2025
Bijzondere heelkunde en
anesthesie van de
gezelschapsdieren
DEEL I
2e Ma DGK
1-1-2025 Pagina 1 van 165
,INHOUDSOPGAVE
Inhoudsopgave ....................................................................................................................................2
Orthopedie ..........................................................................................................................................7
Algemene orthopedische aandoeningen ............................................................................................7
Metabole aandoeningen ................................................................................................................7
Polyartritis ....................................................................................................................................7
Osteoartritis (OA) ..........................................................................................................................8
Standafwijkingen ..........................................................................................................................9
Traumata ....................................................................................................................................... 10
Spalken en verbanden ................................................................................................................. 10
Chirurgische fractuurbehandeling ............................................................................................... 12
Voorpoot........................................................................................................................................ 16
Schouder ................................................................................................................................... 16
Elleboog ..................................................................................................................................... 19
Carpus ....................................................................................................................................... 23
Tenen ......................................................................................................................................... 24
Achterpoot ..................................................................................................................................... 25
Heup .......................................................................................................................................... 25
Knie ........................................................................................................................................... 28
Knie- en heupchirurgie ................................................................................................................ 31
Tarsus ........................................................................................................................................ 39
De kat ............................................................................................................................................ 41
Diagnostiek ................................................................................................................................ 41
Orthopedische aandoeningen ..................................................................................................... 41
Fysiotherapie ................................................................................................................................. 42
Fysiotherapeutisch onderzoek ..................................................................................................... 43
Manieren van therapie ................................................................................................................. 44
Artroscopie bij KHD ........................................................................................................................ 48
Manken na behandeling .................................................................................................................. 48
1e lijns diergeneeskunde ................................................................................................................. 49
Casussen ...................................................................................................................................... 50
1 ................................................................................................................................................ 50
2 ................................................................................................................................................ 50
3 ................................................................................................................................................ 50
4 ................................................................................................................................................ 50
Anesthesie ........................................................................................................................................ 52
Pagina 2 van 165
, Gezonde patiënt ............................................................................................................................. 53
Neurologie ..................................................................................................................................... 54
Pre-anesthetische stabilisatie ..................................................................................................... 54
Anesthesieprotocol..................................................................................................................... 55
Cardiologie .................................................................................................................................... 56
Anamnese en pre-anesthetisch onderzoek ................................................................................... 56
Cardiologische aandoeningen ..................................................................................................... 57
Anesthesieprotocol..................................................................................................................... 58
Respiratoir ..................................................................................................................................... 59
Aandoeningen van de luchtwegen ................................................................................................ 59
Anamnese en pre-anesthetisch onderzoek ................................................................................... 59
Anesthesieprotocol..................................................................................................................... 60
Pediatrie ........................................................................................................................................ 61
Anamnese en pre-anesthetisch onderzoek ................................................................................... 61
Anesthesieprotocol..................................................................................................................... 62
Vroegcastratie ............................................................................................................................ 62
Geriatrie ........................................................................................................................................ 63
Anamnese en pre-anesthetisch onderzoek ................................................................................... 63
Anesthesieprotocol..................................................................................................................... 64
GDV – Shock .................................................................................................................................. 65
Anamnese en pre-anesthetisch onderzoek ................................................................................... 65
Anesthesieprotocol..................................................................................................................... 66
Nieren ........................................................................................................................................... 67
Anamnese en pre-anesthetisch onderzoek ................................................................................... 67
Anesthesieprotocol..................................................................................................................... 69
Lever ............................................................................................................................................. 71
Leverproblematiek met invloed op anesthesie .............................................................................. 71
Anamnese en pre-anesthetisch onderzoek ................................................................................... 71
Anesthesieprotocol..................................................................................................................... 72
Endocrinologie ............................................................................................................................... 73
Insulinoma ................................................................................................................................. 73
Diabetes mellitus (DM) ................................................................................................................ 74
Schildklier: Hyperthyroïdie .......................................................................................................... 75
Schildklier: Hypothyroïdie ........................................................................................................... 76
Bijnier: Hypoadrenocorticisme (Addison) ..................................................................................... 77
Bijnier: Hyperadrenocorticisme (Cushing) .................................................................................... 78
Stomatologie ..................................................................................................................................... 79
Pagina 3 van 165
, Parodontale aandoeningen ............................................................................................................. 79
Bevordering van tandplak-accumulatie ........................................................................................ 80
Gingiva ....................................................................................................................................... 80
Onderzoek mbv je pocketsonde ................................................................................................... 81
Tandmobiliteit ............................................................................................................................ 81
Furcatiedefecten (F) .................................................................................................................... 81
Parodontitis ................................................................................................................................ 82
Behandeling parodontale aandoeningen ...................................................................................... 82
Tanden poetsen ............................................................................................................................. 84
Tandextractie ................................................................................................................................. 85
Pre-operatief .............................................................................................................................. 85
