Thema’s uit het recht
Deel 1: Annemie Borms
Hoofdstuk 1: Vreemdelingenrecht
1.1. Het begrip vreemdeling
Vreemdeling = al wie niet het bewijs levert de Belgische nationaliteit te bezitten.
Niet te verwarren met iemand van allochtone afkomst, migrant. Zij kunnen wel de
Belgische nationaliteit bezitten. Bv door naturalisatie, nationaliteitsverklaring,
migrant van de derde generatie.
De derde generatie is automatisch Belg wanneer die geboren wordt. De tweede
generatie moet een andere procedure volgen en voldoen aan enkele voorwaarden:
wet in België.
1.2. Het vreemdelingenrecht - de vreemdelingenwet (1980)
Kern van het vreemdelingenrecht vormt tot op heden de zogenaamde
vreemdelingenwet.
(Er wordt een migratiewetboek verwacht in de nabije toekomst.)
De vreemdelingenwet regelt de toegang tot:
- Het grondgebied
- Het verblijf
- De vestiging
- Verwijdering van vreemdelingen
Elke staat bepaalt zelf (binnen de grenzen van het internationaal recht) of, en zo ja,
onder welke voorwaarden, een vreemdeling toegang heeft tot zijn grondgebied en er
mag verblijven. Een persoon heeft niet het recht vrij het land te kiezen waar hij wenst
te verblijven. Wetgever maakt onderscheid: verschillende verblijfsstatuten (zie
schema)
1.3. De verschillende verblijfsstatuten voor vreemdelingen
1.3.1. Inleiding
Een verblijfsstatuut is belangrijk om te bepalen:
- Hoe lang je in België mag verblijven
- Of je er mag werken en/of vrijwilligerswerk doen
- Of je van sociale hulpverlening kan genieten en zo ja, welke
- Of je mag reizen
- Wat je rechten op gezondheidszorg zijn
De verschillende verblijfsstatuten kunnen worden ingedeeld op basis van de
toegestane duur van het verblijf.
- Kort verblijf (maximum drie maanden) bv toerist, medisch verblijf
- Tijdelijk verblijf (meer dan 3 maanden)
- Vast verblijf
Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen de zogenaamde unieburgers en de
zogenaamde derdelanders. Procedures, documenten en voorwaarden voor beide
groepen verschillen.
- Unieburgers: onderdanen van landen behorend tot de EU
o IJsland, Noorwegen en Liechtenstein behoren tot de Europese
Economische Ruimte (EER), volgen dezelfde verblijfsregels als EU-
burgers
o Zwitserland zijn geen Unieburgers en geen EER-burgers, behoren tot de
Europese Vrijhandel Associatie (EVA), volgen ook dezelfde
1
, verblijfsregels als EU-burgers en hebben dezelfde verblijfdocumenten
als EU-burgers
o Groot-Brittannië hoort hier niet meer bij (BREXIT)
Binnen deze landen geldt een vrij verkeer van personen, waardoor de
verblijfsreglementering voor burgers uit die landen veel soepeler is dan voor
derdelanders.
Het hebben van een bepaald verblijfsstatuut is geen statisch gegeven. Je kan
doorgroeien
naar een ander statuut: (zie schema)
- Vreemdelingen, kort verblijf binnengekomen vervolgens in een statuut
terechtkomen dat hen langer verblijf toestaat (bv opstarten van een
asielprocedure of een procedure gezinshereniging): erkend vluchteling,
gevestigde vreemdeling
- Vreemdelingen die een bepaalde procedure (asielprocedure) hebben
opgestart, kunnen tijdens of nadien een andere procedure opstarten (bv
gezinshereniging, regularisatie)
1.3.2. Kort verblijf (maximum drie maanden)
- Toeristen
- Zakenlui
- Zieken (medisch kort verblijf voor behandelingen waarvoor zij in eigen land niet
terecht kunnen)
- Schouwspelartiesten
- Beroepssporters
- Journalisten
1.3.2.1. (Principiële) visumplicht
Toestemming wordt gegeven door een visum (een sticker aangebracht of het
paspoort of op een ander geldig reisdocument van de vreemdeling): aanvragen bij de
diplomatieke of consulaire post van land van herkomst. Het visum vermeldt de
geldigheidsduur ervan en de lengte van het toegestane verblijf.
