Strictly Confidential
INHOUDSOPGAVE
Hoofdstuk 1. Inleiding .................................................................................................................................. 3
Hoofdstuk 5. Aanneming .............................................................................................................................. 4
1. Begrip en toepassingsgebied ........................................................................................................................ 4
1.1 Algemeen: huur van werk ........................................................................................................................ 4
1.2 Situering en aflijning van het begrip aanneming ........................................................................................ 4
1.3 Begrip, totstandkoming en kenmerken..................................................................................................... 5
1.4 Het onderscheid met andere rechtsfiguren .............................................................................................. 6
2. Verschillende wijzen van prijsbepaling .......................................................................................................... 7
2.1 Vaste prijs .............................................................................................................................................. 7
2.2 Onbepaalde prijs ('in regie') ..................................................................................................................... 8
2.3 Bestek of prijslijst (eenheidsprijzen) ........................................................................................................ 8
3. Verplichtingen van de aannemer..................................................................................................................10
3.1 Informatie- en raadgevingsverplichting ...................................................................................................10
3.2 Uitvoeren van de werken: op tijdige wijze en in overeenstemming met de gegeven instructies, volgens de
regels van goed vakmanschap .....................................................................................................................10
3.3 Bewaring- en teruggaveplicht .................................................................................................................11
4. Verplichtingen van de opdrachtgever ...........................................................................................................12
4.1 Het werk mogelijk maken .......................................................................................................................12
4.2 De aannemer betalen ............................................................................................................................12
5. Levering, oplevering en risico .......................................................................................................................13
5.1 Levering en aanvaarding van de werken en risico-overdracht ...................................................................13
6. Onderaanneming ........................................................................................................................................16
6.1 De vordering van de bouwheer tegen de aannemer (ook voor daden gesteld door de onderaannemer) .......16
6.2 De (beperkte) rechtstreekse vordering van de bouwheer tegen de onderaannemer ...................................16
6.3 De rechtstreekse vordering van de onderaannemer tegen de bouwheer ...................................................16
7. Aansprakelijkheidsvorderingen ....................................................................................................................18
7.1 De niet-uitvoering en de (lichte) zichtbare en verborgen gebreken ............................................................18
7.2 Tienjarige aansprakelijkheid van de aannemer en architect (in bouwzaken) ..............................................20
8. Einde .........................................................................................................................................................23
8.1 Eenzijdige verbreking door de opdrachtgever ..........................................................................................23
8.2 Overlijden van de aannemer...................................................................................................................24
9. Praktijkoefeningen ......................................................................................................................................25
Hoofdstuk 6. Lening ................................................................................................................................... 29
1. Bruiklening .................................................................................................................................................29
1.1 Definitie en wezenlijke bestanddelen......................................................................................................29
1.2 Verplichtingen van de ontlener ...............................................................................................................30
1.3 Verplichtingen van de vitlener ................................................................................................................32
2. Verbruiklening of eenvoudige lening .............................................................................................................33
2.1 Definitie en kenmerken ..........................................................................................................................33
2.2 Verplichtingen van de uitlener ................................................................................................................34
2.3 Verplichtingen van de ontlener ...............................................................................................................34
3. Praktijkoefeningen ......................................................................................................................................35
Hoofdstuk 7. Bewaargeving & Sekwester ..................................................................................................... 36
1. Eigenlijke bewaargeving ..............................................................................................................................36
1.1 De vrijwillige bewaargeving ....................................................................................................................36
1.2 Verplichtingen van de bewaarnemer .......................................................................................................38
1.3 Verplichtingen van de bewaargever ........................................................................................................40
1.4 Bewaargeving uit noodzaak ....................................................................................................................41
1.5 Bijzonder geval: de hotelbewaargeving ...................................................................................................41
2. Het sekwester ............................................................................................................................................43
1
, Strictly Confidential
2.1 Bij overeenkomst bedongen sekwester ...................................................................................................43
2.2 Gerechtelijk sekwester of gerechtelijke bewaargeving .............................................................................43
Hoofdstuk 8. Kanscontracten ..................................................................................................................... 44
