Samenvatting hoorcolleges bestuursrecht 2
Hoorcollege 1: Aard van het bestuursrecht. Partijen in het
bestuursrecht
Onderwerp 1: Aard van het bestuursrecht
Functies van het bestuursrecht:
• Instrumentele functie het vaststellen van regels door de WIFZ en
het bestuur is een middel om bepaalde doelen te bereiken.
• Legitimerende functie bestuursoptreden moet een wettelijke
grondslag hebben
• Waarborg functie de rechtspositie van de burger tegen de
overheid wordt gewaarborgd doordat het bestuursoptreden is
gebonden aan regels. Dit houdt dus in dat het bestuur zich moet
houden aan de geschreven en ongeschreven normen
De 3 functies staan in spanning tot elkaar. Er moet altijd gelet worden op
de vraag of de maatregelen die de overheid neemt proportioneel is en of
de fundamentele vrijheden niet onnodig onderdruk komen te staan. Te
veel aan waarborgen kan afbreuk doen aan de slagvaardigheid van het
bestuur en daarmee dus de instrumentele functie. Die afwegen worden
gemaakt door de wetgever maar ook de rechters (houden oog op het
algemeen belang).
Optimaliseringsgebod geldt vanwege de spanning tussen de 3 functies. Er
moet een oplossing gezocht worden die aan alle 3 de functies zoveel
mogelijk recht doet want niet alle 3 de functies kunnen tegelijk volledig
verwezenlijkt worden.
Gelede normstelling tussen wet en burger zitten 1 of meer
bestuursorganen met hun eigen bevoegdheden. Je kunt het bestuursrecht
niet enkel uit de wet kennen maar uit een samenstel van hogere en lagere
rechtsbeslissingen.
Onderwerp 2. Partijen in het bestuursrecht I: bestuursorgaan (art.
1:1 Awb)
Al bekend: Art. 1:1 lid 1 Awb: a-organen en b-organen.
A-orgaan (sub a): een orgaan van een rechtspersoon die krachtens
publiekrecht is ingesteld, […] Art 2:1, lid 1 Bw
• Organen van openbare lichamen, bijv. ministers, regering, College
van B en W, burgemeester, etc. Een stichting is nooit een a-orgaan.
Dus een orgaan van een publiekrechtelijke rechtspersoon.
• Organen van ‘rechtspersonen sui generis’, bijvoorbeeld het bestuur
van de Dienst Wegverkeer (art. 4a Wegenverkeerswet: Er is een
Dienst Wegverkeer, in het maatschappelijk verkeer aangeduid als
RDW. De dienst bezit rechtspersoonlijkheid en is gevestigd te
Zoetermeer deze organen zijn in een bijzondere wet gecreëerd.
Ook openbare universiteiten zoals de UVA.
1
,Het doet er niet toe of ze openbaar gezag hebben of niet, ze zijn
bestuursorganen!!!
B-organen: Artikel 1:1 lid 1, sub b, Awb: een ander persoon of college,
met enig openbaar gezag bekleed.
Kenmerken
• Privaatrechtelijke rechtspersonen (bijv. stichting) of natuurlijke
personen
• Openbaar gezag: de bevoegdheid publiekrechtelijke
rechtshandelingen te verrichten eenzijdig de rechtspositie
(rechten of plichten) van andere rechtssubjecten vaststellen. Het
komt neer op het nemen van besluiten, hoeft niet schriftelijk te
zijn!! (Stopteken geven).
B-organen: 2 manieren van verkrijging van openbaar gezag:
a. Krachtens wettelijk voorschrift (met basis in wet), bijv.
– AFM en DNB
– APK-keuringsstation
– Hoofd van de school (Leerplichtwet) Niet altijd even
helder. De wetgever zegt meestal “die” mag dat doen, of je
hebt de medewerking van “die” nodig. De VU gaat uit van een
vereniging (Uni en het ziekenhuis) beide privaatrechtelijk.
