Samenvatting Nederlands hoofdstukken 2,3,4,5
Hoofdstuk 2 à Taalonderwijs en taal
- De meeste scholen besteden er per week zo’n 8 uur aan taal. Kinderen leren
moeiteloos hun moedertaal zonder te veel inspanning. Kinderen maken zich de taal
eigen in de normale interactie met hun omgeving.
- 5 goede argumenten om apart onderwijs te geven in taal:
o Schriftelijke taalvaardigheid leren kinderen niet spontaan
§ Kinderen leren wel spontaan spreken, maar de schriftelijke
taalvaardigheid komt ze niet vanzelf aanwaaien. Er zijn natuurlijk
kinderen die zichzelf leren lezen en schrijven, maar het gros van de
kinderen heeft toch de hulp nodig van een leesmethode en een
spellingmethode.
o Niet alle kinderen kunnen zich zelfstandig een bepaald niveau van
taalvaardigheid eigen maken.
§ Er zijn veel kinderen die niet het Standaardnederlands dat op de
basisschool gebruikt wordt als moedertaal hebben. Dergelijke
kinderen met een enorme achterstand de basisschool binnen en als
je daar niets aan doet, wordt het alleen maar groter. Daarnaast zijn
er ook taalzwakke kinderen, die moeilijk iets onder woorden kunnen
brengen of moeite hebben met lezen en spellen.
o Op school leer je een ander soort taalgebruik dan in het dagelijks leven
§ Op school wordt Standaardnederlands gesproken. Dat is de
oFiciële taal in Nederland, die je ook op de radio en de televisie
gesproken wordt. Het Standaardnederlands is een andere taal dan
je bijvoorbeeld op de markt of voetbalstadion hoort. Het is een wat
oFiciële taal, waar de nadruk meer ligt op goed formuleren en
verzorgd spreken.
o Bepaalde taalvormen leer je alleen met behulp van taalonderwijs
§ Je leert bepaalde taalvormen niet in het dagelijkse taalgebruik en bij
de verschillende vakken op de basisschool is er ook geen tijd voor.
Bij die vakken gaat het erom dat je iets leert van de wereld om je
heen en de taal is een communicatiemiddel. Als kinderen daar
brieven moeten schrijven of verslagen moeten maken, gaat het
vooral om de inhoud en niet om de manier van verslaglegging.
o Als je kinderen plezier in het lezen van boeken wilt bijbrengen, dan moet je
daar aparte aandacht aan besteden.
§ Je kunt het plezier in lezen alleen bevorderen als je kinderen op zijn
minst in aanraking brengt met boeken. Het plezier in het lezen van
, boeken kun je nog verdiepen door gericht aandacht te besteden aan
bijzonderheden van teksten.
- Bij mondelinge taalvaardigheid staat het spreken en luisteren en het voeren van
allerlei mondelinge gespreksvormen centraal. Het gaat erom dat de kinderen
ervaring opdoen met bepaalde mondelinge taalvormen, zoals discussie of een
spreekbeurt en dat ze leren om bepaalde spreek-luister strategieën te hanteren.
- Bij het domein woordenschat gaat het om het aanleren van de betekenis van
nieuwe woorden, uitdrukkingen, zegswijzen en spreekwoorden. Ook willen we
kinderen strategieën leren om achter de betekenis van onbekende woorden te
komen. Het onderdeel woordenschat is de laatste jaren belangrijker geworden door
de toename van niet-Nederlandse kinderen in het onderwijs. De ontwikkeling van
de woordenschat hangt nauw samen met de ontwikkeling van mondelinge
taalontwikkeling.
- Onder de geletterdheid verstaan we het vermogen om schriftelijke taal te begrijpen
en te gebruiken. In de ontwikkeling van de geletterdheid worden drie stadia
onderscheiden: ontluikende geletterdheid, beginnende geletterdheid en
gevorderde geletterdheid.
o Ontluikende geletterdheid: bedoelen we de ontwikkeling van de
geletterdheid in de voorschoolse periode van nul tot 4 jaar.
o Beginnende geletterdheid: heeft betrekking op de ontwikkeling van de
geletterdheid in de groepen 1 t/m 3 in de basisschool.
o Gevorderde geletterdheid: beslaat de periode na groep 3.