Voor derdelanders:
- Visumplicht (uitzondering bestaan)
- Ook andere binnenkomstvoorwaarden
o Doel verblijf en verblijfsomstandigheden staven
o Bewijs van voldoende bestaansmiddelen (eventueel via verbintenis tot
tenlasteneming)
- Na binnenkomst: aanvragen aankomstverklaring (bijlage 3) bij gemeente
(indien verblijf bij familie/ kennissen)
Voor Unieburgers:
- Geen visumplicht
- Bewijs van Unieburgerschap volstaat
- Geen andere binnenkomstvoorwaarden
- Na binnenkomst: melding van aanwezigheid (bijlage 3) bij gemeente (indien
verblijf bij familie/ kennissen)
1.3.2.2. Andere binnenkomstvoorwaarden
Wie beschikt over de vereiste documenten (visum, paspoort of identiteitskaart), heeft
daarmee alleen nog geen 100% garantie dat hij ons land binnen mag.
Binnenkomstvoorwaarden:
- Doel van verblijf kunnen staven alsook de verblijfsomstandigheden
- Vervoersbewijs kunnen voorleggen (heen en terug)
2
, - Bewijs leveren van voldoende bestaansmiddelen
o Kan door het voorleggen van een verbintenis tot tenlasteneming:
document waarin iemand (Belg of vreemdeling met vast verblijfsrecht)
gedurende twee jaar de kosten van gezondheidszorgen, verblijf en
repatriëring van de vreemdeling te zijnen laste te nemen
Deze voorwaarden gelden niet voor Unieburgers.
Unieburgers als derdelanders hebben de voorwaarde dat ze geen gevaar mogen
vormen voor de openbare orde, nationale veiligheid, internationale betrekkingen of
volksgezondheid.
1.3.2.3. Administratieve verplichtingen na binnenkomst
Geen administratieve verplichtingen wanneer die in een hotel, camping,
jeugdherberg, … verblijft.
Wanneer die bij familieleden of kennissen verblijft, dient hij zich in principe in te
schrijven bij het gemeentebestuur van de plaats waar die verblijft.
Derdelander: ontvangt aankomstenverklaring (zogenaamde bijlage 3).
Unieburger: ontvangt een verklaring van aanwezigheid (zogenaamde bijlage 3).
1.3.3. Arbeidsmigranten (zie ppt)
Arbeidsmigranten zijn vreemdelingen die naar hier komen met de specifieke
motivatie om hier te werken.
1.3.3.1. Voorwaarden vóór binnenkomst
1. Werknemers:
- Arbeidsmarktonderzoek (hebben we je nodig?)
o De voorwaarde van dit marktonderzoek wordt vermoed vervuld te zijn
voor wie een knelpuntberoep zal uitoefenen
- Arbeidsovereenkomst vooraleer in België door werkgever
o Daarin moet worden afgesproken om die minstens het gemiddelde
maandelijkse minimuminkomen als loon te betalen. De werkgever moet
de nodige vergunning (single permit) aanvragen. Arbeidsmigrant kan zo
een visum aanvragen
Vergunningsaanvraag passeert langs twee instanties:
1. Gewestelijke overheid van het Gewest waar de kandidaat wil werken: oordeelt
of het toegelaten is om in het betreffende gewest te werken
2. Dienst Vreemdelingenzaken: oordeelt of het toegelaten is om in België te
verblijven
Wanneer beide instanties bevestigend antwoorden ontvangt de kandidaat-
arbeidsmigrant de zogenaamde ‘gecombineerde vergunning’ of single permit (werk-
en verblijfsvergunning), bijlage 46, visum D (aanmelden hiermee bij de ambassade).
Hiermee kan hij naar België reizen.
2. Zelfstandigen:
Vreemdelingen die naar België willen komen om als zelfstandige te werken, moeten
in principe eerst, vanuit het buitenland, een beroepskaart aanvragen (Belgische
ambassade). De gewestelijke dienst oordeelt of de voorwaarden zijn voldaan. Dan zal
de beroepskaart worden afgeleverd via de ambassade: Door beroepskaart, visum D
waardoor betrokkene naar België kan reizen.
1.3.3.2. Administratieve formaliteiten na binnenkomst
1. Werknemers:
3
, - Na aankomst in België hun visum en bijlage 46 tot de gemeente wenden om
een elektronische vreemdelingekaart te bekomen (jaarlijkse verlenging,
elektronische A-kaart ook bekend al ‘ingeschreven in het vreemdelingregister’)
- Na vijf jaar kan een elektronische B-kaart worden aangevraagd (onbepaalde
duur)
2. Zelfstandigen:
- Zij ontvangen eerst een A-kaart, jaarlijks verlengbaar
- Na vijf jaar kan de A-kaart worden omgezet naar B-kaart, onbepaalde duur.