Voor zover de VU initieel onderwijs verzorgt (wettelijk
erkende opleiding bachelor en master) is de
examencommissie met openbaar gezag bekleed.
b. Buitenwettelijk II: Er is sprake van een taak, welke door de
overheid aan zich is getrokken en welke door de rechtspersoon met
overheidsgeld wordt bekostigd uitspraak Stichting Silicose;
Ad b. Buitenwettelijk II (ABRS Stichting Silicose):
Het gaat hier om de overheid in vermoming. Dit zijn handelingen waarvan
als de overheid ze zelf zou verrichten, dan is het ook zeker een besluit
(bijv. een bijstandsuitkering of een gehandicapte voorziening). Als ze
worden uitbesteed door een stichting/b.v. die het gaat doen voor de
overheid, dan zegt de rechter dat de rechtsbescherming van de burger
niet verloren raakt. Het is niet zo dat iedereen die door de overheid in de
arm genomen wordt om een bepaalde taak te vervullen in dit geval met
openbaar gezag bekleed is:
Criteria: (cumulatief)
1. Het gaat om subsidie, uitkeringen of andere op geld waardeerbare
rechten;
2. De overheid bepaalt de criteria volgens welke de op geld
waardeerbare rechten worden verdeeld in beslissende mate (het
‘inhoudelijke vereiste’)
3. De overheid verschaft het geld waarmee de rechtspersoon de op
geld waardeerbare rechten in overwegende mate, in beginsel voor
ten minste twee derden (het ‘financieel vereiste’)
2
,Als hieraan is voldaan, dan is er sprake van een B-orgaan. De stichting
was een bestuursorgaan in de zin van de Awb.
B-organen: ‘voor zover’ (materieel verschil)
Je moet altijd bij A beginnen!!!!
• A-organen moeten zich in beginsel altijd aan bestuursrechtelijke
normen houden
– Algemene beginselen van behoorlijk bestuur (zie o.a.
Hoofdstuk 3 Awb)
– Ook bij privaatrechtelijke handelen (art. 3:1 lid 2 Awb en art.
3:14 BW)
• B-organen hoeven zich slechts aan bestuursrechtelijke normen te
houden “voor zover” zij handelen als bestuursorgaan B-organen
doen ook nog andere dingen, denk aan de APK-keurder die ook nog
een garage heeft. Het geldt dus alleen voor zover hij keuringen
verricht.
Het is altijd handig om te vragen of bijv. collectanten een CBF-keur
hebben. Dit is een keurmerk van het centraal bureau stichting werving.
Hier kunnen goede doelen zich aanmelden en een keurmerk krijgen. Een
minimum deel van de opbrengsten (25%) gaat dan ook daadwerkelijk
naar het goede doel waarvoor ze collecteren.
Is er sprake van een bestuursorgaan?
1. Is er sprake van een A orgaan? Nee? Dan b-orgaan
2. Is er sprake van een B-orgaan? Openbaar gezag bekleed: Wettelijke
bevoegdheid? Nee? Dan:
3. Silicose bestuursorgaan? 3 vereiste aan voldaan? Dan is er sprake
van een bestuursorgaan.
Discussie a.b.b.b. ook op niet-overheid?
• Argumenten vóór:
– A.b.b.b. zijn ontwikkeld om machtsongelijkheid te
compenseren. Die doet zich ook voor in private verhoudingen
– Overheid gebruikt vaak private partijen om publieke belagen
te behartigen (onderwijsinstellingen, zorginstellingen,
woningcorporaties). Dat leidt tot ‘weglekken’ van
publiekrechtelijke normering
• Argumenten tegen:
– Privaatrecht biedt via open normen (redelijkheid en
billijkheid, maatschappelijke zorgvuldigheid) alle ruimte voor
compensatie
– ‘Gebruik’ van private partijen door de overheid is geen
bruikbaar criterium voor afbakening
– Principieel: overheid is gebonden, niet-overheid is vrij, tenzij
bij of krachtens de wet gebonden.
Onderwerp 3. Partijen in het bestuursrecht II: belanghebbenden
(art. 1:2 Awb)
3
, Belanghebbende (art. 1:2 lid 1 Awb)
Adressaat van een besluit is altijd belanghebbende. (Je hoeft dus niet te
kijken naar de criteria). Het kan wel zijn dat de belanghebbende geen
procesbelang heeft omdat hij bijvoorbeeld subsidie aanvraagt en deze ook
krijgt.
Er staat met opzet “degene” in art 1:2, lid 1 Awb omdat er ook entiteiten
zijn die geen rechtspersonen of natuurlijke personen zijn.
