Financieel
2024 - 2025
recht
Prof. R. Steennot & M. Tison
Artikel
Niet te kennen
Overgeslagen in les
Rechtspraak
Voorbeeld
,algemene informatie - Rekeningen en betalingen
ALGEMENE INFORMATIE
Inhoudelijke vragen:
- In de les, desgevallend tijdens de pauze / na de les
- Via e-mail of op afspraak: of
Praktische vragen:
Cursusmateriaal:
- Wetboek (Wetboek Financieel Recht van Larcier)
- Syllabus + documentatie (rechtspraak + rechtsleer) (via Ufora)
- Slides (voorafgaand ter beschikking gesteld via Ufora)
- Lesnota’s (lessen worden opgenomen) !
Examen (zie ECTS-fiche studiegids)
- Periodegebonden evaluatie aan de hand van een schriftelijk examen met open
vragen
o 3 Casussen (50%): kredietrecht, verassingsthema (vaak commerciële
kredieten of betalingsverkeer), kapitaalmarktrecht
o 4 Theorievragen (40%)
o Juist-onjuist (met korte motivering)(10%)
- Gebruik wetboek toegelaten cfr. Wetboekenreglement !
- Voor een bepaalde fout maar één keer gesanctioneerd → als je uw kwalificatie
verkeerd gaat zetten, dan gaat u dat uiteraard wel wat punten kosten, maar dat
betekent niet dat je dan nul hebt op die casus.
Organisatie van de colleges:
- Duobaan
- Tijdstip hoorcolleges en plenair werkcollege:
o Wekelijkse hoorcolleges: maandag van 8.30 -11.15 uur
o Extra colleges, ihb over “sustainable finance” (worden nog ingepland)
o Plenair werkcollege: voorbereiding op het oplossen van de casussen op het
examen betreffende het kredietrecht
Inhoud
algemene informatie......................................................................................1
1 Privaat bankrecht........................................................................................8
1.1 Rekeningen en betalingen............................................................................................ 8
1.1.1 geldrekeningen.......................................................................................................... 8
1.1.1.1 Soorten geldrekeningen............................................................................8
1.1.1.2 soorten geld............................................................................................ 10
1.1.1.3 Recht op rekening?..................................................................................11
1.1.1.4 Rekeningovereenkomst...........................................................................13
1.1.1.5 interesten................................................................................................ 14
1.1.1.6 Valutadatum............................................................................................ 14
1.1.1.7 Bijzondere bankrekeningen.....................................................................16
1.1.1.8 Bijzondere clausules................................................................................17
1.1.1.9 Beëindiging rekeningovereenkomst........................................................17
1.1.2 Betalingsdiensten.................................................................................................... 18
1.1.2.1 alternatieve diensten (relatief nieuw)......................................................20
Pagina 1 van 143
,algemene informatie - Rekeningen en betalingen
1.1.2.2 Girale betaling......................................................................................... 22
1.1.2.3 Toepassingsgebied Regelen Betalingsdiensten.......................................22
1.1.2.4 Uitvoeringstermijn...................................................................................25
1.1.2.5 twee aansprakelijkheidsregimes..............................................................27
1.2 Kredieten.................................................................................................................... 34
1.2.1 Commerciële kredieten............................................................................................ 34
1.2.1.1 Lening op interest....................................................................................34
1.2.1.2 Kredietopening........................................................................................35
1.2.1.3 Sluiten kredietovereenkomst...................................................................36
1.2.1.4 Vervroegde terugbetaling krediet............................................................37
1.2.1.5 Kredietvormen......................................................................................... 38
1.2.2 Consumenten- en hypothecaire krediet...................................................................47
1.2.2.1 toepassingsgebied...................................................................................47
1.2.2.2 Kredietpromotie.......................................................................................49
1.2.2.3 Precontractuele verplichtingen................................................................52
1.2.2.4 Sluiten kredietovereenkomst...................................................................54
1.2.2.5 Herroepingsrecht.....................................................................................56
1.2.2.6 Gezamenlijk aanbod................................................................................56
1.2.2.7 Jaarlijks kostenpercentage en terugbetalingstermijn...............................57
1.2.2.8 Wijziging kredietovereenkomst/ rentevoet..............................................57
1.2.2.9 Wanprestatie consument.........................................................................58
2 Statuut toezicht financiële instellingen.......................................................60
2.1 Algemeen.................................................................................................................... 60
2.2 Bankregulering........................................................................................................... 60
2.2.1 achtergrond & evolutie............................................................................................ 60
2.3 Regulering van kredietinstellingen.............................................................................. 64
2.3.1 Statuut en Toezicht van kredietinstellingen.............................................................64
2.3.1.1 Vergunningsplicht....................................................................................64
2.3.1.2 ‘Kwalitatieve’ prudentiële normen...........................................................65
2.3.1.3 ‘Kwantitatieve’ prudentiële normen.........................................................69
2.3.1.4 Toezicht en handhaving...........................................................................73
2.3.2 Depositobescherming.............................................................................................. 77
2.3.2.1 Achtergrond............................................................................................. 77
2.3.2.2 Algemene principes.................................................................................78
2.3.2.3 Ontstaan van het recht op tegemoetkoming art. 381 WKI.......................80
2.3.2.4 Omvang van de tegemoetkoming art. 382 WKI.......................................80
2.3.2.5 Beschermde deposanten.........................................................................80
2.3.2.6 Beschermde deposito’s...........................................................................82
2.3.2.7 Berekening van de tegemoetkoming.......................................................82
2.3.2.8 Gevolg van tegemoetkoming...................................................................82
2.3.2.9 Bevoorrechte schuldvordering van deposanten.......................................82
2.3.3 Bijzondere insolventieregimes voor kredietinstellingen: “Afwikkeling” (resolution). 84
2.3.3.1 Achtergrond............................................................................................. 84
Pagina 2 van 143
,algemene informatie - Rekeningen en betalingen
2.3.3.2 Juridisch kader......................................................................................... 84
