom zochten katholieken in het zuiden, die voor hun vrijheid
vreesden, weer toenadering tot Spanje. De Spanjaarden beloofden hun opstandigheid te
vergeven als deze katholieken zich weer achter het Spaanse bestuur zouden scharen.
Enkele zuidelijke gewesten gingen op dit aanbod in en legden dat in 1579 vast, in de
Unie van Atrecht.
o In 1579 werd de Unie van Atrecht vastgelegd
Hoofstuk 5: Tijd van ontdekkers en hervormers (1500-1600)
5.4 De opstand
KA 22: Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse
staat.
Bestuur onder spanning - Oorzaak 1:
De Nederlanden waren geen eenheid. In de loop der eeuwen hadden steden, gewesten
en edelen allerlei privileges gekregen. Overal golden weer andere regels. Voor Karel
V was dat heel onpraktisch. Hij wilde de Nederlanden centraal besturen vanuit Brussel.
Daartoe was uniformering van de wetgeving van groot belang. Om dat te organiseren,
stelde Karel V drie bestuursraden in:
- De Geheime Raad bestond uit juristen, die nieuwe wetten en regels opstelden.
- In de Raad van Financiën bereidden edelen en juristen belastingmaatregelen voor.
De edelen probeerden daarbij hun privileges te beschermen, terwijl de juristen
probeerden belastingregels zó te formuleren, dat ze voor iedereen golden (dus dan
bijna zonder privileges).
- In de Raad van State zaten edelen en juristen die politieke adviezen gaven.
Gewesten = voorheen een graafschap of hertogdom dat in de Vroegmoderne Tijd tot
de Nederlanden
behoorde en een mate van zelfstandigheid behield. Later ook provincie genoemd.
Privileges = voorrechten, zoals het maken van eigen wetten, het was een middel in de
strijd tussen vorsten en adel, vorsten wilden het centrale gezag versterken en steden
en burgers wilden vanwege hun economische bijdragen (belasting) meer invloed
hebben
Uniformering = het gelijkvormig maken van de wet, overal dezelfde wetten laten
gelden
Bestuursraad = een groep mensen die een bepaald onderwerp regeren
Karel V besloot dat wanneer een edelman uit de Raad van State of uit de Raad van
Financiën stierf, deze werd vervangen door een jurist. Hierdoor nam de invloed van de
adel op het bestuur langzaam maar zeker af. Behalve deze drie raden was er ook nog
de Staten-Generaal, waarin de landsheer afgevaardigden van de Gewestelijke-
Staten bijeenriep om met elkaar te overleggen over de belastingbetalingen.
De Staten-Generaal = het was het bestuursorgaan van de Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden. Het was een bijeenkomst van vertegenwoordigers uit elk van
de 7 provincies. Ze hadden de macht om oorlog te verklaren, vredesverdragen te
sluiten en belastingen te heffen (buitenlandse zaken).
De Gewestelijke Staten = waren de regeringsorganen van de afzonderlijke provincies
in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Ze waren verantwoordelijk voor
zaken als belastingheffing en het beheer van provinciale financiën. Elk gewest stuurde
ook vertegenwoordigers naar de Staten-Generaal.
Verzet - Oorzaak 2:
,Karel V was streng katholiek en eiste dit ook van zijn onderdanen. Kritiek op de Kerk en
het aanhangen van het protestantisme zag hij als majesteitsschennis, als schending
van zijn macht. In 1550 vaardigde hij een plakkaat (wet) uit tegen aanhangers van de
hervorming. Hierin werd nogmaals de doodstraf aangekondigd voor protestanten, maar
ook voor het praten met protestanten en voor het bezitten, lezen en verspreiden van
protestantse teksten. De felle vervolgingen waartoe deze wet leidden, gingen veel
mensen, ook katholieken, veel te ver. Al snel kreeg de wet de naam Bloedplakkaat.
Protestantisme = verzamelnaam voor verschillende christelijke geloofsrichtingen die
ontstonden door de reformatie.
o In 1550 vaardigde hij een plakkaat (wet) uit tegen aanhangers van de hervorming.
Bloedplakkaat = een bijnaam voor een plakkaat (wet) uit tegen aanhangers van de
hervorming, gevormd door Karel V. Hierin werd de doodstraf aangekondigd voor
protestanten, maar ook voor het praten met protestanten en voor het bezitten, lezen
en verspreiden van protestantse teksten.