Een feitelijk belang is voldoende, het hoeft dus niet zo te zijn dat je
geraakt wordt in rechtspositie (dat het je geld kost) het kan ook zo zijn
dat je voortaan tegen een lelijk gebouw moet aankijken.
Dit is erg casuïstisch Het hangt af van de feitelijke omstandigheden
van het geval.
Overige personen/entiteiten (‘derde-belanghebbenden) Art 1:2 Awb:
Cumulatief!!
• Objectief bepaalbaar niet alleen afspelen in de persoonlijke
levenssfeer/belevingswereld van de persoon. Anderen moeten het
belang ook kunnen delen.
• Persoonlijk individueel. Jouw belang moet je onderscheiden van
andere die het belang delen. (Singled out criterium) Voornamelijk
bij ruimtelijke besluiten zijn er steuncriteria (1 criterium is
voldoende):
– Nabijheidscriterium wonen in de nabijheid.
– Een omwonden heeft alleen belang als er sprake is van naar
objectieve maatstaven gemeten hinder van enige betekenis
(enkel zicht is niet alleen voldoende)
– Bedrijven concurrentie; in hoeverre worden ze economisch
geraakt door het besluit (afzetgebieden vergelijken). Dit is de
branche toets
• Eigen niet van iemand anders tenzij je een machtiging hebt. Als
natuurlijke persoon kun je nooit voor ideële belangen opkomen
(bijv. het milieu wordt er slechter van).
– Rechtspersonen kunnen opkomen voor hun eigen belang.
• Rechtstreeks niet afgeleid, (geen contractuele relatie of
familierelatie). De relatie tussen persoon en besluit moet
rechtstreeks zijn.
• Actueel niet in de onzekere toekomst afspelen, het moet zeker
gebeuren.
Statutair belanghebbenden (art. 1:2 lid 3 Awb) I: algemeen
• Rechtspersonen kunnen ook belanghebbende zijn als zij
algemene/collectieve belangen behartigen.
• Algemeen/collectief belang treedt in plaats van eigen belang.
• De overige eisen van lid 1 blijven van toepassing (OPERA)
4
Hoorcollege 1: Aard van het bestuursrecht. Partijen in het
bestuursrecht
Onderwerp 1: Aard van het bestuursrecht
Functies van het bestuursrecht:
• Instrumentele functie het vaststellen van regels door de WIFZ en
het bestuur is een middel om bepaalde doelen te bereiken.
• Legitimerende functie bestuursoptreden moet een wettelijke
grondslag hebben
• Waarborg functie de rechtspositie van de burger tegen de
overheid wordt gewaarborgd doordat het bestuursoptreden is
gebonden aan regels. Dit houdt dus in dat het bestuur zich moet
houden aan de geschreven en ongeschreven normen
De 3 functies staan in spanning tot elkaar. Er moet altijd gelet worden op
de vraag of de maatregelen die de overheid neemt proportioneel is en of
de fundamentele vrijheden niet onnodig onderdruk komen te staan. Te
veel aan waarborgen kan afbreuk doen aan de slagvaardigheid van het
bestuur en daarmee dus de instrumentele functie. Die afwegen worden
gemaakt door de wetgever maar ook de rechters (houden oog op het
algemeen belang).
Optimaliseringsgebod geldt vanwege de spanning tussen de 3 functies. Er
moet een oplossing gezocht worden die aan alle 3 de functies zoveel
mogelijk recht doet want niet alle 3 de functies kunnen tegelijk volledig
verwezenlijkt worden.
Gelede normstelling tussen wet en burger zitten 1 of meer
bestuursorganen met hun eigen bevoegdheden. Je kunt het bestuursrecht
niet enkel uit de wet kennen maar uit een samenstel van hogere en lagere
rechtsbeslissingen.
Onderwerp 2. Partijen in het bestuursrecht I: bestuursorgaan (art.
1:1 Awb)
Al bekend: Art. 1:1 lid 1 Awb: a-organen en b-organen.
A-orgaan (sub a): een orgaan van een rechtspersoon die krachtens
publiekrecht is ingesteld, […] Art 2:1, lid 1 Bw
• Organen van openbare lichamen, bijv. ministers, regering, College
van B en W, burgemeester, etc. Een stichting is nooit een a-orgaan.
