KLASSIEKE MYTHOLOGIE
LES 1: INLEIDING
➔ Toont een sirene
= een vrouwelijk wezen dat met haar zang de
schepen naar de kliffen lokte
ODYSSEUS EN DE SIRENEN
- Odysseus weet op een slimme manier om de sirenen te ontwijken
- Odysseus vraagt aan zijn mannen om was in hun oren te stoppen en te blijven roeien
- Zichzelf bindt hij aan de mast en niemand mag hem losmaken
➔ Het verhaal wordt beschreven in het epos ‘de Odyssee’ (= het verhaal van Odysseus),
deze term werd veralgemeend naar een ‘grote reis’
➔ Het epos werd geschreven door Homeros (zijn bekendste: de Ilias (eerst) & de Odyssee)
We hoeven mythes niet aan te nemen als waarheid of diepgaande kennis, we moeten kritisch zijn
tegenover mythes & tegelijkertijd mogen we mythes niet volledig als onnuttig zien !
- We zouden net zoals Odysseus de gezangen moeten horen,
beseffen wat hun aantrekkingskracht is, maar het niet blindelings volgen
- Proberen Odysseus te lokken door hem de belofte te doen, te vertellen wat in Troje gebeurd was
Waarom zijn eigen verhaal? Wij willen allemaal graag van buitenaf horen wie wij zijn
➔ Dit is de belofte van de mythe: bevat een soort waarheid over onszelf!!
ILIAS
Algemeen
- Het verhaal over de strijd van de stad Ilion = Troje
- Op een bepaald moment wordt mooiste vrouw ter wereld geroofd door de Trojaanse prins Paris
- Alle Griekse vorsten willen Menelaus helpen om zijn vrouw Helena terug te halen, alle Griekse
statstaten gaan de stad Troje aanvallen
, ➔ Het verhaal van de Illyas heeft het enkel over het laatste jaar van die strijd, het moment waarop er
een situatie zich ontketend die zorgt voor de val van Troje (maar de val zelf wordt niet beschreven)
Begin: Agamemnon vs Achilles
- Het verhaal begint met het feit dat de Grieken geen vooruitgang boeken + de pest uitbreekt in het
Griekse leger, met de schuld van de legerleider Agamemnon (als straf van Apollo: hij maakte een
meisje tot slavin en wou ze niet teruggeven aan haar vader)
- De held Achilles wijst Agamemnon op zijn fout, ze komen op een akkoord; het meisje wordt
vrijgelaten maar Agamemnon krijgt Achilles zijn krijgsgevangene in de plaats (neemt zijn eer af)
deze meisjes worden met de term time aangeduid = eerbewijs
➔ Het grote thema van de Odyssee: wat/wie is van waarde?
- Achilles is de zoon van een zeegodin en mocht kiezen tussen 2 zaken:
1) Een roemrijk leven op het slagveld, waarbij hij snel sterft
2) Een lang en gelukkig leven buiten de strijd, waar niemand zijn naam kent
Achilles aanvaard dit waardesysteem niet meer (door Agamemnon) & trekt zich terug
Achilles & Patroklos
- De Grieken worden in het nauw gedreven zonder hun grote strijder Achilles & de oppergod wil
aantonen hoe het voelt om hun beste krijger te missen
- Hij kiest om mee te vechten met Trojanen, specifiek met prins Hector (wil eigenlijk geen oorlog)
- Wanneer de schepen van de Grieken in brand gestoken worden door Hector, vraagt de beste
vriend van Achilles, Patroklos, om zijn harnas aan te doen & de Grieken te helpen (goedgekeurd)
- Patroklos weet de Trojanen terug te duwen tot aan de muur van Troje
- De god Apollo (kant vd Trojanen) slaat Patroklos neer & gunt Hector de overwinning
- Hector berooft Patroklos van zijn harnas (eer)
- Achilles ziet wat er gebeurd met zijn vriend en zint op wraak (waardesysteem in vraag stellen)
- Achilles doodt Hector (met zijn harnas) Achilles doodt eigenlijk zichzelf (kort roemrijk leven)
Wraak
- Achilles voelt wraak/verdriet zich niet voldaan & blijft het lijk van Hector verminken
- Terwijl Achilles dit doet, kijkt de hele stad Troje mee, ook de moeder & vader Priamos van Hector
- Priamos besluit om Achilles om te kopen in ruil voor het lichaam van zijn zoon
- Op dit moment beseft Achilles het verlies van zijn eigen vader
➔ Het leed van uw vijand is ook uw leed
Time = eerbewijs (deel van de buit die strijders krijgen omdat ze zich waardig hebben getoond)
Homeros wijst de lezer niet expliciet op de morele lessen in het verhaal, dit is onze taak!
