Samenvatting Leerdoelen Vraagstukken Bewegen

MVD


LEERDOELEN VRAAGSTUKKEN BEWEGEN

THEMA 1

Leg in eigen woorden uit hoe lichaamsbewegingen uitgevoerd en gestuurd worden door
middel van externe krachten, spierkracht en vorm van gewrichten en omliggende
anatomische structuren.
• Externe Krachten
o Zwaartekracht
▪ Trekt lichaam en ledematen naar aarde
▪ Beïnvloedt de energie die nodig is voor beweging
o Reactiekrachten van de Ondergrond
▪ 3e wet van Newton: ondergrond oefent een gelijke en tegengestelde
kracht uit op lichaam
▪ Cruciaal bij lopen, springen en rennen
o Wrijving
▪ Verkrijgen van grip
▪ Voorkomt ongecontroleerde bewegingen
o Lucht- & Waterweerstand
▪ Beïnvloeden beweging
• Spierkracht & Contractiemechanisme
o Contractie van Spiervezels
▪ Krachtgeneratie door actine- en myosinefilamenten, die langs elkaar
schuiven
o Overdracht van Kracht via Pezen
▪ Pezen verbinden spieren met botten
▪ Zetten kracht om in beweging
o Beweging van Botten via Gewrichten
▪ Kracht die door spieren wordt uitgeoefend, veroorzaakt rotatie of
translatie van botten rond een gewricht
• Vorm & Functie van Gewrichten & Omliggende Structuren
o Soorten Gewrichten & Bewegingsvrijheid
▪ Vlakgewricht
 Beweging
♦ Kleine schuif- of glijbewegingen in meerdere richtingen
 Voorbeeld
♦ Gewrichten tussen handwortelbeentjes (carpale gewrichten)
▪ Scharniergewricht
 Beweging
♦ Beweging in 1 vlak: buigen (flexie) en strekken (extensie)
 Voorbeeld
♦ Knie- en ellebooggewricht
▪ Rolgewricht
 Beweging
♦ Rotatie om een as: supinatie en pronatie



1

, MVD


 Voorbeeld
♦ Draaigewricht tussen eerste en tweede nekwervel (atlanto-axiale
gewricht)
♦ Spaakbeen/ellepijpgewricht (proximale radio-ulnaire gewricht)
▪ Ellipsoïd gewricht
 Beweging
♦ Flexie
♦ Extensie
♦ Abductie
♦ Adductie
 Voorbeeld
♦ Polsgewricht (articulatio radiocarpalis)
▪ Zadelgewricht
 Beweging
♦ Flexie
♦ Extensie
♦ Abductie
♦ Adductie
♦ Beperkte rotatie
 Voorbeeld
♦ Duimbasisgewricht (carpometacarpale gewricht van de duim)
▪ Kogelgewricht
 Beweging
♦ Alle richtingen
 Flexie
 Extensie
 Abductie
 Adductie
 Rotatie
 Circumductie
 Voorbeeld
Figuur 1 Soorten gewrichten
♦ Schoudergewricht
♦ Heupgewricht
o Omliggende Anatomische Structuren
▪ Ligamenten
 Versterken gewrichten
 Beperken extreme bewegingen
▪ Kraakbeen
 Vermindert wrijving
 Absorbeert schokken in gewrichten
▪ Pezen
 Zorgen voor efficiënte krachttransmissie van spier naar bot
• Coördinatie & Controle van Beweging
o Centraal Zenuwstelsel (CZS)
▪ Sturen bewuste en onbewuste bewegingen aan
o Perifeer Zenuwstelsel (PZS)
▪ Stuurt signalen tussen CZS en spieren via motorische zenuwen
2

, MVD


o Proprioceptie
▪ Helpt bij coördineren van beweging en handhaven van balans

Maak gebruik van medisch anatomische beschrijvingen om lichaamsbewegingen te
beschrijven.
• Flexie
o Betekenis
▪ Buigen van een gewricht
▪ Hoek tussen 2 botten wordt kleiner
o Voorbeeld
▪ Buigen elleboog → onderarm beweegt naar bovenarm toe
• Extensie
o Betekenis
▪ Strekking van een gewricht
▪ Hoek tussen 2 botten wordt groter
o Voorbeeld
▪ Strekken knie na buiging
• Abductie
o Betekenis
▪ Beweging van ledemaat weg van de middenlijn van het lichaam in het
frontale vlak
o Voorbeeld
▪ Zijwaarts optillen van de arm (articulatio humeri) of het been (articulatio
coxae)
• Adductie
o Betekenis
▪ Beweging van ledemaat naar de middenlijn van het lichaam toe in het
frontale vlak
o Voorbeeld
▪ Terugbrengen van de arm naar de zij na adductie
• Rotatie
o Betekenis
▪ Draaibeweging van een bot rond zijn lengteas
o Voorbeelden
▪ Endorotatie
 Draaien van een bot naar de middenlijn van het lichaam toe (“naar
binnen”)
▪ Exorotatie
 Draaien van een bot weg van de middenlijn (“naar buiten”)
• Circumductie
o Betekenis
▪ Circulaire beweging waarbij flexie, extensie, abductie en adductie worden
gecombineerd.
o Voorbeeld
▪ Draaien van de arm in een cirkel bij het werpen van een bal
▪ Maken van een grote ronde beweging met het been