Dus een orgaan van een publiekrechtelijke rechtspersoon.
• Organen van ‘rechtspersonen sui generis’, bijvoorbeeld het bestuur
van de Dienst Wegverkeer (art. 4a Wegenverkeerswet: Er is een
Dienst Wegverkeer, in het maatschappelijk verkeer aangeduid als
RDW. De dienst bezit rechtspersoonlijkheid en is gevestigd te
Zoetermeer deze organen zijn in een bijzondere wet gecreëerd.
Ook openbare universiteiten zoals de UVA.
1
,Het doet er niet toe of ze openbaar gezag hebben of niet, ze zijn
bestuursorganen!!!
B-organen: Artikel 1:1 lid 1, sub b, Awb: een ander persoon of college,
met enig openbaar gezag bekleed.
Kenmerken
• Privaatrechtelijke rechtspersonen (bijv. stichting) of natuurlijke
personen
• Openbaar gezag: de bevoegdheid publiekrechtelijke
rechtshandelingen te verrichten eenzijdig de rechtspositie
(rechten of plichten) van andere rechtssubjecten vaststellen. Het
komt neer op het nemen van besluiten, hoeft niet schriftelijk te
zijn!! (Stopteken geven).
B-organen: 2 manieren van verkrijging van openbaar gezag:
a. Krachtens wettelijk voorschrift (met basis in wet), bijv.
– AFM en DNB
– APK-keuringsstation
– Hoofd van de school (Leerplichtwet) Niet altijd even
helder. De wetgever zegt meestal “die” mag dat doen, of je
hebt de medewerking van “die” nodig. De VU gaat uit van een
vereniging (Uni en het ziekenhuis) beide privaatrechtelijk.
Voor zover de VU initieel onderwijs verzorgt (wettelijk
erkende opleiding bachelor en master) is de
examencommissie met openbaar gezag bekleed.
b. Buitenwettelijk II: Er is sprake van een taak, welke door de
overheid aan zich is getrokken en welke door de rechtspersoon met
overheidsgeld wordt bekostigd uitspraak Stichting Silicose;
Ad b. Buitenwettelijk II (ABRS Stichting Silicose):
Het gaat hier om de overheid in vermoming. Dit zijn handelingen waarvan
als de overheid ze zelf zou verrichten, dan is het ook zeker een besluit
(bijv. een bijstandsuitkering of een gehandicapte voorziening). Als ze
worden uitbesteed door een stichting/b.v. die het gaat doen voor de
overheid, dan zegt de rechter dat de rechtsbescherming van de burger
niet verloren raakt. Het is niet zo dat iedereen die door de overheid in de
arm genomen wordt om een bepaalde taak te vervullen in dit geval met
openbaar gezag bekleed is:
Criteria: (cumulatief)
1. Het gaat om subsidie, uitkeringen of andere op geld waardeerbare
rechten;
2. De overheid bepaalt de criteria volgens welke de op geld
waardeerbare rechten worden verdeeld in beslissende mate (het
‘inhoudelijke vereiste’)
3. De overheid verschaft het geld waarmee de rechtspersoon de op
geld waardeerbare rechten in overwegende mate, in beginsel voor
ten minste twee derden (het ‘financieel vereiste’)
2
,Als hieraan is voldaan, dan is er sprake van een B-orgaan. De stichting
was een bestuursorgaan in de zin van de Awb.
B-organen: ‘voor zover’ (materieel verschil)
Je moet altijd bij A beginnen!!!!
• A-organen moeten zich in beginsel altijd aan bestuursrechtelijke
normen houden
– Algemene beginselen van behoorlijk bestuur (zie o.a.
Hoofdstuk 3 Awb)
– Ook bij privaatrechtelijke handelen (art. 3:1 lid 2 Awb en art.
3:14 BW)
• B-organen hoeven zich slechts aan bestuursrechtelijke normen te
houden “voor zover” zij handelen als bestuursorgaan B-organen
doen ook nog andere dingen, denk aan de APK-keurder die ook nog
een garage heeft. Het geldt dus alleen voor zover hij keuringen
verricht.
Het is altijd handig om te vragen of bijv. collectanten een CBF-keur
hebben. Dit is een keurmerk van het centraal bureau stichting werving.