,ODYSSEE
Algemeen
- Een verhaal over de herstel na een oorlog & hoe Odysseus naar huis probeert te geraken
- Odysseus maakt de fout door het oog v een cycloop te verwonden waardoor de zeegod Poseidon
zint op wraak (Hij maakt het hem onmogelijk naar huis, het eiland Ithaka, te keren)
➔ Verhaal over herstel (VS Ilias is een verhaal over destructie)
Het zou mogelijk zijn dat Homerus nooit bestaan heeft, maar dat zijn naam staat voor een orale traditie.
Deze verhalen werden steeds opnieuw verteld via zang, wat er dus voor zorgde dat het steeds veranderde.
Op een bepaald moment is het gecanoniseerd en neergeschreven.
A. PRACTICALIA VAN DE CURSUS
Hoorcollege
- Wordt opgenomen
- Opbouw lessen
1) Een mythe of mythologisch thema
2) Een theorie, benaderingswijze die helpt om die mythe te interpreteren
Lesmateriaal
- Powerpoints
- Bijkomende teksten (op ufora)
- De behandelde mythes kennen (per les een lijst met mythes die behandeld zijn)
Mythes van deze les:
- De sirenen, Pan en Syrinx, Medea, Achilles (hiel), Actaeon, Odysseus, Sisyphus, Jason en het
Gulden Vlies, Niobe, het overspel van Ares en Afrodite
Extra leerstof:
- Document van Emilie Van Opstall over de herinterpretatie van de Odyssee
- Fragmenten van vertellingen uit Ilias en Odyssee (ufora)
B. DOEL EN RELEVANTIE VAN DE CURSUS: WAAROM MYTHOLOGIE STUDEREN?
1) Als je kennis wil opdoen uit verschillende cultuurdomeinen, is klassieke mythologie onmisbaar
2) Mythologie als schatkamer van denkbeelden
3) Belang van verhalen en verbeelding
4) Mythologie als onderzoeksveld waarin inzichten uit verschillende disciplines samenkomen
, B1. HOEKSTEEN IN ONS CULTUREEL REFERENTIEKADER
Vb’en die tonen hoe vaak
mythologie voorkomt
➔ Affiche voor een tentoonstelling van Rubens
- Stelt een mythologisch ‘liefdesverhaal’ voor
- Pan, de god van de wilde natuur heeft een beestachtige aard met constante seksuele drang
- Pan zijn oog valt op een nimf Syrinx die hij probeert te grijpen ze verandert in een rietveld
- Pan snijdt uit verdriet de rietstengels af & maakt er een panfluit mee
(deze fluit is oneven omdat hun liefde ook oneven was)
➔ Achilleshiel als uitdrukking in een artikel
- Achilles is in sommige versies (niet Homerus) volledig onkwetsbaar behalve aan zijn achillespees
- Zijn moeder werd gedwongen om te trouwen met een sterveling & kreeg een sterfelijk kind
Achilles ze zoekt naar een plan om die onsterfelijk te maken
- In de onderwereld vloeit de rivier de Styx die magische krachten bevat = brandt het sterfelijke weg
- Ze dopt hem in de Styx, maar de plek waar ze hem vasthield werd niet ondergedompeld (hiel)
(Achilles sterft doordat Paris hem in de hiel schiet met een pijl)
➔ Theaterstuk die Medea in de versie van Milo Rau opvoert
- Het verhaal van Medea maakt deel uit van de mythe; de Argonautentocht geleid door Jason
- Jason zijn nonkel neemt de troon van hem over, waardoor hij allerlei onmogelijke taken moet
uitvoeren om zich te bewijzen van zijn plek op de troon, bv het gulden vlies halen
(gulden vlies = gouden vacht van een goddelijke ram, bewaard in de stad Colchis door een draak)
- Jason trommelt Grieken op om mee op pad te gaan met het schip de Argo was onmogelijk
- De dochter van de koning van Colchis, Medea, wordt verliefd op Jason & helpt hem onder de
belofte dat hij haar zal meenemen naar Griekenland en met haar zal trouwen
- Terug in Griekenland, krijgt Jason de troon niet v zijn nonkel maar krijgt hij de kans om met een
prinses te trouwen om daar een troon te krijgen (ondertussen al 2 kinderen met Medea)
- Medea vermoordt haar twee kinderen om wraak op hem te nemen
LES 1: INLEIDING
➔ Toont een sirene
= een vrouwelijk wezen dat met haar zang de
schepen naar de kliffen lokte
ODYSSEUS EN DE SIRENEN
- Odysseus weet op een slimme manier om de sirenen te ontwijken
- Odysseus vraagt aan zijn mannen om was in hun oren te stoppen en te blijven roeien
- Zichzelf bindt hij aan de mast en niemand mag hem losmaken
➔ Het verhaal wordt beschreven in het epos ‘de Odyssee’ (= het verhaal van Odysseus),
deze term werd veralgemeend naar een ‘grote reis’
➔ Het epos werd geschreven door Homeros (zijn bekendste: de Ilias (eerst) & de Odyssee)
We hoeven mythes niet aan te nemen als waarheid of diepgaande kennis, we moeten kritisch zijn
tegenover mythes & tegelijkertijd mogen we mythes niet volledig als onnuttig zien !
