Gedragswetenschappen
HOOFDSTUK 4 - Kinderen en jongeren met een handicap
Visies op handicap
Begrippen
Orthopedagogiek
= de wetenschap die opvoeding bestudeert in problematische opvoedingssituaties
⇒ werken met verschillende doelgroepen
Negatief Neutraal Positief
mindervalide doofstom
mindervaliden gehandicapte
mongooltje persoon met een handicap of
beperking
gehandicapte
rolstoelpatiënt/rolstoelgebruiker
In de loop van de jaren zijn de benamingen sterk geëvolueerd
→ door de evoluerende visie op handicap werden bepaalde benamingen niet meer gebruikt en
vervangen door betere alternatieven
→ aanvaardbare benamingen:
・personen met een handicap
・personen met een beperking
Definitie voor handicap/beperking:
→ er zijn meerdere definities, maar hier zijn de gelijkenissen
・langdurig
・mentaal en lichamelijk
・participatieprobleem/ moeilijk participeren in de samenleving
In welke situatie kan je dyslexie als een handicap beschouwen?
Dyslexie kan als een handicap worden beschouwd wanneer het ernstige beperkingen
veroorzaakt in onderwijs, werk, dagelijks leven of sociaal-emotioneel functioneren, waardoor
redelijke aanpassingen en ondersteuning nodig zijn.
Gezondheidsenquête van Sciensano
→ wetenschappelijke onderzoek naar de volksgezondheid, om de hoeveelheid mensen met
een handicap in Vlaanderen in te schatten
⇒ maakt gebruik van twee vragen:
・Hebt u een langdurige ziekte of aandoening (gezondheidsprobleem)?
・Bent u, vanwege een gezondheidsprobleem, sinds 6 maanden of langer beperkt geweest
in activiteiten die mensen gewoonlijk doen
, personen die vraag 1 met ‘ja’ beantwoorden en vraag 2 met ‘ja, beperkt’ of ‘ja, erg beperkt’
worden beschouwd als een persoon met een handicap
Resultaatanalyse:
・algemeen hoger bij: vrouwen, ouderen en laaggeschoolden
・er zijn meer oudere vrouwen dan mannen
・ vrouwen werden in het algemeen lager geschoold
Medische en sociaal model
1) Medische model
Klassieke visie op een handicap → vanuit een medisch model (biologisch)
→ gevolgen van problemen met het lichaam of de hersenen van de persoon
→ Medische behandeling en zorg staan centraal
→ arts speelt een belangrijke rol
Het deficitmodel → gebruikt ‘minder valide’ met slecht klanktoon (minderwaardig)
→ beschrijven hen als: incompetent, hulpbehoevend en afhankelijk
→ andere ‘valide’ mensen moeten de zorg voor hen overnemen
⇒ vanaf de 2Oe eeuw: kwam er meer er meer kritiek op dat model:
⇨ het maakte de persoon met een handicap tot de passieve ontvanger van hulp en kon
leiden tot paternalisme en medelijden
2) Sociaal model
→ wijt een probleem niet aan de persoon met de handicap, maar beschouwt het al een
sociaal of maatschappelijk probleem
→ het gevolg van de omgeving die onvoldoende is aangepast aan de persoon
→ het model ziet personen met een handicap als mensen met mogelijkheden
→ streven naar empowerment
= werken aan een positief zelfbeeld, zelfvertrouwen en copingmechanismen, zodat
mensen met een handicap op eigen kracht over hun eigen leven kunnen beslissen
ICF-model
= een handig hulpmiddel om de gezondheid en het functioneren van mensen te analyseren
= International Classification of Functioning, Disability and Health
→ een classificatie van gezondheidsgedrag en -problemen ontwikkelend
= een biopsychosociaal model
→ beschrijft het menselijke functioneren vanuit 3 perspectieven:
・De mens als lichamelijk organisme, met eventueel stoornissen in
anatomische eigenschappen of lichaamsfuncties
⇒ biologisch perspectief
・Het menselijke handelen, met eventuele beperkingen in het uitvoeren van
activiteiten
⇒ gedragsmatig perspectief
・De participatie in de samenleving, met eventuele problemen om aan het
maatschappelijke leven deel te nemen
⇒ sociale perspectief
HOOFDSTUK 4 - Kinderen en jongeren met een handicap
Visies op handicap
Begrippen
Orthopedagogiek
= de wetenschap die opvoeding bestudeert in problematische opvoedingssituaties
⇒ werken met verschillende doelgroepen
Negatief Neutraal Positief
mindervalide doofstom
mindervaliden gehandicapte
mongooltje persoon met een handicap of
beperking
gehandicapte
rolstoelpatiënt/rolstoelgebruiker
In de loop van de jaren zijn de benamingen sterk geëvolueerd
→ door de evoluerende visie op handicap werden bepaalde benamingen niet meer gebruikt en
vervangen door betere alternatieven
→ aanvaardbare benamingen:
・personen met een handicap
・personen met een beperking
Definitie voor handicap/beperking:
→ er zijn meerdere definities, maar hier zijn de gelijkenissen
・langdurig
・mentaal en lichamelijk
・participatieprobleem/ moeilijk participeren in de samenleving
In welke situatie kan je dyslexie als een handicap beschouwen?