1. Definitie en wezenlijke kenmerken ...............................................................................................................44
3. Lijfrente ......................................................................................................................................................45
3.1 Definitie ................................................................................................................................................45
3.2 Geldigheidsvereisten .............................................................................................................................45
3.2 Gevolgen van het contract tussen de contracterende partijen ..................................................................46
4. Praktijkoefening ..........................................................................................................................................47
Hoofdstuk 9. Lastgeving ............................................................................................................................. 48
1. Aard en vormgeving van de lastgeving ..........................................................................................................48
1.1 Begrip en totstandkoming van de lastgeving ............................................................................................48
1.2 Vorm en bewijs van de lastgeving ...........................................................................................................50
1.3 Omvang van de lastgeving ......................................................................................................................51
2. Verplichtingen van de lasthebber .................................................................................................................52
2.1 De opdracht volbrengen ........................................................................................................................52
2.3 Principieel geen aansprakelijkheid van de lasthebber ..............................................................................52
3. Verplichtingen van de lastgever ...................................................................................................................53
3.1 De lastgeving in hoofde van de lasthebber mogelijk maken ......................................................................53
3.2 Betalen van een (eventuele) vergoeding, voorschotten en kosten .............................................................54
4. Einde van de lastgeving ...............................................................................................................................55
5. Praktijkoefening ..........................................................................................................................................57
Hoofdstuk 10. Dading ................................................................................................................................. 58
1. Definitie, kenmerken en bewijs ....................................................................................................................58
1.1 Definitie ................................................................................................................................................58
1.2 Kenmerken ...........................................................................................................................................58
1.3 Bewijs ...................................................................................................................................................58
2. De geldigheidsvereisten en omvang van de dading ........................................................................................59
2.1 De geldigheidsvereisten van de dading ...................................................................................................59
2.3 De omvang en draagwijdte van een dading ..............................................................................................59
2.4 De uitvoering van de dading en de exceptie van dading ............................................................................60
Hoofdstuk 11. Onbenoemde contracten...................................................................................................... 61
1. Franchising ................................................................................................................................................61
2. Factoring ....................................................................................................................................................61
3. Leasing ......................................................................................................................................................61
4. Licentie ......................................................................................................................................................61
2
, Strictly Confidential
HOOFDSTUK 1. INLEIDING
Overeenkomst = contract: twee of meer personen/partijen die tot een wilsovereenstemming
komen met de bedoeling zich juridisch te verbinden (art. 5.4 BW).
- Een ander woord voor een juridische verplichting is een verbintenis.
- Eens dat een contract gesloten is, is het bindend, moet je je eraan houden (art. 5.69 BW).
Waarom ‘bijzondere’ overeenkomsten?
Staat tegenover het gemeen recht (de algemene regels die van toepassing zijn op alle contracten
is het algemeen recht = verbintenissenrecht). De bijzondere rechtsregels gaan altijd voorrang
hebben op de algemene rechtsregels.
Welke regels zijn van toepassing?
Onderscheid maken tussen benoemde en onbenoemde contracten, maar in de praktijk vaak
gemengde contracten. Belang van onderscheid tussen (on)benoemde contracten situeert zich
op vlak van waar de rechtsregels te vinden zijn.
Benoemde contracten: één van de types die terug te vinden zijn in het oud BW. Je vindt daar ook
de constitutieve bestanddelen (= basiselementen) van die benoemde contracten terug.
Onbenoemde contracten: niet in de wetgeving geregeld (bv. franchising, factoring, leasing,
licentie,…).
- Je past het gemeen recht (verbintenissenrecht) toe.
- Let op: de overeenkomst is evenzeer van dwingend recht (art. 5.69 BW). De enige
uitzonderingen hierop zijn contracten die ingaan tegen de regels van dwingend recht en de
openbare orde (art. 1.3, 3de lid BW).
o Gelet hierop moet voorrang worden gegeven aan de rechtsfiguur die door partijen als
benaming voor de overeenkomst is gehanteerd.
o Kwalificatie van overeenkomst is onverenigbaar met de bedingen ervan, regels van
dwingend recht/ openbare orde: rechter kan overgaan tot herkwalificatie van het
contract (art. 5.68 BW).
Gemengde contracten: bv. verhuur van een jacht met personeel: gedeeltelijk huur (verhuur van
de jacht) en gedeeltelijk aanneming (diensten van het personeel).
- Kwalificatie van gemengde contracten: art. 5.67 BW:
o Kijk eerst naar het laatste lid: je volgt enkel dit artikel als er geen tegensprekend
dwingend recht is.
o Kijk vervolgens ook of er iets anders staat opgenomen in het contract tussen de
partijen.
- Als er discussie is en de rechter moet de knoop doorhakken, welke rechtsregels worden
dan gevolgd?
o Cumul: je herkent nog duidelijk de verschillende elementen/lagen: je past cumul toe:
op elke laag pas je de eigen regels van dat contract toe (regels combineren).
o Absorptie (sponstheorie): je krijgt een contract waarin je ziet dat er één aspect hard
doorweegt: je past alleen de regels van het belangrijkste contract toe.
o Sui generis (eigenaardig): een soort nieuw geheel met eigen aard/karakter: carte
blanche voor de rechter.