- Leren lezen in groep 3 = aanvankelijke lezen
- Met het woord aanvankelijk duiden we ook een weer een fase aan in het
leesonderwijs. Naast aanvankelijk lezen kennen we ook het voortgezet lezen. Hier
gaat het om na groep 3.
- Bij het aanvankelijk lezen willen we kinderen de beginselen van het leren lezen
bijbrengen. Aanvankelijk lezen speelt zich af in de eerste helft van groep 3.
- Voortgezet technisch lezen:
o Begrijpend lezen:
§ Een andere vorm van technisch lezen is begrijpend lezen. Hierbij
gaat het om het begrijpen van de tekst, het achterhalen van de
bedoeling.
§ Je kunt erachter komen of een kind de tekst begrepen heeft door het
stellen van allerlei vragen over de betekenis van de woorden en
uitdrukkingen, de verbanden in een tekst of de bedoeling van de
schrijver.
o Technisch lezen:
§ Ook bij technisch lezen gaat het om het kunnen ontcijferen van de
letters en hardop lezen van woorden, maar er wordt ook aandacht
besteed aan eFiciënte lees strategieën.
, § Het doel van het voortgezet technische lezen is de vaardigheid van
het decoderen van teksten te vergroten. Het gaat dus niet alleen om
het vlot en nauwkeurig kunnen lezen van de tekst, niet om het
begrijpen wat je leest.
- Bij stellen gaat het om het schrijven van teksten. Kinderen moeten hun gedachten,
ervaringen en waarnemingen kunnen weergeven in de vorm van verschillende
soorten teksten. Ze moeten weten hoe jet te werk kunt gaan bij het schrijven en wat
de regels en kenmerken zijn van de belangrijkste tekstsoorten.
- Naast technisch lezen en begrijpend lezen kennen we binnen in het leesonderwijs
ook nog het onderdeel waar het lezen van literaire teksten centraal staan.
o Het begrip literair moet je overigens ruim opvatten. Het gaat om
jeugdboeken als fictie. Onderwijs in jeugdliteratuur heef het doel om de
kinderen in aanraking te brengen met verschillende literaire genres, hun
literaire smaak te ontwikkelen en ze te laten genieten van het lezen
jeugdboeken. Op die manier hopen we kinderen te motiveren tot
zelfstandig lezen.
o Naast de term jeugdliteratuur gebruiken we ook begrippen als:
§ Belevend lezen
§ Waarderend lezen
§ Leesbevordering
- Bij taalbeschouwing wil je kinderen leren te reflecteren op de taalvorm, de manier
waarop iets is verwoord en het gebruik van taal. Het gaat erom dat kinderen in de
vorm van de taal bijzonderheden en regelmaat ontdekken.
o Een belangrijk onderdeel van de taalbeschouwing is de traditionele
grammatica, waarbij kinderen zinnen moeten ontleden in zinsdelen en de
verschillende soorten woorden kunnen benoemen. Sommige methoden
onder scheiden wel tussen taalbeschouwing (dat meer betrekking heeft
op algemene taalverschijnselen) en grammatica (waarbij het gaat om
zinsontleding en woordbenoeming)
- Bij spelling gaat het erom dat de kinderen de meest voorkomende woorden correct
kunnen schrijven en de belangrijkste spellingsregels kunnen toepassen. Ook het
kunnen hanteren van de regels voor de interpunctie behoort tot het
spellingsonderwijs.
- Functies van taal:
o De communicatieve/sociale functie:
§ Zelfhandhaving
• Ze beschermt zichzelf en verdedigd wat ze heeft.
§ Zelfsturing
• Ze ordent met woorden haar handelen en kondigt haar
plannen aan.