Geen recht maar een gunst
1.3.3.3. Uitzonderingen
- Onderdanen van de EU of van de EER:
o Moeten geen visum of gecombineerde vergunning/beroepskaart aanvragen
o Ze dienen een verklaring van inschrijving aan te vragen bij de gemeente
en ontvangen een elektronische E-kaart/ bijlage 8: tijdelijk verblijfsrecht, na
drie jaar automatisch vast verblijfsrecht
- Andere categorieën van vreemdelingen geldt een vrijstelling van
arbeidsmarktonderzoek:
o Hooggeschoold personeel
o Leidinggevenden
o Onderzoekers
o Beroepssporters
o Journalisten
Bij derdelanders die minder dan 90 dagen in België willen komen werken is geen
gecombineerde vergunning maar een zogenaamde arbeidskaart nodig.
1.3.4. Gezinsmigranten
De toekomstige familieleden van personen die reeds in België wonen kunnen in
bepaalde gevallen ook een verblijfsplaats bekomen in België. Bv bestaande families
(gezinshereniging) of om mensen die een familie willen vormen door te trouwen
(gezinsvorming).
1.3.4.1. Gezinshereniging
Belg of vreemdeling die regelmatig in België verblijft kan onder bepaalde
voorwaarden bepaalde familieleden laten overkomen.
Welke voorwaarden hangt af van:
- Het verblijfsstatuut
- De nationaliteit van de persoon die reeds in België verblijft
Voorwaarden en formaliteiten:
- Niet ieder familielid kan zomaar overkomen: echtgenoot of de persoon met
wie men duurzaam samenleeft, kinderen, ouders, schoonouders, …
o Hangt af van het verblijfsstatuut en de nationaliteit van de persoon die
reeds in België verblijft
o Erkend vluchteling kan enkel gezinshereniging aanvragen voor partner
en kinderen
- Is de persoon een derdelander, dan zal hij minstens over een elektronische
vreemdelingenkaart (A, B, C, D, F, F+ of H) moeten beschikken
- Meestal bewijs nodig van voldoende bestaansmiddelen, medische verzekering,
voldoende huisvesting
- De familiale band moet worden aangetoond (geboorteakte moeilijk te
verkrijgen of zelfs onbestaand, kan ook door DNA-test bewezen worden)
- Is alles goed verlopen dan ontvangt de vreemdeling die zich komt herenigen
eerst een oranje kaart (attest van immatriculatie). De gemeente levert een
4
Deel 1: Annemie Borms
Hoofdstuk 1: Vreemdelingenrecht
1.1. Het begrip vreemdeling
Vreemdeling = al wie niet het bewijs levert de Belgische nationaliteit te bezitten.
Niet te verwarren met iemand van allochtone afkomst, migrant. Zij kunnen wel de
Belgische nationaliteit bezitten. Bv door naturalisatie, nationaliteitsverklaring,
migrant van de derde generatie.
De derde generatie is automatisch Belg wanneer die geboren wordt. De tweede
generatie moet een andere procedure volgen en voldoen aan enkele voorwaarden:
wet in België.
1.2. Het vreemdelingenrecht - de vreemdelingenwet (1980)
Kern van het vreemdelingenrecht vormt tot op heden de zogenaamde
vreemdelingenwet.
(Er wordt een migratiewetboek verwacht in de nabije toekomst.)
De vreemdelingenwet regelt de toegang tot:
- Het grondgebied
- Het verblijf
- De vestiging
- Verwijdering van vreemdelingen
Elke staat bepaalt zelf (binnen de grenzen van het internationaal recht) of, en zo ja,
onder welke voorwaarden, een vreemdeling toegang heeft tot zijn grondgebied en er
mag verblijven. Een persoon heeft niet het recht vrij het land te kiezen waar hij wenst
te verblijven. Wetgever maakt onderscheid: verschillende verblijfsstatuten (zie
schema)
1.3. De verschillende verblijfsstatuten voor vreemdelingen
1.3.1. Inleiding
Een verblijfsstatuut is belangrijk om te bepalen:
- Hoe lang je in België mag verblijven
- Of je er mag werken en/of vrijwilligerswerk doen
- Of je van sociale hulpverlening kan genieten en zo ja, welke
- Of je mag reizen
- Wat je rechten op gezondheidszorg zijn
De verschillende verblijfsstatuten kunnen worden ingedeeld op basis van de
toegestane duur van het verblijf.
- Kort verblijf (maximum drie maanden) bv toerist, medisch verblijf
- Tijdelijk verblijf (meer dan 3 maanden)
- Vast verblijf
Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen de zogenaamde unieburgers en de
zogenaamde derdelanders. Procedures, documenten en voorwaarden voor beide
groepen verschillen.