3
, Strictly Confidential
HOOFDSTUK 5. AANNEMING
1. BEGRIP EN TOEPASSINGSGEBIED
1.1 ALGEMEEN: HUUR VAN WERK
In artikel 1710 oud BW staat: 'Huur van werk is een contract waarbij de ene partij zich verbindt
om iets voor de andere te verrichten, tegen betaling van een tussen hen bedongen prijs.'
In artikel 1711 oud BW staat beschreven dat onder huur van werk wordt verstaan: de huur van
arbeid of van diensten.
1.2 SITUERING EN AFLIJNING VAN HET BEGRIP AANNEMING
Artikel 1779 oud BW bepaalt dat er drie hoofdsoorten van huur van werk zijn, namelijk:
1º de huur van werklieden die in iemands dienst treden;
2° die van vervoerders te land en te water, die zich belasten met het vervoer van personen of van
koopwaren;
3° die van aannemers van werken die handelen ingevolge bestekken of aannemingen.
De onder 1° en 2° van art. 1779 oud BW opgesomde overeenkomsten komen niet aan bod in dit
boek.
De huur van werklieden/arbeid komt aan bod in het opleidingsonderdeel Arbeidsrecht. Het gaat
in dat geval om een arbeidsrelatie waarbij een band van ondergeschiktheid geldt; de werkgever
heeft de mogelijkheid om gezag uit te oefenen over de werknemer - de prijs die voor de arbeid
wordt betaald, wordt 'loon' genoemd.
De vervoersovereenkomsten behandelen we hier evenmin, omdat zij feitelijk behoren tot de
afzonderlijke rechtstak van het vervoers- of transportrecht.
De hiernavolgende bespreking van het gemeen recht gaat dus over de in 3° opgesomde
bijzondere overeenkomsten inzake aanneming (van werken/diensten) waarbij géén band van
ondergeschiktheid bestaat tussen de opdrachtgever en degene die het werk verricht. De
overeenkomst van aanneming is wettelijk geregeld in de artikelen 1787 tot en met 1799 oud BW.
4
INHOUDSOPGAVE
Hoofdstuk 1. Inleiding .................................................................................................................................. 3
Hoofdstuk 5. Aanneming .............................................................................................................................. 4
1. Begrip en toepassingsgebied ........................................................................................................................ 4
1.1 Algemeen: huur van werk ........................................................................................................................ 4
1.2 Situering en aflijning van het begrip aanneming ........................................................................................ 4
1.3 Begrip, totstandkoming en kenmerken..................................................................................................... 5
1.4 Het onderscheid met andere rechtsfiguren .............................................................................................. 6
2. Verschillende wijzen van prijsbepaling .......................................................................................................... 7
2.1 Vaste prijs .............................................................................................................................................. 7
2.2 Onbepaalde prijs ('in regie') ..................................................................................................................... 8
2.3 Bestek of prijslijst (eenheidsprijzen) ........................................................................................................ 8
3. Verplichtingen van de aannemer..................................................................................................................10
3.1 Informatie- en raadgevingsverplichting ...................................................................................................10
3.2 Uitvoeren van de werken: op tijdige wijze en in overeenstemming met de gegeven instructies, volgens de
regels van goed vakmanschap .....................................................................................................................10
3.3 Bewaring- en teruggaveplicht .................................................................................................................11
4. Verplichtingen van de opdrachtgever ...........................................................................................................12
4.1 Het werk mogelijk maken .......................................................................................................................12
4.2 De aannemer betalen ............................................................................................................................12
5. Levering, oplevering en risico .......................................................................................................................13
5.1 Levering en aanvaarding van de werken en risico-overdracht ...................................................................13
6. Onderaanneming ........................................................................................................................................16
6.1 De vordering van de bouwheer tegen de aannemer (ook voor daden gesteld door de onderaannemer) .......16
6.2 De (beperkte) rechtstreekse vordering van de bouwheer tegen de onderaannemer ...................................16
6.3 De rechtstreekse vordering van de onderaannemer tegen de bouwheer ...................................................16
7. Aansprakelijkheidsvorderingen ....................................................................................................................18
7.1 De niet-uitvoering en de (lichte) zichtbare en verborgen gebreken ............................................................18
7.2 Tienjarige aansprakelijkheid van de aannemer en architect (in bouwzaken) ..............................................20
8. Einde .........................................................................................................................................................23
8.1 Eenzijdige verbreking door de opdrachtgever ..........................................................................................23
8.2 Overlijden van de aannemer...................................................................................................................24
9. Praktijkoefeningen ......................................................................................................................................25
Hoofdstuk 6. Lening ................................................................................................................................... 29
1. Bruiklening .................................................................................................................................................29
1.1 Definitie en wezenlijke bestanddelen......................................................................................................29
1.2 Verplichtingen van de ontlener ...............................................................................................................30
1.3 Verplichtingen van de vitlener ................................................................................................................32
2. Verbruiklening of eenvoudige lening .............................................................................................................33
2.1 Definitie en kenmerken ..........................................................................................................................33