In 1555 volgde Filips II zijn vader Karel V op als landsheer van de Nederlanden. Vier jaar
later verliet hij de Nederlanden om vanuit Madrid zijn rijk te besturen. Vanuit Brussel ging
Margaretha, Filips’ halfzus, als landvoogdes de Nederlanden leiden. In elk gewest had
Filips II een stadhouder als plaatsvervanger. De stadhouder kon de Gewestelijke Staten
bijeenroepen, als hij dat nodig vond. Ook had hij een klein leger ter beschikking om de
orde te handhaven.
o In 1555 volgde Filips II zijn vader Karel V op als landsheer van de Nederlanden.
Landsheer Filips II = hij was de heerser van Napels, Sicilië, de Spaanse Nederlanden
en Portugal enzovoort. Hij was de enige wettige zoon van keizer Karel V. Hij had
moeite met het overzicht te bewaren en probeerde het bestuur te centraliseren, wat
hem uiteindelijk zijn rijkste gebiedsdeel, de Nederlanden, kostte.
Landvoogdes = plaatsvervanger van de landsheer/vorst, in dit geval Filips II werd
vervanger door zijn halfzus Margaretha
Stadhouder = plaatsvervanger van de landsheer in een gewest, hij heeft een
bestuurlijke en militaire taak
De onvrede in de Nederlanden bleef onverminderd groot. In 1566 bezochten enkele
honderden edelen de landvoogdes en boden haar het zogenaamde Smeekschrift aan.
Daarin verzochten zij Margaretha de vervolgingen van protestanten te matigen en de
Staten-Generaal bijeen te roepen om de toenemende spanning in het land te bespreken.
o In 1566 bezochten enkele honderden edelen de landvoogdes Margaretha en boden
haar het zogenaamde Smeekschrift aan.
Smeekschrift = op 5 april 1566 bood Hendrik van Brederode namens 200 edelen het
zogenaamde ‘smeekschrift der edelen’ aan, aan de Spaanse landvoogdes van de
Nederlanden, Margaretha van Parme. Het was een verzoek om religieuze tolerantie en
opschorting van de vervolgingen van de Inquisitie.
Hagenpreken
Margaretha stemde in met het verzoek van de edelen. Protestanten konden daardoor
voor het eerst min of meer openlijk hun godsdienst belijden. Gevluchte protestanten
keerden terug naar de Nederlanden. Tijdens hagenpreken spraken predikanten grote
groepen mensen toe. In deze omstandigheden vond in 1566 de Beeldenstorm plaats.
Die acties leken spontaan, maar ze waren vaak georganiseerd door radicale calvinistische
predikanten.
, Hagenpreken = verboden preek van protestante predikant, gehouden in de open
lucht op een locatie buiten de stad
o In 1566 vond de Beeldenstorm plaats, die acties leken spontaan, maar ze waren vaak
georganiseerd door radicale calvinistische predikanten.
De beeldenstorm = periode van gewelddadige vernieling door protestanten van
beelden, sieraden en andere objecten van katholieke religieuze plaatsen door
protestanten in de Nederlanden.
Voor Filips II was haar aanpak van de Beeldenstorm onvoldoende en hij verving haar door
de ‘ijzeren’ hertog van Alva, die strenge maatregelen nam. Om beeldenstormers te
straffen, richtte hij een rechtbank op: de Raad van Beroerten. In de volksmond heette
deze rechtbank al snel de Bloedraad, vanwege de elfhonderd doodvonnissen die zij
uitsprak. Al deze regels en invoeringen vergrootte de opstandigheid.
Alva veranderde nog meer:
- Door de Raad van Beroerten werden ruim 10 duizend personen verbannen uit de
Nederlanden
- De staat nam burgers hun bezittingen in beslag
- Ongeveer zestigduizend mensen vluchtten naar het buitenland
- Alva wilde een extra omzetbelasting van tien procent opleggen, de Tiende Penning
met die opbrengst zou dan de Spaanse legermacht in de Nederlandsen kunnen
worden betaald, uiteindelijk is de Tiende Penning nooit ingevoerd.
De Raad van Beroerten/de Bloedraad = de Bloedraad was de bijnaam voor de Raad
van Beroerten, die werd opgericht door de hertog van Alva tijdens de Tachtigjarige
Oorlog in de Nederlanden. Deze raad was verantwoordelijk voor het veroordelen en
bestraffen van vermeende ketters en opstandelingen tegen de Spaanse kroon. De
naam 'Bloedraad' komt van de vele doodvonnissen die door deze raad werden
uitgesproken.
Deze werd ingevoerd op 20 september 1667
Willem van Oranje, wie was hij?
Willem van Oranje was de hoogste edelman in de Nederlanden. Hij was protestants
opgevoed. Toen hij nog jong was, erfde hij Orange, een gebied in Frankrijk, op voorwaarde
dat hij katholiek werd. Karel V haalde Willem van Oranje vervolgens naar het hof, ter
voorbereiding op zijn latere leidinggevende functies. Willem leerde er zowel het bestuur
als de belangrijkste bestuurders, zoals Filips II, goed kennen.