§ Sturing van anderen
Hoofdstuk 2 à Taalonderwijs en taal
- De meeste scholen besteden er per week zo’n 8 uur aan taal. Kinderen leren
moeiteloos hun moedertaal zonder te veel inspanning. Kinderen maken zich de taal
eigen in de normale interactie met hun omgeving.
- 5 goede argumenten om apart onderwijs te geven in taal:
o Schriftelijke taalvaardigheid leren kinderen niet spontaan
§ Kinderen leren wel spontaan spreken, maar de schriftelijke
taalvaardigheid komt ze niet vanzelf aanwaaien. Er zijn natuurlijk
kinderen die zichzelf leren lezen en schrijven, maar het gros van de
kinderen heeft toch de hulp nodig van een leesmethode en een
spellingmethode.
o Niet alle kinderen kunnen zich zelfstandig een bepaald niveau van
taalvaardigheid eigen maken.
§ Er zijn veel kinderen die niet het Standaardnederlands dat op de
basisschool gebruikt wordt als moedertaal hebben. Dergelijke
kinderen met een enorme achterstand de basisschool binnen en als
je daar niets aan doet, wordt het alleen maar groter. Daarnaast zijn
er ook taalzwakke kinderen, die moeilijk iets onder woorden kunnen
brengen of moeite hebben met lezen en spellen.
o Op school leer je een ander soort taalgebruik dan in het dagelijks leven
§ Op school wordt Standaardnederlands gesproken. Dat is de
oFiciële taal in Nederland, die je ook op de radio en de televisie
gesproken wordt. Het Standaardnederlands is een andere taal dan
je bijvoorbeeld op de markt of voetbalstadion hoort. Het is een wat
oFiciële taal, waar de nadruk meer ligt op goed formuleren en
verzorgd spreken.
o Bepaalde taalvormen leer je alleen met behulp van taalonderwijs
§ Je leert bepaalde taalvormen niet in het dagelijkse taalgebruik en bij
de verschillende vakken op de basisschool is er ook geen tijd voor.
Bij die vakken gaat het erom dat je iets leert van de wereld om je
heen en de taal is een communicatiemiddel. Als kinderen daar
brieven moeten schrijven of verslagen moeten maken, gaat het
vooral om de inhoud en niet om de manier van verslaglegging.
o Als je kinderen plezier in het lezen van boeken wilt bijbrengen, dan moet je
daar aparte aandacht aan besteden.
§ Je kunt het plezier in lezen alleen bevorderen als je kinderen op zijn
minst in aanraking brengt met boeken. Het plezier in het lezen van
, boeken kun je nog verdiepen door gericht aandacht te besteden aan
bijzonderheden van teksten.
- Bij mondelinge taalvaardigheid staat het spreken en luisteren en het voeren van
allerlei mondelinge gespreksvormen centraal. Het gaat erom dat de kinderen
ervaring opdoen met bepaalde mondelinge taalvormen, zoals discussie of een
spreekbeurt en dat ze leren om bepaalde spreek-luister strategieën te hanteren.
- Bij het domein woordenschat gaat het om het aanleren van de betekenis van
nieuwe woorden, uitdrukkingen, zegswijzen en spreekwoorden. Ook willen we
kinderen strategieën leren om achter de betekenis van onbekende woorden te
komen. Het onderdeel woordenschat is de laatste jaren belangrijker geworden door
de toename van niet-Nederlandse kinderen in het onderwijs. De ontwikkeling van
de woordenschat hangt nauw samen met de ontwikkeling van mondelinge
taalontwikkeling.
- Onder de geletterdheid verstaan we het vermogen om schriftelijke taal te begrijpen
en te gebruiken. In de ontwikkeling van de geletterdheid worden drie stadia
onderscheiden: ontluikende geletterdheid, beginnende geletterdheid en
gevorderde geletterdheid.
o Ontluikende geletterdheid: bedoelen we de ontwikkeling van de
geletterdheid in de voorschoolse periode van nul tot 4 jaar.
o Beginnende geletterdheid: heeft betrekking op de ontwikkeling van de
geletterdheid in de groepen 1 t/m 3 in de basisschool.
o Gevorderde geletterdheid: beslaat de periode na groep 3.