2.3.3.3 positiefrechtelijk kader............................................................................85
2.3.3.4 Doelstellingen.......................................................................................... 85
2.3.3.5 Voorwaarden toepassing afwikkelingsmaatregel art. 244 WKI................87
2.3.3.6 Algemene principes bij toepassing afwikkelingsmaatregel art. 245 WKI..87
2.3.3.7 Afwikkelingsinstrumenten.......................................................................87
3 Kapitaalmarktrecht....................................................................................93
3.1 Regulering en werking van de primaire en secundaire kapitaalmarkten ..................... 93
3.1.1 Algemeen................................................................................................................. 93
3.1.2 De primaire kapitaalmarkt: openbare uitgifte van aandelen....................................94
3.1.3 De secundaire markten.......................................................................................... 102
3.1.3.1 Regulering van secundaire markten......................................................102
3.1.3.2 Transactieketen in (ordergedreven) secundaire markt..........................102
3.1.4 Informatieverplichtingen van genoteerde vennootschappen.................................105
3.1.5 Misbruik van voorkennis........................................................................................105
3.1.5.1 Marktintegriteit: beteugeling van misbruik van voorwetenschap..........105
3.1.5.2 “Voorwetenschap”/ voorkennis..............................................................105
3.1.5.3 Verbod van ‘gebruik’ van voorkennis art. 14 MAR.................................107
3.1.5.4 Administratieve sanctie.........................................................................107
3.1.6 Marktmanipulatie................................................................................................... 107
3.2 Beleggersbescherming (privaat bankrecht + kapitaalmarktrecht)............................ 108
3.2.1 Rechtskader........................................................................................................... 108
3.2.1.1 Verschillende categorieën van regelen..................................................108
3.2.1.2 Impact en belang van het gemeen aansprakelijkheidsrecht..................110
3.2.2 Gedragsregelen..................................................................................................... 110
3.2.2.1 Toepassingsgebied................................................................................110
3.2.2.2 Onderzoeksverplichtingen.....................................................................111
3.2.2.3 Informatieplicht.....................................................................................113
3.2.2.4 Impact aansprakelijkheidsrecht.............................................................114
3.2.3 KID = Key information document...........................................................................114
3.2.4 Moratorium............................................................................................................ 114
3.2.4.1 BIFI-Moratorium.....................................................................................114
3.2.5 Productinterventie................................................................................................. 115
3.2.5.1 Banning I............................................................................................... 115
3.2.5.2 Banning II.............................................................................................. 115
4 Sustainable finance.................................................................................116
4.1 Het regelgevende bouwwerk voor de financiële sector in Europa ............................. 116
4.1.1 Essentiële pijlers.................................................................................................... 116
4.1.1.1 Betrouwbaarheid van de marktparticipanten........................................116
4.1.1.2 Bescherming van de belegger/consument.............................................116
4.1.1.3 Transparantie en integriteit van de financiële markten.........................116
4.1.1.4 Toezichtsarchitectuur............................................................................117
4.1.2 Oorsprong en finaliteit........................................................................................... 118
Pagina 3 van 143
,algemene informatie - Rekeningen en betalingen
4.1.3 Evolutie.................................................................................................................. 119
4.2 De regelgeving rond de financiering van de klimaattransitie (‘sustainable finance’) 119
4.2.1 Hoe het begon....................................................................................................... 119
4.2.2 Aanvankelijke doelstellingen en design van de regelgeving rond duurzame
financiering........................................................................................................ 120
4.2.3 De verschillende types regelen toegelicht.............................................................121
4.2.3.1 Transparantie op ondernemingsniveau.................................................121
4.2.3.2 Transparantie over producten...............................................................130
4.2.3.3 Gedragsregels.......................................................................................133
4.3 Toezicht houden in een Europese eengemaakte markt – o.a. toegepast op de
sustainable finance-regelgeving........................................................................ 136
4.3.1 Types van toezicht en Belgische toezichtarchitectuur...........................................136
4.3.2 De gereedschapskist van de toezichthouder.........................................................137
4.3.2.1 De spelregels mee bepalen...................................................................137
4.3.2.2 Toegang verlenen tot de sector/ de markt.............................................137
4.3.2.3 De regels handhaven.............................................................................138
4.3.3 Toezicht houden in de Europese eengemaakte markt...........................................139
4.3.4 De rol van de ESA’s................................................................................................ 140
5 casus141
algemene informatie......................................................................................1
1 Privaat bankrecht...............................................................................5
1.1 Rekeningen en betalingen..................................................................................... 5
1.1.1 geldrekeningen..................................................................................................... 5
1.1.1.1 Soorten geldrekeningen.......................................................................5
1.1.1.2 soorten geld.......................................................................................... 7
1.1.1.3 Recht op rekening?...............................................................................8
1.1.1.4 Rekeningovereenkomst........................................................................9
1.1.1.5 interesten........................................................................................... 10
1.1.1.6 Valutadatum.......................................................................................10
1.1.1.7 Bijzondere bankrekeningen................................................................11
1.1.1.8 Bijzondere clausules...........................................................................12
1.1.1.9 Beëindiging rekeningovereenkomst...................................................12
1.1.2 Betalingsdiensten................................................................................................ 13
1.1.2.1 alternatieve diensten (relatief nieuw).................................................14