3

, MVD


Beschrijf zowel het normale als het neurologisch gestoorde looppatroon en benoem
welke differentiaaldiagnose hierbij past.
• Normaal Looppatroon – Gangcyclus
o Standfase: 60% van de cyclus
▪ Heel strike
 Hiel raakt grond
▪ Loading response
 Lichaamsrespons wordt overgebracht op standbeen
▪ Mid-stance
 Lichaam beweegt zich over het standbeen
▪ Terminal stance
 Hiel van standbeen komt los van grond
▪ Pre-swing
 Tenen duwen af om been los te maken van grond
o Zwaaifase: 40% van de cyclus
▪ Initial swing
 Voet wordt van grond getild
▪ Mid-swing
 Been zwaait naar voren
▪ Terminal swing
 Voet bereidt zich voor op hielcontact




Figuur 2 Gangcyclus




• Neurologisch Gestoorde Looppatronen & Differentiaaldiagnose
o Hemiparetisch Gangbeeld
▪ Kenmerken
 Unilaterale verlamming of verzwakking
 Aangedane been wordt in een halve cirkel (circumductie) naar voren
gezwaaid door een hyperextensie van knie en plantair geflecteerde
voet
 Arm aan dezelfde zijde is vaak in flexie gehouden
4

, MVD


▪ Oorzaak
 Cerebrovasculair accident (CVA / beroerte): Meestal na infarct in
contralaterale hemisfeer
o Spastische Gang (Schaargang)
▪ Kenmerken
 Beide benen vertonen spasticiteit met stijve, smalle passen
 Knieën en dijen kruisen elkaar tijdens het lopen, “schaarstand”
 Moeilijkheden met initiatie en voortbeweging
▪ Oorzaak
 Cerebrale parese (CP) – vaak bij kinderen
 Multipele sclerose (MS) – in gevorderde stadia
o Atactisch Gangbeeld
▪ Kenmerken
 Onzekere, wijdbeens gang
 Balansstoornissen, vaak met waffelende beweging
 Moeite met gericht plaatsen van de voeten
▪ Oorzaak
 Cerebellaire ataxie
o Parkinsonistisch Gangbeeld
▪ Kenmerken
 Voorovergebogen houding met kleine, schuifelende pasjes
 Verminderde armzwaai
 Moeite met starten en stoppen
 Soms plotselinge acceleratie (festinatie)
▪ Oorzaak
 Morbus Parkinson
o Trendelenburg Gangbeeld
▪ Kenmerken
 Zwakte van de heupabductoren (n. gluteus medius) zakt de
bekkenhelft aan de niet-belaste zijde naar beneden
 Bovenlichaam helt naar de aangedane zijde om evenwicht te
bewaren
▪ Oorzaak
 Nervus gluteus superior letsel
 Duchenne spierdystrofie
o Steppage Gangbeeld
▪ Kenmerken
 Hoog optillen van aangedane been om voetheffersparese te
compenseren
 Voet wordt slap neergezet – klapvoet
▪ Oorzaak
 Peroneus neuropathie
 Polyneuropathie
o Antalgisch Gangbeeld – Pijnvermijdend Looppatroon
▪ Kenmerken
 Kortere standfase aan aangedane zijde

5

, MVD


 Bewegingen zijn asymmetrisch en vermijdend
▪ Oorzaak
 Artrose
 Radiculopathie

Benoem de meest voorkomende aandoeningen van de voet / enkel en leg uit hoe deze
ontstaan, welke anatomische structuren betrokken zijn en welke behandelingen van
toepassing zijn.
• Enkelverstuiking (Inversie- of Eversietrauma)
o Oorzaak
▪ Plotselinge, geforceerde beweging van de enkel naar binnen (inversie) of
naar buiten (eversie)
▪ Bij sport of verkeerd neerkomen op de voet
o Betrokken Structuren
▪ Inversietrauma
 Laterale ligamenten
♦ Ligamentum
talofibulare anterius
♦ Ligamentum
calcaneofibulare
♦ Ligamentum
talofibulare posterius
▪ Eversietrauma
 Mediale ligamenten
♦ Ligamentum Figuur 3 Ligamenten voet
deltoideum
o Symptomen
▪ Plotselinge pijn en zwelling
▪ Blauwe verkleuring door inwendige bloedingen
▪ Bewegingsbeperking en moeite met lopen
o Behandeling
▪ RICE-methode: rust, ijs, compressie, elevatie
▪ Fysiotherapie ter versterking van enkelspieren
▪ Ernstige letsels: eventueel immobilisatie of chirurgie
• Achillespeesruptuur of -Tendinopathie
o Oorzaak
▪ Overbelasting, vaak bij explosieve bewegingen (e.g., sprinten, springen)
▪ Langdurige microtrauma’s door chronische irritatie (tendinopathie)
o Betrokken Structuren
▪ Achillespees: verbinding tussen musculus gastrocnemius en musculus
soleus met hielbeen
o Symptomen
▪ Ruptuur
 Plotselinge, scherpe pijn (“knap” gevoel)
 Moeite met lopen
 Geen plantairflexie → positieve Thompson-test


6