2.2 Verplichtingen van de uitlener ................................................................................................................34
2.3 Verplichtingen van de ontlener ...............................................................................................................34
3. Praktijkoefeningen ......................................................................................................................................35
Hoofdstuk 7. Bewaargeving & Sekwester ..................................................................................................... 36
1. Eigenlijke bewaargeving ..............................................................................................................................36
1.1 De vrijwillige bewaargeving ....................................................................................................................36
1.2 Verplichtingen van de bewaarnemer .......................................................................................................38
1.3 Verplichtingen van de bewaargever ........................................................................................................40
1.4 Bewaargeving uit noodzaak ....................................................................................................................41
1.5 Bijzonder geval: de hotelbewaargeving ...................................................................................................41
2. Het sekwester ............................................................................................................................................43
1
, Strictly Confidential
2.1 Bij overeenkomst bedongen sekwester ...................................................................................................43
2.2 Gerechtelijk sekwester of gerechtelijke bewaargeving .............................................................................43
Hoofdstuk 8. Kanscontracten ..................................................................................................................... 44
1. Definitie en wezenlijke kenmerken ...............................................................................................................44
3. Lijfrente ......................................................................................................................................................45
3.1 Definitie ................................................................................................................................................45
3.2 Geldigheidsvereisten .............................................................................................................................45
3.2 Gevolgen van het contract tussen de contracterende partijen ..................................................................46
4. Praktijkoefening ..........................................................................................................................................47
Hoofdstuk 9. Lastgeving ............................................................................................................................. 48
1. Aard en vormgeving van de lastgeving ..........................................................................................................48
1.1 Begrip en totstandkoming van de lastgeving ............................................................................................48
1.2 Vorm en bewijs van de lastgeving ...........................................................................................................50
1.3 Omvang van de lastgeving ......................................................................................................................51
2. Verplichtingen van de lasthebber .................................................................................................................52
2.1 De opdracht volbrengen ........................................................................................................................52
2.3 Principieel geen aansprakelijkheid van de lasthebber ..............................................................................52
3. Verplichtingen van de lastgever ...................................................................................................................53
3.1 De lastgeving in hoofde van de lasthebber mogelijk maken ......................................................................53
3.2 Betalen van een (eventuele) vergoeding, voorschotten en kosten .............................................................54
4. Einde van de lastgeving ...............................................................................................................................55
5. Praktijkoefening ..........................................................................................................................................57
Hoofdstuk 10. Dading ................................................................................................................................. 58
1. Definitie, kenmerken en bewijs ....................................................................................................................58
1.1 Definitie ................................................................................................................................................58
1.2 Kenmerken ...........................................................................................................................................58
1.3 Bewijs ...................................................................................................................................................58
2. De geldigheidsvereisten en omvang van de dading ........................................................................................59
2.1 De geldigheidsvereisten van de dading ...................................................................................................59
2.3 De omvang en draagwijdte van een dading ..............................................................................................59
2.4 De uitvoering van de dading en de exceptie van dading ............................................................................60
Hoofdstuk 11. Onbenoemde contracten...................................................................................................... 61
1. Franchising ................................................................................................................................................61
2. Factoring ....................................................................................................................................................61
3. Leasing ......................................................................................................................................................61
4. Licentie ......................................................................................................................................................61
2
, Strictly Confidential
HOOFDSTUK 1. INLEIDING
Overeenkomst = contract: twee of meer personen/partijen die tot een wilsovereenstemming
komen met de bedoeling zich juridisch te verbinden (art. 5.4 BW).
- Een ander woord voor een juridische verplichting is een verbintenis.
- Eens dat een contract gesloten is, is het bindend, moet je je eraan houden (art. 5.69 BW).
Waarom ‘bijzondere’ overeenkomsten?