1.1.2.2 Girale betaling....................................................................................15
1.1.2.3 Toepassingsgebied Regelen Betalingsdiensten..................................15
1.1.2.4 Uitvoeringstermijn..............................................................................17
1.1.2.5 twee aansprakelijkheidsregimes.........................................................18
1.2 Kredieten............................................................................................................. 23
1.2.1 Commerciële kredieten.......................................................................................23
1.2.1.1 Lening op interest...............................................................................23
1.2.1.2 Kredietopening...................................................................................24
1.2.1.3 Sluiten kredietovereenkomst..............................................................25
Pagina 4 van 143
,algemene informatie - Rekeningen en betalingen
1.2.1.4 Vervroegde terugbetaling krediet.......................................................26
1.2.1.5 Kredietvormen....................................................................................27
1.2.2 Consumenten- en hypothecaire krediet..............................................................33
1.2.2.1 toepassingsgebied..............................................................................33
1.2.2.2 Kredietpromotie..................................................................................35
1.2.2.3 Precontractuele verplichtingen...........................................................37
1.2.2.4 Sluiten kredietovereenkomst..............................................................39
1.2.2.5 Herroepingsrecht................................................................................40
1.2.2.6 Gezamenlijk aanbod...........................................................................40
1.2.2.7 Jaarlijks kostenpercentage en terugbetalingstermijn..........................41
1.2.2.8 Wijziging kredietovereenkomst/ rentevoet.........................................41
1.2.2.9 Wanprestatie consument....................................................................42
2 Statuut toezicht financiële instellingen..............................................43
2.1 Algemeen............................................................................................................ 43
2.2 Bankregulering.................................................................................................... 43
2.2.1 achtergrond & evolutie........................................................................................ 43
2.3 Regulering van kredietinstellingen...................................................................... 46
2.3.1 Statuut en Toezicht van kredietinstellingen........................................................46
2.3.1.1 Vergunningsplicht...............................................................................46
2.3.1.2 ‘Kwalitatieve’ prudentiële normen......................................................47
2.3.1.3 ‘Kwantitatieve’ prudentiële normen....................................................50
2.3.1.4 Toezicht en handhaving......................................................................53
2.3.2 Depositobescherming.......................................................................................... 55
2.3.2.1 Achtergrond........................................................................................55
2.3.2.2 Algemene principes............................................................................56
2.3.2.3 Ontstaan van het recht op tegemoetkoming art. 381 WKI..................57
2.3.2.4 Omvang van de tegemoetkoming art. 382 WKI..................................57
2.3.2.5 Beschermde deposanten....................................................................57
2.3.2.6 Beschermde deposito’s.......................................................................58
2.3.2.7 Berekening van de tegemoetkoming..................................................58
2.3.2.8 Gevolg van tegemoetkoming..............................................................58
2.3.2.9 Bevoorrechte schuldvordering van deposanten..................................58
2.3.3 Bijzondere insolventieregimes voor kredietinstellingen: “Afwikkeling” (resolution)
............................................................................................................................ 59
2.3.3.1 Achtergrond........................................................................................59
2.3.3.2 Juridisch kader....................................................................................59
2.3.3.3 positiefrechtelijk kader.......................................................................60
2.3.3.4 Doelstellingen.....................................................................................60
2.3.3.5 Voorwaarden toepassing afwikkelingsmaatregel art. 244 WKI............61
2.3.3.6 Algemene principes bij toepassing afwikkelingsmaatregel art. 245 WKI
61
2.3.3.7 Afwikkelingsinstrumenten...................................................................61
3 Kapitaalmarktrecht...........................................................................65
Pagina 5 van 143
,algemene informatie - Rekeningen en betalingen
3.1 Regulering en werking van de primaire en secundaire kapitaalmarkten.............65
3.1.1 Algemeen............................................................................................................ 65
3.1.2 De primaire kapitaalmarkt: openbare uitgifte van aandelen...............................66
3.1.3 De secundaire markten.......................................................................................72
3.1.3.1 Regulering van secundaire markten...................................................72
3.1.3.2 Transactieketen in (ordergedreven) secundaire markt.......................72
3.1.4 Informatieverplichtingen van genoteerde vennootschappen...............................74
3.1.5 Misbruik van voorkennis......................................................................................74
3.1.5.1 Marktintegriteit: beteugeling van misbruik van voorwetenschap.......74
3.1.5.2 “Voorwetenschap”/ voorkennis...........................................................74
3.1.5.3 Verbod van ‘gebruik’ van voorkennis art. 14 MAR............................76
3.1.5.4 Administratieve sanctie......................................................................76
3.1.6 Marktmanipulatie................................................................................................ 76
3.2 Beleggersbescherming (privaat bankrecht + kapitaalmarktrecht) ...................... 77
3.2.1 Rechtskader........................................................................................................ 77
3.2.1.1 Verschillende categorieën van regelen...............................................77
3.2.1.2 Impact en belang van het gemeen aansprakelijkheidsrecht...............78
3.2.2 Gedragsregelen................................................................................................... 78
3.2.2.1 Toepassingsgebied.............................................................................78
3.2.2.2 Onderzoeksverplichtingen..................................................................79
3.2.2.3 Informatieplicht..................................................................................80
3.2.2.4 Impact aansprakelijkheidsrecht..........................................................81
3.2.3 KID = Key information document........................................................................81
3.2.4 Moratorium.......................................................................................................... 81
3.2.4.1 BIFI-Moratorium..................................................................................81
3.2.5 Productinterventie............................................................................................... 82