Instrumentarium ......................................................................................................................... 85
Techniek .................................................................................................................................... 86
Occlusie/malocclusie .................................................................................................................... 87
Malocclusie klassen ................................................................................................................... 87
Melkgebit ................................................................................................................................... 87
Tandafwijkingen ............................................................................................................................. 88
Ontwikkelingsstoornissen ........................................................................................................... 88
Tandtrauma ................................................................................................................................ 89
Cariës ........................................................................................................................................ 90
Tandresorptie ............................................................................................................................. 90
Pulpa-pathologie ........................................................................................................................ 90
Specifieke ziekten bij de kat ............................................................................................................ 91
Tandresorptie (TR) ....................................................................................................................... 91
Chronische gingivo-stomatitis ..................................................................................................... 92
Orale tumoren en andere proliferaties ............................................................................................. 93
Epulis ......................................................................................................................................... 93
Weke delen ....................................................................................................................................... 94
Maagdarmstelsel ........................................................................................................................... 94
Maagchirurgie ............................................................................................................................. 94
Darmchirurgie: dunne darmen ..................................................................................................... 98
Darmchirurgie: dikke darmen .................................................................................................... 102
Oncologische chirurgie ................................................................................................................. 104
Algemeen ................................................................................................................................. 104
Lipoma ..................................................................................................................................... 107
Mammatumoren ....................................................................................................................... 108
Abdominale chirurgie ................................................................................................................... 113
Pagina 4 van 165
, Lever ........................................................................................................................................ 113
Milt .......................................................................................................................................... 114
Bovenste luchtwegen ................................................................................................................... 116
Brachycephaal obstructief syndroom (BOS) ............................................................................... 116
Larynxparalyse ......................................................................................................................... 120
Urologische chirurgie.................................................................................................................... 121
Radiografische bevindingen ....................................................................................................... 121
Cystotomie ............................................................................................................................... 124
Urethrotomie/urethrostomie ..................................................................................................... 126
Nefrectomie ............................................................................................................................. 130
Ectopische ureters .................................................................................................................... 131
Amputaties .................................................................................................................................. 134
Staart chirurgie ......................................................................................................................... 134
Tenen chirurgie ......................................................................................................................... 135
Mastocytoma/mastceltumor ........................................................................................................ 137
Sentinel lymphnode (SLN) mapping ........................................................................................... 137
Abdominale screening .............................................................................................................. 138
Pre-operatief ............................................................................................................................ 138
Chirurgische excisie .................................................................................................................. 138
Nazorg ..................................................................................................................................... 139
Oorchirurgie ................................................................................................................................. 140
Oorschelp ................................................................................................................................ 140
Gehoorgang .............................................................................................................................. 142
Bulla ........................................................................................................................................ 144
Hernia’s ....................................................................................................................................... 146
Hernia abdominalis ................................................................................................................... 146
Hernia inguïnalis = Liesbreuk ..................................................................................................... 148
Hernia diafragmatica ................................................................................................................ 149
Hernia perinealis ...................................................................................................................... 150
Perianale chirurgie ....................................................................................................................... 153
Perianale fistulatie .................................................................................................................... 153
Perianaalklier neoplasie ............................................................................................................ 153
Anaalzak .................................................................................................................................. 154
Open wondbehandeling ................................................................................................................ 156
Traumatische huidwonde .......................................................................................................... 156
Voorbereiding wonde ................................................................................................................ 157
Bijtwonde ................................................................................................................................. 157
Pagina 5 van 165
, Verbanden en contactlagen ....................................................................................................... 157
Verbandlagen ........................................................................................................................... 159
Alternatieve verbanden ............................................................................................................. 159
Verbandwissel .......................................................................................................................... 159
Drains .......................................................................................................................................... 160
Selectie type drain .................................................................................................................... 160
Tijdstip verwijderen drain ........................................................................................................... 161
Huidplastieken = reconstructieve huidchirurgie ............................................................................. 162
chirurgische planning ................................................................................................................ 162
Ontspanningsincisies................................................................................................................ 163
Axiale patroonflappen ............................................................................................................... 163
Lokale huidflappen ................................................................................................................... 164
Vrije greffen .............................................................................................................................. 165
Pagina 6 van 165
,ORTHOPEDIE
ALGEMENE ORTHOPEDISCHE AANDOENINGEN
METABOLE AANDOENINGEN
Deze aandoeningen zien we uitsluitend bij grote rassen. We onderscheiden er 2:
1. Panosteïtis: puberhond, vanaf 8-9md (evt vroeger/later)
2. Hypertrofische osteodystrofie: jongere dieren, pups van max 4-6md
PANOSTEÏTIS
Komt veel frequenter voor en vooral bij volgende rassen: Duitse Herder, Zwitserse witte Herder,
Bordeauxdog. Berner sennen en de Sint-bernard.Deze dieren zijn meestal vrij acuut mank; dit kan heel
erg zijn en soms afwisselend. Typisch is dat de dieren makkelijk hervallen, dat de klacht op en af is en
dat het manken kan verspringen. Bij aanbieden van de hond kan het bv links zijn, terwijl het later rechts
te zien is. Soms zijn er algemene klachten, maar meestal niet. Typische klinische bevindingen:
- Variabele graad van manken
- Pijn bij druk op lange beenderen
- Kan voorkomen samen met andere gewrichtsaandoeningen (OCD, HD, ED, …)
Behandeling bestaat uit het geven van ontstekingsremmers, maar soms duurt het heel lang en kan je
beter cortico’s geven. De prognose is gunstig; vaak zelfs zonder restmanken. Het kan echter tot 2 jaar
terugkomen. Belangrijk is ook om andere gewrichtsaandoeningen te herkennen.
