SAMENVATTING
VERZEKERINGSRECHT 2024-2025
Handboek Praktisch verzekeringsrecht editie 2024
HOOFDSTUK 1: DE VERZEKERINGSWERELD
1. WAAROM VERZEKEREN?
Bescherming tegen gevaren/risico’s met financiële bedreiging (ziekte, ongeval,
overlijden, diefstal, brand, verlies inkomen, aanspraken schadeloosstelling of
aansprakelijkheid)
Drie beschermingswijzen MAAR bieden onvoldoende bescherming!:
- Preventie: preventieve maatregelen om risico te voorkomen (vb. dragen
veiligheidsgordel, plaatsen brandblusapparaten, …)
o Ontoereikend en ondoelmatig als kost van te treffen
maatregelen/middelen groter is dan de kost van de schade. Soms
preventie onmogelijk.
- Sparen: voldoende financiële middelen hebben bij realisatie risico’s
intertemporele spreiding van schade = spreiding van risico’s in tijd (vb.
provisie voor dubieuze debiteurs aanleggen)
o Omvang ramp/schade kan te groot zijn om met eigen spaarmiddelen
op te vangen. Of schade doet zich voor, voor er genoeg is gespaard.
- Solidariteit: kostenspreiding over verschillende personen interpersonele
spreiding van schade = spreiding van risico’s in de ruimte
o Sociale zekerheid enkel betrekking op bepaalde risico’s (‘sociale
risico’s’
Daarom: VERZEKERING: techniek om meer risico’s te spreiden in de tijd en tussen
personen en tussen dragers van gelijksoortig risico.
2. DE OORSPRONG VAN VERZEKEREN
2.1. VOOR CHRISTUS
Zoenoffers als “verzekeringspremies” en schatten die werden mee begraven met
de doden.
Bij Egyptenaren eerste begrafenisverenigingen, gemeenschappelijke kassen om
uitvaart te verzekeren. Hammoeribi (stichter Babylon) is eerste
verzekeringswetgver (Wetboek van Hammoeribi met vergoeding voor schade bij
diefstal)
Grieken en Romeinen kenden begrafenisfondsen voor arme burgers. Betaalden
maandelijks een bijdrage. Kenden ook levenslange onderhoudsgelden op basis
van sterftetafels (inschatting levensverwachting).
1
,Kenden ook waarborg voor geldleningen om schip te bevrachten: lenen op
bodemerij = hypotheek op schip en lading.
2.2. NA CHRISTUS
Middeleeuwen: eerste gilden vereniging tegen gevaar van rampzalige
volksverhuizingen en terreurbenden. Verzekerd tegen brand en gevangenschap
door betalen losgeld. Later ook soort sociale zekerheid voor ziekte en overlijden.
Lijfrentemodel. Voorbeeld: Montes profani: banken leenden geld in ruil voor
levenslange rente.
Eerste moderne verzekeringsovereenkomsten vanaf 15 de eeuw.
Ontstaan schadeverzekering vanuit Lombardische zeeverzekering.
Idee brandverzekering en ontstaan ‘premieverzekeringsmaatschappijen” door
grote brand in Londen 1666.
17de eeuw: ontstaan Lloyds, nu Lloyds of London (verzekeringsbeurs). Brokers
komen zich aanbieden en de ‘underwriting members’ onderschrijven contracten.
Industriële revolutie leidde tot de verzekering van arbeidsongevallen.
Introductie auto vormde aanzet tot verzekering aansprakelijkheid.
Sociale zekerheid is een systeem van wettelijke volksverzekeringen.
Vooruitgang deed nieuwe risico’s ontstaan.
Milieurisico’s komen onder dekking te staan.
Terrorismeverzekering door 9/11
2.3. TOEKOMST
Sociale en economische noodwendigheid leidde tot verplichte
verzekeringen.