3.2.5.1 Banning I............................................................................................ 82
3.2.5.2 Banning II........................................................................................... 82
4 Sustainable finance...........................................................................83
4.1 Het regelgevende bouwwerk voor de financiële sector in Europa ....................... 83
4.1.1 Essentiële pijlers................................................................................................. 83
4.1.1.1 Betrouwbaarheid van de marktparticipanten.....................................83
4.1.1.2 Bescherming van de belegger/consument..........................................83
4.1.1.3 Transparantie en integriteit van de financiële markten......................83
4.1.1.4 Toezichtsarchitectuur.........................................................................84
4.1.2 Oorsprong en finaliteit......................................................................................... 85
4.1.3 Evolutie............................................................................................................... 86
4.2 De regelgeving rond de financiering van de klimaattransitie (‘sustainable
finance’).............................................................................................................. 86
4.2.1 Hoe het begon..................................................................................................... 86
4.2.2 Aanvankelijke doelstellingen en design van de regelgeving rond duurzame
financiering......................................................................................................... 87
4.2.3 De verschillende types regelen toegelicht...........................................................88
4.2.3.1 Transparantie op ondernemingsniveau..............................................88
Pagina 6 van 143
,algemene informatie - Rekeningen en betalingen
4.2.3.2 Transparantie over producten............................................................96
4.2.3.3 Gedragsregels....................................................................................99
4.3 Toezicht houden in een Europese eengemaakte markt – o.a. toegepast op de
sustainable finance-regelgeving........................................................................ 101
4.3.1 Types van toezicht en Belgische toezichtarchitectuur.......................................101
4.3.2 De gereedschapskist van de toezichthouder.....................................................102
4.3.2.1 De spelregels mee bepalen..............................................................102
4.3.2.2 Toegang verlenen tot de sector/ de markt........................................102
4.3.2.3 De regels handhaven........................................................................103
4.3.3 Toezicht houden in de Europese eengemaakte markt.......................................104
4.3.4 De rol van de ESA’s........................................................................................... 105
5 casus.............................................................................................. 106
Pagina 7 van 143
,algemene informatie - Rekeningen en betalingen
1 PRIVAAT BANKRECHT
1.1 REKENINGEN EN BETALINGEN
Rechtsverhouding tussen kredietinstelling en cliënt: Rekeningovereenkomst
Relatie tussen kredietinstelling en cliënt: Geldverrichtingen vinden doorgaans plaats
via rekening
- Bv. u gaat gelden afhalen bij automatisch loket geeft dit aanleiding tot debitering
van uw rekening inboeking in die rekening
- Men wilt een spoor achterlaten van de verrichtingen die gedaan worden (=
boekingen)
o Niet altijd nodig om rekening te openen: bv. over de counter voor
Amerikanen in Europa met US-dollar niet vaak meer: beperkte
mogelijkheid tot OTC-transacties
Belang van het onderscheid: functie +
2 types rekeningovereenkomsten: toepasselijke regelgeving + fiscale
behandeling
Zicht- of betaalrekening Is gewoon een schuldvordering +
depositobeschermingsregeling voor
(Gereglementeerde)
Geldrekeningen faillissement van de financiële instelling
Spaarrekening
Termijnrekening
Financiële instrumenten Zakenrechtelijke kwalificatie mede-
worden geboekt eigenaars
Effectenrekenin Bv. aandelen - Bij faillissement kunnen ze
gen effecten revindiceren
- Depositobescherming minder
uitgebreid want minder nodig
1.1.1 GELDREKENINGEN
1.1.1.1 SOORTEN GELDREKENINGEN
Puur praktisch voor vlot te betalen (geen interesten) + veilig dat
Zichtrekening het geld online staat
Boek 7 WER
(gereglementeer Gelden die je hebt sparen, hier is nauwelijks risico aan gekoppeld +
de) je wilt rendement verkrijgen voor gereglementeerde
spaarrekeningen
Spaarrekening
Iets minder bekend, laatste jaren meer: Be regering had staatsbon
uitgegeven, en die zijn ter vervallen gekomen onlangs, de banken
wouden die dan terug inrekenen d.m.v. een termijnrekening
Termijnrekening - 30% interesten gaan naar de staat
Grote verschil met spaarrekening: deze gelden kan u niet altijd
terug opvragen
- Termijnrekening is contract van bepaalde duur
Allemaal verschillende toepasselijke regelgeving + fiscale behandeling van de interesten
is verschillend
Pagina 8 van 143
, algemene informatie - Rekeningen en betalingen
1/ ZICHT- OF BETAALREKENING1
- Contract van onbepaalde duur
- Tegoeden opvraagbaar op zicht
- Mogelijkheid tot verrichten van betalingstransacties
o Gevolg: toepassing regelen inzake betalingsdiensten uit boek VII WER
(art. VII.4 ev WER) (zie verder)
Belangrijke precontractuele informatieverplichtingen
Ratio: cliënt kan dan geïnformeerd besluit nemen
Vb. Informatiedocument betreffende de vergoedingen (art. VII.4/1
WER)
Hier staan de kosten in en dan kan je vergelijken met andere
instellingen
Gestandaardiseerd formulier dat er hetzelfde uitziet bij elke
bank met dezelfde begrippen
o Gebaseerd op Europese reglementeringen dus ook in
andere landen hetzelfde
Doel: informeren + vergelijken goed voor de concurrentie:
zorgt voor lagere kost van betaalverkeer
o Vergelijking via WikiFin: opdracht tot financiële
educatie
- Al dan niet mogelijkheid tot het opnemen van krediet
o Indien krediet: impact bepalingen Boek VII WER inzake
consumentenkrediet
2/ SPAARREKENING EN GEREGLEMENTEERDE SPAARREKENING
- Contract van onbepaalde duur
- Tegoeden opvraagbaar op zicht (desgevallend contractueel gemodaliseerd)
- Nooit debetpositie / kredietverlening
o = je kan nooit onder 0 gaan
o En dus ook geen toepassing van regelen consumentenkrediet
- Geen toepassing regelen inzake betalingsdiensten uit Boek VII WER
o Uitz. kosteloze beëindiging: die heeft de wetgever ook van toepassing
verklaard op de gereglementeerde spaarrekening
BIJZONDERE REGELEN VOOR GEREGLEMENTEERDE SPAARREKENINGEN (VB.)
Gunstige fiscale behandeling
Betreffende de rente (via KB/WIB) - Verplicht (en uitsluitend) : Basisrente +
getrouwheidspremie (maxima en minima)
- Niet gereglementeerde spaarrekeningen kunnen onder het minima gaan
betreffende de basisrentevoet
- Getrouwheidspremie voor bedragen die 12 maanden onafgebroken op rekening
staan
o = Extra rendement
o Max getrouwheidspremie: 50% van de max. toegelaten basisrentevoet
Bv. max. toegelaten basisrente is 3%, dan mag de
getrouwheidspremie maar 1,5% zijn
o 4/jaar uitbetaald
Vroeger - 15 januari 1999: u stort 25 000 euro op een
gereglementeerde spaarrekening. Uw getrouwheidspremie is
verworven op 15 januari 2000. De getrouwheidspremie wordt
betaald de eerste dag van het daarop volgende kalenderjaar: 1
januari 2001
1
Betaalrekening is de juridische term
Pagina 9 van 143
2024 - 2025
recht
Prof. R. Steennot & M. Tison
Artikel
Niet te kennen
Overgeslagen in les
Rechtspraak
Voorbeeld
,algemene informatie - Rekeningen en betalingen
ALGEMENE INFORMATIE
Inhoudelijke vragen:
- In de les, desgevallend tijdens de pauze / na de les
- Via e-mail of op afspraak: of
Praktische vragen:
Cursusmateriaal:
- Wetboek (Wetboek Financieel Recht van Larcier)
- Syllabus + documentatie (rechtspraak + rechtsleer) (via Ufora)
- Slides (voorafgaand ter beschikking gesteld via Ufora)
- Lesnota’s (lessen worden opgenomen) !
