Uitgebreide Wiskunde
Samenvatting VMBO TL
Hieronder vind je een uitgebreide samenvatting voor wiskunde VMBO TL, ontworpen om je optimaal voor te bereiden
op het examen. Elk onderwerp wordt grondig uitgelegd met extra stappen, meerdere voorbeelden, oefenvragen met
gedetailleerde oplossingen, valkuilen, en visuele hulpmiddelen zoals grafieken en diagrammen. Deze samenvatting is
twee keer zo uitgebreid als een standaardversie, gebaseerd op de syllabus en oudere examens (bijvoorbeeld 2021 en
2022), en maakt gebruik van webbronnen waar nodig.
Inhoudsopgave
1. Getallen en Bewerkingen
1.1 Soorten Getallen
1.2 Basisbewerkingen
1.3 Rekenregels
1.4 Breuken
1.5 Decimalen en Procenten
1.6 Sparen en Interest
2. Algebra
2.1 Algebraïsche Uitdrukkingen
2.2 Vergelijkingen Oplossen
2.3 Ongelijkheden
2.4 Functies
3. Meetkunde
3.1 Eigenschappen van Vormen
3.2 Oppervlakte en Omtrek
3.3 Inhoud en Oppervlakte
3.4 Coördinatengeometrie
4. Statistiek en Kansrekening
4.1 Gegevensverzameling en Weergave
4.2 Centrummaten
4.3 Spreidingsmaten
4.4 Kansrekening
5. Functies en Grafieken
5.1 Lineaire Functies
5.2 Kwadratische Functies
5.3 Exponentiële Functies
6. Meting en Trigonometrie
6.1 Eenheden en Omrekenen
, 6.2 Pythagoras
6.3 Trigonometrische Verhoudingen
1. Getallen en Bewerkingen
1.1 Soorten Getallen
Uitleg
Getallen vormen de basis van wiskunde en worden onderverdeeld in verschillende verzamelingen op basis van hun
eigenschappen. Het begrijpen van deze verzamelingen is essentieel, omdat het bepaalt welke bewerkingen je kunt
uitvoeren en hoe je ze toepast in praktische situaties.
Natuurlijke Getallen (ℕ): Dit zijn de telgetallen die beginnen bij 1: 1, 2, 3, 4, enzovoort. Ze worden gebruikt om
hoeveelheden te tellen, zoals het aantal appels in een mand.
Hele Getallen: Dit zijn de natuurlijke getallen inclusief 0: 0, 1, 2, 3, enzovoort. Nul is belangrijk omdat het een
neutraal element is bij optellen.
Gehele Getallen (ℤ): Dit omvat alle positieve en negatieve getallen, plus nul: ..., -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3, ... Negatieve
getallen zijn handig voor schulden of temperaturen onder nul.
Rationele Getallen (ℚ): Dit zijn getallen die als breuk geschreven kunnen worden in de vorm p/q, waarbij p en q
gehele getallen zijn en q ≠ 0. Voorbeelden zijn 1/2, -3/4, 0.75 (dat is 3/4), en 2 (dat is 2/1).
Irrationele Getallen: Dit zijn getallen die niet als breuk geschreven kunnen worden. Hun decimale uitbreiding is
oneindig en niet herhalend, zoals √2 (ongeveer 1,414...), π (ongeveer 3,141...), en e (ongeveer 2,718...).
Reële Getallen (ℝ): Dit omvat alle rationele en irrationele getallen. Ze vullen de hele getallenlijn en worden
gebruikt in vrijwel alle wiskundige toepassingen.
Visueel Hulpmiddel
Hier is een beschrijving van een Venn-diagram dat je kunt tekenen:
Teken een grote cirkel en label deze "Reële Getallen (ℝ)".
Binnenin teken je een kleinere cirkel voor "Rationele Getallen (ℚ)".
Binnen de rationele getallen teken je een nog kleinere cirkel voor "Gehele Getallen (ℤ)", en daarbinnen een cirkel
voor "Hele Getallen", met daarbinnen "Natuurlijke Getallen (ℕ)".
Naast de rationele getallen, maar nog steeds in de reële getallen, plaats je "Irrationele Getallen".
Voorbeelden
1. Classificeer 5:
Het is een natuurlijk getal (ℕ), want het is een positief telgetal.
Het is een geheel getal (ℤ), want het kan positief, negatief of nul zijn (hier positief).
Het is rationeel (ℚ), want 5 = 5/1.
Het is reëel (ℝ), want het ligt op de getallenlijn.
2. Classificeer -3:
, Geen natuurlijk getal, want het is negatief.
Wel een geheel getal (ℤ).
Rationeel (ℚ), want -3 = -3/1.
Reëel (ℝ).
3. Classificeer 0.5:
Geen natuurlijk of geheel getal.