Steeds in beweging
o ‘nieuwe’ verzekeringen internetfraude
o Bestaande verzekeringen worden aangepast BA Privéleven:
drones
o Uitbreiding verplichte verzekeringen BA Autoverzekering: speed
pedelec
3. SOORTEN VERZEKERINGEN
3.1. ALGEMEEN
Indeling verschillende soorten verzekeringen niet evident. Bepaalde verzekering
kan in meer dan één hokje.
2
,Verzekeringswet Deel 4 hanteert maar 2 wettelijke indelingen:
- Schade- versus persoonsverzekering
- Verzekering tot vergoeding schade versus verzekering tot uitkering van
een vast bedrag
3.2. VERSCHILLENDE CLASSIFICATIES
1° wettelijke indeling:
- Schadeverzekeringen
o Patrimonium
o Brandverzekering en rechtsbijstandverzekering
o Art. 5, 15° Verzekeringswet
- Persoonsverzekeringen
o Persoon
o Levensverzekering
o Art. 5, 16° Verzekeringswet
2° wettelijke indeling:
- Vergoeding van schade
o Indemnitaire verzekering
Geleden schade als verzekerde
Veroorzaakte schade
o Art. 55, 3° Verzekeringswet
- Uitkering vast bedrag
o Forfaitaire verzekering
Levensverzekering: altijd!
Persoonsverzekering: andere dan leven: soms
o Art. 55, 4°
3° groep:
- Verplichte verzekeringen
o Bij of krachtens de wet
B.A. motorrijtuigen/jager
o Contractueel
Brandverzekering woonhuis
- Vrij te onderschrijven verzekeringen
o Omnium motorrijtuigen/levensverzekering
3
, 3.2.1. SCHADE- VERSUS PERSOONSVERZEKERING
Titel III en Titel IV van de Verzekeringswet: indeling in schade- en
persoonsverzekeringen
3.2.1.1. SCHADEVERZEKERINGEN
Art. 5, 15° Schadeverzekering: verzekering waarbij de verzekeringsprestatie
afhankelijk is van een onzeker voorval dat schade veroorzaakt aan iemands
vermogen.
Vergoedt aan verzekerde de schade aan zijn patrimonium of vermogen die
voortvloeit uit onzeker voorval.
Voorbeeld: zaakverzekeringen (incl. brand), aansprakelijkheidsverzekeringen,
rechtsbijstandsverzekeringen
Classificatie categorie schadeverzekering? algemene bepalingen + bepalingen
schadeverzekering naleven (art. 105 en 106) + verdere bepaling of het een
zaak-, aansprakelijkheids- of rechtsbijstandsverzekering is.
3.2.1.2. PERSOONSVERZEKERINGEN
Art. 5, 16° Persoonsverzekering: verzekering waarbij de verzekeringsprestatie of
premie afhankelijk is van een onzeker voorval dat iemands leven, fysieke
integratie of gezinstoestand aantast.
= kapitaalverzekering. Premie én vergoeding afhankelijk van voordoen onzeker
voorval dat iemands leven, fysieke integriteit of gezinstoestand aantast.
Voorbeeld: levensverzekeringen, “persoonsverzekeringen andere dan
levensverzekeringen” (ziekteverzekeringen, hospitalisatieverzekering, …)
Persoon, en niet patrimonium is het voorwerp van verzekering.
Vooraf overeengekomen kapitaal dat uitbetaald wordt bij voordoen onzekere
gebeurtenis.
Classificatie categorie persoonsverzekering? algemene bepalingen +
bepalingen persoonsverzekering naleven (art. 158 t.e.m. 159) + verdere bepaling
of het een persoonsverzekering of levensverzekering is.
3.2.2. VERZEKERING TOT VERGOEDING VAN SCHADE VERSUS
VERZEKERING TOT UITKERING VAN EEN VAST BEDRAG
3.2.2.1. VERZEKERINGEN TOT VERGOEDING VAN SCHADE
Art. 55, 3°: Verzekering tot vergoeding van schade: verzekering waarbij de
verzekeraar zich ertoe verbindt de prestatie te leveren die nodig is om de schade
die de verzekerde geleden heeft of waarvoor hij aansprakelijk is, geheel of
gedeeltelijk te vergoeden.