Onder Filips II werd hij stadhouder in Holland, Zeeland en Utrecht. Willem van Oranje
(1) vond dat de edelen te weinig invloed hadden op het steeds meer
gecentraliseerde bestuur. (2) Hij was een tegenstander van de Bloedplakkaten.
Na de Beeldenstorm probeerde Van Oranje in Antwerpen (3) een
godsdienstvrede in te stellen: protestanten en katholieken moesten elkaar met
rust laten.
Toen Alva in aantocht was, begreep Willem van Oranje dat de koning en Alva zijn
optreden te slap vonden. Hij vluchtte naar het familiebezit in het Heilige Roomse Rijk. Van
daaruit begon zijn militaire verzet tegen Alva en het Spaanse leger in de Nederlanden. Hij
wilden zijn land en spullen terug.
De opstand breid zich uit
, Veldtochten van Willem van Oranje in 1568 en 1572 brachten niet het gewenste succes.
Watergeuzen, een bont gezelschap van ballingen en avonturiers waarmee Van Oranje
een verbond had gesloten, namen in 1572 bij toeval het stadje Den Briel in. Andere
Hollandse en Zeeuwse steden volgden. Willem van Oranje trok met zijn troepen naar dit
opstandige gebied.
o In 1568 begonnen veldtochten van Willem van Oranje en Watergeuzen, hadden niet
gewenste succes
o In 1572 namen de Watergeuzen Den Briel in, dit was het keerpunt in de strijd tegen
de Spanjaarden
Watergeuzen = waren een groep Nederlandse opstandelingen die tijdens de
Tachtigjarige Oorlog tegen de Spaanse overheersing vochten. Ze opereerden
voornamelijk vanaf het water en waren oorspronkelijk een soort piraten.
Alva reageerde met terreur. Hij veroverde Mechelen, Zutphen en Naarden. Zijn soldaten
mochten er plunderen en moorden.
Haarlem gaf zich over na een lange belegering. De Spaanse soldaten pleegden ook daar
een massamoord. Al dat geweld was bedoeld om opstandelingen af te schrikken. Maar
juist doordat overgave kennelijk tot massamoord leidde, hielden andere steden, zoals
Alkmaar en Leiden, hun verzet vol. Nadat de belegeringen van deze steden mislukten,
trok het Spaanse leger zich terug uit Holland.
Alva’s opdracht om rust en orde te vestigen, was mislukt. In 1576 plunderden
Spaanse soldaten, die al ruim een jaar geen soldij hadden ontvangen, Antwerpen. In
reactie op deze ‘Spaanse Furie’ kwamen afgevaardigden van alle gewesten, in Gent
bijeen. In de Pacificatie van Gent (1576) besloten ze dat ze zouden samenwerken om
de Spaanse soldaten aan te pakken. Ook spraken ze af dat in de Nederlanden
godsdienstvrede zou gelden, zoals Willem van Oranje dat graag zag. Katholieken en
protestanten zouden elkaar niet lastigvallen.
o In 1576 = plunderden Spaanse soldaten Antwerpen. Zevenduizend Antwerpenaren
werden afgeslacht en grote delen van de stad brandden af.
Spaanse Furie = verwijst naar een reeks gewelddadige plunderingen door Spaanse
soldaten in de Nederlanden in de 16e eeuw, tijdens de Tachtigjarige Oorlog. De
bekendste van deze plunderingen vond plaats in Antwerpen in 1576. Ze waren boos
op Alva die waarschijnlijk daar zat en hoopten wat buit te kunnen maken uit de rijke
stad.
De Pacificatie van Gent = was een verdrag uit 1576 waarin de Nederlandse gewesten
besloten om samen te werken tegen de Spaanse overheersing. Ze spraken af om de
religieuze gevechten opzij te zetten en gezamenlijk de Spaanse troepen te verdrijven
(een belangrijke stap naar de eenheid van de Nederlanden).
De Republiek ontstaat
Fanatieke calvinisten hielden zich niet aan de godsdienstvrede en voerden een
antikatholiek beleid. Daarom zochten katholieken in het zuiden, die voor hun vrijheid
vreesden, weer toenadering tot Spanje. De Spanjaarden beloofden hun opstandigheid te
vergeven als deze katholieken zich weer achter het Spaanse bestuur zouden scharen.
Enkele zuidelijke gewesten gingen op dit aanbod in en legden dat in 1579 vast, in de
Unie van Atrecht.
o In 1579 werd de Unie van Atrecht vastgelegd