- We zouden net zoals Odysseus de gezangen moeten horen,
beseffen wat hun aantrekkingskracht is, maar het niet blindelings volgen
- Proberen Odysseus te lokken door hem de belofte te doen, te vertellen wat in Troje gebeurd was
Waarom zijn eigen verhaal? Wij willen allemaal graag van buitenaf horen wie wij zijn
➔ Dit is de belofte van de mythe: bevat een soort waarheid over onszelf!!
ILIAS
Algemeen
- Het verhaal over de strijd van de stad Ilion = Troje
- Op een bepaald moment wordt mooiste vrouw ter wereld geroofd door de Trojaanse prins Paris
- Alle Griekse vorsten willen Menelaus helpen om zijn vrouw Helena terug te halen, alle Griekse
statstaten gaan de stad Troje aanvallen
, ➔ Het verhaal van de Illyas heeft het enkel over het laatste jaar van die strijd, het moment waarop er
een situatie zich ontketend die zorgt voor de val van Troje (maar de val zelf wordt niet beschreven)
Begin: Agamemnon vs Achilles
- Het verhaal begint met het feit dat de Grieken geen vooruitgang boeken + de pest uitbreekt in het
Griekse leger, met de schuld van de legerleider Agamemnon (als straf van Apollo: hij maakte een
meisje tot slavin en wou ze niet teruggeven aan haar vader)
- De held Achilles wijst Agamemnon op zijn fout, ze komen op een akkoord; het meisje wordt
vrijgelaten maar Agamemnon krijgt Achilles zijn krijgsgevangene in de plaats (neemt zijn eer af)
deze meisjes worden met de term time aangeduid = eerbewijs
➔ Het grote thema van de Odyssee: wat/wie is van waarde?
- Achilles is de zoon van een zeegodin en mocht kiezen tussen 2 zaken:
1) Een roemrijk leven op het slagveld, waarbij hij snel sterft
2) Een lang en gelukkig leven buiten de strijd, waar niemand zijn naam kent
Achilles aanvaard dit waardesysteem niet meer (door Agamemnon) & trekt zich terug
Achilles & Patroklos
- De Grieken worden in het nauw gedreven zonder hun grote strijder Achilles & de oppergod wil
aantonen hoe het voelt om hun beste krijger te missen
- Hij kiest om mee te vechten met Trojanen, specifiek met prins Hector (wil eigenlijk geen oorlog)
- Wanneer de schepen van de Grieken in brand gestoken worden door Hector, vraagt de beste
vriend van Achilles, Patroklos, om zijn harnas aan te doen & de Grieken te helpen (goedgekeurd)
- Patroklos weet de Trojanen terug te duwen tot aan de muur van Troje
- De god Apollo (kant vd Trojanen) slaat Patroklos neer & gunt Hector de overwinning
- Hector berooft Patroklos van zijn harnas (eer)
- Achilles ziet wat er gebeurd met zijn vriend en zint op wraak (waardesysteem in vraag stellen)
- Achilles doodt Hector (met zijn harnas) Achilles doodt eigenlijk zichzelf (kort roemrijk leven)
Wraak
- Achilles voelt wraak/verdriet zich niet voldaan & blijft het lijk van Hector verminken
- Terwijl Achilles dit doet, kijkt de hele stad Troje mee, ook de moeder & vader Priamos van Hector
- Priamos besluit om Achilles om te kopen in ruil voor het lichaam van zijn zoon
- Op dit moment beseft Achilles het verlies van zijn eigen vader
➔ Het leed van uw vijand is ook uw leed
Time = eerbewijs (deel van de buit die strijders krijgen omdat ze zich waardig hebben getoond)
Homeros wijst de lezer niet expliciet op de morele lessen in het verhaal, dit is onze taak!