4
VERZEKERINGSRECHT 2024-2025
Handboek Praktisch verzekeringsrecht editie 2024
HOOFDSTUK 1: DE VERZEKERINGSWERELD
1. WAAROM VERZEKEREN?
Bescherming tegen gevaren/risico’s met financiële bedreiging (ziekte, ongeval,
overlijden, diefstal, brand, verlies inkomen, aanspraken schadeloosstelling of
aansprakelijkheid)
Drie beschermingswijzen MAAR bieden onvoldoende bescherming!:
- Preventie: preventieve maatregelen om risico te voorkomen (vb. dragen
veiligheidsgordel, plaatsen brandblusapparaten, …)
o Ontoereikend en ondoelmatig als kost van te treffen
maatregelen/middelen groter is dan de kost van de schade. Soms
preventie onmogelijk.
- Sparen: voldoende financiële middelen hebben bij realisatie risico’s
intertemporele spreiding van schade = spreiding van risico’s in tijd (vb.
provisie voor dubieuze debiteurs aanleggen)
o Omvang ramp/schade kan te groot zijn om met eigen spaarmiddelen
op te vangen. Of schade doet zich voor, voor er genoeg is gespaard.
- Solidariteit: kostenspreiding over verschillende personen interpersonele
spreiding van schade = spreiding van risico’s in de ruimte
o Sociale zekerheid enkel betrekking op bepaalde risico’s (‘sociale
risico’s’
Daarom: VERZEKERING: techniek om meer risico’s te spreiden in de tijd en tussen
personen en tussen dragers van gelijksoortig risico.
2. DE OORSPRONG VAN VERZEKEREN
2.1. VOOR CHRISTUS
Zoenoffers als “verzekeringspremies” en schatten die werden mee begraven met
de doden.
Bij Egyptenaren eerste begrafenisverenigingen, gemeenschappelijke kassen om
uitvaart te verzekeren. Hammoeribi (stichter Babylon) is eerste
verzekeringswetgver (Wetboek van Hammoeribi met vergoeding voor schade bij
diefstal)
Grieken en Romeinen kenden begrafenisfondsen voor arme burgers. Betaalden
maandelijks een bijdrage. Kenden ook levenslange onderhoudsgelden op basis
van sterftetafels (inschatting levensverwachting).
1
,Kenden ook waarborg voor geldleningen om schip te bevrachten: lenen op
bodemerij = hypotheek op schip en lading.
2.2. NA CHRISTUS
Middeleeuwen: eerste gilden vereniging tegen gevaar van rampzalige
volksverhuizingen en terreurbenden. Verzekerd tegen brand en gevangenschap
door betalen losgeld. Later ook soort sociale zekerheid voor ziekte en overlijden.
Lijfrentemodel. Voorbeeld: Montes profani: banken leenden geld in ruil voor
levenslange rente.
Eerste moderne verzekeringsovereenkomsten vanaf 15 de eeuw.
Ontstaan schadeverzekering vanuit Lombardische zeeverzekering.
Idee brandverzekering en ontstaan ‘premieverzekeringsmaatschappijen” door
grote brand in Londen 1666.
17de eeuw: ontstaan Lloyds, nu Lloyds of London (verzekeringsbeurs). Brokers
komen zich aanbieden en de ‘underwriting members’ onderschrijven contracten.
Industriële revolutie leidde tot de verzekering van arbeidsongevallen.
Introductie auto vormde aanzet tot verzekering aansprakelijkheid.
Sociale zekerheid is een systeem van wettelijke volksverzekeringen.
Vooruitgang deed nieuwe risico’s ontstaan.
Milieurisico’s komen onder dekking te staan.
Terrorismeverzekering door 9/11
2.3. TOEKOMST
Sociale en economische noodwendigheid leidde tot verplichte
verzekeringen.
Steeds in beweging
o ‘nieuwe’ verzekeringen internetfraude
o Bestaande verzekeringen worden aangepast BA Privéleven:
drones
o Uitbreiding verplichte verzekeringen BA Autoverzekering: speed
pedelec
3. SOORTEN VERZEKERINGEN
3.1. ALGEMEEN
Indeling verschillende soorten verzekeringen niet evident. Bepaalde verzekering
kan in meer dan één hokje.