Examen (zie ECTS-fiche studiegids)
- Periodegebonden evaluatie aan de hand van een schriftelijk examen met open
vragen
o 3 Casussen (50%): kredietrecht, verassingsthema (vaak commerciële
kredieten of betalingsverkeer), kapitaalmarktrecht
o 4 Theorievragen (40%)
o Juist-onjuist (met korte motivering)(10%)
- Gebruik wetboek toegelaten cfr. Wetboekenreglement !
- Voor een bepaalde fout maar één keer gesanctioneerd → als je uw kwalificatie
verkeerd gaat zetten, dan gaat u dat uiteraard wel wat punten kosten, maar dat
betekent niet dat je dan nul hebt op die casus.
Organisatie van de colleges:
- Duobaan
- Tijdstip hoorcolleges en plenair werkcollege:
o Wekelijkse hoorcolleges: maandag van 8.30 -11.15 uur
o Extra colleges, ihb over “sustainable finance” (worden nog ingepland)
o Plenair werkcollege: voorbereiding op het oplossen van de casussen op het
examen betreffende het kredietrecht
Inhoud
algemene informatie......................................................................................1
1 Privaat bankrecht........................................................................................8
1.1 Rekeningen en betalingen............................................................................................ 8
1.1.1 geldrekeningen.......................................................................................................... 8
1.1.1.1 Soorten geldrekeningen............................................................................8
1.1.1.2 soorten geld............................................................................................ 10
1.1.1.3 Recht op rekening?..................................................................................11
1.1.1.4 Rekeningovereenkomst...........................................................................13
1.1.1.5 interesten................................................................................................ 14
1.1.1.6 Valutadatum............................................................................................ 14
1.1.1.7 Bijzondere bankrekeningen.....................................................................16
1.1.1.8 Bijzondere clausules................................................................................17
1.1.1.9 Beëindiging rekeningovereenkomst........................................................17
1.1.2 Betalingsdiensten.................................................................................................... 18
1.1.2.1 alternatieve diensten (relatief nieuw)......................................................20
Pagina 1 van 143
,algemene informatie - Rekeningen en betalingen
1.1.2.2 Girale betaling......................................................................................... 22
1.1.2.3 Toepassingsgebied Regelen Betalingsdiensten.......................................22
1.1.2.4 Uitvoeringstermijn...................................................................................25
1.1.2.5 twee aansprakelijkheidsregimes..............................................................27
1.2 Kredieten.................................................................................................................... 34
1.2.1 Commerciële kredieten............................................................................................ 34
1.2.1.1 Lening op interest....................................................................................34
1.2.1.2 Kredietopening........................................................................................35
1.2.1.3 Sluiten kredietovereenkomst...................................................................36
1.2.1.4 Vervroegde terugbetaling krediet............................................................37
1.2.1.5 Kredietvormen......................................................................................... 38
1.2.2 Consumenten- en hypothecaire krediet...................................................................47
1.2.2.1 toepassingsgebied...................................................................................47
1.2.2.2 Kredietpromotie.......................................................................................49
1.2.2.3 Precontractuele verplichtingen................................................................52
1.2.2.4 Sluiten kredietovereenkomst...................................................................54
1.2.2.5 Herroepingsrecht.....................................................................................56
1.2.2.6 Gezamenlijk aanbod................................................................................56
1.2.2.7 Jaarlijks kostenpercentage en terugbetalingstermijn...............................57
1.2.2.8 Wijziging kredietovereenkomst/ rentevoet..............................................57
1.2.2.9 Wanprestatie consument.........................................................................58
2 Statuut toezicht financiële instellingen.......................................................60
2.1 Algemeen.................................................................................................................... 60
2.2 Bankregulering........................................................................................................... 60
2.2.1 achtergrond & evolutie............................................................................................ 60
2.3 Regulering van kredietinstellingen.............................................................................. 64
2.3.1 Statuut en Toezicht van kredietinstellingen.............................................................64
2.3.1.1 Vergunningsplicht....................................................................................64
2.3.1.2 ‘Kwalitatieve’ prudentiële normen...........................................................65
2.3.1.3 ‘Kwantitatieve’ prudentiële normen.........................................................69
2.3.1.4 Toezicht en handhaving...........................................................................73
2.3.2 Depositobescherming.............................................................................................. 77
2.3.2.1 Achtergrond............................................................................................. 77
2.3.2.2 Algemene principes.................................................................................78
2.3.2.3 Ontstaan van het recht op tegemoetkoming art. 381 WKI.......................80
2.3.2.4 Omvang van de tegemoetkoming art. 382 WKI.......................................80
2.3.2.5 Beschermde deposanten.........................................................................80
2.3.2.6 Beschermde deposito’s...........................................................................82
2.3.2.7 Berekening van de tegemoetkoming.......................................................82
2.3.2.8 Gevolg van tegemoetkoming...................................................................82
2.3.2.9 Bevoorrechte schuldvordering van deposanten.......................................82
2.3.3 Bijzondere insolventieregimes voor kredietinstellingen: “Afwikkeling” (resolution). 84
2.3.3.1 Achtergrond............................................................................................. 84
Pagina 2 van 143
,algemene informatie - Rekeningen en betalingen
2.3.3.2 Juridisch kader......................................................................................... 84
2.3.3.3 positiefrechtelijk kader............................................................................85
2.3.3.4 Doelstellingen.......................................................................................... 85
2.3.3.5 Voorwaarden toepassing afwikkelingsmaatregel art. 244 WKI................87
