Hoofdstuk 3: De Bruyn et al. (2003)
ediagnostische cyclusis een stapsgewijze aanpakdie psychologen gebruiken om
D
problemen van cliënten te begrijpen en oplossingen aan te reiken. Deze cyclus helpt bij het
omzetten van vage hulpvragen van cliënten in concrete adviezen.
Van hulpvraag tot cyclus
Hulpvraag, vraagstelling, onderzoeksvraag en type diagnostisch onderzoek
et diagnostisch proces begint bij de aanmelding van een cliënt met één of meerdere
H
hulpvragen, zoals: “Mijn kind luistert niet en ik weet niet wat ik moet doen”. Deze hulpvraag
is vaak vaag of onvolledig geformuleerd.
In samenwerking met de cliënt herformuleert dediagnosticus(bijvoorbeeld een
orthopedagoog of psycholoog) de hulpvraag tot een duidelijkediagnostische hulpvraag.
Vervolgens wordt deze vertaald naar eenonderzoeksvraag,die past bij een specifiek type
diagnostisch onderzoek.
Type diagnostisch Waar gaat het over? Prototype diagnostische hulpvraag
onderzoek
Verhelderend onderzoek Wat is precies het probleem? oe moet ik verwoorden wat ik t.o.v dit kind
H
ervaar?
Onderkennend onderzoek Wat is er echt aan de hand? Wat is er met dit kind aan de hand?
Verklarend onderzoek Waarom is dit aan de hand? Waarom is dit met dit kind aan de hand?
Indicerend onderzoek Wat kunnen we het beste doen? Hoe kan dit kind het beste geholpen worden?
fhankelijk van de situatie is één type onderzoek soms genoeg, maar soms zijn alle vier
A
nodig.
et op!Niet elke hulpvraag is automatisch geschiktvoor diagnostiek. Sommige hulpvragen
L
leiden helemaal niet tot onderzoek (bijvoorbeeld omdat het probleem buiten het werkveld
van de diagnosticus valt).
Diagnostische hulpvraag en scenario’s
en cliënt komt meestal niet met één duidelijke hulpvraag, maar met meerdere vragen door
E
elkaar. Dit kunnen verschillende soorten hulpvragen zijn (verhelderende, onderkennende,
verklarende en/of indicerende). In dat geval moeten er meerdere typen onderzoek gedaan
worden.
Sommige onderzoeken kunnen pas uitgevoerd worden als eerdere vragen zijn beantwoord
➔ Je kunt pas bepalen hoe iemand geholpen moet worden (indicatie), als je eerst weet
wat er precies aan de hand is (onderkenning).
Er is dus een logische volgorde in hoe onderzoek wordt opgebouwd. Die vaste volgorde
heet eendiagnostisch scenario.
, e eerste stap isverhelderend onderzoek, want je moet eerst goed begrijpen wat de cliënt
D
bedoelt met zijn hulpvraag. Soms is dat al genoeg, dan hoeft er geen vervolgonderzoek te
komen. Dat noemen we een:
● 0-scenario→ alleen verheldering is genoeg, geen verderonderzoek nodig.
Als er wel vervolgonderzoek komt, dan noem je het:
● 1-scenario→ verheldering + 1 extra type onderzoek
● 2-scenario→ verheldering + 2 extra type onderzoeken
● 3-scenario→ is het meest volledig en bevat alle vierde typen onderzoek.
Voorbeeld van een 3-scenario
1. Verheldering → Wat ervaart de cliënt?
2. Onderkenning → Wat is het probleem precies?
3. Verklaring → Waarom is dat zo?
4. Indicatie → Wat is de beste manier van helpen?
Onderzoekstype Stap Wat doet de Code
diagnose?
Verhelderend 1 Klachtanalyse KA
Onderkennend 2 Probleemanalyse PA
Verklarend 3 Verklaringsanalyse VA
Indicerend 4 Indicatieanalyse IA
Verschillende typen diagnose en typen diagnostische hypothese
In de praktijk wordt het woord diagnose vaak op twee manieren gebruikt:
● Onderkenning van een stoornis → bijvoorbeeld: “Het kind heeft ADHD.”
● Verklaring van een stoornis of probleem → bijvoorbeeld: “Haar gedragsproblemen
komen door een onveilige hechting.”
aar in dit hoofdstuk gebruiken we het woord'diagnose'voor de uitkomst van elk type
M
diagnostisch onderzoek – dus niet alleen voor het vaststellen van een stoornis, maar ook
voor verheldering, onderkenning, verklaring en indicatie (zie tabel hieronder).
endiagnostische hypotheseis een voorlopige uitspraakof inschatting, die later nog
E
getoetst moet worden met feiten of gegevens. Ook kun je bij elk type onderzoek een
bijpassende hypothese hebben (zie tabel hieronder).