Dyslexie kan als een handicap worden beschouwd wanneer het ernstige beperkingen
veroorzaakt in onderwijs, werk, dagelijks leven of sociaal-emotioneel functioneren, waardoor
redelijke aanpassingen en ondersteuning nodig zijn.
Gezondheidsenquête van Sciensano
→ wetenschappelijke onderzoek naar de volksgezondheid, om de hoeveelheid mensen met
een handicap in Vlaanderen in te schatten
⇒ maakt gebruik van twee vragen:
・Hebt u een langdurige ziekte of aandoening (gezondheidsprobleem)?
・Bent u, vanwege een gezondheidsprobleem, sinds 6 maanden of langer beperkt geweest
in activiteiten die mensen gewoonlijk doen
, personen die vraag 1 met ‘ja’ beantwoorden en vraag 2 met ‘ja, beperkt’ of ‘ja, erg beperkt’
worden beschouwd als een persoon met een handicap
Resultaatanalyse:
・algemeen hoger bij: vrouwen, ouderen en laaggeschoolden
・er zijn meer oudere vrouwen dan mannen
・ vrouwen werden in het algemeen lager geschoold
Medische en sociaal model
1) Medische model
Klassieke visie op een handicap → vanuit een medisch model (biologisch)
→ gevolgen van problemen met het lichaam of de hersenen van de persoon
→ Medische behandeling en zorg staan centraal
→ arts speelt een belangrijke rol
Het deficitmodel → gebruikt ‘minder valide’ met slecht klanktoon (minderwaardig)
→ beschrijven hen als: incompetent, hulpbehoevend en afhankelijk
→ andere ‘valide’ mensen moeten de zorg voor hen overnemen
⇒ vanaf de 2Oe eeuw: kwam er meer er meer kritiek op dat model:
⇨ het maakte de persoon met een handicap tot de passieve ontvanger van hulp en kon
leiden tot paternalisme en medelijden
2) Sociaal model
→ wijt een probleem niet aan de persoon met de handicap, maar beschouwt het al een
sociaal of maatschappelijk probleem
→ het gevolg van de omgeving die onvoldoende is aangepast aan de persoon
→ het model ziet personen met een handicap als mensen met mogelijkheden
→ streven naar empowerment
= werken aan een positief zelfbeeld, zelfvertrouwen en copingmechanismen, zodat
mensen met een handicap op eigen kracht over hun eigen leven kunnen beslissen
ICF-model
= een handig hulpmiddel om de gezondheid en het functioneren van mensen te analyseren
= International Classification of Functioning, Disability and Health
→ een classificatie van gezondheidsgedrag en -problemen ontwikkelend
= een biopsychosociaal model
→ beschrijft het menselijke functioneren vanuit 3 perspectieven:
・De mens als lichamelijk organisme, met eventueel stoornissen in
anatomische eigenschappen of lichaamsfuncties
⇒ biologisch perspectief
・Het menselijke handelen, met eventuele beperkingen in het uitvoeren van
activiteiten
⇒ gedragsmatig perspectief
・De participatie in de samenleving, met eventuele problemen om aan het
maatschappelijke leven deel te nemen
⇒ sociale perspectief
