Samenvatting Anders kijken
Hoofdstuk 7 Analoge en digitale communicatie
Uitgangspunt
Mensen communiceren zowel analoog als digitaal.
Het is goed om je bewust te zijn van eigenheden
en mogelijkheden via beide communicatietypen.
- Analoge communicatie: is gelijk aan non-
verbale communicatie. De gevoelswaarde
is groter dan bij digitale communicatie. Het
ontbreekt wel aan precisie en
eenduidigheid.
- Digitale communicatie: is gelijk aan
verbale communicatie. Gevoelswaarde is
kleiner en meer bedoelt voor het zakelijke
verkeer. Meer inhoud en geschikt voor
metacommunicatie.
Bij het digitaliseren van het analoge (onder
woorden brengen) is er altijd een verlies van
betekenis en gevoelswaarde zichtbaar.
Rituelen bieden een tussenstation tussen analoge
en digitale communicatie. Bijvoorbeeld in situaties
waarbij dusdanig veel gevoelens een rol spelen dat
deze moeilijk onder woorden te brengen is. Ook
bij de verwerking van gevoelens/gebeurtenissen
kunnen rituelen een rol spelen. Voorbeeld:
Stichting Warchild stelt ten doen ‘de oorlog uit
een kind te halen’. De hulpverlening verloopt niet
alleen langs verbale of cognitieve weg, maar
vooral via creatieve therapie. Hierbij wordt gebruik gemaakt van uitbeelding d.m.v.
schilderen, muzikale middelen of spel.
Congruente communicatie
Hiervan is sprake als op de analoge wijze hetzelfde wordt uitgedrukt als langs de digitale weg
(met je lijf hetzelfde zeggen als met je mond).
Incongruente communicatie
De aangesprokenen kan hiervan in de war raken omdat de aanspreker met zijn lijf iets anders
uitbeeldt dan met zijn mond. Iemand geeft aan dat je alle tijd krijgt om je verhaal te vertellen
maar ondertussen kijkt diegene wel continu op zijn/haar horloge.
Het boek geeft aan: Toets vragen met betrekking tot dit hoofdstuk vind je op de website onder
item 7.5.
, Hoofdstuk 10 Gezinssystemen
Gezinsbenadering
Hierin gaat men ervan uit dat de gedragingen en rollen van de individuele gezinsleden niet los
kunnen worden gezien van het gedrag en de rollen van de andere in het gezin. Ze moeten als
samenhang met elkaar worden beschouwd, omdat ze immers door elkaar worden beïnvloed en
bepaald.
Gezinsrollen en – posities
Men kan heel veel van een gezin te weten komen aan de hand van de rollen en de posities van
verschillende gezinsleden. We zien soms niet dat die aangenomen ‘rol’ wordt bepaald door
het gezinsverband. Het begrip rol is een interactiebegrip: het heeft betrekking op meerdere
mensen die met elkaar in relatie staan. De Jager en Mol definiëren de sociale rol als volgt:
Een sociale rol is een geheel van min of meer bindende verwachtingen ten aanzien van het
gedrag van een persoon in een bepaalde positie.
De volgende spelers zijn bij een rol betrokken:
- De rolbekleder: van wie een bepaald gedrag verwacht wordt.
- Degenen die verwachtingen hebben ten aanzien het gedrag van de rolbekleder.
- De leden van het systeem die ervoor zorgen of er reeds voor hebben gezorgd dat
iemand uit het systeem in die bepaalde positie terecht komt of is gekomen.
De grens tussen het ouderlijk subsysteem en het subsysteem van de kinderen
Is van groot belang voor de gezondheid van het gezin en het welbevinden van de gezinsleden.
Er ontstaan problemen als de grens tussen ouders en kind te doorlatend is maar ook als hij te
open is.
- Te starre grens: ouders zijn onbereikbaar voor hun kinderen en hierdoor ontstaat
onvoldoende contact
- Te open grens: het domein van ouders is onvoldoende afgegrensd waardoor ouders
soms het ouderlijk subsysteem verlaten.
Voorbeelden van situatie waarin de grens tussen het ouderlijke subsysteem en het subsysteem
van de kinderen onvoldoende van elkaar afgeschermd worden:
De zondebok: 1. Alle ontevredenheid komt bij dit ene kind terecht. 2. Ouders ontkennen hun
eigen problemen. 3. Ouders verwijten voortdurend aan het adres van dit ene kind. 4. Het kind
past zich aan dit patroon aan en doet eraan mee, in die zin dat het gedrag gaat vertonen dat
een rechtvaardiging vormt voor de verwijten die zijn ouders in zijn richting maken.
Parentificatie: Situatie waarin kind tot ouders wordt gemaakt of aan het kind ouderlijke
verantwoordelijkheden worden opgelegd. Geparentificeerd kind= adjudant; heeft
hiërarchische positie en macht toegekend waarin ouders opdrachten geven maar zelf ook nog
zeggenschap behouden. Wanneer ouder de gehele rol weer oppakt is dit niet eenvoudig voor
het kind.
De go-Between: Sfeergevoelige kinderen die de communicatie gaande houden in het gezin
door er bijvoorbeeld voor te zorgen dat ouders met elkaar in gesprek blijven of weer in
gesprek komen. Ze zorgen voor gezelligheid in het gezin.
De Perverse Triade: Het betreft een bepaalde gezinsstructuur. De gezinsstructuur biedt in
situaties onvoldoende duidelijkheid aan de verschillende gezinsleden, waardoor de leden hun
plaats niet goed kennen.
- 3 personen in een interactiepatroon waarvan 2 in dezelfde hiërarchie en 1 in een lagere
categorie. (Ouders en kind, werkgever en werknemers)
- Iemand uit een hoger niveau gaat een coalitie aan met iemand uit een lager niveau.
- De coalitie tussen de betreffende twee personen wordt door henzelf ontkend.
Hoofdstuk 7 Analoge en digitale communicatie
Uitgangspunt
Mensen communiceren zowel analoog als digitaal.
Het is goed om je bewust te zijn van eigenheden
en mogelijkheden via beide communicatietypen.
- Analoge communicatie: is gelijk aan non-
verbale communicatie. De gevoelswaarde
is groter dan bij digitale communicatie. Het
ontbreekt wel aan precisie en
eenduidigheid.
- Digitale communicatie: is gelijk aan
verbale communicatie. Gevoelswaarde is
kleiner en meer bedoelt voor het zakelijke
verkeer. Meer inhoud en geschikt voor
metacommunicatie.
Bij het digitaliseren van het analoge (onder
woorden brengen) is er altijd een verlies van
betekenis en gevoelswaarde zichtbaar.
Rituelen bieden een tussenstation tussen analoge
en digitale communicatie. Bijvoorbeeld in situaties
waarbij dusdanig veel gevoelens een rol spelen dat
deze moeilijk onder woorden te brengen is. Ook
bij de verwerking van gevoelens/gebeurtenissen
kunnen rituelen een rol spelen. Voorbeeld:
Stichting Warchild stelt ten doen ‘de oorlog uit
een kind te halen’. De hulpverlening verloopt niet
alleen langs verbale of cognitieve weg, maar
vooral via creatieve therapie. Hierbij wordt gebruik gemaakt van uitbeelding d.m.v.
schilderen, muzikale middelen of spel.
Congruente communicatie
Hiervan is sprake als op de analoge wijze hetzelfde wordt uitgedrukt als langs de digitale weg
(met je lijf hetzelfde zeggen als met je mond).
Incongruente communicatie
De aangesprokenen kan hiervan in de war raken omdat de aanspreker met zijn lijf iets anders
uitbeeldt dan met zijn mond. Iemand geeft aan dat je alle tijd krijgt om je verhaal te vertellen
maar ondertussen kijkt diegene wel continu op zijn/haar horloge.
Het boek geeft aan: Toets vragen met betrekking tot dit hoofdstuk vind je op de website onder
item 7.5.
, Hoofdstuk 10 Gezinssystemen
Gezinsbenadering
Hierin gaat men ervan uit dat de gedragingen en rollen van de individuele gezinsleden niet los
kunnen worden gezien van het gedrag en de rollen van de andere in het gezin. Ze moeten als
samenhang met elkaar worden beschouwd, omdat ze immers door elkaar worden beïnvloed en
bepaald.
Gezinsrollen en – posities
Men kan heel veel van een gezin te weten komen aan de hand van de rollen en de posities van
verschillende gezinsleden. We zien soms niet dat die aangenomen ‘rol’ wordt bepaald door
het gezinsverband. Het begrip rol is een interactiebegrip: het heeft betrekking op meerdere
mensen die met elkaar in relatie staan. De Jager en Mol definiëren de sociale rol als volgt:
Een sociale rol is een geheel van min of meer bindende verwachtingen ten aanzien van het
gedrag van een persoon in een bepaalde positie.
De volgende spelers zijn bij een rol betrokken:
- De rolbekleder: van wie een bepaald gedrag verwacht wordt.
- Degenen die verwachtingen hebben ten aanzien het gedrag van de rolbekleder.
- De leden van het systeem die ervoor zorgen of er reeds voor hebben gezorgd dat
iemand uit het systeem in die bepaalde positie terecht komt of is gekomen.
De grens tussen het ouderlijk subsysteem en het subsysteem van de kinderen
Is van groot belang voor de gezondheid van het gezin en het welbevinden van de gezinsleden.
Er ontstaan problemen als de grens tussen ouders en kind te doorlatend is maar ook als hij te
open is.
- Te starre grens: ouders zijn onbereikbaar voor hun kinderen en hierdoor ontstaat
onvoldoende contact
- Te open grens: het domein van ouders is onvoldoende afgegrensd waardoor ouders
soms het ouderlijk subsysteem verlaten.
Voorbeelden van situatie waarin de grens tussen het ouderlijke subsysteem en het subsysteem
van de kinderen onvoldoende van elkaar afgeschermd worden:
De zondebok: 1. Alle ontevredenheid komt bij dit ene kind terecht. 2. Ouders ontkennen hun
eigen problemen. 3. Ouders verwijten voortdurend aan het adres van dit ene kind. 4. Het kind
past zich aan dit patroon aan en doet eraan mee, in die zin dat het gedrag gaat vertonen dat
een rechtvaardiging vormt voor de verwijten die zijn ouders in zijn richting maken.
Parentificatie: Situatie waarin kind tot ouders wordt gemaakt of aan het kind ouderlijke
verantwoordelijkheden worden opgelegd. Geparentificeerd kind= adjudant; heeft
hiërarchische positie en macht toegekend waarin ouders opdrachten geven maar zelf ook nog
zeggenschap behouden. Wanneer ouder de gehele rol weer oppakt is dit niet eenvoudig voor
het kind.
De go-Between: Sfeergevoelige kinderen die de communicatie gaande houden in het gezin
door er bijvoorbeeld voor te zorgen dat ouders met elkaar in gesprek blijven of weer in
gesprek komen. Ze zorgen voor gezelligheid in het gezin.
De Perverse Triade: Het betreft een bepaalde gezinsstructuur. De gezinsstructuur biedt in
situaties onvoldoende duidelijkheid aan de verschillende gezinsleden, waardoor de leden hun
plaats niet goed kennen.
- 3 personen in een interactiepatroon waarvan 2 in dezelfde hiërarchie en 1 in een lagere
categorie. (Ouders en kind, werkgever en werknemers)
- Iemand uit een hoger niveau gaat een coalitie aan met iemand uit een lager niveau.
- De coalitie tussen de betreffende twee personen wordt door henzelf ontkend.