Hier kunnen goede doelen zich aanmelden en een keurmerk krijgen. Een
minimum deel van de opbrengsten (25%) gaat dan ook daadwerkelijk
naar het goede doel waarvoor ze collecteren.
Is er sprake van een bestuursorgaan?
1. Is er sprake van een A orgaan? Nee? Dan b-orgaan
2. Is er sprake van een B-orgaan? Openbaar gezag bekleed: Wettelijke
bevoegdheid? Nee? Dan:
3. Silicose bestuursorgaan? 3 vereiste aan voldaan? Dan is er sprake
van een bestuursorgaan.
Discussie a.b.b.b. ook op niet-overheid?
• Argumenten vóór:
– A.b.b.b. zijn ontwikkeld om machtsongelijkheid te
compenseren. Die doet zich ook voor in private verhoudingen
– Overheid gebruikt vaak private partijen om publieke belagen
te behartigen (onderwijsinstellingen, zorginstellingen,
woningcorporaties). Dat leidt tot ‘weglekken’ van
publiekrechtelijke normering
• Argumenten tegen:
– Privaatrecht biedt via open normen (redelijkheid en
billijkheid, maatschappelijke zorgvuldigheid) alle ruimte voor
compensatie
– ‘Gebruik’ van private partijen door de overheid is geen
bruikbaar criterium voor afbakening
– Principieel: overheid is gebonden, niet-overheid is vrij, tenzij
bij of krachtens de wet gebonden.
Onderwerp 3. Partijen in het bestuursrecht II: belanghebbenden
(art. 1:2 Awb)
3
, Belanghebbende (art. 1:2 lid 1 Awb)
Adressaat van een besluit is altijd belanghebbende. (Je hoeft dus niet te
kijken naar de criteria). Het kan wel zijn dat de belanghebbende geen
procesbelang heeft omdat hij bijvoorbeeld subsidie aanvraagt en deze ook
krijgt.
Er staat met opzet “degene” in art 1:2, lid 1 Awb omdat er ook entiteiten
zijn die geen rechtspersonen of natuurlijke personen zijn.
Een feitelijk belang is voldoende, het hoeft dus niet zo te zijn dat je
geraakt wordt in rechtspositie (dat het je geld kost) het kan ook zo zijn
dat je voortaan tegen een lelijk gebouw moet aankijken.
Dit is erg casuïstisch Het hangt af van de feitelijke omstandigheden
van het geval.
Overige personen/entiteiten (‘derde-belanghebbenden) Art 1:2 Awb:
Cumulatief!!
• Objectief bepaalbaar niet alleen afspelen in de persoonlijke
levenssfeer/belevingswereld van de persoon. Anderen moeten het
belang ook kunnen delen.
• Persoonlijk individueel. Jouw belang moet je onderscheiden van
andere die het belang delen. (Singled out criterium) Voornamelijk
bij ruimtelijke besluiten zijn er steuncriteria (1 criterium is
voldoende):
– Nabijheidscriterium wonen in de nabijheid.
– Een omwonden heeft alleen belang als er sprake is van naar
objectieve maatstaven gemeten hinder van enige betekenis
(enkel zicht is niet alleen voldoende)
– Bedrijven concurrentie; in hoeverre worden ze economisch
geraakt door het besluit (afzetgebieden vergelijken). Dit is de
branche toets
• Eigen niet van iemand anders tenzij je een machtiging hebt. Als
natuurlijke persoon kun je nooit voor ideële belangen opkomen
(bijv. het milieu wordt er slechter van).
– Rechtspersonen kunnen opkomen voor hun eigen belang.
• Rechtstreeks niet afgeleid, (geen contractuele relatie of
familierelatie). De relatie tussen persoon en besluit moet
rechtstreeks zijn.
• Actueel niet in de onzekere toekomst afspelen, het moet zeker
gebeuren.
Statutair belanghebbenden (art. 1:2 lid 3 Awb) I: algemeen
• Rechtspersonen kunnen ook belanghebbende zijn als zij
algemene/collectieve belangen behartigen.
• Algemeen/collectief belang treedt in plaats van eigen belang.
• De overige eisen van lid 1 blijven van toepassing (OPERA)
4