2.3.3.6 Algemene principes bij toepassing afwikkelingsmaatregel art. 245 WKI..87
2.3.3.7 Afwikkelingsinstrumenten.......................................................................87
3 Kapitaalmarktrecht....................................................................................93
3.1 Regulering en werking van de primaire en secundaire kapitaalmarkten ..................... 93
3.1.1 Algemeen................................................................................................................. 93
3.1.2 De primaire kapitaalmarkt: openbare uitgifte van aandelen....................................94
3.1.3 De secundaire markten.......................................................................................... 102
3.1.3.1 Regulering van secundaire markten......................................................102
3.1.3.2 Transactieketen in (ordergedreven) secundaire markt..........................102
3.1.4 Informatieverplichtingen van genoteerde vennootschappen.................................105
3.1.5 Misbruik van voorkennis........................................................................................105
3.1.5.1 Marktintegriteit: beteugeling van misbruik van voorwetenschap..........105
3.1.5.2 “Voorwetenschap”/ voorkennis..............................................................105
3.1.5.3 Verbod van ‘gebruik’ van voorkennis art. 14 MAR.................................107
3.1.5.4 Administratieve sanctie.........................................................................107
3.1.6 Marktmanipulatie................................................................................................... 107
3.2 Beleggersbescherming (privaat bankrecht + kapitaalmarktrecht)............................ 108
3.2.1 Rechtskader........................................................................................................... 108
3.2.1.1 Verschillende categorieën van regelen..................................................108
3.2.1.2 Impact en belang van het gemeen aansprakelijkheidsrecht..................110
3.2.2 Gedragsregelen..................................................................................................... 110
3.2.2.1 Toepassingsgebied................................................................................110
3.2.2.2 Onderzoeksverplichtingen.....................................................................111
3.2.2.3 Informatieplicht.....................................................................................113
3.2.2.4 Impact aansprakelijkheidsrecht.............................................................114
3.2.3 KID = Key information document...........................................................................114
3.2.4 Moratorium............................................................................................................ 114
3.2.4.1 BIFI-Moratorium.....................................................................................114
3.2.5 Productinterventie................................................................................................. 115
3.2.5.1 Banning I............................................................................................... 115
3.2.5.2 Banning II.............................................................................................. 115
4 Sustainable finance.................................................................................116
4.1 Het regelgevende bouwwerk voor de financiële sector in Europa ............................. 116
4.1.1 Essentiële pijlers.................................................................................................... 116
4.1.1.1 Betrouwbaarheid van de marktparticipanten........................................116
4.1.1.2 Bescherming van de belegger/consument.............................................116
4.1.1.3 Transparantie en integriteit van de financiële markten.........................116
4.1.1.4 Toezichtsarchitectuur............................................................................117
4.1.2 Oorsprong en finaliteit........................................................................................... 118
Pagina 3 van 143
,algemene informatie - Rekeningen en betalingen
4.1.3 Evolutie.................................................................................................................. 119
4.2 De regelgeving rond de financiering van de klimaattransitie (‘sustainable finance’) 119
4.2.1 Hoe het begon....................................................................................................... 119
4.2.2 Aanvankelijke doelstellingen en design van de regelgeving rond duurzame
financiering........................................................................................................ 120
4.2.3 De verschillende types regelen toegelicht.............................................................121
4.2.3.1 Transparantie op ondernemingsniveau.................................................121
4.2.3.2 Transparantie over producten...............................................................130
4.2.3.3 Gedragsregels.......................................................................................133
4.3 Toezicht houden in een Europese eengemaakte markt – o.a. toegepast op de
sustainable finance-regelgeving........................................................................ 136
4.3.1 Types van toezicht en Belgische toezichtarchitectuur...........................................136
4.3.2 De gereedschapskist van de toezichthouder.........................................................137
4.3.2.1 De spelregels mee bepalen...................................................................137
4.3.2.2 Toegang verlenen tot de sector/ de markt.............................................137
4.3.2.3 De regels handhaven.............................................................................138
4.3.3 Toezicht houden in de Europese eengemaakte markt...........................................139
4.3.4 De rol van de ESA’s................................................................................................ 140
5 casus141
algemene informatie......................................................................................1
1 Privaat bankrecht...............................................................................5
1.1 Rekeningen en betalingen..................................................................................... 5
1.1.1 geldrekeningen..................................................................................................... 5
1.1.1.1 Soorten geldrekeningen.......................................................................5
1.1.1.2 soorten geld.......................................................................................... 7
1.1.1.3 Recht op rekening?...............................................................................8
1.1.1.4 Rekeningovereenkomst........................................................................9
1.1.1.5 interesten........................................................................................... 10
1.1.1.6 Valutadatum.......................................................................................10
1.1.1.7 Bijzondere bankrekeningen................................................................11
1.1.1.8 Bijzondere clausules...........................................................................12
1.1.1.9 Beëindiging rekeningovereenkomst...................................................12
1.1.2 Betalingsdiensten................................................................................................ 13
1.1.2.1 alternatieve diensten (relatief nieuw).................................................14
1.1.2.2 Girale betaling....................................................................................15
1.1.2.3 Toepassingsgebied Regelen Betalingsdiensten..................................15
1.1.2.4 Uitvoeringstermijn..............................................................................17
1.1.2.5 twee aansprakelijkheidsregimes.........................................................18
1.2 Kredieten............................................................................................................. 23
1.2.1 Commerciële kredieten.......................................................................................23
1.2.1.1 Lening op interest...............................................................................23
1.2.1.2 Kredietopening...................................................................................24
1.2.1.3 Sluiten kredietovereenkomst..............................................................25
Pagina 4 van 143
,algemene informatie - Rekeningen en betalingen
1.2.1.4 Vervroegde terugbetaling krediet.......................................................26
1.2.1.5 Kredietvormen....................................................................................27
1.2.2 Consumenten- en hypothecaire krediet..............................................................33
1.2.2.1 toepassingsgebied..............................................................................33
1.2.2.2 Kredietpromotie..................................................................................35
1.2.2.3 Precontractuele verplichtingen...........................................................37
1.2.2.4 Sluiten kredietovereenkomst..............................................................39
1.2.2.5 Herroepingsrecht................................................................................40
1.2.2.6 Gezamenlijk aanbod...........................................................................40
1.2.2.7 Jaarlijks kostenpercentage en terugbetalingstermijn..........................41
1.2.2.8 Wijziging kredietovereenkomst/ rentevoet.........................................41
1.2.2.9 Wanprestatie consument....................................................................42
2 Statuut toezicht financiële instellingen..............................................43
2.1 Algemeen............................................................................................................ 43
2.2 Bankregulering.................................................................................................... 43
2.2.1 achtergrond & evolutie........................................................................................ 43
2.3 Regulering van kredietinstellingen...................................................................... 46
2.3.1 Statuut en Toezicht van kredietinstellingen........................................................46
2.3.1.1 Vergunningsplicht...............................................................................46
2.3.1.2 ‘Kwalitatieve’ prudentiële normen......................................................47
2.3.1.3 ‘Kwantitatieve’ prudentiële normen....................................................50
2.3.1.4 Toezicht en handhaving......................................................................53
2.3.2 Depositobescherming.......................................................................................... 55
2.3.2.1 Achtergrond........................................................................................55
2.3.2.2 Algemene principes............................................................................56
2.3.2.3 Ontstaan van het recht op tegemoetkoming art. 381 WKI..................57
2.3.2.4 Omvang van de tegemoetkoming art. 382 WKI..................................57
2.3.2.5 Beschermde deposanten....................................................................57
2.3.2.6 Beschermde deposito’s.......................................................................58
2.3.2.7 Berekening van de tegemoetkoming..................................................58
2.3.2.8 Gevolg van tegemoetkoming..............................................................58
2.3.2.9 Bevoorrechte schuldvordering van deposanten..................................58
2.3.3 Bijzondere insolventieregimes voor kredietinstellingen: “Afwikkeling” (resolution)
............................................................................................................................ 59
2.3.3.1 Achtergrond........................................................................................59
2.3.3.2 Juridisch kader....................................................................................59
2.3.3.3 positiefrechtelijk kader.......................................................................60
2.3.3.4 Doelstellingen.....................................................................................60
2.3.3.5 Voorwaarden toepassing afwikkelingsmaatregel art. 244 WKI............61
2.3.3.6 Algemene principes bij toepassing afwikkelingsmaatregel art. 245 WKI
61
2.3.3.7 Afwikkelingsinstrumenten...................................................................61
3 Kapitaalmarktrecht...........................................................................65
Pagina 5 van 143
,algemene informatie - Rekeningen en betalingen
3.1 Regulering en werking van de primaire en secundaire kapitaalmarkten.............65
3.1.1 Algemeen............................................................................................................ 65
3.1.2 De primaire kapitaalmarkt: openbare uitgifte van aandelen...............................66
3.1.3 De secundaire markten.......................................................................................72
3.1.3.1 Regulering van secundaire markten...................................................72
3.1.3.2 Transactieketen in (ordergedreven) secundaire markt.......................72
3.1.4 Informatieverplichtingen van genoteerde vennootschappen...............................74
3.1.5 Misbruik van voorkennis......................................................................................74
3.1.5.1 Marktintegriteit: beteugeling van misbruik van voorwetenschap.......74
3.1.5.2 “Voorwetenschap”/ voorkennis...........................................................74
3.1.5.3 Verbod van ‘gebruik’ van voorkennis art. 14 MAR............................76
3.1.5.4 Administratieve sanctie......................................................................76
3.1.6 Marktmanipulatie................................................................................................ 76
3.2 Beleggersbescherming (privaat bankrecht + kapitaalmarktrecht) ...................... 77
3.2.1 Rechtskader........................................................................................................ 77
3.2.1.1 Verschillende categorieën van regelen...............................................77
3.2.1.2 Impact en belang van het gemeen aansprakelijkheidsrecht...............78
3.2.2 Gedragsregelen................................................................................................... 78
3.2.2.1 Toepassingsgebied.............................................................................78
3.2.2.2 Onderzoeksverplichtingen..................................................................79
3.2.2.3 Informatieplicht..................................................................................80
3.2.2.4 Impact aansprakelijkheidsrecht..........................................................81
3.2.3 KID = Key information document........................................................................81
3.2.4 Moratorium.......................................................................................................... 81