- Unieburgers: onderdanen van landen behorend tot de EU
o IJsland, Noorwegen en Liechtenstein behoren tot de Europese
Economische Ruimte (EER), volgen dezelfde verblijfsregels als EU-
burgers
o Zwitserland zijn geen Unieburgers en geen EER-burgers, behoren tot de
Europese Vrijhandel Associatie (EVA), volgen ook dezelfde
1
, verblijfsregels als EU-burgers en hebben dezelfde verblijfdocumenten
als EU-burgers
o Groot-Brittannië hoort hier niet meer bij (BREXIT)
Binnen deze landen geldt een vrij verkeer van personen, waardoor de
verblijfsreglementering voor burgers uit die landen veel soepeler is dan voor
derdelanders.
Het hebben van een bepaald verblijfsstatuut is geen statisch gegeven. Je kan
doorgroeien
naar een ander statuut: (zie schema)
- Vreemdelingen, kort verblijf binnengekomen vervolgens in een statuut
terechtkomen dat hen langer verblijf toestaat (bv opstarten van een
asielprocedure of een procedure gezinshereniging): erkend vluchteling,
gevestigde vreemdeling
- Vreemdelingen die een bepaalde procedure (asielprocedure) hebben
opgestart, kunnen tijdens of nadien een andere procedure opstarten (bv
gezinshereniging, regularisatie)
1.3.2. Kort verblijf (maximum drie maanden)
- Toeristen
- Zakenlui
- Zieken (medisch kort verblijf voor behandelingen waarvoor zij in eigen land niet
terecht kunnen)
- Schouwspelartiesten
- Beroepssporters
- Journalisten
1.3.2.1. (Principiële) visumplicht
Toestemming wordt gegeven door een visum (een sticker aangebracht of het
paspoort of op een ander geldig reisdocument van de vreemdeling): aanvragen bij de
diplomatieke of consulaire post van land van herkomst. Het visum vermeldt de
geldigheidsduur ervan en de lengte van het toegestane verblijf.
Voor derdelanders:
- Visumplicht (uitzondering bestaan)
- Ook andere binnenkomstvoorwaarden
o Doel verblijf en verblijfsomstandigheden staven
o Bewijs van voldoende bestaansmiddelen (eventueel via verbintenis tot
tenlasteneming)
- Na binnenkomst: aanvragen aankomstverklaring (bijlage 3) bij gemeente
(indien verblijf bij familie/ kennissen)
Voor Unieburgers:
- Geen visumplicht
- Bewijs van Unieburgerschap volstaat
- Geen andere binnenkomstvoorwaarden
- Na binnenkomst: melding van aanwezigheid (bijlage 3) bij gemeente (indien
verblijf bij familie/ kennissen)
1.3.2.2. Andere binnenkomstvoorwaarden
Wie beschikt over de vereiste documenten (visum, paspoort of identiteitskaart), heeft
daarmee alleen nog geen 100% garantie dat hij ons land binnen mag.
Binnenkomstvoorwaarden:
- Doel van verblijf kunnen staven alsook de verblijfsomstandigheden
- Vervoersbewijs kunnen voorleggen (heen en terug)
2
, - Bewijs leveren van voldoende bestaansmiddelen
o Kan door het voorleggen van een verbintenis tot tenlasteneming:
document waarin iemand (Belg of vreemdeling met vast verblijfsrecht)
gedurende twee jaar de kosten van gezondheidszorgen, verblijf en
repatriëring van de vreemdeling te zijnen laste te nemen
Deze voorwaarden gelden niet voor Unieburgers.
Unieburgers als derdelanders hebben de voorwaarde dat ze geen gevaar mogen
vormen voor de openbare orde, nationale veiligheid, internationale betrekkingen of
volksgezondheid.
1.3.2.3. Administratieve verplichtingen na binnenkomst
Geen administratieve verplichtingen wanneer die in een hotel, camping,
jeugdherberg, … verblijft.
Wanneer die bij familieleden of kennissen verblijft, dient hij zich in principe in te
schrijven bij het gemeentebestuur van de plaats waar die verblijft.
Derdelander: ontvangt aankomstenverklaring (zogenaamde bijlage 3).
Unieburger: ontvangt een verklaring van aanwezigheid (zogenaamde bijlage 3).
1.3.3. Arbeidsmigranten (zie ppt)
Arbeidsmigranten zijn vreemdelingen die naar hier komen met de specifieke
motivatie om hier te werken.