2
,Verzekeringswet Deel 4 hanteert maar 2 wettelijke indelingen:
- Schade- versus persoonsverzekering
- Verzekering tot vergoeding schade versus verzekering tot uitkering van
een vast bedrag
3.2. VERSCHILLENDE CLASSIFICATIES
1° wettelijke indeling:
- Schadeverzekeringen
o Patrimonium
o Brandverzekering en rechtsbijstandverzekering
o Art. 5, 15° Verzekeringswet
- Persoonsverzekeringen
o Persoon
o Levensverzekering
o Art. 5, 16° Verzekeringswet
2° wettelijke indeling:
- Vergoeding van schade
o Indemnitaire verzekering
Geleden schade als verzekerde
Veroorzaakte schade
o Art. 55, 3° Verzekeringswet
- Uitkering vast bedrag
o Forfaitaire verzekering
Levensverzekering: altijd!
Persoonsverzekering: andere dan leven: soms
o Art. 55, 4°
3° groep:
- Verplichte verzekeringen
o Bij of krachtens de wet
B.A. motorrijtuigen/jager
o Contractueel
Brandverzekering woonhuis
- Vrij te onderschrijven verzekeringen
o Omnium motorrijtuigen/levensverzekering
3
, 3.2.1. SCHADE- VERSUS PERSOONSVERZEKERING
Titel III en Titel IV van de Verzekeringswet: indeling in schade- en
persoonsverzekeringen
3.2.1.1. SCHADEVERZEKERINGEN
Art. 5, 15° Schadeverzekering: verzekering waarbij de verzekeringsprestatie
afhankelijk is van een onzeker voorval dat schade veroorzaakt aan iemands
vermogen.
Vergoedt aan verzekerde de schade aan zijn patrimonium of vermogen die
voortvloeit uit onzeker voorval.
Voorbeeld: zaakverzekeringen (incl. brand), aansprakelijkheidsverzekeringen,
rechtsbijstandsverzekeringen
Classificatie categorie schadeverzekering? algemene bepalingen + bepalingen
schadeverzekering naleven (art. 105 en 106) + verdere bepaling of het een
zaak-, aansprakelijkheids- of rechtsbijstandsverzekering is.
3.2.1.2. PERSOONSVERZEKERINGEN
Art. 5, 16° Persoonsverzekering: verzekering waarbij de verzekeringsprestatie of
premie afhankelijk is van een onzeker voorval dat iemands leven, fysieke
integratie of gezinstoestand aantast.
= kapitaalverzekering. Premie én vergoeding afhankelijk van voordoen onzeker
voorval dat iemands leven, fysieke integriteit of gezinstoestand aantast.
Voorbeeld: levensverzekeringen, “persoonsverzekeringen andere dan
levensverzekeringen” (ziekteverzekeringen, hospitalisatieverzekering, …)
Persoon, en niet patrimonium is het voorwerp van verzekering.
Vooraf overeengekomen kapitaal dat uitbetaald wordt bij voordoen onzekere
gebeurtenis.
Classificatie categorie persoonsverzekering? algemene bepalingen +
bepalingen persoonsverzekering naleven (art. 158 t.e.m. 159) + verdere bepaling
of het een persoonsverzekering of levensverzekering is.
3.2.2. VERZEKERING TOT VERGOEDING VAN SCHADE VERSUS
VERZEKERING TOT UITKERING VAN EEN VAST BEDRAG
3.2.2.1. VERZEKERINGEN TOT VERGOEDING VAN SCHADE
Art. 55, 3°: Verzekering tot vergoeding van schade: verzekering waarbij de
verzekeraar zich ertoe verbindt de prestatie te leveren die nodig is om de schade
die de verzekerde geleden heeft of waarvoor hij aansprakelijk is, geheel of
gedeeltelijk te vergoeden.
4
