Genetica: samenvatting
Van chromosoom naar genen
- Mens → 46 chromosomen
Chromosomale basis van erfelijkheid
- Chromosomen zichtbaar tijdens celdeling → sterke condensatie van chromatinedraden
waarin DNA zit
- Locus = plaats van eiwitcoderende genen op chromosoom
- Genenkaart = weergave van de chromosomale positie van alle genen
De celcyclus
Chromosomen onderzoeken
- Om chromosomen te bestuderen → cel in mitotische fase
- Welke cellen gebruiken voor chromosoom onderzoek
o Stamcellen → delen snel → ethisch?
o IPS stamcellen = induced pluripotente stamcellen → complex, duur
o Huidcellen → sneldelend
- Problemen
o Sneldelende cellen moeilijk te vinden → meeste cellen in GO-fase
o Men gebruikt nu beenmerg om chromosomen te onderzoeken
Mitose uitleg
- Deling van somatische cellen
- Erfelijk materiaal dat in S-fase verdubbeld word → verdeeld over de dochtercellen
o Elk chromosoom kopie
o Identieke kopeien dan scheiden worden → in elke dochtercel 1 chromodoom van
elke soort
o Resultaat = 2 genetisch identiek dochtercellen
Celcylcus onderverdelen
- In 2 fasen
o Mitose en interfase
, - Interfase in 3 fasen
o G1- fase = voorbereiding op DNA-replicatie
▪ Volledig gedifferentieerde cellen → in begin deze fase naar GO-fase
(kunnen hier uit)
o S-fase= DNA verdubbelen
▪ Elke chromosoom uit 2 identieke zusterchromatiden
▪ Zusterchromatiden sterk aan elkaar
o G2-fase= voorbereiden op effectieve meiose
- Verschillende fasen strikt gereguleerd
o Chechpoints → CDK= cyclin-dependent kinases
▪ Controleren DNA synthese
▪ Vorming spoeldraden controleren
o Bij onregelmatigdheden → checkpoints → celdeling pauzeren tot herstel fouten
o Bij te erstige schade → checkpoints → apoptose
Mitose
- Ingedeeld in fasen
o Profase
▪ Chromatidedraden condenseren → chromosomen zichtbaar
▪ Spoelfiguur vorming
▪ Centrosomen op weg naar 2 polen cel
o Prometafase
▪ Ineenvallen membraan kern
▪ Chormosomen thv centromeer → aan spoeldraden
▪ Thv centromeer → eiwitcomplex = kinetochore → zorgt voor
vasthechting spoeldraden
▪ Chromosomen op weg naar equatoriaal vlak
o Metafase
▪ Chromosomen max gecondenseerd en op equatoriaal vlak
▪ Zusterchromatiden enkel aan centromeer met elkaar verbonden
o Anafase
▪ Zusterchromatiden uit elkaar naar andere polen
o Telofase
▪ Decondensatie chromatine
▪ Herstel nucleair membraan
o Cytokinese
▪ Cel deelt als chromosomen aan polen zijn toegekomen
- Chromosoomsegregatie = scheiding zusterchromatiden en doorgeven aan dochtercellen
,Mitose samengevat
De verschillende checkpoints
- G2 chechpoint
o Cell grootte
o DNA replicatie
- Metafase checkpoint
o Bevestiging chromosoom aan spoelfiguur
- G1 checkpoint
o Groeifactoren bv PDGF
o Voedingsstoffen
o DNA schade
FOUT IN CDK → ipv naar go krijg je apoptose
Aangeboren afwijkingen door fouten in CDK
- Syndroom van ROBERTS
o Vertraagde groei
o Korte ledematen
o Defect in gen →zorgt voor cohesie van zusterchromatiden tijdens S-fase
- Kankers
o Verstoorde timing celcylcus
De menselijke chromosomen- het humane karyotype
- Gameten = voortplantingscellen
- Somatische cellen = lichaamscellen
o 46 chromosomen
o 23 paar homologe chromosomen
- Gonosomen = geslachtschromosomen = 1 paar verantwoordelijk voor geslachtsbepaling
- Autosomen = de andere 22 paar
Karyotype
- Rangschikken van groot naar klein
, Werking
- Bloednemen
o Fytohemaggllutine → sterke mitogene activiteit op T-lymfocyten
o Makkelijk krijgen van delende cellen
- Bloed in kweekmedium
- Na 2/3 fagen → celdeling gesynchroniseerd door toevoeging methotrexaat
o Geen thymidine meer ingebouwd
o Alle delende cellen pauze aan begin S-fase
- Na 17uur → thymidine weg + extra thymidine
o Alle delende cellen gelijktijdig in S-fase → gesynchroniseerd
- Na 13U in mitotische fase → opnieuw pauze
o Toevoegen colchicine → vorming spoeldraden verhinderen
- 2u later → hypotone behandeling cellen met KCL/na-citraat
o Witte bloedcellen opzwellen + RBC lyseren
o Chromosomen gespreid
o Fixatief om RBC weg te wassen
- Chromosoomsuspenssie op glazen preparaat → kleuring
o Genereert barcode , uniek voor ieder chromosoom
- Chromosomen kaart opgesteld
Van profase naar metafase
- alsmaar korter
- Prometafase = ideale lengte
voor onderzoek
Van chromosoom naar genen
- Mens → 46 chromosomen
Chromosomale basis van erfelijkheid
- Chromosomen zichtbaar tijdens celdeling → sterke condensatie van chromatinedraden
waarin DNA zit
- Locus = plaats van eiwitcoderende genen op chromosoom
- Genenkaart = weergave van de chromosomale positie van alle genen
De celcyclus
Chromosomen onderzoeken
- Om chromosomen te bestuderen → cel in mitotische fase
- Welke cellen gebruiken voor chromosoom onderzoek
o Stamcellen → delen snel → ethisch?
