Please also note that the author of this document will not be responsible for any plagiarism you
commit.
UMBUZO 1
Funda isiqetjhana esilandelako bese uphendula imibuzo ngenzasi:
IBHUDANGO LISITHUNZI
Namhlanje idemokhrasi siyibona iyindlala, kanti nayisezako yayifana nomthunzi wokuphephela,
ngitjho amanzi wokuphumula! Ngaphambi kwaka-1994 yoke ikulumo neenthembiso zazisithi ngemva
kokubabulwa libandlululo njengelanga sizokufika emthonjeni, emanzini amtoti, lapha sizokususa
khona umrhawu. Ngithi siyokuhlala kibobhazabhaza bezindlu, sihlambe ngebisi, sizese ngetjhizi!
Imisebenzi izabe ithe talala inga ngurhoboyi. Heeee! Adlula-ke amakhetho dade! Do iinthembiso.
Sakha umkhanyo, kwaphela iminyaka, sathwala amaduma. Khona kusako bonyana iinthembiso
beziyindlala.
Sabekwa isandla ebusweni! Ngambala ibhudango lisithunzi. Abosopolotiki bakhombana ngemino
khisibe abantu abadududu bona imihlathi ihlangene namazinyo! Kulanjiwe, imisebenzi ayikho, igezi
ngucimecime neembaseli zikhwela intaba. Buphi-ke ubuntu nakube omunye isisu singaka, uphazima
amafutha khibe abanye imilomo yomelele? Saba sidlalo samaBhuru kwanje sele sisidlalo somuntu
onzima. Kanti soneni kangaka? Buphi ubuntu? Sesilila irhabiya ngombana ibhudango lisithunzi!
1. Nawufunda isiqetjhana lesi ungathini ngendaba yobuntu? Beka amaphuzu azwakale, uhlanze
ugonyuluke ngombono wakho mayelana nobujamo bepilo eSewula Afrika etja.
Ubuntu siseko senhlalo, umoya wokuhloniphana, ukwabelana nokuhlanganyela. Kodwana
namhlanjesi, kuvela kwanga ubuntu seluphenduke into ethandazwako kwaphela, ingasi into
ephilwako. Isiqetjhana lesi sibonisa ukuthi indlela abantu abaphila ngayo eSewula Afrika
ayihambisani nobuntu. Ngaphambi konyaka ka-1994, abantu babephila ngethemba lokuthi impilo
izokuba ngcono ngemva kokuphela kwebandlululo. Babekholwa bona iinthembiso zeburhulumente
zizafezeka, abantu bazakuhlala kamnandi, bathokoze baphumule. Kodwana khathesi sibona ingathi
amaphupho la aphelile, ubuntu basibonakala kabuhlungu ebantwini abahluphekako,
abangenamsebenzi nabahlala endaweni ezingananzwako.
Isimo esibonakala esiqetjhaneni lesi sikhipha ubufakazi bokuthi abantu abanengi baphila kabuhlungu.
Indlala itjhaphile, imisebenzi ayikho, iinthembiso zaba likari elidliwe. Lokhu kutjengisa ukulahleka
kobuntu, ngalokho umphakathi weSewula Afrika uphila kabuhlungu. Nanyana amaziko wombuso
akhona, indaba yokuthi abantu abathobekako basathwele ubunzima ayihlangani nobuntu.
Kungenzeka njani bona umuntu abe nezinto ezidlula isilinganiso, kodwana omunye angaphila angani
imirhubulu yamanzi? Lokhu kutjengisa ukungaboni ubuthakathi babanye, ukungahloniphi ubuntu.