Staat tegenover het gemeen recht (de algemene regels die van toepassing zijn op alle contracten
is het algemeen recht = verbintenissenrecht). De bijzondere rechtsregels gaan altijd voorrang
hebben op de algemene rechtsregels.
Welke regels zijn van toepassing?
Onderscheid maken tussen benoemde en onbenoemde contracten, maar in de praktijk vaak
gemengde contracten. Belang van onderscheid tussen (on)benoemde contracten situeert zich
op vlak van waar de rechtsregels te vinden zijn.
Benoemde contracten: één van de types die terug te vinden zijn in het oud BW. Je vindt daar ook
de constitutieve bestanddelen (= basiselementen) van die benoemde contracten terug.
Onbenoemde contracten: niet in de wetgeving geregeld (bv. franchising, factoring, leasing,
licentie,…).
- Je past het gemeen recht (verbintenissenrecht) toe.
- Let op: de overeenkomst is evenzeer van dwingend recht (art. 5.69 BW). De enige
uitzonderingen hierop zijn contracten die ingaan tegen de regels van dwingend recht en de
openbare orde (art. 1.3, 3de lid BW).
o Gelet hierop moet voorrang worden gegeven aan de rechtsfiguur die door partijen als
benaming voor de overeenkomst is gehanteerd.
o Kwalificatie van overeenkomst is onverenigbaar met de bedingen ervan, regels van
dwingend recht/ openbare orde: rechter kan overgaan tot herkwalificatie van het
contract (art. 5.68 BW).
Gemengde contracten: bv. verhuur van een jacht met personeel: gedeeltelijk huur (verhuur van
de jacht) en gedeeltelijk aanneming (diensten van het personeel).
- Kwalificatie van gemengde contracten: art. 5.67 BW:
o Kijk eerst naar het laatste lid: je volgt enkel dit artikel als er geen tegensprekend
dwingend recht is.
o Kijk vervolgens ook of er iets anders staat opgenomen in het contract tussen de
partijen.
- Als er discussie is en de rechter moet de knoop doorhakken, welke rechtsregels worden
dan gevolgd?
o Cumul: je herkent nog duidelijk de verschillende elementen/lagen: je past cumul toe:
op elke laag pas je de eigen regels van dat contract toe (regels combineren).
o Absorptie (sponstheorie): je krijgt een contract waarin je ziet dat er één aspect hard
doorweegt: je past alleen de regels van het belangrijkste contract toe.
o Sui generis (eigenaardig): een soort nieuw geheel met eigen aard/karakter: carte
blanche voor de rechter.
3
, Strictly Confidential
HOOFDSTUK 5. AANNEMING
1. BEGRIP EN TOEPASSINGSGEBIED
1.1 ALGEMEEN: HUUR VAN WERK
In artikel 1710 oud BW staat: 'Huur van werk is een contract waarbij de ene partij zich verbindt
om iets voor de andere te verrichten, tegen betaling van een tussen hen bedongen prijs.'
In artikel 1711 oud BW staat beschreven dat onder huur van werk wordt verstaan: de huur van
arbeid of van diensten.
1.2 SITUERING EN AFLIJNING VAN HET BEGRIP AANNEMING
Artikel 1779 oud BW bepaalt dat er drie hoofdsoorten van huur van werk zijn, namelijk:
1º de huur van werklieden die in iemands dienst treden;
2° die van vervoerders te land en te water, die zich belasten met het vervoer van personen of van
koopwaren;
3° die van aannemers van werken die handelen ingevolge bestekken of aannemingen.
De onder 1° en 2° van art. 1779 oud BW opgesomde overeenkomsten komen niet aan bod in dit
boek.
De huur van werklieden/arbeid komt aan bod in het opleidingsonderdeel Arbeidsrecht. Het gaat
in dat geval om een arbeidsrelatie waarbij een band van ondergeschiktheid geldt; de werkgever
heeft de mogelijkheid om gezag uit te oefenen over de werknemer - de prijs die voor de arbeid
wordt betaald, wordt 'loon' genoemd.
De vervoersovereenkomsten behandelen we hier evenmin, omdat zij feitelijk behoren tot de
afzonderlijke rechtstak van het vervoers- of transportrecht.
De hiernavolgende bespreking van het gemeen recht gaat dus over de in 3° opgesomde
bijzondere overeenkomsten inzake aanneming (van werken/diensten) waarbij géén band van
ondergeschiktheid bestaat tussen de opdrachtgever en degene die het werk verricht. De
overeenkomst van aanneming is wettelijk geregeld in de artikelen 1787 tot en met 1799 oud BW.
4