Rationeel (ℚ), want 0.5 = 1/2.
Reëel (ℝ).
4. Classificeer √2:
Geen rationeel getal, want het kan niet als breuk worden geschreven.
Irrationeel, want de decimale uitbreiding is oneindig en niet herhalend.
Reëel (ℝ).
5. Classificeer π:
Irrationeel, want oneindig en niet herhalend.
Reëel (ℝ).
Oefenvragen
1. Is -7 een natuurlijk getal? Waarom of waarom niet?
Stap-voor-stap oplossing:
1. Natuurlijke getallen beginnen bij 1 en zijn altijd positief.
2. -7 is negatief.
3. Conclusie: -7 is geen natuurlijk getal, want het is kleiner dan 1 en negatief.
Antwoord: Nee, want natuurlijke getallen zijn positieve telgetallen vanaf 1.
2. Geef een voorbeeld van een rationeel getal dat geen geheel getal is.
Stap-voor-stap oplossing:
1. Een rationeel getal is een breuk p/q (q ≠ 0).
2. Een geheel getal is een rond getal zonder decimaal, zoals -2, 0, 3.
3. Kies een breuk die geen geheel getal oplevert, zoals 1/2 = 0.5.
Antwoord: Bijvoorbeeld 1/2.
3. Tot welke verzamelingen behoort √9?
Stap-voor-stap oplossing:
1. Bereken √9 = 3.
2. Controleer: 3 is een natuurlijk getal (ℕ), want het is een positief telgetal.
3. 3 is een geheel getal (ℤ), want het is een rond getal.
4. 3 is rationeel (ℚ), want 3 = 3/1.
5. 3 is reëel (ℝ), want het ligt op de getallenlijn.
Antwoord: Natuurlijke getallen (ℕ), gehele getallen (ℤ), rationele getallen (ℚ), reële getallen (ℝ).
4. Is π een rationeel getal? Leg uit.
Stap-voor-stap oplossing:
1. Een rationeel getal kan als breuk p/q worden geschreven.
2. π ≈ 3,14159... is een oneindig, niet-herhalend decimaal.
3. Het kan niet als een eenvoudige breuk worden uitgedrukt.
4. Conclusie: π is irrationeel, geen rationeel getal.
, Antwoord: Nee, π is irrationeel, want de decimale uitbreiding is oneindig en niet herhalend.
5. Classificeer het getal 2.5.
Stap-voor-stap oplossing:
1. 2.5 is geen natuurlijk getal (alleen 1, 2, 3, ...).
2. Geen geheel getal (geen -2, 0, 1, ...).
3. Rationeel, want 2.5 = 5/2.
4. Reëel, want het ligt op de getallenlijn.
Antwoord: Rationeel (ℚ) en reëel (ℝ).
Valkuilen
Denken dat alle decimale getallen irrationeel zijn: Bijvoorbeeld, 0.25 = 1/4 is rationeel, niet irrationeel.
Nul als natuurlijk getal zien: Nul hoort bij de hele getallen, niet bij de natuurlijke getallen.
Alle wortels als irrationeel bestempelen: √4 = 2 is rationeel, terwijl √2 irrationeel is.
1.2 Basisbewerkingen
Uitleg
Basisbewerkingen (optellen, aftrekken, vermenigvuldigen, delen) zijn de bouwstenen van wiskunde. Bij het combineren
van deze bewerkingen is de volgorde essentieel, die wordt bepaald door de rekenregel PEMDAS (in het Nederlands:
Haakjes, Machten, Vermenigvuldigen/Delen, Optellen/Aftrekken).
Optellen: Het combineren van twee of meer hoeveelheden, bijvoorbeeld 3 + 4 = 7.
Aftrekken: Het verschil tussen twee hoeveelheden vinden, bijvoorbeeld 10 - 6 = 4.
Vermenigvuldigen: Herhaalde optelling, bijvoorbeeld 2 × 3 = 2 + 2 + 2 = 6.
Delen: Een hoeveelheid verdelen in gelijke delen, bijvoorbeeld 8 ÷ 2 = 4.
Volgorde (PEMDAS):
1. Haakjes eerst: Los op wat tussen haakjes staat.
2. Machten: Bereken kwadraten, wortels, enzovoort.
3. Vermenigvuldigen en Delen: Van links naar rechts.
4. Optellen en Aftrekken: Van links naar rechts.
Visueel Hulpmiddel
Teken een flowchart:
Start met een uitdrukking, bijvoorbeeld "(2 + 3) × 4".
Pijl naar "Haakjes: 2 + 3 = 5".
Pijl naar "Vermenigvuldigen: 5 × 4 = 20".
Eindresultaat: 20.