o IPS stamcellen = induced pluripotente stamcellen → complex, duur
o Huidcellen → sneldelend
- Problemen
o Sneldelende cellen moeilijk te vinden → meeste cellen in GO-fase
o Men gebruikt nu beenmerg om chromosomen te onderzoeken
Mitose uitleg
- Deling van somatische cellen
- Erfelijk materiaal dat in S-fase verdubbeld word → verdeeld over de dochtercellen
o Elk chromosoom kopie
o Identieke kopeien dan scheiden worden → in elke dochtercel 1 chromodoom van
elke soort
o Resultaat = 2 genetisch identiek dochtercellen
Celcylcus onderverdelen
- In 2 fasen
o Mitose en interfase
, - Interfase in 3 fasen
o G1- fase = voorbereiding op DNA-replicatie
▪ Volledig gedifferentieerde cellen → in begin deze fase naar GO-fase
(kunnen hier uit)
o S-fase= DNA verdubbelen
▪ Elke chromosoom uit 2 identieke zusterchromatiden
▪ Zusterchromatiden sterk aan elkaar
o G2-fase= voorbereiden op effectieve meiose
- Verschillende fasen strikt gereguleerd
o Chechpoints → CDK= cyclin-dependent kinases
▪ Controleren DNA synthese
▪ Vorming spoeldraden controleren
o Bij onregelmatigdheden → checkpoints → celdeling pauzeren tot herstel fouten
o Bij te erstige schade → checkpoints → apoptose
Mitose
- Ingedeeld in fasen
o Profase
▪ Chromatidedraden condenseren → chromosomen zichtbaar
▪ Spoelfiguur vorming
▪ Centrosomen op weg naar 2 polen cel
o Prometafase
▪ Ineenvallen membraan kern
▪ Chormosomen thv centromeer → aan spoeldraden
▪ Thv centromeer → eiwitcomplex = kinetochore → zorgt voor
vasthechting spoeldraden
▪ Chromosomen op weg naar equatoriaal vlak
o Metafase
▪ Chromosomen max gecondenseerd en op equatoriaal vlak
▪ Zusterchromatiden enkel aan centromeer met elkaar verbonden
o Anafase
▪ Zusterchromatiden uit elkaar naar andere polen
o Telofase
▪ Decondensatie chromatine
▪ Herstel nucleair membraan
o Cytokinese
▪ Cel deelt als chromosomen aan polen zijn toegekomen
- Chromosoomsegregatie = scheiding zusterchromatiden en doorgeven aan dochtercellen
,Mitose samengevat
De verschillende checkpoints
- G2 chechpoint
o Cell grootte
o DNA replicatie
- Metafase checkpoint
o Bevestiging chromosoom aan spoelfiguur
- G1 checkpoint
o Groeifactoren bv PDGF
o Voedingsstoffen
o DNA schade
FOUT IN CDK → ipv naar go krijg je apoptose
Aangeboren afwijkingen door fouten in CDK
- Syndroom van ROBERTS
o Vertraagde groei
o Korte ledematen
o Defect in gen →zorgt voor cohesie van zusterchromatiden tijdens S-fase
- Kankers
o Verstoorde timing celcylcus
De menselijke chromosomen- het humane karyotype
- Gameten = voortplantingscellen
- Somatische cellen = lichaamscellen
o 46 chromosomen
o 23 paar homologe chromosomen
- Gonosomen = geslachtschromosomen = 1 paar verantwoordelijk voor geslachtsbepaling
- Autosomen = de andere 22 paar
Karyotype
- Rangschikken van groot naar klein
, Werking
- Bloednemen
o Fytohemaggllutine → sterke mitogene activiteit op T-lymfocyten
o Makkelijk krijgen van delende cellen
- Bloed in kweekmedium
- Na 2/3 fagen → celdeling gesynchroniseerd door toevoeging methotrexaat
o Geen thymidine meer ingebouwd
o Alle delende cellen pauze aan begin S-fase
- Na 17uur → thymidine weg + extra thymidine
o Alle delende cellen gelijktijdig in S-fase → gesynchroniseerd
- Na 13U in mitotische fase → opnieuw pauze
o Toevoegen colchicine → vorming spoeldraden verhinderen
- 2u later → hypotone behandeling cellen met KCL/na-citraat
o Witte bloedcellen opzwellen + RBC lyseren
o Chromosomen gespreid
o Fixatief om RBC weg te wassen
- Chromosoomsuspenssie op glazen preparaat → kleuring
o Genereert barcode , uniek voor ieder chromosoom
- Chromosomen kaart opgesteld
Van profase naar metafase
- alsmaar korter
- Prometafase = ideale lengte
voor onderzoek