Type onderzoek Bijbehorende diagnose Bijbehorende hypothese
Verhelderend Verhelderende diagnose Verhelderende hypothese
Onderkennend Onderkennende diagnose Onderkennende hypothese
Verklarend Verklarende diagnose Verklarende hypothese
ediagnostische cyclusis een stapsgewijze aanpakdie psychologen gebruiken om
D
problemen van cliënten te begrijpen en oplossingen aan te reiken. Deze cyclus helpt bij het
omzetten van vage hulpvragen van cliënten in concrete adviezen.
Van hulpvraag tot cyclus
Hulpvraag, vraagstelling, onderzoeksvraag en type diagnostisch onderzoek
et diagnostisch proces begint bij de aanmelding van een cliënt met één of meerdere
H
hulpvragen, zoals: “Mijn kind luistert niet en ik weet niet wat ik moet doen”. Deze hulpvraag
is vaak vaag of onvolledig geformuleerd.
In samenwerking met de cliënt herformuleert dediagnosticus(bijvoorbeeld een
orthopedagoog of psycholoog) de hulpvraag tot een duidelijkediagnostische hulpvraag.
Vervolgens wordt deze vertaald naar eenonderzoeksvraag,die past bij een specifiek type
diagnostisch onderzoek.
Type diagnostisch Waar gaat het over? Prototype diagnostische hulpvraag
onderzoek
Verhelderend onderzoek Wat is precies het probleem? oe moet ik verwoorden wat ik t.o.v dit kind
H
ervaar?
Onderkennend onderzoek Wat is er echt aan de hand? Wat is er met dit kind aan de hand?
Verklarend onderzoek Waarom is dit aan de hand? Waarom is dit met dit kind aan de hand?
Indicerend onderzoek Wat kunnen we het beste doen? Hoe kan dit kind het beste geholpen worden?
fhankelijk van de situatie is één type onderzoek soms genoeg, maar soms zijn alle vier
A
nodig.
et op!Niet elke hulpvraag is automatisch geschiktvoor diagnostiek. Sommige hulpvragen
L
leiden helemaal niet tot onderzoek (bijvoorbeeld omdat het probleem buiten het werkveld
van de diagnosticus valt).
Diagnostische hulpvraag en scenario’s
en cliënt komt meestal niet met één duidelijke hulpvraag, maar met meerdere vragen door
E
elkaar. Dit kunnen verschillende soorten hulpvragen zijn (verhelderende, onderkennende,
verklarende en/of indicerende). In dat geval moeten er meerdere typen onderzoek gedaan
worden.
Sommige onderzoeken kunnen pas uitgevoerd worden als eerdere vragen zijn beantwoord
➔ Je kunt pas bepalen hoe iemand geholpen moet worden (indicatie), als je eerst weet
wat er precies aan de hand is (onderkenning).
Er is dus een logische volgorde in hoe onderzoek wordt opgebouwd. Die vaste volgorde
heet eendiagnostisch scenario.
, e eerste stap isverhelderend onderzoek, want je moet eerst goed begrijpen wat de cliënt
D
bedoelt met zijn hulpvraag. Soms is dat al genoeg, dan hoeft er geen vervolgonderzoek te
komen. Dat noemen we een:
● 0-scenario→ alleen verheldering is genoeg, geen verderonderzoek nodig.
Als er wel vervolgonderzoek komt, dan noem je het:
● 1-scenario→ verheldering + 1 extra type onderzoek
● 2-scenario→ verheldering + 2 extra type onderzoeken
● 3-scenario→ is het meest volledig en bevat alle vierde typen onderzoek.
Voorbeeld van een 3-scenario
1. Verheldering → Wat ervaart de cliënt?
2. Onderkenning → Wat is het probleem precies?
3. Verklaring → Waarom is dat zo?
4. Indicatie → Wat is de beste manier van helpen?
Onderzoekstype Stap Wat doet de Code
diagnose?
Verhelderend 1 Klachtanalyse KA
Onderkennend 2 Probleemanalyse PA
Verklarend 3 Verklaringsanalyse VA
Indicerend 4 Indicatieanalyse IA
Verschillende typen diagnose en typen diagnostische hypothese
In de praktijk wordt het woord diagnose vaak op twee manieren gebruikt:
● Onderkenning van een stoornis → bijvoorbeeld: “Het kind heeft ADHD.”
● Verklaring van een stoornis of probleem → bijvoorbeeld: “Haar gedragsproblemen
komen door een onveilige hechting.”
aar in dit hoofdstuk gebruiken we het woord'diagnose'voor de uitkomst van elk type
M
diagnostisch onderzoek – dus niet alleen voor het vaststellen van een stoornis, maar ook
voor verheldering, onderkenning, verklaring en indicatie (zie tabel hieronder).
endiagnostische hypotheseis een voorlopige uitspraakof inschatting, die later nog
E
getoetst moet worden met feiten of gegevens. Ook kun je bij elk type onderzoek een
bijpassende hypothese hebben (zie tabel hieronder).
Type onderzoek Bijbehorende diagnose Bijbehorende hypothese
Verhelderend Verhelderende diagnose Verhelderende hypothese
Onderkennend Onderkennende diagnose Onderkennende hypothese
Verklarend Verklarende diagnose Verklarende hypothese