Voorbeelden
1. Bereken 2 + 3 × 4:
Stappen:
Samenvatting VMBO TL
Hieronder vind je een uitgebreide samenvatting voor wiskunde VMBO TL, ontworpen om je optimaal voor te bereiden
op het examen. Elk onderwerp wordt grondig uitgelegd met extra stappen, meerdere voorbeelden, oefenvragen met
gedetailleerde oplossingen, valkuilen, en visuele hulpmiddelen zoals grafieken en diagrammen. Deze samenvatting is
twee keer zo uitgebreid als een standaardversie, gebaseerd op de syllabus en oudere examens (bijvoorbeeld 2021 en
2022), en maakt gebruik van webbronnen waar nodig.
Inhoudsopgave
1. Getallen en Bewerkingen
1.1 Soorten Getallen
1.2 Basisbewerkingen
1.3 Rekenregels
1.4 Breuken
1.5 Decimalen en Procenten
1.6 Sparen en Interest
2. Algebra
2.1 Algebraïsche Uitdrukkingen
2.2 Vergelijkingen Oplossen
2.3 Ongelijkheden
2.4 Functies
3. Meetkunde
3.1 Eigenschappen van Vormen
3.2 Oppervlakte en Omtrek
3.3 Inhoud en Oppervlakte
3.4 Coördinatengeometrie
4. Statistiek en Kansrekening
4.1 Gegevensverzameling en Weergave
4.2 Centrummaten
4.3 Spreidingsmaten
4.4 Kansrekening
5. Functies en Grafieken
5.1 Lineaire Functies
5.2 Kwadratische Functies
5.3 Exponentiële Functies
6. Meting en Trigonometrie
6.1 Eenheden en Omrekenen
, 6.2 Pythagoras
6.3 Trigonometrische Verhoudingen
1. Getallen en Bewerkingen
1.1 Soorten Getallen
Uitleg
Getallen vormen de basis van wiskunde en worden onderverdeeld in verschillende verzamelingen op basis van hun
eigenschappen. Het begrijpen van deze verzamelingen is essentieel, omdat het bepaalt welke bewerkingen je kunt
uitvoeren en hoe je ze toepast in praktische situaties.
Natuurlijke Getallen (ℕ): Dit zijn de telgetallen die beginnen bij 1: 1, 2, 3, 4, enzovoort. Ze worden gebruikt om
hoeveelheden te tellen, zoals het aantal appels in een mand.
Hele Getallen: Dit zijn de natuurlijke getallen inclusief 0: 0, 1, 2, 3, enzovoort. Nul is belangrijk omdat het een
neutraal element is bij optellen.
Gehele Getallen (ℤ): Dit omvat alle positieve en negatieve getallen, plus nul: ..., -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3, ... Negatieve
getallen zijn handig voor schulden of temperaturen onder nul.
Rationele Getallen (ℚ): Dit zijn getallen die als breuk geschreven kunnen worden in de vorm p/q, waarbij p en q
gehele getallen zijn en q ≠ 0. Voorbeelden zijn 1/2, -3/4, 0.75 (dat is 3/4), en 2 (dat is 2/1).
Irrationele Getallen: Dit zijn getallen die niet als breuk geschreven kunnen worden. Hun decimale uitbreiding is
oneindig en niet herhalend, zoals √2 (ongeveer 1,414...), π (ongeveer 3,141...), en e (ongeveer 2,718...).
Reële Getallen (ℝ): Dit omvat alle rationele en irrationele getallen. Ze vullen de hele getallenlijn en worden
gebruikt in vrijwel alle wiskundige toepassingen.
Visueel Hulpmiddel
Hier is een beschrijving van een Venn-diagram dat je kunt tekenen:
Teken een grote cirkel en label deze "Reële Getallen (ℝ)".
Binnenin teken je een kleinere cirkel voor "Rationele Getallen (ℚ)".
Binnen de rationele getallen teken je een nog kleinere cirkel voor "Gehele Getallen (ℤ)", en daarbinnen een cirkel
voor "Hele Getallen", met daarbinnen "Natuurlijke Getallen (ℕ)".
Naast de rationele getallen, maar nog steeds in de reële getallen, plaats je "Irrationele Getallen".
Voorbeelden
1. Classificeer 5:
Het is een natuurlijk getal (ℕ), want het is een positief telgetal.
Het is een geheel getal (ℤ), want het kan positief, negatief of nul zijn (hier positief).
Het is rationeel (ℚ), want 5 = 5/1.
Het is reëel (ℝ), want het ligt op de getallenlijn.
2. Classificeer -3:
, Geen natuurlijk getal, want het is negatief.
Wel een geheel getal (ℤ).
Rationeel (ℚ), want -3 = -3/1.
Reëel (ℝ).
3. Classificeer 0.5:
Geen natuurlijk of geheel getal.