3.2.4.1 BIFI-Moratorium..................................................................................81
3.2.5 Productinterventie............................................................................................... 82
3.2.5.1 Banning I............................................................................................ 82
3.2.5.2 Banning II........................................................................................... 82
4 Sustainable finance...........................................................................83
4.1 Het regelgevende bouwwerk voor de financiële sector in Europa ....................... 83
4.1.1 Essentiële pijlers................................................................................................. 83
4.1.1.1 Betrouwbaarheid van de marktparticipanten.....................................83
4.1.1.2 Bescherming van de belegger/consument..........................................83
4.1.1.3 Transparantie en integriteit van de financiële markten......................83
4.1.1.4 Toezichtsarchitectuur.........................................................................84
4.1.2 Oorsprong en finaliteit......................................................................................... 85
4.1.3 Evolutie............................................................................................................... 86
4.2 De regelgeving rond de financiering van de klimaattransitie (‘sustainable
finance’).............................................................................................................. 86
4.2.1 Hoe het begon..................................................................................................... 86
4.2.2 Aanvankelijke doelstellingen en design van de regelgeving rond duurzame
financiering......................................................................................................... 87
4.2.3 De verschillende types regelen toegelicht...........................................................88
4.2.3.1 Transparantie op ondernemingsniveau..............................................88
Pagina 6 van 143
,algemene informatie - Rekeningen en betalingen
4.2.3.2 Transparantie over producten............................................................96
4.2.3.3 Gedragsregels....................................................................................99
4.3 Toezicht houden in een Europese eengemaakte markt – o.a. toegepast op de
sustainable finance-regelgeving........................................................................ 101
4.3.1 Types van toezicht en Belgische toezichtarchitectuur.......................................101
4.3.2 De gereedschapskist van de toezichthouder.....................................................102
4.3.2.1 De spelregels mee bepalen..............................................................102
4.3.2.2 Toegang verlenen tot de sector/ de markt........................................102
4.3.2.3 De regels handhaven........................................................................103
4.3.3 Toezicht houden in de Europese eengemaakte markt.......................................104
4.3.4 De rol van de ESA’s........................................................................................... 105
5 casus.............................................................................................. 106
Pagina 7 van 143
,algemene informatie - Rekeningen en betalingen
1 PRIVAAT BANKRECHT
1.1 REKENINGEN EN BETALINGEN
Rechtsverhouding tussen kredietinstelling en cliënt: Rekeningovereenkomst
Relatie tussen kredietinstelling en cliënt: Geldverrichtingen vinden doorgaans plaats
via rekening
- Bv. u gaat gelden afhalen bij automatisch loket geeft dit aanleiding tot debitering
van uw rekening inboeking in die rekening
- Men wilt een spoor achterlaten van de verrichtingen die gedaan worden (=
boekingen)
o Niet altijd nodig om rekening te openen: bv. over de counter voor
Amerikanen in Europa met US-dollar niet vaak meer: beperkte
mogelijkheid tot OTC-transacties
Belang van het onderscheid: functie +
2 types rekeningovereenkomsten: toepasselijke regelgeving + fiscale
behandeling
Zicht- of betaalrekening Is gewoon een schuldvordering +
depositobeschermingsregeling voor
(Gereglementeerde)
Geldrekeningen faillissement van de financiële instelling
Spaarrekening
Termijnrekening
Financiële instrumenten Zakenrechtelijke kwalificatie mede-
worden geboekt eigenaars
Effectenrekenin Bv. aandelen - Bij faillissement kunnen ze
gen effecten revindiceren
- Depositobescherming minder
uitgebreid want minder nodig
1.1.1 GELDREKENINGEN
1.1.1.1 SOORTEN GELDREKENINGEN
Puur praktisch voor vlot te betalen (geen interesten) + veilig dat
Zichtrekening het geld online staat
Boek 7 WER
(gereglementeer Gelden die je hebt sparen, hier is nauwelijks risico aan gekoppeld +
de) je wilt rendement verkrijgen voor gereglementeerde
spaarrekeningen
Spaarrekening
Iets minder bekend, laatste jaren meer: Be regering had staatsbon
uitgegeven, en die zijn ter vervallen gekomen onlangs, de banken
wouden die dan terug inrekenen d.m.v. een termijnrekening
Termijnrekening - 30% interesten gaan naar de staat
Grote verschil met spaarrekening: deze gelden kan u niet altijd
terug opvragen
- Termijnrekening is contract van bepaalde duur
Allemaal verschillende toepasselijke regelgeving + fiscale behandeling van de interesten
is verschillend
Pagina 8 van 143
, algemene informatie - Rekeningen en betalingen
1/ ZICHT- OF BETAALREKENING1
- Contract van onbepaalde duur
- Tegoeden opvraagbaar op zicht
- Mogelijkheid tot verrichten van betalingstransacties
o Gevolg: toepassing regelen inzake betalingsdiensten uit boek VII WER
(art. VII.4 ev WER) (zie verder)
Belangrijke precontractuele informatieverplichtingen
Ratio: cliënt kan dan geïnformeerd besluit nemen
Vb. Informatiedocument betreffende de vergoedingen (art. VII.4/1
WER)
Hier staan de kosten in en dan kan je vergelijken met andere
instellingen
Gestandaardiseerd formulier dat er hetzelfde uitziet bij elke
bank met dezelfde begrippen
o Gebaseerd op Europese reglementeringen dus ook in
andere landen hetzelfde
Doel: informeren + vergelijken goed voor de concurrentie:
zorgt voor lagere kost van betaalverkeer
o Vergelijking via WikiFin: opdracht tot financiële
educatie
- Al dan niet mogelijkheid tot het opnemen van krediet
o Indien krediet: impact bepalingen Boek VII WER inzake
consumentenkrediet
2/ SPAARREKENING EN GEREGLEMENTEERDE SPAARREKENING
- Contract van onbepaalde duur
- Tegoeden opvraagbaar op zicht (desgevallend contractueel gemodaliseerd)
- Nooit debetpositie / kredietverlening
o = je kan nooit onder 0 gaan
o En dus ook geen toepassing van regelen consumentenkrediet
- Geen toepassing regelen inzake betalingsdiensten uit Boek VII WER
o Uitz. kosteloze beëindiging: die heeft de wetgever ook van toepassing
verklaard op de gereglementeerde spaarrekening
BIJZONDERE REGELEN VOOR GEREGLEMENTEERDE SPAARREKENINGEN (VB.)
Gunstige fiscale behandeling
Betreffende de rente (via KB/WIB) - Verplicht (en uitsluitend) : Basisrente +
getrouwheidspremie (maxima en minima)
- Niet gereglementeerde spaarrekeningen kunnen onder het minima gaan
betreffende de basisrentevoet
- Getrouwheidspremie voor bedragen die 12 maanden onafgebroken op rekening
staan
o = Extra rendement
o Max getrouwheidspremie: 50% van de max. toegelaten basisrentevoet
Bv. max. toegelaten basisrente is 3%, dan mag de
getrouwheidspremie maar 1,5% zijn
o 4/jaar uitbetaald
Vroeger - 15 januari 1999: u stort 25 000 euro op een
gereglementeerde spaarrekening. Uw getrouwheidspremie is
verworven op 15 januari 2000. De getrouwheidspremie wordt
betaald de eerste dag van het daarop volgende kalenderjaar: 1
januari 2001
1
Betaalrekening is de juridische term
Pagina 9 van 143