HYPERTROFISCHE OSTEODYSTROFIE
Dit komt minder frequent voor. Op radiografie zien we een
translucente zone die parallel loopt met de groeiplaat. Naast
algemene klachten (minder fit, ziek, eten slechter) kan er varus
ontstaan door groeiplaataantasting (vroegtijdig sluiten).
De behandeling is pijnstillend en ondersteunend (voeding, vocht). De dieren genezen soms moeilijk; je
moet bovendien de eigenaar waarschuwen voor standafwijkingen die ook later nog kunnen ontstaan.
POLYARTRITIS
Hiervoor zijn verschillende oorzaken, die we kunnen herleiden tot auto-immuun, infectieus of reactief
(na vaccinatie of als reactie op een ander proces). Hierbij zijn er een aantal groepen:
- Lupus erythematosus: niet erosief, algemene symptomen
- Reumatoïde artritis: erosief, soms algemene symptomen maar meestal oké, op RX zichtbaar
- Leishmaniasis: soms erosief, algemene symptomen
- Lyme disease: niet erosief, algemene symptomen
Dieren gaan meestal manken en “op eieren lopen”, meestal valt 1 lidmaat meer op dan andere.
Verschillende gewrichten kunnen opzetten en we zien zelden deformatie. De diagnose is gebaseerd op
gewrichtspunctie, waarvan we vervolgens een uitstrijkje maken. Dit geeft een inflammatoir beeld;
helaas niet altijd te onderscheiden (polyartritis of infectieus probleem?). Heb je >1 aangetast gewricht
(liefst >3), dan spreek je van polyartritis.
Pagina 7 van 165
,OSTEOARTRITIS (OA)
We spreken vooral over OA als je periostale reacties rond het gewricht ziet op RX. Ook een ontsteking in
het gewricht (bv synovitis in de schouder) of kraakbeendegeneratie wijzen op OA. We maken
onderscheid tussen 2 vormen:
1. Primaire OA geen onderliggende gewrichtsaandoening, vrij zeldzaam, oudere dieren
Meestal genetische aanleg
Soms oiv overbelasting van een normaal gewricht
2. Secundaire OA onderliggende gewrichtsaandoening, frequent, jongere dieren (+ oud)
Ontwikkelingsprobleem (jongere dieren): LPC, HD
Traumata: fractuur, luxatie
Degeneratieve problemen: kruisbandruptuur, biceps tendinopathie
De klachten omvatten manken, stijfheid en moeilijk rechtkomen. Dit kan zowel geleidelijk aan als acuut
(door overbelasting/trauma). We zien het meer bij grote rassen dan bij kleinere; de reactie ontwikkelt
bovendien trager bij kleinere rassen.
Klinische kenmerken omvatten bovendien spieratrofie, verminderde ROM, pijn bij manipulatie,
opzetting en soms ook crepitatie (kraakbeendegeneratie, osteofyten, erosies). De gewrichten zijn zelden
echt warm; het is een degeneratieve ontsteking en geen infectieuze aandoening.
Op RX kan je OA herkennen ahv osteofyten, sclerose en gewrichtsdeformatie. Initieel zie je weinig. Thv
de schouder zie je typisch reacties thv caudaal glenoïd en de bicepspeesgroeve. Het is belangrijk dat je
uitleg kan geven aan de eigenaar wanneer er sprake is van afwijkingen. Zie verder voor overige gewrichten.
OA is niet altijd duidelijk zichtbaar op RX!!!
In vroege stadia is er enkel ontsteking en misschien kraakbeenletsel
OA is niet onomkeerbaar; alle reacties die er zijn, zullen er blijven. Ook wanneer je het chirurgisch zou
wegnemen, zou het weer terugkeren. Wel kan je de slijtage verder beperken door evt fragmenten te
verwijderen, maar de schade die er is kan niet hersteld worden. Bij jongere honden kan er over kleinere
oppervlakken wel evt fibrocartilagineus weefsel vormen.
Het is dus het belangrijkst om OA te voorkomen door een snelle diagnose en snelle behandeling. Voor
deze dieren zijn volgende zaken belangrijk:
1. Vaststellen van het probleem
2. Behandeling van onderliggend probleem
3. Gepaste nabehandeling en opvolging
We kunnen proberen te ondersteunen mbv voedingssupplementen, NSAIDs, intra-articulair
hyaluronzuur, fysiotherapie en injecties met plasma (PRP).
Belangrijk bij de diagnose is de eigenaar te kunnen geruststellen. We kunnen behandelen voor het
onderliggende probleem en zelfs met artrose kunnen dieren nog goed rondlopen en een vrij normaal
leven leiden. Let wel op dat het geen sporthonden meer zullen zijn.