- Leren lezen in groep 3 = aanvankelijke lezen
- Met het woord aanvankelijk duiden we ook een weer een fase aan in het
leesonderwijs. Naast aanvankelijk lezen kennen we ook het voortgezet lezen. Hier
gaat het om na groep 3.
- Bij het aanvankelijk lezen willen we kinderen de beginselen van het leren lezen
bijbrengen. Aanvankelijk lezen speelt zich af in de eerste helft van groep 3.
- Voortgezet technisch lezen:
o Begrijpend lezen:
§ Een andere vorm van technisch lezen is begrijpend lezen. Hierbij
gaat het om het begrijpen van de tekst, het achterhalen van de
bedoeling.
§ Je kunt erachter komen of een kind de tekst begrepen heeft door het
stellen van allerlei vragen over de betekenis van de woorden en
uitdrukkingen, de verbanden in een tekst of de bedoeling van de
schrijver.
o Technisch lezen:
§ Ook bij technisch lezen gaat het om het kunnen ontcijferen van de
letters en hardop lezen van woorden, maar er wordt ook aandacht
besteed aan eFiciënte lees strategieën.
, § Het doel van het voortgezet technische lezen is de vaardigheid van
het decoderen van teksten te vergroten. Het gaat dus niet alleen om
het vlot en nauwkeurig kunnen lezen van de tekst, niet om het
begrijpen wat je leest.
- Bij stellen gaat het om het schrijven van teksten. Kinderen moeten hun gedachten,
ervaringen en waarnemingen kunnen weergeven in de vorm van verschillende
soorten teksten. Ze moeten weten hoe jet te werk kunt gaan bij het schrijven en wat
de regels en kenmerken zijn van de belangrijkste tekstsoorten.
- Naast technisch lezen en begrijpend lezen kennen we binnen in het leesonderwijs
ook nog het onderdeel waar het lezen van literaire teksten centraal staan.
o Het begrip literair moet je overigens ruim opvatten. Het gaat om
jeugdboeken als fictie. Onderwijs in jeugdliteratuur heef het doel om de
kinderen in aanraking te brengen met verschillende literaire genres, hun
literaire smaak te ontwikkelen en ze te laten genieten van het lezen
jeugdboeken. Op die manier hopen we kinderen te motiveren tot
zelfstandig lezen.
o Naast de term jeugdliteratuur gebruiken we ook begrippen als:
§ Belevend lezen
§ Waarderend lezen
§ Leesbevordering
- Bij taalbeschouwing wil je kinderen leren te reflecteren op de taalvorm, de manier
waarop iets is verwoord en het gebruik van taal. Het gaat erom dat kinderen in de
vorm van de taal bijzonderheden en regelmaat ontdekken.
o Een belangrijk onderdeel van de taalbeschouwing is de traditionele
grammatica, waarbij kinderen zinnen moeten ontleden in zinsdelen en de
verschillende soorten woorden kunnen benoemen. Sommige methoden
onder scheiden wel tussen taalbeschouwing (dat meer betrekking heeft
op algemene taalverschijnselen) en grammatica (waarbij het gaat om
zinsontleding en woordbenoeming)
- Bij spelling gaat het erom dat de kinderen de meest voorkomende woorden correct
kunnen schrijven en de belangrijkste spellingsregels kunnen toepassen. Ook het
kunnen hanteren van de regels voor de interpunctie behoort tot het
spellingsonderwijs.
- Functies van taal:
o De communicatieve/sociale functie:
§ Zelfhandhaving
• Ze beschermt zichzelf en verdedigd wat ze heeft.
§ Zelfsturing
• Ze ordent met woorden haar handelen en kondigt haar
plannen aan.
§ Sturing van anderen