1.3.3.1. Voorwaarden vóór binnenkomst
1. Werknemers:
- Arbeidsmarktonderzoek (hebben we je nodig?)
o De voorwaarde van dit marktonderzoek wordt vermoed vervuld te zijn
voor wie een knelpuntberoep zal uitoefenen
- Arbeidsovereenkomst vooraleer in België door werkgever
o Daarin moet worden afgesproken om die minstens het gemiddelde
maandelijkse minimuminkomen als loon te betalen. De werkgever moet
de nodige vergunning (single permit) aanvragen. Arbeidsmigrant kan zo
een visum aanvragen
Vergunningsaanvraag passeert langs twee instanties:
1. Gewestelijke overheid van het Gewest waar de kandidaat wil werken: oordeelt
of het toegelaten is om in het betreffende gewest te werken
2. Dienst Vreemdelingenzaken: oordeelt of het toegelaten is om in België te
verblijven
Wanneer beide instanties bevestigend antwoorden ontvangt de kandidaat-
arbeidsmigrant de zogenaamde ‘gecombineerde vergunning’ of single permit (werk-
en verblijfsvergunning), bijlage 46, visum D (aanmelden hiermee bij de ambassade).
Hiermee kan hij naar België reizen.
2. Zelfstandigen:
Vreemdelingen die naar België willen komen om als zelfstandige te werken, moeten
in principe eerst, vanuit het buitenland, een beroepskaart aanvragen (Belgische
ambassade). De gewestelijke dienst oordeelt of de voorwaarden zijn voldaan. Dan zal
de beroepskaart worden afgeleverd via de ambassade: Door beroepskaart, visum D
waardoor betrokkene naar België kan reizen.
1.3.3.2. Administratieve formaliteiten na binnenkomst
1. Werknemers:
3
, - Na aankomst in België hun visum en bijlage 46 tot de gemeente wenden om
een elektronische vreemdelingekaart te bekomen (jaarlijkse verlenging,
elektronische A-kaart ook bekend al ‘ingeschreven in het vreemdelingregister’)
- Na vijf jaar kan een elektronische B-kaart worden aangevraagd (onbepaalde
duur)
2. Zelfstandigen:
- Zij ontvangen eerst een A-kaart, jaarlijks verlengbaar
- Na vijf jaar kan de A-kaart worden omgezet naar B-kaart, onbepaalde duur.
Geen recht maar een gunst
1.3.3.3. Uitzonderingen
- Onderdanen van de EU of van de EER:
o Moeten geen visum of gecombineerde vergunning/beroepskaart aanvragen
o Ze dienen een verklaring van inschrijving aan te vragen bij de gemeente
en ontvangen een elektronische E-kaart/ bijlage 8: tijdelijk verblijfsrecht, na
drie jaar automatisch vast verblijfsrecht
- Andere categorieën van vreemdelingen geldt een vrijstelling van
arbeidsmarktonderzoek:
o Hooggeschoold personeel
o Leidinggevenden
o Onderzoekers
o Beroepssporters
o Journalisten
Bij derdelanders die minder dan 90 dagen in België willen komen werken is geen
gecombineerde vergunning maar een zogenaamde arbeidskaart nodig.
1.3.4. Gezinsmigranten
De toekomstige familieleden van personen die reeds in België wonen kunnen in
bepaalde gevallen ook een verblijfsplaats bekomen in België. Bv bestaande families
(gezinshereniging) of om mensen die een familie willen vormen door te trouwen
(gezinsvorming).
1.3.4.1. Gezinshereniging
Belg of vreemdeling die regelmatig in België verblijft kan onder bepaalde
voorwaarden bepaalde familieleden laten overkomen.
Welke voorwaarden hangt af van:
- Het verblijfsstatuut
- De nationaliteit van de persoon die reeds in België verblijft
Voorwaarden en formaliteiten:
- Niet ieder familielid kan zomaar overkomen: echtgenoot of de persoon met
wie men duurzaam samenleeft, kinderen, ouders, schoonouders, …
o Hangt af van het verblijfsstatuut en de nationaliteit van de persoon die
reeds in België verblijft
o Erkend vluchteling kan enkel gezinshereniging aanvragen voor partner
en kinderen
- Is de persoon een derdelander, dan zal hij minstens over een elektronische
vreemdelingenkaart (A, B, C, D, F, F+ of H) moeten beschikken
- Meestal bewijs nodig van voldoende bestaansmiddelen, medische verzekering,
voldoende huisvesting
- De familiale band moet worden aangetoond (geboorteakte moeilijk te
verkrijgen of zelfs onbestaand, kan ook door DNA-test bewezen worden)
- Is alles goed verlopen dan ontvangt de vreemdeling die zich komt herenigen
eerst een oranje kaart (attest van immatriculatie). De gemeente levert een
4