Pagina 8 van 165
,STANDAFWIJKINGEN
SLUITING DISTALE GROEIPLAAT ULNA
De meest frequente afwijking is valgus van de voorpoot; de ondervoet draait naar buiten vanuit de
carpus, doordat de ulna te kort is. Dit wordt veroorzaakt door een te vroege sluiting van de distale
groeiplaat. De ulna groeit niet mee en de radius wil weg; dit duwt de voet naar buiten. Vaak is er ook
sprake van een procurvatum, waardoor het pootje ook wel naar voren wordt geplooid.
Dit gebeurt in eerste instantie door trauma = conische vorm. Bij honden met open groeiplaten (vooral
heel jong) moet je de eigenaar waarschuwen dat de poot nadien nog scheef kan groeien. Wanneer dit het
geval is, moeten ze contact opnemen.
Andere mogelijke oorzaken zijn idiopathisch, een persisterende kraakbeenzuil of hypertrofische
osteodystrofie. Dit laatste is gekend bij de Deense dog en Ierse wolfshond.
Zeker bij jonge dieren is het van belang om zo snel mogelijk in te grijpen met een
ulnectomie/ulnotomie. Bij grote rassen moet je echt een groot botstuk
wegnemen, want anders kan het toch nog verkeerd groeien. Inspalken is
absoluut uit den boze, want je kan nooit de krom groeiende poot tegenhouden, je
krijgt drukletsels en je verliest kostbare tijd.
Correctie kan nog altijd op volwassen leeftijd
Bij volgroeide dieren zonder klachten is er niet altijd correctie nodig; ze kunnen
prima leven met een kromme poot. In de meeste dieren is het enkel een
esthetisch probleem.
ANDERE VORMEN STANDAFWIJKINGEN
Ten gevolge van een ongelijke groei of sluiting van groeiplaten. Dit kan voorkomen thv de femur, tibia,
radius en ulna. Congenitale elleboogluxatie is ook een goed voorbeeld van het ontstaan van valgus.
Behandeling van congenitale elleboogluxatie kent 2 manieren:
1. Conservatief = controle van gewicht en beweging
Prognose is goed tot gereserveerd
2. Chirurgische correctie = uitdagend
Veel kans op complicaties, maar prognose alsnog goed tot gereserveerd
BEPERKTE VALGUS BIJ ELLEBOOGDYSPLASIE
In dit geval draait enkel het voetje naar buiten, zonder dat de radius mee gebogen
is. Er bestaat ook incongruentie in beperkte vorm, die vervolgens de oorzaak kan
zijn van LPA, LPC en OCD.
Pagina 9 van 165
, TRAUMATA
SPALKEN EN VERBANDEN
Wordt bijvoorbeeld gebruikt voor tijdelijke fixatie, fixatie na reductie van een luxatie, bij
fractuurbehandeling en als postoperatieve ondersteuning. Tijdelijke fixatie met een Robert Jones
verband kan je doen om een dier te transporteren of in afwachting van een definitieve ondersteuning.
Een goede spalk/verband zetten is een kunst. Het is pas geslaagd wanneer je een goede heling zonder
complicaties bekomt.
COMPLICATIES
1. Vertraagde heling of non-union
2. Malunion
3. Reluxatie, instabiliteit
4. Huidletsels
5. Necrose van weke delen
6. Circulatiestoornissen
7. Gewrichtslaxiteit/stijfheid
8. Fracture disease = spiercontractuur
9. Falen van het materiaal (breken, loskomen, afzakken)
Om complicaties te vermijden gaan we letten op de volgende zaken:
- Tenen mee inpakken, maar zó dat controle mogelijk is
- Voldoende polstering
- Voldoende fixatie: lokaliseer de fractuur
- Voldoende lang fixeren: verwachte helingsduur
Mogelijke aanwijzingen voor complicaties zijn zwelling van de tenen, koud aanvoelen, gevoelloosheid,
manken, pijn, roodheid, vieze geur, koorts, geen eetlust en plots knagen aan de spalk. Het is belangrijk
dat je de eigenaar hierop wijst!
Tgv langdurige immobilisatie kan ook gewrichtsstijfheid ontstaan. Dit is in principe omkeerbaar.
Daarnaast kan ook een contractuur van de quadriceps ontstaan; het dier zal zijn achterpoot niet meer
kunnen plooien. We zien dit vooral bij een langdurige spalk bij jonge dieren of tgv erg spiertrauma door een
insult of chirurgie. Het is belangrijk om dit als aandoening te herkennen. Qua behandeling ben je
machteloos; doorsnijden of fysiotherapie hebben geen zin.
Wanneer een spalk breekt, afzakt of vies wordt, is het van belang om deze te herzetten. Wanneer er
sprake is van een foutieve, vertraagde of zelfs geen heling, is er een belang van RX controle, herzetten van
de spalk en eventueel moet je alsnog chirurgie uitvoeren. Mogelijk kunnen er ook standafwijkingen
ontstaan. Bij eventuele letsels tgv je spalk moet je aan wondverzorging doen.
Pagina 10 van 165
Bijzondere heelkunde en
anesthesie van de
gezelschapsdieren
DEEL I
2e Ma DGK
1-1-2025 Pagina 1 van 165
,INHOUDSOPGAVE
Inhoudsopgave ....................................................................................................................................2
Orthopedie ..........................................................................................................................................7
Algemene orthopedische aandoeningen ............................................................................................7
Metabole aandoeningen ................................................................................................................7
Polyartritis ....................................................................................................................................7
Osteoartritis (OA) ..........................................................................................................................8
Standafwijkingen ..........................................................................................................................9
Traumata ....................................................................................................................................... 10
Spalken en verbanden ................................................................................................................. 10
Chirurgische fractuurbehandeling ............................................................................................... 12
Voorpoot........................................................................................................................................ 16
Schouder ................................................................................................................................... 16
Elleboog ..................................................................................................................................... 19
Carpus ....................................................................................................................................... 23
Tenen ......................................................................................................................................... 24
Achterpoot ..................................................................................................................................... 25
Heup .......................................................................................................................................... 25
Knie ........................................................................................................................................... 28
Knie- en heupchirurgie ................................................................................................................ 31
Tarsus ........................................................................................................................................ 39
De kat ............................................................................................................................................ 41
Diagnostiek ................................................................................................................................ 41
Orthopedische aandoeningen ..................................................................................................... 41
Fysiotherapie ................................................................................................................................. 42
Fysiotherapeutisch onderzoek ..................................................................................................... 43
Manieren van therapie ................................................................................................................. 44
Artroscopie bij KHD ........................................................................................................................ 48
Manken na behandeling .................................................................................................................. 48
1e lijns diergeneeskunde ................................................................................................................. 49
Casussen ...................................................................................................................................... 50
1 ................................................................................................................................................ 50
2 ................................................................................................................................................ 50
3 ................................................................................................................................................ 50
4 ................................................................................................................................................ 50
Anesthesie ........................................................................................................................................ 52
Pagina 2 van 165
, Gezonde patiënt ............................................................................................................................. 53
Neurologie ..................................................................................................................................... 54
Pre-anesthetische stabilisatie ..................................................................................................... 54
Anesthesieprotocol..................................................................................................................... 55
Cardiologie .................................................................................................................................... 56
Anamnese en pre-anesthetisch onderzoek ................................................................................... 56
Cardiologische aandoeningen ..................................................................................................... 57
Anesthesieprotocol..................................................................................................................... 58
Respiratoir ..................................................................................................................................... 59
Aandoeningen van de luchtwegen ................................................................................................ 59
Anamnese en pre-anesthetisch onderzoek ................................................................................... 59
Anesthesieprotocol..................................................................................................................... 60
Pediatrie ........................................................................................................................................ 61
Anamnese en pre-anesthetisch onderzoek ................................................................................... 61
Anesthesieprotocol..................................................................................................................... 62
Vroegcastratie ............................................................................................................................ 62
Geriatrie ........................................................................................................................................ 63
Anamnese en pre-anesthetisch onderzoek ................................................................................... 63
Anesthesieprotocol..................................................................................................................... 64
GDV – Shock .................................................................................................................................. 65
Anamnese en pre-anesthetisch onderzoek ................................................................................... 65
Anesthesieprotocol..................................................................................................................... 66
Nieren ........................................................................................................................................... 67
Anamnese en pre-anesthetisch onderzoek ................................................................................... 67
Anesthesieprotocol..................................................................................................................... 69
Lever ............................................................................................................................................. 71
Leverproblematiek met invloed op anesthesie .............................................................................. 71
Anamnese en pre-anesthetisch onderzoek ................................................................................... 71
Anesthesieprotocol..................................................................................................................... 72
Endocrinologie ............................................................................................................................... 73
Insulinoma ................................................................................................................................. 73
Diabetes mellitus (DM) ................................................................................................................ 74
Schildklier: Hyperthyroïdie .......................................................................................................... 75
Schildklier: Hypothyroïdie ........................................................................................................... 76
Bijnier: Hypoadrenocorticisme (Addison) ..................................................................................... 77
Bijnier: Hyperadrenocorticisme (Cushing) .................................................................................... 78
Stomatologie ..................................................................................................................................... 79
Pagina 3 van 165
, Parodontale aandoeningen ............................................................................................................. 79
Bevordering van tandplak-accumulatie ........................................................................................ 80
Gingiva ....................................................................................................................................... 80
Onderzoek mbv je pocketsonde ................................................................................................... 81
Tandmobiliteit ............................................................................................................................ 81
Furcatiedefecten (F) .................................................................................................................... 81
Parodontitis ................................................................................................................................ 82
Behandeling parodontale aandoeningen ...................................................................................... 82
Tanden poetsen ............................................................................................................................. 84
Tandextractie ................................................................................................................................. 85
Pre-operatief .............................................................................................................................. 85
Instrumentarium ......................................................................................................................... 85
Techniek .................................................................................................................................... 86
Occlusie/malocclusie .................................................................................................................... 87
Malocclusie klassen ................................................................................................................... 87
Melkgebit ................................................................................................................................... 87
Tandafwijkingen ............................................................................................................................. 88
Ontwikkelingsstoornissen ........................................................................................................... 88
Tandtrauma ................................................................................................................................ 89
Cariës ........................................................................................................................................ 90
Tandresorptie ............................................................................................................................. 90
Pulpa-pathologie ........................................................................................................................ 90
Specifieke ziekten bij de kat ............................................................................................................ 91
Tandresorptie (TR) ....................................................................................................................... 91
Chronische gingivo-stomatitis ..................................................................................................... 92
Orale tumoren en andere proliferaties ............................................................................................. 93
Epulis ......................................................................................................................................... 93
Weke delen ....................................................................................................................................... 94
Maagdarmstelsel ........................................................................................................................... 94
Maagchirurgie ............................................................................................................................. 94
Darmchirurgie: dunne darmen ..................................................................................................... 98
Darmchirurgie: dikke darmen .................................................................................................... 102
Oncologische chirurgie ................................................................................................................. 104
Algemeen ................................................................................................................................. 104
Lipoma ..................................................................................................................................... 107
Mammatumoren ....................................................................................................................... 108
Abdominale chirurgie ................................................................................................................... 113
Pagina 4 van 165
, Lever ........................................................................................................................................ 113
Milt .......................................................................................................................................... 114
Bovenste luchtwegen ................................................................................................................... 116
Brachycephaal obstructief syndroom (BOS) ............................................................................... 116
Larynxparalyse ......................................................................................................................... 120
Urologische chirurgie.................................................................................................................... 121
Radiografische bevindingen ....................................................................................................... 121
Cystotomie ............................................................................................................................... 124
Urethrotomie/urethrostomie ..................................................................................................... 126
Nefrectomie ............................................................................................................................. 130
Ectopische ureters .................................................................................................................... 131
Amputaties .................................................................................................................................. 134
Staart chirurgie ......................................................................................................................... 134
Tenen chirurgie ......................................................................................................................... 135
Mastocytoma/mastceltumor ........................................................................................................ 137
Sentinel lymphnode (SLN) mapping ........................................................................................... 137
Abdominale screening .............................................................................................................. 138
Pre-operatief ............................................................................................................................ 138
Chirurgische excisie .................................................................................................................. 138
Nazorg ..................................................................................................................................... 139
Oorchirurgie ................................................................................................................................. 140
Oorschelp ................................................................................................................................ 140
Gehoorgang .............................................................................................................................. 142
Bulla ........................................................................................................................................ 144
Hernia’s ....................................................................................................................................... 146
Hernia abdominalis ................................................................................................................... 146
Hernia inguïnalis = Liesbreuk ..................................................................................................... 148
Hernia diafragmatica ................................................................................................................ 149
Hernia perinealis ...................................................................................................................... 150
Perianale chirurgie ....................................................................................................................... 153
Perianale fistulatie .................................................................................................................... 153
Perianaalklier neoplasie ............................................................................................................ 153
Anaalzak .................................................................................................................................. 154
Open wondbehandeling ................................................................................................................ 156
Traumatische huidwonde .......................................................................................................... 156
Voorbereiding wonde ................................................................................................................ 157
Bijtwonde ................................................................................................................................. 157
Pagina 5 van 165
, Verbanden en contactlagen ....................................................................................................... 157
Verbandlagen ........................................................................................................................... 159
Alternatieve verbanden ............................................................................................................. 159
Verbandwissel .......................................................................................................................... 159
Drains .......................................................................................................................................... 160
Selectie type drain .................................................................................................................... 160
Tijdstip verwijderen drain ........................................................................................................... 161
Huidplastieken = reconstructieve huidchirurgie ............................................................................. 162
chirurgische planning ................................................................................................................ 162
Ontspanningsincisies................................................................................................................ 163
Axiale patroonflappen ............................................................................................................... 163
Lokale huidflappen ................................................................................................................... 164
Vrije greffen .............................................................................................................................. 165
Pagina 6 van 165
,ORTHOPEDIE
ALGEMENE ORTHOPEDISCHE AANDOENINGEN
METABOLE AANDOENINGEN
Deze aandoeningen zien we uitsluitend bij grote rassen. We onderscheiden er 2:
1. Panosteïtis: puberhond, vanaf 8-9md (evt vroeger/later)
2. Hypertrofische osteodystrofie: jongere dieren, pups van max 4-6md
PANOSTEÏTIS
Komt veel frequenter voor en vooral bij volgende rassen: Duitse Herder, Zwitserse witte Herder,
Bordeauxdog. Berner sennen en de Sint-bernard.Deze dieren zijn meestal vrij acuut mank; dit kan heel
erg zijn en soms afwisselend. Typisch is dat de dieren makkelijk hervallen, dat de klacht op en af is en
dat het manken kan verspringen. Bij aanbieden van de hond kan het bv links zijn, terwijl het later rechts
te zien is. Soms zijn er algemene klachten, maar meestal niet. Typische klinische bevindingen:
- Variabele graad van manken
- Pijn bij druk op lange beenderen
- Kan voorkomen samen met andere gewrichtsaandoeningen (OCD, HD, ED, …)
Behandeling bestaat uit het geven van ontstekingsremmers, maar soms duurt het heel lang en kan je
beter cortico’s geven. De prognose is gunstig; vaak zelfs zonder restmanken. Het kan echter tot 2 jaar
terugkomen. Belangrijk is ook om andere gewrichtsaandoeningen te herkennen.
HYPERTROFISCHE OSTEODYSTROFIE
Dit komt minder frequent voor. Op radiografie zien we een
translucente zone die parallel loopt met de groeiplaat. Naast
algemene klachten (minder fit, ziek, eten slechter) kan er varus
ontstaan door groeiplaataantasting (vroegtijdig sluiten).
De behandeling is pijnstillend en ondersteunend (voeding, vocht). De dieren genezen soms moeilijk; je
moet bovendien de eigenaar waarschuwen voor standafwijkingen die ook later nog kunnen ontstaan.
POLYARTRITIS
Hiervoor zijn verschillende oorzaken, die we kunnen herleiden tot auto-immuun, infectieus of reactief
(na vaccinatie of als reactie op een ander proces). Hierbij zijn er een aantal groepen:
- Lupus erythematosus: niet erosief, algemene symptomen
- Reumatoïde artritis: erosief, soms algemene symptomen maar meestal oké, op RX zichtbaar
- Leishmaniasis: soms erosief, algemene symptomen
- Lyme disease: niet erosief, algemene symptomen
Dieren gaan meestal manken en “op eieren lopen”, meestal valt 1 lidmaat meer op dan andere.
Verschillende gewrichten kunnen opzetten en we zien zelden deformatie. De diagnose is gebaseerd op
gewrichtspunctie, waarvan we vervolgens een uitstrijkje maken. Dit geeft een inflammatoir beeld;
helaas niet altijd te onderscheiden (polyartritis of infectieus probleem?). Heb je >1 aangetast gewricht
(liefst >3), dan spreek je van polyartritis.
Pagina 7 van 165
,OSTEOARTRITIS (OA)
We spreken vooral over OA als je periostale reacties rond het gewricht ziet op RX. Ook een ontsteking in
het gewricht (bv synovitis in de schouder) of kraakbeendegeneratie wijzen op OA. We maken
onderscheid tussen 2 vormen:
1. Primaire OA geen onderliggende gewrichtsaandoening, vrij zeldzaam, oudere dieren
Meestal genetische aanleg
Soms oiv overbelasting van een normaal gewricht
2. Secundaire OA onderliggende gewrichtsaandoening, frequent, jongere dieren (+ oud)
Ontwikkelingsprobleem (jongere dieren): LPC, HD
Traumata: fractuur, luxatie
Degeneratieve problemen: kruisbandruptuur, biceps tendinopathie
De klachten omvatten manken, stijfheid en moeilijk rechtkomen. Dit kan zowel geleidelijk aan als acuut
(door overbelasting/trauma). We zien het meer bij grote rassen dan bij kleinere; de reactie ontwikkelt
bovendien trager bij kleinere rassen.
Klinische kenmerken omvatten bovendien spieratrofie, verminderde ROM, pijn bij manipulatie,
opzetting en soms ook crepitatie (kraakbeendegeneratie, osteofyten, erosies). De gewrichten zijn zelden
echt warm; het is een degeneratieve ontsteking en geen infectieuze aandoening.
Op RX kan je OA herkennen ahv osteofyten, sclerose en gewrichtsdeformatie. Initieel zie je weinig. Thv
de schouder zie je typisch reacties thv caudaal glenoïd en de bicepspeesgroeve. Het is belangrijk dat je
uitleg kan geven aan de eigenaar wanneer er sprake is van afwijkingen. Zie verder voor overige gewrichten.
OA is niet altijd duidelijk zichtbaar op RX!!!
In vroege stadia is er enkel ontsteking en misschien kraakbeenletsel
OA is niet onomkeerbaar; alle reacties die er zijn, zullen er blijven. Ook wanneer je het chirurgisch zou
wegnemen, zou het weer terugkeren. Wel kan je de slijtage verder beperken door evt fragmenten te
verwijderen, maar de schade die er is kan niet hersteld worden. Bij jongere honden kan er over kleinere
oppervlakken wel evt fibrocartilagineus weefsel vormen.
Het is dus het belangrijkst om OA te voorkomen door een snelle diagnose en snelle behandeling. Voor
deze dieren zijn volgende zaken belangrijk:
1. Vaststellen van het probleem
2. Behandeling van onderliggend probleem
3. Gepaste nabehandeling en opvolging
We kunnen proberen te ondersteunen mbv voedingssupplementen, NSAIDs, intra-articulair
hyaluronzuur, fysiotherapie en injecties met plasma (PRP).
Belangrijk bij de diagnose is de eigenaar te kunnen geruststellen. We kunnen behandelen voor het
onderliggende probleem en zelfs met artrose kunnen dieren nog goed rondlopen en een vrij normaal
leven leiden. Let wel op dat het geen sporthonden meer zullen zijn.
Pagina 8 van 165
,STANDAFWIJKINGEN
SLUITING DISTALE GROEIPLAAT ULNA
De meest frequente afwijking is valgus van de voorpoot; de ondervoet draait naar buiten vanuit de
carpus, doordat de ulna te kort is. Dit wordt veroorzaakt door een te vroege sluiting van de distale
groeiplaat. De ulna groeit niet mee en de radius wil weg; dit duwt de voet naar buiten. Vaak is er ook
sprake van een procurvatum, waardoor het pootje ook wel naar voren wordt geplooid.
Dit gebeurt in eerste instantie door trauma = conische vorm. Bij honden met open groeiplaten (vooral
heel jong) moet je de eigenaar waarschuwen dat de poot nadien nog scheef kan groeien. Wanneer dit het
geval is, moeten ze contact opnemen.
Andere mogelijke oorzaken zijn idiopathisch, een persisterende kraakbeenzuil of hypertrofische
osteodystrofie. Dit laatste is gekend bij de Deense dog en Ierse wolfshond.
Zeker bij jonge dieren is het van belang om zo snel mogelijk in te grijpen met een
ulnectomie/ulnotomie. Bij grote rassen moet je echt een groot botstuk
wegnemen, want anders kan het toch nog verkeerd groeien. Inspalken is
absoluut uit den boze, want je kan nooit de krom groeiende poot tegenhouden, je
krijgt drukletsels en je verliest kostbare tijd.
Correctie kan nog altijd op volwassen leeftijd
Bij volgroeide dieren zonder klachten is er niet altijd correctie nodig; ze kunnen
prima leven met een kromme poot. In de meeste dieren is het enkel een
esthetisch probleem.
ANDERE VORMEN STANDAFWIJKINGEN
Ten gevolge van een ongelijke groei of sluiting van groeiplaten. Dit kan voorkomen thv de femur, tibia,
radius en ulna. Congenitale elleboogluxatie is ook een goed voorbeeld van het ontstaan van valgus.
Behandeling van congenitale elleboogluxatie kent 2 manieren:
1. Conservatief = controle van gewicht en beweging
Prognose is goed tot gereserveerd
2. Chirurgische correctie = uitdagend
Veel kans op complicaties, maar prognose alsnog goed tot gereserveerd
BEPERKTE VALGUS BIJ ELLEBOOGDYSPLASIE
In dit geval draait enkel het voetje naar buiten, zonder dat de radius mee gebogen
is. Er bestaat ook incongruentie in beperkte vorm, die vervolgens de oorzaak kan
zijn van LPA, LPC en OCD.
Pagina 9 van 165
, TRAUMATA
SPALKEN EN VERBANDEN
Wordt bijvoorbeeld gebruikt voor tijdelijke fixatie, fixatie na reductie van een luxatie, bij
fractuurbehandeling en als postoperatieve ondersteuning. Tijdelijke fixatie met een Robert Jones
verband kan je doen om een dier te transporteren of in afwachting van een definitieve ondersteuning.
Een goede spalk/verband zetten is een kunst. Het is pas geslaagd wanneer je een goede heling zonder
complicaties bekomt.
COMPLICATIES
1. Vertraagde heling of non-union
2. Malunion
3. Reluxatie, instabiliteit
4. Huidletsels
5. Necrose van weke delen
6. Circulatiestoornissen
7. Gewrichtslaxiteit/stijfheid
8. Fracture disease = spiercontractuur
9. Falen van het materiaal (breken, loskomen, afzakken)
Om complicaties te vermijden gaan we letten op de volgende zaken:
- Tenen mee inpakken, maar zó dat controle mogelijk is
- Voldoende polstering
- Voldoende fixatie: lokaliseer de fractuur
- Voldoende lang fixeren: verwachte helingsduur
Mogelijke aanwijzingen voor complicaties zijn zwelling van de tenen, koud aanvoelen, gevoelloosheid,
manken, pijn, roodheid, vieze geur, koorts, geen eetlust en plots knagen aan de spalk. Het is belangrijk
dat je de eigenaar hierop wijst!
Tgv langdurige immobilisatie kan ook gewrichtsstijfheid ontstaan. Dit is in principe omkeerbaar.
Daarnaast kan ook een contractuur van de quadriceps ontstaan; het dier zal zijn achterpoot niet meer
kunnen plooien. We zien dit vooral bij een langdurige spalk bij jonge dieren of tgv erg spiertrauma door een
insult of chirurgie. Het is belangrijk om dit als aandoening te herkennen. Qua behandeling ben je
machteloos; doorsnijden of fysiotherapie hebben geen zin.
Wanneer een spalk breekt, afzakt of vies wordt, is het van belang om deze te herzetten. Wanneer er
sprake is van een foutieve, vertraagde of zelfs geen heling, is er een belang van RX controle, herzetten van
de spalk en eventueel moet je alsnog chirurgie uitvoeren. Mogelijk kunnen er ook standafwijkingen
ontstaan. Bij eventuele letsels tgv je spalk moet je aan wondverzorging doen.
Pagina 10 van 165
