Samenvatting Forensische Psychologie 2025

Forensische psychologie
1 Introductie & Geweld & Preventie
1.1 Introductie
1.1.1 Examen
- 12/20
- Van 9u tot 12u
- 2 a 3 open vragen met mogelijkheid tot deelvragen
- Verdiepenede theoretische vragen die inzicht in de behandelde leerstof toetsen
- Analyseren van concrete casuïstiek, stellingen, beleidsmaatregelen en/of praktijk
- Cijfers zijn geen leertof, wel patronen in de cijfers kennen
- Namen van auteurs zijn niet te kennen, tenzij ze de ontwikkelaars van een theoretisch model
dat we besproken hebben
- DSM-criteria: focus op essentie
- 3 open vragen, telkens om /4
o Deelvragen mogelijk
o Insteek: verdiepende theoretische vragen die inzicht in de behandelde leerstof
toetsen, kritisch omgaan met leerstof
o Casuïstiek, beleidsmaatregelen, voorbeelden uit de praktijk

1.1.2 Wat is forensische psychologie?
- “Forensic psychology is a specialty in professional psychology characterized by activities
primarily intended to provide professional psychological expertise within the judicial and
legal systems.” (American Psychological Association, 2008)
- “Forensic Psychology is the application of psychology within the legal system to create safer
communities and to assist people to find pathways away from criminal behaviour. Forensic
psychologists work across many settings including, Prison and Probation Services, Hospitals,
secure Children’s homes, police forces, formulate and intervene in those engaging in harmful
behaviours, provide advice and expertise to other professionals, and develop and facilitate
training and knowledge in forensic settings, all with the ultimate goal to contributing to the
development of a safer society.” (BPS’ Division of Forensic Psychology)
o Ook via preventie
- “Forensische psychologie verwijst naar de professionele praktijk van iedere klinisch
psycholoog die wetenschappelijke, technische en/of gespecialiseerde psychologische kennis
toepast op (1) justitiële vragen met betrekking tot contractuele, administratieve en
juridische probleemstellingen, en op (2) niet-justitiële vragen met betrekking tot
grensoverschrijdend gedrag (o.a. preventie, bemiddeling en vrijwillige hulpverlening).
- De forensische psycholoog is diegene die gespecialiseerd is in preventie van
crimineel/normoverschrijdend gedrag, de forensische psychodiagnostiek en/of de
behandeling van plegers/slachtoffers.” (VVKP, 2025)



1

,1.1.3 Diverse termen
- Heel veel subdisciplines, veel vertakkingen

- Criminological psychology
- Legal psychology
- Criminal Justice Psychology
- Prison/corrections Psychology
- Police and public safety psychology

- School forensic psychology
- Investigative psychology
- Clinical forensic psychology

- Forensic mental health
- Forensic geropsychology
- Forensic neuropsychology
- …

1.1.4 De ontwikkeling van forensische psychologie
- Forensische psychologie is een redelijk nieuwe wetenschap
- Oude Griekenland & India
o Criminal Insanity
 Mentale toestand soms relevant binnen wet bij de bepaling van de
bestraffing
 Juist/fout gedrag? Intentie om schade toe te brengen?
 Niet iedereen die crimineel gedrag stelt is zich voldoende bewust van wat die
heeft gedaan, we mogen hen dan ook niet op dezelfde manier bestraffen
- 1800
o King George III
 Verdachte: James Hadfield
 Hoofdwonde opgelopen in zijn tijd als soldaat, begon paranoïde
gedachten tov de koning te ontwikkelen
 Poging tot moord
 Criminal Lunatics Act of 1800: nieuwe wet die stelt dat mensen die hun
gedrag niet kunnen controleren door hun ziektetoestand en die niet
vrijgelaten mogen worden maar voor onbepaalde duur opgenomen moeten
worden
- 1843
o Prime Minister Robert Peel
 Verdachte: Daniel McNaughten
 Psychotische/ paranoïde gedachten
 Poging tot moord: per ongeluk iemand anders vermoord
 McNaughten Rude: geestestoestand bepaalde zijn gedrag en het motief, en
hierdoor kon hij de impact ervan niet inschatten


2

,  Nieuwe wettekst internering: “Every man is to be presumed to be
sane, and … that to establish a defense on the ground of insanity, it
must be clearly proved that, at the time of the committing of the act,
the party accused was laboring under such a defect of reason, from
disease of mind, and not to know the nature and quality of the act
he was doing; or if he did know it, that he did not know he was doing
what was wrong."
- 1900-…
o Ooggetuigen
 o.a. Cattell (1895), Stern (1939), …
 Onderzoek naar geheugen
 Vroeg aan zijn studenten:
 Welk weer was het vorige week?
◊ Meestal weet je dit niet meer exact
 Herinnering was niet betrouwbaar, maakte niet uit of ze zich hier
zeker of onzeker over voelden
 Relevantie van psychologen binnen rechtbank
 Nu nog altijd veel beroep doen op geheugen in de rechtbank en ook
op het zelfvertrouwen dat hierbij komt kijken
o ”True psychological wisdom which we must strive to incorporate in responsible
representatives of law…around the world.” (Stern, 1939, p. 39)
- 1917
o Verbreding veld
 Intelligentiemetingen bij kandidaten voor politie (Terman,1916)
 Correlatie bloeddruk & leugens (Marston, 1917)
o Psychologie binnen recht
 Freud (1906/1959)
 Munsterberg (1908): On the witness stand
 Ooggetuigen, psychologie van perceptie (je ziet niet altijd dezelfde
kleuren,…)
o ”The task of the therapist … is the same as that of the examining magistrate. We
have to uncover the hidden psychological material; and in order to do this we have
invented a number of detective devices, some of which it seems that you gentlemen
of the law are now about to copy from us.” (Freud, 1906)
 Omstreden uitspraak: psychologen gaan niet de waarheid achterhalen
- 1940-…
o Erkenning expertise
 “People vs Hawthorne”: aanstelling psychologen ipv artsen om
geestestoestand van cliënt te onderzoeken, cliënt zou
ontoerekeningsvatbaar moeten worden gesteld
 Rechtbank accepteerde dit niet, dit moest vastgesteld worden door
artsen
 Vandaag de dag: enkel psychiaters mogen
toerekeningsvatbaarheid beoordelen, psychologen niet
 Expertise = centraal, niet medisch diploma

3

,  Jenkins vs US (1962): gewelddadige overval
- 1962-…
o Professionalisering
 American Psychology-Law Society (1969)
 Certificaten specialisatie, richtlijnen, …
- 2001
o Specialisatie
 Erkenning door APA als specialisatie
- Post WOII
o Uitbreiding: beginnen nadenken over
 “toestemming”
 Getuigenverklaringen
 Justitiële besluitsvorming
 Geweld voorspellen
 Training
 Victimologie
- 2025
o België
 Geen erkende discipline
 In Nederland of GB kan je forensische psychologie gaan studeren
maar in België niet
 Geen masteropleiding
 Streven naar erkenning specialisatie
1.1.5 Forensische vs. klinische psychologie




1.1.6 Forensische psychologie vs. forensische psychiatrie




4