Rationeel (ℚ), want 0.5 = 1/2.
Reëel (ℝ).
4. Classificeer √2:
Geen rationeel getal, want het kan niet als breuk worden geschreven.
Irrationeel, want de decimale uitbreiding is oneindig en niet herhalend.
Reëel (ℝ).
5. Classificeer π:
Irrationeel, want oneindig en niet herhalend.
Reëel (ℝ).
Oefenvragen
1. Is -7 een natuurlijk getal? Waarom of waarom niet?
Stap-voor-stap oplossing:
1. Natuurlijke getallen beginnen bij 1 en zijn altijd positief.
2. -7 is negatief.
3. Conclusie: -7 is geen natuurlijk getal, want het is kleiner dan 1 en negatief.
Antwoord: Nee, want natuurlijke getallen zijn positieve telgetallen vanaf 1.
2. Geef een voorbeeld van een rationeel getal dat geen geheel getal is.
Stap-voor-stap oplossing:
1. Een rationeel getal is een breuk p/q (q ≠ 0).
2. Een geheel getal is een rond getal zonder decimaal, zoals -2, 0, 3.
3. Kies een breuk die geen geheel getal oplevert, zoals 1/2 = 0.5.
Antwoord: Bijvoorbeeld 1/2.
3. Tot welke verzamelingen behoort √9?
Stap-voor-stap oplossing:
1. Bereken √9 = 3.
2. Controleer: 3 is een natuurlijk getal (ℕ), want het is een positief telgetal.
3. 3 is een geheel getal (ℤ), want het is een rond getal.
4. 3 is rationeel (ℚ), want 3 = 3/1.
5. 3 is reëel (ℝ), want het ligt op de getallenlijn.
Antwoord: Natuurlijke getallen (ℕ), gehele getallen (ℤ), rationele getallen (ℚ), reële getallen (ℝ).
4. Is π een rationeel getal? Leg uit.
Stap-voor-stap oplossing:
1. Een rationeel getal kan als breuk p/q worden geschreven.
2. π ≈ 3,14159... is een oneindig, niet-herhalend decimaal.
3. Het kan niet als een eenvoudige breuk worden uitgedrukt.
4. Conclusie: π is irrationeel, geen rationeel getal.
, Antwoord: Nee, π is irrationeel, want de decimale uitbreiding is oneindig en niet herhalend.
5. Classificeer het getal 2.5.
Stap-voor-stap oplossing:
1. 2.5 is geen natuurlijk getal (alleen 1, 2, 3, ...).
2. Geen geheel getal (geen -2, 0, 1, ...).
3. Rationeel, want 2.5 = 5/2.
4. Reëel, want het ligt op de getallenlijn.
Antwoord: Rationeel (ℚ) en reëel (ℝ).
Valkuilen
Denken dat alle decimale getallen irrationeel zijn: Bijvoorbeeld, 0.25 = 1/4 is rationeel, niet irrationeel.
Nul als natuurlijk getal zien: Nul hoort bij de hele getallen, niet bij de natuurlijke getallen.
Alle wortels als irrationeel bestempelen: √4 = 2 is rationeel, terwijl √2 irrationeel is.
1.2 Basisbewerkingen
Uitleg
Basisbewerkingen (optellen, aftrekken, vermenigvuldigen, delen) zijn de bouwstenen van wiskunde. Bij het combineren
van deze bewerkingen is de volgorde essentieel, die wordt bepaald door de rekenregel PEMDAS (in het Nederlands:
Haakjes, Machten, Vermenigvuldigen/Delen, Optellen/Aftrekken).
Optellen: Het combineren van twee of meer hoeveelheden, bijvoorbeeld 3 + 4 = 7.
Aftrekken: Het verschil tussen twee hoeveelheden vinden, bijvoorbeeld 10 - 6 = 4.
Vermenigvuldigen: Herhaalde optelling, bijvoorbeeld 2 × 3 = 2 + 2 + 2 = 6.
Delen: Een hoeveelheid verdelen in gelijke delen, bijvoorbeeld 8 ÷ 2 = 4.
Volgorde (PEMDAS):
1. Haakjes eerst: Los op wat tussen haakjes staat.
2. Machten: Bereken kwadraten, wortels, enzovoort.
3. Vermenigvuldigen en Delen: Van links naar rechts.
4. Optellen en Aftrekken: Van links naar rechts.
Visueel Hulpmiddel
Teken een flowchart:
Start met een uitdrukking, bijvoorbeeld "(2 + 3) × 4".
Pijl naar "Haakjes: 2 + 3 = 5".
Pijl naar "Vermenigvuldigen: 5 × 4 = 20".
Eindresultaat: 20.
Voorbeelden
1. Bereken 2 + 3 × 4:
Stappen:
