Samenvatting 'Dierkunde'

Dierkunde
Inleiding
Heel oude wetenschap, nu fundamenteel en veel toepassingen

Naamgeving: Naar diergroep:

Malacologie:studie van weekdieren

Entomologie:studie van insecten

Helminthologie :studie van wormen

Parasitologie:studie van allerlei groepen van parasieten

Ornithologie:studie van vogels

Mammalogie:studie van zoogdieren

Naar vraagstelling:

Morfologie:studie van vormen

Histologie:studie van de weefsels

Fysiologie:studie van de levensprocessen in een dier

Ecologie:studie van de relaties van een dier met zijn omgeving

Ecofysiologie:studie van de processen die zich in een dier afspelen, in relatie tot de
omgevingsfactoren

Systematiek:studie van de verscheidenheid

Eigenschappen v/h leven -> moeilijk te definieren, constante evolutie -> veel verandering

 Toch enkele gemeenschap kenmerken:
 Unieke chemische samenstelling: macromoleculen: nucleinezuren, eiwitten/proteinen,
koolhydraten, lipiden/vetten -> in levende organismen, ook in omgeving -> gemaakt door
mens
 Hierarchische organisatieniveaus: hogere niveaus meer dan som van delen, je kan op 1
niveau zien hoe een arm bv beweegt maar niet hoe dat komt, en je kan kleiner en kleiner
gaan tot je kan zien hoe het komt, welke moleculen samen reageren, maar dat zegt niks over
hoe de arm beweegt. Versch niveaus: moleculen
cellen
weefsels
organen
individuen
populaties
gemeenschappen
 Voortplanting: samenspel van erfelijkheid en variatie
 Genetische code: opeenvolging van nucleinezuren (meestal in DNA)
 Metabolisme: opname voedingsstoffen uit omgeving -> afbraak naar eenvoudige moleculen
-> voor energie en bouwstoffen bv

,Ontwikkeling en groei

Oude onderverdeling levend rijk planten en dieren al lang niet meer zo, vroeger alles -> beweegt =
dier, nu niet meer koraal en spons = dier, pantoffeldiertje niet

Onderverdeling 3 domeinen, 2 grote groepen

 Eukaryoten(volledige celbouw)
domein Eukarya
regnum Protista(eencelligen)
regnum Fungi
regnum Plantae
regnum Animalia
 Prokaryoten(onvolledige celbouw, geen organellen, geen kern)
domein Eubacteria
domein Archaebacteria
 Ook nog andere niet geplaatste groepen zoals virussen etc (geen metabolisme, wel
vermeenigvuldigen en dna dus waar?)

Zelfde groepen, later door evolutie uit elkaar gehaald, je ziet bij de versch
groepen overal een beetje vergelijkend dna

Bewijs van geemsnchap hypothetische voorouder, als je gaat terugkijken,
duidelijk veel gemeenschap stukken



Eubacteria
 prokaryoot, microscopisch klein
 meestal unicellulair, soms multicellulair
 foto-autotroof(zelf molecules maken, energie daarvoor uit licht), chemo-autotroof(energie
uit chemische verbindingen) of heterotroof( bv dieren, eten planten die foto autotroof zijn,
doen het niet zelf zoals de rest)
 meestal saprotroof of parasitair
 beweeglijk of onbeweeglijk
 ubiquist
 problematische systematiek

Cyanobacteria of blauwwieren

 fotosyntetisch, zuurstof producerend
 vaak in kolonies
 ontstaan van de planten?
 ontstaan van chloroplasten? Bladgroenkorrels gaan vormen in
planten, stuk dna lijkt op elkaar
 endosymbiont in eukaryote cellen?

Proteobacteria of purperbacterien

 o.a. Salmonella, Yersinia, Escherichia, Campylobacter,…
 endosymbiont als mitochondria in eukaryoten
 sommige fotosynthetisch

,  voorgangers hiervan zijn met cellen gaan samenleven en hebben mitochondrien gevormd

Spirocheten

 lang, spiraalvormig
 belangrijke ziekteverwekkers
 ziekte van Lyme
syphilis
Leptospira

Zijn vermoedelijk endosymbyont geworden(in gastheer gaan leven) om flagellen
te worden




Door binnen in een andere cel te gaan

leven ontstaan er complexere structuren




Archaebacteria
 prokaryoot
 microscopisch klein
 meestal anaëroob, sommige aëroob
 sommige zijn autotroof (fotosynthese !)
 eigen bacteriofage virussen
 kunnen overleven op extreme en merkwaardige plaatsen (bv heel warm of weinig zuurstof)

Metanogene bacterien

 meest voorkomende Archaebacteria
 compleet anaëroob
 reduceren o.a. CO2 tot CH4 (methaan)
 in stilstaand water, in het rumen van runderen, in de
darm van vele dieren, in de oceaanbodem, in
heetwaterbronnen..., maar enkel als vrije zuurstof volkomen ontbreekt
 ook belangrijke zoals voor bv in het darmsysteem
 ook in maag koe-> moeilijk gras verteren zonder, veel lucht bij maken-> boeren koe

, Eukarya
Regnum protista(eencelligen)

 eukaryoot
 unicellulair, eventueel kolonievormend
 meestal microscopisch klein
 twee grote ”functionele” groepen op basis van voedingswijze:
o eencellige foto-autotrofe Algae
o heterotrofe Protozoa
 voorouders van meercellige eukaryoten

Regnum fungi

 eukaryoot
 geen fotosyntetische pigmenten, heterotroof
 meestal saprofaag, soms parasitair
 twee phyla(fielen=grote groep organismen die dezelfde eig hebben):
o Myxomycophyta (slijmzwammen; zonder celwanden)?
o Eumycophyta (de echte zwammen, stijve celwanden)

Regnum plantae

 eukaryoot
 multicellulair
 foto-autotroof
 stijve celwanden
 meestal niet mobiel
 koolhydraten opgeslagen onder de vorm van zetmeel

Regnum animalia

 eukaryoot
 multicellulair
 heterotroof
 koolhydraten opgeslagen als glycogeen
 geen celwand
 gespecialiseerde intercellulaire verbindingen
 autonome verplaatsing
 spiercellen en zenuwcellen
 sexuele voortplanting
 embryonale ontwikkeling met regelmatige klievingspatronen
 cellen kunnen makkelijk verplaatsen tov elkaar en signalen doorgevn omdat ze geen celwand
hebben

Virussen
 “levende” eigenschappen:
o snelle reproductie
o mutaties mogelijk
 “niet-levende” eigenschappen:
o acellulair