,ODYSSEE
Algemeen
- Een verhaal over de herstel na een oorlog & hoe Odysseus naar huis probeert te geraken
- Odysseus maakt de fout door het oog v een cycloop te verwonden waardoor de zeegod Poseidon
zint op wraak (Hij maakt het hem onmogelijk naar huis, het eiland Ithaka, te keren)
➔ Verhaal over herstel (VS Ilias is een verhaal over destructie)
Het zou mogelijk zijn dat Homerus nooit bestaan heeft, maar dat zijn naam staat voor een orale traditie.
Deze verhalen werden steeds opnieuw verteld via zang, wat er dus voor zorgde dat het steeds veranderde.
Op een bepaald moment is het gecanoniseerd en neergeschreven.
A. PRACTICALIA VAN DE CURSUS
Hoorcollege
- Wordt opgenomen
- Opbouw lessen
1) Een mythe of mythologisch thema
2) Een theorie, benaderingswijze die helpt om die mythe te interpreteren
Lesmateriaal
- Powerpoints
- Bijkomende teksten (op ufora)
- De behandelde mythes kennen (per les een lijst met mythes die behandeld zijn)
Mythes van deze les:
- De sirenen, Pan en Syrinx, Medea, Achilles (hiel), Actaeon, Odysseus, Sisyphus, Jason en het
Gulden Vlies, Niobe, het overspel van Ares en Afrodite
Extra leerstof:
- Document van Emilie Van Opstall over de herinterpretatie van de Odyssee
- Fragmenten van vertellingen uit Ilias en Odyssee (ufora)
B. DOEL EN RELEVANTIE VAN DE CURSUS: WAAROM MYTHOLOGIE STUDEREN?
1) Als je kennis wil opdoen uit verschillende cultuurdomeinen, is klassieke mythologie onmisbaar
2) Mythologie als schatkamer van denkbeelden
3) Belang van verhalen en verbeelding
4) Mythologie als onderzoeksveld waarin inzichten uit verschillende disciplines samenkomen
, B1. HOEKSTEEN IN ONS CULTUREEL REFERENTIEKADER
Vb’en die tonen hoe vaak
mythologie voorkomt
➔ Affiche voor een tentoonstelling van Rubens
- Stelt een mythologisch ‘liefdesverhaal’ voor
- Pan, de god van de wilde natuur heeft een beestachtige aard met constante seksuele drang
- Pan zijn oog valt op een nimf Syrinx die hij probeert te grijpen ze verandert in een rietveld
- Pan snijdt uit verdriet de rietstengels af & maakt er een panfluit mee
(deze fluit is oneven omdat hun liefde ook oneven was)
➔ Achilleshiel als uitdrukking in een artikel
- Achilles is in sommige versies (niet Homerus) volledig onkwetsbaar behalve aan zijn achillespees
- Zijn moeder werd gedwongen om te trouwen met een sterveling & kreeg een sterfelijk kind
Achilles ze zoekt naar een plan om die onsterfelijk te maken
- In de onderwereld vloeit de rivier de Styx die magische krachten bevat = brandt het sterfelijke weg
- Ze dopt hem in de Styx, maar de plek waar ze hem vasthield werd niet ondergedompeld (hiel)
(Achilles sterft doordat Paris hem in de hiel schiet met een pijl)
➔ Theaterstuk die Medea in de versie van Milo Rau opvoert
- Het verhaal van Medea maakt deel uit van de mythe; de Argonautentocht geleid door Jason
- Jason zijn nonkel neemt de troon van hem over, waardoor hij allerlei onmogelijke taken moet
uitvoeren om zich te bewijzen van zijn plek op de troon, bv het gulden vlies halen
(gulden vlies = gouden vacht van een goddelijke ram, bewaard in de stad Colchis door een draak)
- Jason trommelt Grieken op om mee op pad te gaan met het schip de Argo was onmogelijk
- De dochter van de koning van Colchis, Medea, wordt verliefd op Jason & helpt hem onder de
belofte dat hij haar zal meenemen naar Griekenland en met haar zal trouwen
- Terug in Griekenland, krijgt Jason de troon niet v zijn nonkel maar krijgt hij de kans om met een
prinses te trouwen om daar een troon te krijgen (ondertussen al 2 kinderen met Medea)
- Medea vermoordt haar twee kinderen om wraak op hem te nemen
